حسن روشن، پیش‌کسوت استقلال، در گفت‌وگو با «شرق»:
مقصر استفاده‌نکردن از پیش‌کسوتان مدیران‌اند
پارسا شیرازی‌نژاد
حسن روشن تنها بازیکن تاریخ فوتبال ایران است که هم در جام جهانی و هم در المپیک گلزنی کرده. او در اولین جام جهانی ایران موفق شد در روزی که شاگردان حشمت مهاجرانی با نتیجه 4 بر یک مقابل پرو شکست خوردند، تک‌گل تیم ملی را بزند. روشن همچنین در المپیک 1976 مونترال، آخرین المپیکی که فوتبال ایران در آن حضور داشت، موفق شد یکی از دو گل ایران در بازی‌ای که ملی‌پوشان فوتبال کشورمان با نتیجه 3 بر 2 مقابل حریف قدرتمند خود، لهستان، تن به شکست داده بودند را بزند. روشن بعد از پایان فوتبال توانست بالاترین مدرک مربیگری را بگیرد و تجربه خوبی از کارکردن در فوتبال پایه در کشور امارات دارد. سال‌ها تجربه حسن روشن در فوتبال بهانه‌ای شد تا با او از مشکلات پیش‌کسوتان فوتبال تا مشکلات فوتبال پایه در کشورمان صحبت کنیم.
فکر می‌کنید چرا در فوتبال ایران در سال‌های گذشته توجه لازم به پیش‌کسوتان نشده؟
این موضوع تازگی ندارد. چندسالی است که وضع ورزش خراب شده به این دلیل که به پیش‌کسوت اهمیتی نمی‌دهند. ورزشکارانی هم که به‌روز هستند سعی می‌کنند به‌هرحال فقط برای قهرمانی و پول‌درآوردن ورزش کنند چون می‌دانند اگر پیر شوند مثلا شبیه فلان پیش‌کسوت می‌شوند. مقصر اصلی این اتفاقات از نظر من مدیرعامل‌های باشگاه‌ها هستند.
شما از مدیرعامل‌های باشگاه‌ها به‌عنوان مقصران اصلی بی‌توجهی به پیش‌کسوتان در فوتبال نام بردید. به‌عنوان پیش‌کسوت باشگاه استقلال چه پیشنهادی به مدیران باشگاه‌ها برای حل این مشکل دارید؟
تقریبا درمجموع همه طرز فکر غلط دارند و به خاطر اینکه پشت این مدیران به جاهای دیگری به غیر از ورزش گرم است فکر نمی‌کنم این مشکل به این سادگی‌ها حل شود. به این دلیل که این مدیران ورزشکار نیستند و حضور در باشگاه‌ها برای آنها منافع معنوی و مادی دارد. از طرفی توجه به پیش‌کسوت یک مقدار هزینه دارد. پیش‌کسوتان به دلیل کهولت سن مشکلات بیمه و رسیدگی دارند. پس مدیر بیگانه با ورزش، از امور پیش‌کسوتان به دلیل فرار از هزینه‌کردن و اشراف‌نداشتن به موضوع فاصله می‌گیرد؛ یعنی برعکس تمام دنیا که برای پیش‌کسوت احترام خاصی قائل هستند، در کشور ما او را طرد می‌کنند. به همین خاطر وزیر ورزش و جوانان باید بداند مدیرعامل‌هایی که برای باشگاه‌ها می‌گذارد افرادی فهیم و دلسوز باشند، این دلسوزی به نفع ورزش است. اگر این دلسوزی در مدیران وجود داشته باشد و پیش‌کسوتان را مهم حساب کنند آن زمان به صورت خودکار باید از بودجه خود استفاده کنند، برای باشگاه خود آکادمی درست کنند و به زیرساخت‌های باشگاه کمک کنند. درواقع به‌کارگرفتن پیش‌کسوت در باشگاه این برنامه‌ها را به ارمغان می‌آورد. این کارها درمجموع به ورزش کشور هم کمک می‌کند. این مسائلی که من
گفتم به یک مدت‌زمان پنج‌ساله نیاز دارد که هیچ‌کدام از مدیرعامل‌ها حوصله این پنج‌سال را ندارند.
