محمدجواد ظریف:
ازسرگیری مذاکرات هستهای غیرممکن است
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، قبل از سفر به نیویورک، یکی از اهداف سفرش را افشای بدعهدیهای آمریکا درباره برجام عنوان کرد. او این سفر را برای شرکت در نشست توسعه پایدار سازمان ملل آغاز کرده و سعی میکند با گفتوگوی مستقیم با رسانههای خارجی دیدگاه و عملکرد ایران و رفتار متناقض آمریکا را درباره برجام توضیح دهد و چنین هم میکند. او به سراغ سیاستمداران، فعالان رسانهای و تحلیلگران میرود. ظریف در طول این دیدارها از پایبندی ایران به متن توافق برجام میگوید و اینکه برخی از رفتارهای آمریکا خلاف روح توافق برجام است.
او در این سفر دیدار احتمالی خود را با رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه و دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، درباره اجرای توافق هستهای ایران رد نمیکند. او این دیدار را البته اینگونه مشروط کرده است: «ما با دیدار احتمالی با رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا، در صورتی که این دیدار برای اجرای توافق هستهای ایران (و گروه 1+5) ضروری باشد، مخالفتی نداریم». به گفته ظریف، تاکنون آنها هنوز درخواست چنین دیداری را نداشتهاند و تصور نمیشود در آینده هم چنین درخواستی داشته باشند.
البته عصر دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه اینرا که برنامهای برای این دیدار وجود داشته باشد تکذیب کرد. بهرام قاسمی انتشار برخی اخبار جهتدار در فضای مجازی مبنیبر دستور به وزیر امور خارجه برای ملاقات با همتای آمریکایی خود در سفر اخیر به نیویورک را تکذیب کرد و گفت دکتر ظریف اساسا برنامهای برای ملاقات با رکس تیلرسون در دستور کار نداشته است.
اولین دیدار ظریف با وزیر امور خارجه آمریکا بعد از سه دهه قطعرابطه، به سال 92 و روزهای آغازین مذاکرات هستهای ایران و کشورهای 1+5 برمیگردد. بعد از آن، این دیدارها در جریان مذاکرات هستهای به روال معمولی ادامه داشت تا اینکه دولت ترامپ بر سر کار آمد. ترامپ در ایام تبلیغات انتخاباتی خود، برجام را بدترین توافق برای آمریکا دانست که بعد از بهقدرترسیدنش آن را پاره خواهد کرد، ولی بعد از اینکه به کاخ سفید آمد، با اینکه بارها رفتارهایی خلاف توافق برجام در پیش گرفت، اما پایبندی ایران به برجام را تأیید کرد. حالا ظریف میخواهد به این اظهارات پاسخ دهد و در نهایت در این سفر یکهفتهای، چنین میکند. او در گفتوگویی که با شبکه خبری «سیبیاس»، «نیویورکر» و «المانیتور» انجام میدهد، درباره مواضع ایران در سوریه، ترکیه، عراق و عربستان میگوید و رفتار آمریکا را درباره توافق برجام ارزیابی میکند.
در این سفر، «یانکویچ»، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور عراق، با «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان، در نیویورک ملاقات کرد. در ادامه، نکات مهم گفتوگوهای رسانهای وزیر خارجه ایران در نیویورک میآید:
برجام توافقی دوجانبه نیست که لغو شود
وضع تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران نقض روح برجام است؛ آنچه آمریکا در چند ماه گذشته علیه مردم ایران انجام داد، واقعا تنفربرانگیز بوده است.
تحریمهایی که دولت ترامپ اعلام کرده، باعث مسمومشدن روابط میان دو کشور خواهد شد که تاکنون هم تضعیف شده است.
ما این تحریمها را بررسی میکنیم تا ببینیم آیا این ناقض متن برجام است و مطابق آن اقدام خواهیم کرد.
اگرچه رئیسجمهور آمریکا برجام را توافقی بد برای آمریکاییها میخواند، ولی اینطور نیست. هیچ توافقی بهطور کامل مورد قبول همه نیست.