شما سابقه بازی در باشگاه الاهلی امارات را دارید. بعد از پایان فوتبال، برخورد مسئولان باشگاه الاهلی با شما چه تفاوتی با برخورد مسئولان باشگاه استقلال تهران داشت؟
شما سؤال خیلی خوبی را پرسیدید. اول از همه اقامت من را خودشان سه سال، سه سال تمدید می‌کنند با وجود اینکه من نیازی هم ندارم چون دیگر آنجا کاری ندارم که بخواهم بروم، اما آنها برای احترام این کار را انجام می‌دهند. هرجایی هم که باشگاه الاهلی بازی دارد، پیش‌کسوتان باشگاه که من هم یکی از آنها هستم را با خود می‌برند. وقتی هم با آنها حرف می‌زنیم به ما می‌گویند: «شما پیش‌کسوت باشگاه هستید و احترام شما واجب است». در صورتی که من آنجا اگر زحمتی هم کشیده‌ام، پول خودم را گرفته‌ام. من زحمت اصلی خود را در ایران کشیده‌ام. در آن کشور (امارات) احترام به پیش‌کسوت روال کار باشگاه شده است و برای آنها بازیکن خارجی یا عرب تفاوتی ندارد. در ایران من اصلا به باشگاه استقلال نمی‌روم و می‌توان گفت با مسئولان باشگاه درگیر هستیم. حتی اگر به باشگاه برویم ما را نمی‌شناسند و راه نمی‌دهند. مدیرعامل باشگاه فقط حرف از این می‌زند که سرایدار پیش‌کسوت است. به نظر من بزرگ‌ترین لطمه را در این سال‌ها بهرام افشارزاده به باشگاه استقلال زد.
حسن روشن، هم در المپیک و هم در جام جهانی موفق به گلزنی برای تیم ملی ایران شده است. به نظر خودتان بهترین کاری که بعد از دوران فوتبال در این ورزش پرطرفدار انجام داده‌اید، چه بوده است؟
من در انگلستان دوره مربیگری دیده‌ام و دیپلم این کشور را دارم. در کشور ما حسین عبدی هم این مدرکی که من دارم را دارد. این مدرک به معنای این است که من مجوز کار حرفه‌ای در همه کشورهای دنیا را دارم. بقیه افراد در کشور ما فقط دوره دیده‌اند و خیلی هم خوب است، ولی مجوزی را که مثلا بروند در کشورهای دیگر مربیگری کنند ندارند. ما در کنار افرادی مثل وحید هاشمیان که در آلمان و انگلیس بوده‌اند این مجوز را داریم. من هم اگر این مدرک را گرفته‌ام خود عرب‌ها پول آن را داده و خودشان هم 10 سال از دانش ما استفاده کرده‌اند. زمانی که من به ایران آمدم، خواستم به باشگاه استقلال کمک کنم، آن هم در آکادمی باشگاه. در کشور ما اصلا به این موضوع اهمیت نمي‌دهند، اما در هر باشگاهی در دنیا آکادمی مهم‌ترین بخش باشگاه و پایه و اساس آن است. دو مرتبه من برای کمک به آکادمی باشگاه استقلال تهران رفتم که بار اول با علی فتح‌الله‌زاده درگیر شدم، چون اصل آکادمی را نمی‌شناخت و بار دوم بدتر از او با بهرام افشارزاده درگیر شدم.
دلیل آن هم این بود که افشارزاده می‌خواست میز را به هر صورتی که هست، حفظ کند و مدیرعامل باشگاه استقلال باشد و در هر تمرینی 30 دفعه او را صدا بزنند. هر قراردادی می‌آمد امضا می‌کرد. من با او قرارداد سه‌ساله و 300 میلیونی داشتم. وقتی من با مربی‌هایی که پول می‌گرفتند و بچه‌های مردم را اذیت می‌کردند، برخورد کردم، گفت: «شما دیگر نیا!». من قرارداد را بردم و جلوی او انداختم و نرفتم هم شکایت کنم؛ برای اینکه استقلال خانه ما بود؛ خانه افشارزاده که نبود. مدیرعامل باید به همه چیز باشگاه فکر کند و مهم‌ترین آن پیش‌کسوتان باشگاه است و بعد هم آکادمی . بهترین دوران کاری من بعد از فوتبال، به روزهایی برمی‌گردد که در فوتبال پایه در امارات کار کردم و از باشگاه من هشت بازیکن به تیم ملی امارات رسیدند. احمد خلیل که این روزها یکی از مهره‌های تاثیرگذار تیم ملی امارات است، یکی از شاگردان من بوده که به این موضوع افتخار می‌کنم.
از هشت بازیکنی که شاگرد شما بوده و به تیم ملی امارات رسیدند، صحبت کردید. آیا در سال‌های گذشته رئيس فدراسیونی بوده که از شما برای کار در فوتبال پایه دعوت کرده باشد؟
زمان داریوش مصطفوی دعوت شدم. زمان آقای محمد دادکان که خدا به او خیر بدهد، من مدیرفنی تیم ملی جوانان بودم. قرار بود در آن روزها کارهای خوبی انجام دهیم. زمانی که آقای دادکان عوض شد، ما هم کنار آمدیم. آنهایی که می‌فهمیدند و آنهایی که فوتبالی بودند، از من دعوت کردند. من هم حسن روشن فوتبالیست نبودم و رفته بودم و از انگلستان دیپلم گرفته بودم و آن مدرک را هم به هر کسی نمی‌دهند.
شما سابقه کار در فوتبال پایه در آسیا را دارید. مشکل اصلی فوتبال پایه در ایران را در چه می‌دانید و فکر می‌کنید چگونه می‌توان این مشکل را حل کرد؟
وقتی مدیرعامل در نظر نمی‌گیرد با بودجه‌ای بین 500 میلیون تا يك میلیارد برای آکادمی بعد از سه سال می‌توانند 10 تا 20 بازیکن برای تیم بزرگ‌سالان پرورش دهند، می‌آید و علنی به مربی‌های خود می‌گوید: «خودتان بروید پول درآورید و خودتان خرج کنید». راهکار این است که وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال مثل امارات و سایر کشورها، در نظر گرفتن بودجه را برای آکادمی اجباری کنند و در کنار آن نظارت کنند تا باشگاه‌ها به آکادمی خود توجه کنند. درحال‌حاضر در پرسپولیس و استقلال به بازیکنی که فوتبالیست خوبی است؛ اما پدر او راننده اتوبوس واحد است، گفته می‌شود تو بازیکن خوبی نمی‌شوی. به بازیکنی هم که خوب نیست؛ اما خانواده او ماشین مدل بالا دارند، گفته می‌شود به تیم ملی می‌روی! باید به مربیان پول داده شود و آنها فقط بازیکن تربیت کنند. از نظر من، مقصر دوم به این روز افتادن فوتبال پایه کشورمان، مربی است؛ مقصر اصلی، مدیر‌عامل‌هاي باشگاه‌ها هستند.
فکر می‌کنید چرا این فرصت برای شما مهیا نشد که باشگاه استقلال تهران را هدایت کنید؟
خیلی صریح به شما می‌گویم؛ به دلیل اینکه در باشگاه استقلال... افرادی مثل من نباید وارد شوند. وقتی باشگاهي این‌طور باشد، فاتحه آن باشگاه را باید خواند.
بعد از فوتبال خرج زندگی حسن روشن از فوتبال گذشت؟
سؤال خوبی است که باید درباره آن توضیح بیشتری بدهم. هر کسی که فوتبالیست خوبی بوده، دلیلی ندارد که مربی خوبی هم بشود و من هم از این قاعده مستثنا نیستم. اما اگر می‌گویم چرا بعد از فوتبال خودم نتوانستم در کشورم وارد مربیگری شوم، به این دلیل است که من بعد از فوتبال رفتم دوره دید‌م و بالاترین مدرک را گرفتم و به همین دلیل است که گلایه دارم. من توقع داشتم همان مدت که در دوره آقای دادکان در تیم ملی جوانان بودم، به من مسئولیت می‌دادند؛ چون او می‌دانست چه خبر است. البته من گله‌ای هم ندارم و می‌گویم ما به مردم بدهکار هستیم. ما به مسئولان بدهکار نیستیم. ما به مملکت خدمت کرده‌ایم، به مردم بدهکار هستیم. می‌خواهم به خاطر همین بدهکاری به بچه‌های مستعد کمک کنیم؛ ولی اینها نمی‌خواهند. ما می‌گوییم فوتبالیست بیاید و تمرین کند؛ اما آنها می‌گویند نه؛ فردی که می‌تواند 50 میلیون بدهد، بیاید. من درآمدی از کارکردن در فوتبال ایران که بگویم زندگی من از آن درآمد گذشته، نداشته‌ام.
کمی از فضای انتقادی دور شویم. در سال‌های گذشته هم‌بازی‌های شما از جمله منصور پورحیدری، غلامحسین مظلومی و ناصر حجازی دار فانی را وداع گفتند. چه حسی از رفتن این هم‌بازی‌ها به شما دست می‌دهد؟
بالاترین لطمه‌ای که به ما و حتی پرسپولیسی‌ها، چون آنها هم دوستان ما هستند، در این سال‌ها خورده است؛ رفتن این دوستان از بین ما بوده. این لطمه‌ها هیچ وقت جبران نمی‌شود؛ ولی با طبیعت، سرشت و تقدیر نمی‌شود جنگید.
بهترین خاطره دوران ورزشی شما چه بوده است؟
من رکوردی که خودم برای خودم دارم و به آن هم افتخار می‌کنم، این است که در همه رده‌ها از جوانان که به فوتبال ایران آمدم، توانستم برای ایران گل بزنم و تنها بازیکنی هستم که هم در المپیک و هم در جام جهانی برای ایران گل زده‌ام.
چه نمره‌ای به عملکرد علیرضا منصوریان و جوان‌گرایی که در باشگاه استقلال کرد، می‌دهید؟
جوان‌گرایی دل می‌خواهد. منصوریان هم دلش را داشته و این کار را کرده. الان نمی‌شود به منصوریان نمره داد؛ باید ببینیم می‌تواند بازیکنان جوان را برای فصل بعد حفظ کند. اگر بتواند این بازیکنان را حفظ کند، من به او نمره 18 می‌دهم؛ اما اگر نتواند این بازیکنان را حفظ کند، وضع استقلال و خود منصوریان برای فصل آینده خراب می‌شود. در مجموع روند رو به رشد استقلال عالی بوده و امیدوارم این روند در فصل آینده ادامه داشته باشد.