برجام یک توافق چندجانبه است که مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت؛ این توافق دوجانبه نیست که بتوان از آن خروج کرد یا درباره آن مذاکره مجدد انجام داد.
کشورهایی وجود دارند که برای شما تروریست تولید میکنند و آمریکا دنبال ایران است؛ نمیدانم چرا؟!
بهطورقطع معتقدم این دولت آمریکاست که باید اینهمه پیامهای خصومتآمیز را متوقف کند.
حسننیت آمریکا مبنای همکاری آتی است
رسیدن به توافق برجام به اندازه کافی با پیچیدگی همراه بود و دستیابی به توافقی دیگر غیرممکن خواهد بود.
در صورت مشاهده حسننیت از سوی آمریکا درخصوص اجرای توافق ایران و شش قدرت جهانی، این توافق مبنای همکاریهای آتی خواهد بود و نهتنها یک سقف برای آینده. در آن صورت، امکان همکاری در دیگر حوزهها نیز فراهم خواهد شد؛ اما، تاکنون چنین حسننیتی را مشاهده نکردهایم.
راهبرد ترامپ در قبال برجام، ایران را نیز همانند دیگر طرفهای امضاکننده توافق هستهای گیج کرده است. برای کسی مشخص نیست آیا ترامپ قصد دارد این توافقنامه را پاره کند؛ مذاکرات هستهای را دوباره از سر بگیرد یا با اقدامات گوناگون تنبیهی خود چارهای جز خروج از این توافق برای تهران باقی نگذارد.
مشخص نیست دولت آمریکا قصد دارد چه اقدامی در این زمینه انجام دهد. تصور میکنم آنها به این واقعیت پی بردهاند که جامعه بینالملل از فسخ این توافق استقبال نخواهد کرد.
پیامی که آمریکا به دیگر کشورهای جهان میفرستد این است که شما نمیتوانید روی پایبندی آمریکا بر تعهدات بینالمللیاش حساب کنید. بنابراین، این نهتنها یک پیام بد برای ایران، بلکه برای همه کسانی است که قصد دارند با آمریکا گفتوگو یا مذاکره کنند.
قانون محدودیت سفر به ایران خلاف برجام است
آنچه برای جامعه بینالملل حائز اهمیت است، تسهیل گفتوگو میان سوریها بهجای دیکتهکردن مفاد گفتوگو است.
اگر شما میخواهید راهکاریهای بسیاری برای کابوس سوریه بیابید، باید بدون تعیین پیششرط پشت میز مذاکره بیایید، این در واقع فهم واقعیت است. شما باید ابتدا مذاکرات را آغاز کنید و بعد در طول مذاکرات به نتیجه برسید؛ نه اینکه پیش از آغاز مذاکرات به نتیجه برسید.
نتیجه باید آن چیزی باشد که مردم سوریه تصمیم میگیرند، نه آنچه ما در این اتاق در فکر آن هستیم، نه اینکه ما در هتلهای زیبا در نیویورک، وین یا هر جای دیگر بنشینیم و برای سوریها تصمیم بگیریم.
ما یک خط قرمز تعیین کردهایم، مبنی بر اینکه داعش، جبهه النصره و دیگر وابستگان به القاعده نباید بهعنوان معارضان مشروع شناسایی شوند. بنابراین، هرکس که بین اینها نباشد و آمادگی نشستن پشت میز و تلاش برای یافت راهکار سیاسی را داشته باشد، اگر این معیارها را رعایت کند، خوب همین معیار است.
برخی تلاش میکنند که خونریزی در سوریه ادامه یابد، چراکه این امر به کسانی که میخواهند از آن برای جنگ تبلیغاتی استفاده کنند، مفید است. اما همه باید درک کنند که نمیتوان از آلام مردم سوریه، پیشرفتی برای خود دست و پا کرد. در چنین حالتی، ما تلاش میکنیم هر کمکی که میشود، انجام دهیم.
خوب ما همواره آماده تعامل با همسایگانمان بودهایم و عقیده داریم که همسایگان ما در اولویت هستند. زمانی که دوستان سعودی ما آماده گفتوگویی جدی باشند، ایران را هم آماده خواهند یافت. اینکه اجازه داده شد برخی از کشورها، کشورهای دیگر را از حضور در روند گفتوگوها مستثنا کنند و همه بازیگران کلیدی دور میز مذاکره نباشند، امری غیرمعمول بود.
من چند تبادلنظر هم با همتای سعودیام داشتهام. سفیر ایران هم چند گفتوگو در این زمینه داشته است. امیدواریم که این شروع خوبی باشد. اما ما به جایی که باید باشیم، حتی نزدیک هم نیستیم.
درباره درگیریهای جاری در یمن با عربستان گفتوگویی نداشتیم؛ ما داریم برای کمک از طریق سازمان ملل و مذاکراتی که در ژنو در جریان است، تلاش میکنیم. ما گفتوگوها را تسهیل کردهایم و به برقراری مذاکراتی که اکنون در جریان است، ادامه خواهیم داد. این گفتوگوها در جریان است، امیدوارم به جهت درستی برود.
درباره توافق هستهای و اجرای تعهدات از سوی ایالات متحده برای رفع تحریمها ذیل برجام، باید منتظر ماند و دید. متأسفانه پیامهای متناقضی از سوی واشنگتن میبینیم که اغلب آنها هم منفی هستند، نمونه آن نیز همین محدودیت برنامه لغو روادید که از سوی مجلس نمایندگان تصویب شد و سنا هم امروز آن را تأیید کرد که از نظر ما با تعهدات ایالات متحده ذیل برجام، همراستا نیست.
آنچه مهم است، این است که ایالات متحده باید این پیام را به مردم ایران ارسال کند که آماده اصلاح رفتار و سیاست خود در قبال ایران است. این مصوبه کاملا بیمعنی است، چراکه هیچ ایرانی یا کسی که به ایران سفر کرده باشد، ارتباطی با تراژدیهایی که در پاریس یا سن برناردینو یا جاهای دیگر رخ داد، ندارد. اما حالا آنها هستند که هدف (مصوبه کنگره) قرار گرفتهاند. تصور میکنم که این مصوبه کسانی را که آن را تصویب کردند، کسانی که آن را تأیید کردند و کسانی که آن را اجرا کنند، بیش از هر چیز بیاعتبار میکند. این پیامی بسیار بد به ایرانیها میفرستد مبنی بر اینکه ایالات متحده به سیاستهای خصمانه به هر شکل ممکن علیه ایران، عادت کرده است.
برای ما مهم نیست که در نظام قانونی ایالات متحده چه اتفاقی میافتد. آنچه مهم است، این است که دولت ایالات متحده، بهعنوان مرجع قوانین ملی در روابط بین دولتی، باید مسیر خود را در پیش بگیرد. تصور میکنم که راه چارههایی برای دولت آمریکا وجود دارد که میتواند برای کاهش تبعات منفی این مصوبه و منطبقکردن ایالات متحده با برجام در دستور کار قرار دهد. منتظر اقدام آنها هستیم.
برای ما مهم است اطمینان یابیم که ایالات متحده و اروپا، بهخصوص ایالات متحده، به تعهداتش ذیل توافق، پایبند میماند. به همین خاطر هم هست که این هیئت نظارت در ایران وجود دارد، تا از پایبندی ایالات متحده اطمینان حاصل کند.
ما سعی کردهایم در مقابل برخی موضعگیریهایی که صورت گرفته، خویشتنداری نشان دهیم. ما تلاش کردهایم با دوستان ترک خود درباره موضعگیریهایشان درباره عراق صحبت کنیم. ما اعتقاد داریم که تمرکز باید بر مبارزه با داعش و دیگر سازمانهای تروریستی در سوریه و عراق باشد، نه بر تلاش برای منحرفکردن توجهات از مسئله اصلی، که همان افراطگرایی و تروریسم در منطقه است.
امیدواریم تحولات منطقه چه در ارتباط با رابطه بین ترکیه و روسیه و چه در ارتباط با روابط میان ترکیه و عراق، مهار شود. تصور نمیکنیم که بیش از این تنشی رخ دهد، چراکه هرگونه تنش بین بازیگران منطقهای مستقیما به نفع داعش خواهد بود.