چه پیشنهادی به علیرضا منصوریان برای موفقیت در فصل آینده دارید؟
الان برای پیشنهاد من دیر است. باید قرارداد بازیکنان جوان خود را طوری می‌نوشتند که این بازیکنان سه سال بتوانند برای استقلال بازی کنند و مشکل مالی نداشته باشند.
اگر قراردادهای بازیکنان جوان استقلال به این صورت باشد، با این روند می‌توان گفت که موفقیت استقلال در فصل آینده امکان‌پذیر است؛ اما اگر فصل تمام شود و بعضی از بازیکنان جوان قراردادشان تمام شود و نتوانند در باشگاه بمانند یا نخواهند که در استقلال بمانند، آن زمان است که کار منصوریان در باشگاه استقلال سخت می‌شود؛ چون آکادمی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس فعال نیست و این تیم‌ها به مشکل می‌خورند.
پرسپولیس هم سال آینده به مشکل می‌خورد؛ به دلیل اینکه از نظر بازیکن پشتوانه ندارد.
شما سال‌ها مهاجم تیم ملی و باشگاه استقلال تهران بوده‌اید و تجربه کار با بازیکنان جوان را هم دارید. چه توصیه‌ای به کاوه رضایی، مهاجم اول این روزهای باشگاه استقلال تهران دارید؟
به‌دست‌آوردن هر جایگاهی زحمت و مشکل دارد، حفظ‌کردن آن زحمت و مشکل بیشتري دارد. ما در استقلال بازیکنانی مثل مجاهد خذیراوی داشتیم که رسید به آن‌جایی که باید رشد آن‌چنانی می‌کرد؛ ولی گنجایش نداشت، دوستان خوبی هم نداشت و فوتبال او از بین رفت. الان ببینید کجاست؟ بازیکنان وقتی جایگاهی را به دست می‌آورند، باید در کنارشان مدیر با‌دانش داشته باشند، مانند دوره‌ای که علی کریمی بازی می‌کرد. در آن روزها مدیران خوبی در فوتبال ایران بودند و آن نسل موفق شدند. اگر استقلال و پرسپولیس خوب باشند، به تیم ملی ما کمک زیادی خواهد شد.
نظر شما درباره عملکرد کارلوس کی‌روش در تیم ملی چیست و فکر می‌کنید ما به جام جهانی 2018 روسیه برای دومین دوره پیاپی با کی‌روش صعود می‌کنیم؟
اینکه به جام جهانی صعود می‌کنیم، در آن بحثی نیست. من همیشه می‌گویم اگر ما کی‌روش را آورده‌ایم که 15 میلیارد به او بدهیم و فقط تیم ما به جام جهانی برود؛ خب این پول را بین بچه‌های تیم ملی تقسیم کنیم، خودشان به جام جهانی صعود می‌کنند. ما باید عملکرد کی‌روش را با فرانک اوفارل مقایسه کنیم. اوفارل وقتی بعد از دو سال از ایران رفت، نتایج بزرگ ایران با آقای حشمت مهاجرانی دستیار او بود؛ اما کی‌روش دستیار ایرانی را قبول ندارد و مربیان ما از او چیزی یاد نمی‌گیرند. حتی اگر ما با کی‌روش قهرمان جهان شویم، وقتی برگشتیم به ایران و قرارداد او تمام شد، حضور او چه دستاوردی برای فوتبال داشته؟ ما باید بعد از او دوباره از صفر شروع کنیم؟ کی‌روش در سال پنج ماه هم در ایران نیست؛ در‌حالی‌که اوفارل در کل سال دو ماه مرخصی داشت و وقت داشت با مربیان ایرانی صحبت کند. به نظر من کی‌روش فقط به صعود ایران به جام جهانی فکر می‌کند و به ساختن آینده فوتبال ما فکری نمی‌کند.
در پایان صحبتی مانده؟
آقای نوجوان طرحی ریخته و این طرح در حال انجام است و با این طرح جایگاهی برای پیش‌کسوتان در نظر می‌گیرند که به ورزشگاه بیایند که این کار جای تشکر دارد. همچنین می‌خواهم از آقای جمشیدی رئیس صندوق حمایت از پیش‌کسوتان تشکر ویژه کنم که با این وضع نابسامان بودجه‌ای که دارند، هزینه درمان سرطان اکبر کارگرجم را قبول کرده‌اند. در آخر هم می‌خواهم بگویم خدا را شکر آقای سلطانی‌فر که به وزارت ورزش و جوانان آمده، مدیر خیلی خوبی است که این موضوع ثابت شده.
ان‌شاءالله بعد از اینکه برای دوره بعدی هم ابقا شدند، اگر دولت عوض نشود، تفکرات ارزنده‌ای را برای جوانان مملکت به‌ویژه فوتبال به ارمغان بیاورند.
حسن روشن تنها بازیکن تاریخ فوتبال ایران است که هم در جام جهانی و هم در المپیک گلزنی کرده. او در اولین جام جهانی ایران موفق شد در روزی که شاگردان حشمت مهاجرانی با نتیجه 4 بر یک مقابل پرو شکست خوردند، تک‌گل تیم ملی را بزند. روشن همچنین در المپیک 1976 مونترال، آخرین المپیکی که فوتبال ایران در آن حضور داشت، موفق شد یکی از دو گل ایران در بازی‌ای که ملی‌پوشان فوتبال کشورمان با نتیجه 3 بر 2 مقابل حریف قدرتمند خود، لهستان، تن به شکست داده بودند را بزند. روشن بعد از پایان فوتبال توانست بالاترین مدرک مربیگری را بگیرد و تجربه خوبی از کارکردن در فوتبال پایه در کشور امارات دارد. سال‌ها تجربه حسن روشن در فوتبال بهانه‌ای شد تا با او از مشکلات پیش‌کسوتان فوتبال تا مشکلات فوتبال پایه در کشورمان صحبت کنیم.
فکر می‌کنید چرا در فوتبال ایران در سال‌های گذشته توجه لازم به پیش‌کسوتان نشده؟
این موضوع تازگی ندارد. چندسالی است که وضع ورزش خراب شده به این دلیل که به پیش‌کسوت اهمیتی نمی‌دهند. ورزشکارانی هم که به‌روز هستند سعی می‌کنند به‌هرحال فقط برای قهرمانی و پول‌درآوردن ورزش کنند چون می‌دانند اگر پیر شوند مثلا شبیه فلان پیش‌کسوت می‌شوند. مقصر اصلی این اتفاقات از نظر من مدیرعامل‌های باشگاه‌ها هستند.
شما از مدیرعامل‌های باشگاه‌ها به‌عنوان مقصران اصلی بی‌توجهی به پیش‌کسوتان در فوتبال نام بردید. به‌عنوان پیش‌کسوت باشگاه استقلال چه پیشنهادی به مدیران باشگاه‌ها برای حل این مشکل دارید؟
تقریبا درمجموع همه طرز فکر غلط دارند و به خاطر اینکه پشت این مدیران به جاهای دیگری به غیر از ورزش گرم است فکر نمی‌کنم این مشکل به این سادگی‌ها حل شود. به این دلیل که این مدیران ورزشکار نیستند و حضور در باشگاه‌ها برای آنها منافع معنوی و مادی دارد. از طرفی توجه به پیش‌کسوت یک مقدار هزینه دارد. پیش‌کسوتان به دلیل کهولت سن مشکلات بیمه و رسیدگی دارند. پس مدیر بیگانه با ورزش، از امور پیش‌کسوتان به دلیل فرار از هزینه‌کردن و اشراف‌نداشتن به موضوع فاصله می‌گیرد؛ یعنی برعکس تمام دنیا که برای پیش‌کسوت احترام خاصی قائل هستند، در کشور ما او را طرد می‌کنند. به همین خاطر وزیر ورزش و جوانان باید بداند مدیرعامل‌هایی که برای باشگاه‌ها می‌گذارد افرادی فهیم و دلسوز باشند، این دلسوزی به نفع ورزش است. اگر این دلسوزی در مدیران وجود داشته باشد و پیش‌کسوتان را مهم حساب کنند آن زمان به صورت خودکار باید از بودجه خود استفاده کنند، برای باشگاه خود آکادمی درست کنند و به زیرساخت‌های باشگاه کمک کنند. درواقع به‌کارگرفتن پیش‌کسوت در باشگاه این برنامه‌ها را به ارمغان می‌آورد. این کارها درمجموع به ورزش کشور هم کمک می‌کند. این مسائلی که من
گفتم به یک مدت‌زمان پنج‌ساله نیاز دارد که هیچ‌کدام از مدیرعامل‌ها حوصله این پنج‌سال را ندارند.
شما سابقه بازی در باشگاه الاهلی امارات را دارید. بعد از پایان فوتبال، برخورد مسئولان باشگاه الاهلی با شما چه تفاوتی با برخورد مسئولان باشگاه استقلال تهران داشت؟
شما سؤال خیلی خوبی را پرسیدید. اول از همه اقامت من را خودشان سه سال، سه سال تمدید می‌کنند با وجود اینکه من نیازی هم ندارم چون دیگر آنجا کاری ندارم که بخواهم بروم، اما آنها برای احترام این کار را انجام می‌دهند. هرجایی هم که باشگاه الاهلی بازی دارد، پیش‌کسوتان باشگاه که من هم یکی از آنها هستم را با خود می‌برند. وقتی هم با آنها حرف می‌زنیم به ما می‌گویند: «شما پیش‌کسوت باشگاه هستید و احترام شما واجب است». در صورتی که من آنجا اگر زحمتی هم کشیده‌ام، پول خودم را گرفته‌ام. من زحمت اصلی خود را در ایران کشیده‌ام. در آن کشور (امارات) احترام به پیش‌کسوت روال کار باشگاه شده است و برای آنها بازیکن خارجی یا عرب تفاوتی ندارد. در ایران من اصلا به باشگاه استقلال نمی‌روم و می‌توان گفت با مسئولان باشگاه درگیر هستیم. حتی اگر به باشگاه برویم ما را نمی‌شناسند و راه نمی‌دهند. مدیرعامل باشگاه فقط حرف از این می‌زند که سرایدار پیش‌کسوت است. به نظر من بزرگ‌ترین لطمه را در این سال‌ها بهرام افشارزاده به باشگاه استقلال زد.