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، قبل از سفر به نیویورک، یکی از اهداف سفرش را افشای بدعهدیهای آمریکا درباره برجام عنوان کرد. او این سفر را برای شرکت در نشست توسعه پایدار سازمان ملل آغاز کرده و سعی میکند با گفتوگوی مستقیم با رسانههای خارجی دیدگاه و عملکرد ایران و رفتار متناقض آمریکا را درباره برجام توضیح دهد و چنین هم میکند. او به سراغ سیاستمداران، فعالان رسانهای و تحلیلگران میرود. ظریف در طول این دیدارها از پایبندی ایران به متن توافق برجام میگوید و اینکه برخی از رفتارهای آمریکا خلاف روح توافق برجام است.
او در این سفر دیدار احتمالی خود را با رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه و دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا، درباره اجرای توافق هستهای ایران رد نمیکند. او این دیدار را البته اینگونه مشروط کرده است: «ما با دیدار احتمالی با رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه آمریکا، در صورتی که این دیدار برای اجرای توافق هستهای ایران (و گروه 1+5) ضروری باشد، مخالفتی نداریم». به گفته ظریف، تاکنون آنها هنوز درخواست چنین دیداری را نداشتهاند و تصور نمیشود در آینده هم چنین درخواستی داشته باشند.
البته عصر دیروز سخنگوی وزارت امور خارجه اینرا که برنامهای برای این دیدار وجود داشته باشد تکذیب کرد. بهرام قاسمی انتشار برخی اخبار جهتدار در فضای مجازی مبنیبر دستور به وزیر امور خارجه برای ملاقات با همتای آمریکایی خود در سفر اخیر به نیویورک را تکذیب کرد و گفت دکتر ظریف اساسا برنامهای برای ملاقات با رکس تیلرسون در دستور کار نداشته است.
اولین دیدار ظریف با وزیر امور خارجه آمریکا بعد از سه دهه قطعرابطه، به سال 92 و روزهای آغازین مذاکرات هستهای ایران و کشورهای 1+5 برمیگردد. بعد از آن، این دیدارها در جریان مذاکرات هستهای به روال معمولی ادامه داشت تا اینکه دولت ترامپ بر سر کار آمد. ترامپ در ایام تبلیغات انتخاباتی خود، برجام را بدترین توافق برای آمریکا دانست که بعد از بهقدرترسیدنش آن را پاره خواهد کرد، ولی بعد از اینکه به کاخ سفید آمد، با اینکه بارها رفتارهایی خلاف توافق برجام در پیش گرفت، اما پایبندی ایران به برجام را تأیید کرد. حالا ظریف میخواهد به این اظهارات پاسخ دهد و در نهایت در این سفر یکهفتهای، چنین میکند. او در گفتوگویی که با شبکه خبری «سیبیاس»، «نیویورکر» و «المانیتور» انجام میدهد، درباره مواضع ایران در سوریه، ترکیه، عراق و عربستان میگوید و رفتار آمریکا را درباره توافق برجام ارزیابی میکند.
در این سفر، «یانکویچ»، نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور عراق، با «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان، در نیویورک ملاقات کرد. در ادامه، نکات مهم گفتوگوهای رسانهای وزیر خارجه ایران در نیویورک میآید:
برجام توافقی دوجانبه نیست که لغو شود
وضع تحریمهای جدید آمریکا علیه ایران نقض روح برجام است؛ آنچه آمریکا در چند ماه گذشته علیه مردم ایران انجام داد، واقعا تنفربرانگیز بوده است.
تحریمهایی که دولت ترامپ اعلام کرده، باعث مسمومشدن روابط میان دو کشور خواهد شد که تاکنون هم تضعیف شده است.
ما این تحریمها را بررسی میکنیم تا ببینیم آیا این ناقض متن برجام است و مطابق آن اقدام خواهیم کرد.
اگرچه رئیسجمهور آمریکا برجام را توافقی بد برای آمریکاییها میخواند، ولی اینطور نیست. هیچ توافقی بهطور کامل مورد قبول همه نیست.