حسن روشن، هم در المپیک و هم در جام جهانی موفق به گلزنی برای تیم ملی ایران شده است. به نظر خودتان بهترین کاری که بعد از دوران فوتبال در این ورزش پرطرفدار انجام داده‌اید، چه بوده است؟
من در انگلستان دوره مربیگری دیده‌ام و دیپلم این کشور را دارم. در کشور ما حسین عبدی هم این مدرکی که من دارم را دارد. این مدرک به معنای این است که من مجوز کار حرفه‌ای در همه کشورهای دنیا را دارم. بقیه افراد در کشور ما فقط دوره دیده‌اند و خیلی هم خوب است، ولی مجوزی را که مثلا بروند در کشورهای دیگر مربیگری کنند ندارند. ما در کنار افرادی مثل وحید هاشمیان که در آلمان و انگلیس بوده‌اند این مجوز را داریم. من هم اگر این مدرک را گرفته‌ام خود عرب‌ها پول آن را داده و خودشان هم 10 سال از دانش ما استفاده کرده‌اند. زمانی که من به ایران آمدم، خواستم به باشگاه استقلال کمک کنم، آن هم در آکادمی باشگاه. در کشور ما اصلا به این موضوع اهمیت نمي‌دهند، اما در هر باشگاهی در دنیا آکادمی مهم‌ترین بخش باشگاه و پایه و اساس آن است. دو مرتبه من برای کمک به آکادمی باشگاه استقلال تهران رفتم که بار اول با علی فتح‌الله‌زاده درگیر شدم، چون اصل آکادمی را نمی‌شناخت و بار دوم بدتر از او با بهرام افشارزاده درگیر شدم.
دلیل آن هم این بود که افشارزاده می‌خواست میز را به هر صورتی که هست، حفظ کند و مدیرعامل باشگاه استقلال باشد و در هر تمرینی 30 دفعه او را صدا بزنند. هر قراردادی می‌آمد امضا می‌کرد. من با او قرارداد سه‌ساله و 300 میلیونی داشتم. وقتی من با مربی‌هایی که پول می‌گرفتند و بچه‌های مردم را اذیت می‌کردند، برخورد کردم، گفت: «شما دیگر نیا!». من قرارداد را بردم و جلوی او انداختم و نرفتم هم شکایت کنم؛ برای اینکه استقلال خانه ما بود؛ خانه افشارزاده که نبود. مدیرعامل باید به همه چیز باشگاه فکر کند و مهم‌ترین آن پیش‌کسوتان باشگاه است و بعد هم آکادمی . بهترین دوران کاری من بعد از فوتبال، به روزهایی برمی‌گردد که در فوتبال پایه در امارات کار کردم و از باشگاه من هشت بازیکن به تیم ملی امارات رسیدند. احمد خلیل که این روزها یکی از مهره‌های تاثیرگذار تیم ملی امارات است، یکی از شاگردان من بوده که به این موضوع افتخار می‌کنم.
از هشت بازیکنی که شاگرد شما بوده و به تیم ملی امارات رسیدند، صحبت کردید. آیا در سال‌های گذشته رئيس فدراسیونی بوده که از شما برای کار در فوتبال پایه دعوت کرده باشد؟
زمان داریوش مصطفوی دعوت شدم. زمان آقای محمد دادکان که خدا به او خیر بدهد، من مدیرفنی تیم ملی جوانان بودم. قرار بود در آن روزها کارهای خوبی انجام دهیم. زمانی که آقای دادکان عوض شد، ما هم کنار آمدیم. آنهایی که می‌فهمیدند و آنهایی که فوتبالی بودند، از من دعوت کردند. من هم حسن روشن فوتبالیست نبودم و رفته بودم و از انگلستان دیپلم گرفته بودم و آن مدرک را هم به هر کسی نمی‌دهند.