برجام یک توافق چندجانبه است که مورد تأیید شورای امنیت سازمان ملل قرار گرفت؛ این توافق دوجانبه نیست که بتوان از آن خروج کرد یا درباره آن مذاکره مجدد انجام داد.
کشورهایی وجود دارند که برای شما تروریست تولید میکنند و آمریکا دنبال ایران است؛ نمیدانم چرا؟!
بهطورقطع معتقدم این دولت آمریکاست که باید اینهمه پیامهای خصومتآمیز را متوقف کند.
حسننیت آمریکا مبنای همکاری آتی است
رسیدن به توافق برجام به اندازه کافی با پیچیدگی همراه بود و دستیابی به توافقی دیگر غیرممکن خواهد بود.
در صورت مشاهده حسننیت از سوی آمریکا درخصوص اجرای توافق ایران و شش قدرت جهانی، این توافق مبنای همکاریهای آتی خواهد بود و نهتنها یک سقف برای آینده. در آن صورت، امکان همکاری در دیگر حوزهها نیز فراهم خواهد شد؛ اما، تاکنون چنین حسننیتی را مشاهده نکردهایم.
راهبرد ترامپ در قبال برجام، ایران را نیز همانند دیگر طرفهای امضاکننده توافق هستهای گیج کرده است. برای کسی مشخص نیست آیا ترامپ قصد دارد این توافقنامه را پاره کند؛ مذاکرات هستهای را دوباره از سر بگیرد یا با اقدامات گوناگون تنبیهی خود چارهای جز خروج از این توافق برای تهران باقی نگذارد.
مشخص نیست دولت آمریکا قصد دارد چه اقدامی در این زمینه انجام دهد. تصور میکنم آنها به این واقعیت پی بردهاند که جامعه بینالملل از فسخ این توافق استقبال نخواهد کرد.
پیامی که آمریکا به دیگر کشورهای جهان میفرستد این است که شما نمیتوانید روی پایبندی آمریکا بر تعهدات بینالمللیاش حساب کنید. بنابراین، این نهتنها یک پیام بد برای ایران، بلکه برای همه کسانی است که قصد دارند با آمریکا گفتوگو یا مذاکره کنند.
قانون محدودیت سفر به ایران خلاف برجام است
آنچه برای جامعه بینالملل حائز اهمیت است، تسهیل گفتوگو میان سوریها بهجای دیکتهکردن مفاد گفتوگو است.
اگر شما میخواهید راهکاریهای بسیاری برای کابوس سوریه بیابید، باید بدون تعیین پیششرط پشت میز مذاکره بیایید، این در واقع فهم واقعیت است. شما باید ابتدا مذاکرات را آغاز کنید و بعد در طول مذاکرات به نتیجه برسید؛ نه اینکه پیش از آغاز مذاکرات به نتیجه برسید.
نتیجه باید آن چیزی باشد که مردم سوریه تصمیم میگیرند، نه آنچه ما در این اتاق در فکر آن هستیم، نه اینکه ما در هتلهای زیبا در نیویورک، وین یا هر جای دیگر بنشینیم و برای سوریها تصمیم بگیریم.
ما یک خط قرمز تعیین کردهایم، مبنی بر اینکه داعش، جبهه النصره و دیگر وابستگان به القاعده نباید بهعنوان معارضان مشروع شناسایی شوند. بنابراین، هرکس که بین اینها نباشد و آمادگی نشستن پشت میز و تلاش برای یافت راهکار سیاسی را داشته باشد، اگر این معیارها را رعایت کند، خوب همین معیار است.
برخی تلاش میکنند که خونریزی در سوریه ادامه یابد، چراکه این امر به کسانی که میخواهند از آن برای جنگ تبلیغاتی استفاده کنند، مفید است. اما همه باید درک کنند که نمیتوان از آلام مردم سوریه، پیشرفتی برای خود دست و پا کرد. در چنین حالتی، ما تلاش میکنیم هر کمکی که میشود، انجام دهیم.
خوب ما همواره آماده تعامل با همسایگانمان بودهایم و عقیده داریم که همسایگان ما در اولویت هستند. زمانی که دوستان سعودی ما آماده گفتوگویی جدی باشند، ایران را هم آماده خواهند یافت. اینکه اجازه داده شد برخی از کشورها، کشورهای دیگر را از حضور در روند گفتوگوها مستثنا کنند و همه بازیگران کلیدی دور میز مذاکره نباشند، امری غیرمعمول بود.