شما سابقه کار در فوتبال پایه در آسیا را دارید. مشکل اصلی فوتبال پایه در ایران را در چه می‌دانید و فکر می‌کنید چگونه می‌توان این مشکل را حل کرد؟
وقتی مدیرعامل در نظر نمی‌گیرد با بودجه‌ای بین 500 میلیون تا يك میلیارد برای آکادمی بعد از سه سال می‌توانند 10 تا 20 بازیکن برای تیم بزرگ‌سالان پرورش دهند، می‌آید و علنی به مربی‌های خود می‌گوید: «خودتان بروید پول درآورید و خودتان خرج کنید». راهکار این است که وزارت ورزش و فدراسیون فوتبال مثل امارات و سایر کشورها، در نظر گرفتن بودجه را برای آکادمی اجباری کنند و در کنار آن نظارت کنند تا باشگاه‌ها به آکادمی خود توجه کنند. درحال‌حاضر در پرسپولیس و استقلال به بازیکنی که فوتبالیست خوبی است؛ اما پدر او راننده اتوبوس واحد است، گفته می‌شود تو بازیکن خوبی نمی‌شوی. به بازیکنی هم که خوب نیست؛ اما خانواده او ماشین مدل بالا دارند، گفته می‌شود به تیم ملی می‌روی! باید به مربیان پول داده شود و آنها فقط بازیکن تربیت کنند. از نظر من، مقصر دوم به این روز افتادن فوتبال پایه کشورمان، مربی است؛ مقصر اصلی، مدیر‌عامل‌هاي باشگاه‌ها هستند.
فکر می‌کنید چرا این فرصت برای شما مهیا نشد که باشگاه استقلال تهران را هدایت کنید؟
خیلی صریح به شما می‌گویم؛ به دلیل اینکه در باشگاه استقلال... افرادی مثل من نباید وارد شوند. وقتی باشگاهي این‌طور باشد، فاتحه آن باشگاه را باید خواند.
بعد از فوتبال خرج زندگی حسن روشن از فوتبال گذشت؟
سؤال خوبی است که باید درباره آن توضیح بیشتری بدهم. هر کسی که فوتبالیست خوبی بوده، دلیلی ندارد که مربی خوبی هم بشود و من هم از این قاعده مستثنا نیستم. اما اگر می‌گویم چرا بعد از فوتبال خودم نتوانستم در کشورم وارد مربیگری شوم، به این دلیل است که من بعد از فوتبال رفتم دوره دید‌م و بالاترین مدرک را گرفتم و به همین دلیل است که گلایه دارم. من توقع داشتم همان مدت که در دوره آقای دادکان در تیم ملی جوانان بودم، به من مسئولیت می‌دادند؛ چون او می‌دانست چه خبر است. البته من گله‌ای هم ندارم و می‌گویم ما به مردم بدهکار هستیم. ما به مسئولان بدهکار نیستیم. ما به مملکت خدمت کرده‌ایم، به مردم بدهکار هستیم. می‌خواهم به خاطر همین بدهکاری به بچه‌های مستعد کمک کنیم؛ ولی اینها نمی‌خواهند. ما می‌گوییم فوتبالیست بیاید و تمرین کند؛ اما آنها می‌گویند نه؛ فردی که می‌تواند 50 میلیون بدهد، بیاید. من درآمدی از کارکردن در فوتبال ایران که بگویم زندگی من از آن درآمد گذشته، نداشته‌ام.
کمی از فضای انتقادی دور شویم. در سال‌های گذشته هم‌بازی‌های شما از جمله منصور پورحیدری، غلامحسین مظلومی و ناصر حجازی دار فانی را وداع گفتند. چه حسی از رفتن این هم‌بازی‌ها به شما دست می‌دهد؟
بالاترین لطمه‌ای که به ما و حتی پرسپولیسی‌ها، چون آنها هم دوستان ما هستند، در این سال‌ها خورده است؛ رفتن این دوستان از بین ما بوده. این لطمه‌ها هیچ وقت جبران نمی‌شود؛ ولی با طبیعت، سرشت و تقدیر نمی‌شود جنگید.
بهترین خاطره دوران ورزشی شما چه بوده است؟
من رکوردی که خودم برای خودم دارم و به آن هم افتخار می‌کنم، این است که در همه رده‌ها از جوانان که به فوتبال ایران آمدم، توانستم برای ایران گل بزنم و تنها بازیکنی هستم که هم در المپیک و هم در جام جهانی برای ایران گل زده‌ام.
چه نمره‌ای به عملکرد علیرضا منصوریان و جوان‌گرایی که در باشگاه استقلال کرد، می‌دهید؟
جوان‌گرایی دل می‌خواهد. منصوریان هم دلش را داشته و این کار را کرده. الان نمی‌شود به منصوریان نمره داد؛ باید ببینیم می‌تواند بازیکنان جوان را برای فصل بعد حفظ کند. اگر بتواند این بازیکنان را حفظ کند، من به او نمره 18 می‌دهم؛ اما اگر نتواند این بازیکنان را حفظ کند، وضع استقلال و خود منصوریان برای فصل آینده خراب می‌شود. در مجموع روند رو به رشد استقلال عالی بوده و امیدوارم این روند در فصل آینده ادامه داشته باشد.