من چند تبادلنظر هم با همتای سعودیام داشتهام. سفیر ایران هم چند گفتوگو در این زمینه داشته است. امیدواریم که این شروع خوبی باشد. اما ما به جایی که باید باشیم، حتی نزدیک هم نیستیم.
درباره درگیریهای جاری در یمن با عربستان گفتوگویی نداشتیم؛ ما داریم برای کمک از طریق سازمان ملل و مذاکراتی که در ژنو در جریان است، تلاش میکنیم. ما گفتوگوها را تسهیل کردهایم و به برقراری مذاکراتی که اکنون در جریان است، ادامه خواهیم داد. این گفتوگوها در جریان است، امیدوارم به جهت درستی برود.
درباره توافق هستهای و اجرای تعهدات از سوی ایالات متحده برای رفع تحریمها ذیل برجام، باید منتظر ماند و دید. متأسفانه پیامهای متناقضی از سوی واشنگتن میبینیم که اغلب آنها هم منفی هستند، نمونه آن نیز همین محدودیت برنامه لغو روادید که از سوی مجلس نمایندگان تصویب شد و سنا هم امروز آن را تأیید کرد که از نظر ما با تعهدات ایالات متحده ذیل برجام، همراستا نیست.
آنچه مهم است، این است که ایالات متحده باید این پیام را به مردم ایران ارسال کند که آماده اصلاح رفتار و سیاست خود در قبال ایران است. این مصوبه کاملا بیمعنی است، چراکه هیچ ایرانی یا کسی که به ایران سفر کرده باشد، ارتباطی با تراژدیهایی که در پاریس یا سن برناردینو یا جاهای دیگر رخ داد، ندارد. اما حالا آنها هستند که هدف (مصوبه کنگره) قرار گرفتهاند. تصور میکنم که این مصوبه کسانی را که آن را تصویب کردند، کسانی که آن را تأیید کردند و کسانی که آن را اجرا کنند، بیش از هر چیز بیاعتبار میکند. این پیامی بسیار بد به ایرانیها میفرستد مبنی بر اینکه ایالات متحده به سیاستهای خصمانه به هر شکل ممکن علیه ایران، عادت کرده است.
برای ما مهم نیست که در نظام قانونی ایالات متحده چه اتفاقی میافتد. آنچه مهم است، این است که دولت ایالات متحده، بهعنوان مرجع قوانین ملی در روابط بین دولتی، باید مسیر خود را در پیش بگیرد. تصور میکنم که راه چارههایی برای دولت آمریکا وجود دارد که میتواند برای کاهش تبعات منفی این مصوبه و منطبقکردن ایالات متحده با برجام در دستور کار قرار دهد. منتظر اقدام آنها هستیم.
برای ما مهم است اطمینان یابیم که ایالات متحده و اروپا، بهخصوص ایالات متحده، به تعهداتش ذیل توافق، پایبند میماند. به همین خاطر هم هست که این هیئت نظارت در ایران وجود دارد، تا از پایبندی ایالات متحده اطمینان حاصل کند.
ما سعی کردهایم در مقابل برخی موضعگیریهایی که صورت گرفته، خویشتنداری نشان دهیم. ما تلاش کردهایم با دوستان ترک خود درباره موضعگیریهایشان درباره عراق صحبت کنیم. ما اعتقاد داریم که تمرکز باید بر مبارزه با داعش و دیگر سازمانهای تروریستی در سوریه و عراق باشد، نه بر تلاش برای منحرفکردن توجهات از مسئله اصلی، که همان افراطگرایی و تروریسم در منطقه است.
امیدواریم تحولات منطقه چه در ارتباط با رابطه بین ترکیه و روسیه و چه در ارتباط با روابط میان ترکیه و عراق، مهار شود. تصور نمیکنیم که بیش از این تنشی رخ دهد، چراکه هرگونه تنش بین بازیگران منطقهای مستقیما به نفع داعش خواهد بود.