چه پیشنهادی به علیرضا منصوریان برای موفقیت در فصل آینده دارید؟
الان برای پیشنهاد من دیر است. باید قرارداد بازیکنان جوان خود را طوری می‌نوشتند که این بازیکنان سه سال بتوانند برای استقلال بازی کنند و مشکل مالی نداشته باشند.
اگر قراردادهای بازیکنان جوان استقلال به این صورت باشد، با این روند می‌توان گفت که موفقیت استقلال در فصل آینده امکان‌پذیر است؛ اما اگر فصل تمام شود و بعضی از بازیکنان جوان قراردادشان تمام شود و نتوانند در باشگاه بمانند یا نخواهند که در استقلال بمانند، آن زمان است که کار منصوریان در باشگاه استقلال سخت می‌شود؛ چون آکادمی دو باشگاه استقلال و پرسپولیس فعال نیست و این تیم‌ها به مشکل می‌خورند.
پرسپولیس هم سال آینده به مشکل می‌خورد؛ به دلیل اینکه از نظر بازیکن پشتوانه ندارد.
شما سال‌ها مهاجم تیم ملی و باشگاه استقلال تهران بوده‌اید و تجربه کار با بازیکنان جوان را هم دارید. چه توصیه‌ای به کاوه رضایی، مهاجم اول این روزهای باشگاه استقلال تهران دارید؟
به‌دست‌آوردن هر جایگاهی زحمت و مشکل دارد، حفظ‌کردن آن زحمت و مشکل بیشتري دارد. ما در استقلال بازیکنانی مثل مجاهد خذیراوی داشتیم که رسید به آن‌جایی که باید رشد آن‌چنانی می‌کرد؛ ولی گنجایش نداشت، دوستان خوبی هم نداشت و فوتبال او از بین رفت. الان ببینید کجاست؟ بازیکنان وقتی جایگاهی را به دست می‌آورند، باید در کنارشان مدیر با‌دانش داشته باشند، مانند دوره‌ای که علی کریمی بازی می‌کرد. در آن روزها مدیران خوبی در فوتبال ایران بودند و آن نسل موفق شدند. اگر استقلال و پرسپولیس خوب باشند، به تیم ملی ما کمک زیادی خواهد شد.
نظر شما درباره عملکرد کارلوس کی‌روش در تیم ملی چیست و فکر می‌کنید ما به جام جهانی 2018 روسیه برای دومین دوره پیاپی با کی‌روش صعود می‌کنیم؟
اینکه به جام جهانی صعود می‌کنیم، در آن بحثی نیست. من همیشه می‌گویم اگر ما کی‌روش را آورده‌ایم که 15 میلیارد به او بدهیم و فقط تیم ما به جام جهانی برود؛ خب این پول را بین بچه‌های تیم ملی تقسیم کنیم، خودشان به جام جهانی صعود می‌کنند. ما باید عملکرد کی‌روش را با فرانک اوفارل مقایسه کنیم. اوفارل وقتی بعد از دو سال از ایران رفت، نتایج بزرگ ایران با آقای حشمت مهاجرانی دستیار او بود؛ اما کی‌روش دستیار ایرانی را قبول ندارد و مربیان ما از او چیزی یاد نمی‌گیرند. حتی اگر ما با کی‌روش قهرمان جهان شویم، وقتی برگشتیم به ایران و قرارداد او تمام شد، حضور او چه دستاوردی برای فوتبال داشته؟ ما باید بعد از او دوباره از صفر شروع کنیم؟ کی‌روش در سال پنج ماه هم در ایران نیست؛ در‌حالی‌که اوفارل در کل سال دو ماه مرخصی داشت و وقت داشت با مربیان ایرانی صحبت کند. به نظر من کی‌روش فقط به صعود ایران به جام جهانی فکر می‌کند و به ساختن آینده فوتبال ما فکری نمی‌کند.
در پایان صحبتی مانده؟
آقای نوجوان طرحی ریخته و این طرح در حال انجام است و با این طرح جایگاهی برای پیش‌کسوتان در نظر می‌گیرند که به ورزشگاه بیایند که این کار جای تشکر دارد. همچنین می‌خواهم از آقای جمشیدی رئیس صندوق حمایت از پیش‌کسوتان تشکر ویژه کنم که با این وضع نابسامان بودجه‌ای که دارند، هزینه درمان سرطان اکبر کارگرجم را قبول کرده‌اند. در آخر هم می‌خواهم بگویم خدا را شکر آقای سلطانی‌فر که به وزارت ورزش و جوانان آمده، مدیر خیلی خوبی است که این موضوع ثابت شده.
ان‌شاءالله بعد از اینکه برای دوره بعدی هم ابقا شدند، اگر دولت عوض نشود، تفکرات ارزنده‌ای را برای جوانان مملکت به‌ویژه فوتبال به ارمغان بیاورند.