نكوداشت کوروش بزرگ وظيفه‌اي ملي است؛ آن را سياسي نكنيم
مهرداد ميرسنجري
هفتم آبان روز فتح صلح‌جويانه بابل به‌دست كوروش بزرگ، از سوی جامعه ايراني به‌طور خود‌جوش به‌عنوان روز نكوداشت كوروش بزرگ نام گرفته، در‌حالي‌كه نام او هنوز در تقويم رسمي ايران جايي ندارد.
سخن گزنفون، کهن‌نگار يوناني، درباره کوروش بزرگ شنيدني است: «اينكه فرمانروايي کوروش بزرگ، گسترده‌ترين (وسيع‌ترين) و شکوهمندترين همه شاهنشاهي‌ها در آسيا بود، خودش مي‌تواند گواه خودش باشد؛ زيرا مرز آن در خاور (شرق) به ژرف درياي هيدوُي (اقيانوس هند) مي‌رسيد، در اَپاختر (شمال) با درياي سيه (سياه) هم‌مرز بود، در باختر (غرب) مرز آن به کيپرُس (قبرس) و موُدراي (ميتزراييم، مصر) مي‌رسيد و همچنين در نيمروز (جنوب) با اِتيوپي (حبشه)، هم‌مرز بود».
در قرآن مجيد، آيه‌هاي ٨٣ تا٩٩ سوره كهف، از کوروش بزرگ با نام ذوالقرنين به‌عنوان فردي يکتاپرست، صالح، دادگر و انسان‌دوست و به‌عنوان يکي از بندگان شايسته و برگزيده خداوند به نيکي ياد مي‌شود. افزون بر قرآن مجيد، در کتاب‌هاي عهد عتيق (از جمله تورات) نيز نام كوروش بزرگ، به‌عنوان يک انسان برگزيده و بلند‌مرتبه ذكر شده است. استاد علامه طباطبايي مي‌گويد: «اگر ذوالقرنين قرآن، مردي مؤمن به خدا و به دين توحيد بوده، کوروش نيز اين‌چنين بوده و اگر ذوالقرنين، پادشاهي عادل و رعيت‌پرور بوده، کوروش نيز چنين بود؛ اگر او نسبت به ستمگران و دشمنان مردي سياستمدار بوده، او نيز بود؛ اگر دين، عقل، فضايل اخلاقي و ثروت و شوکت داشت؛ کوروش هم داشت؛ همان‌گونه که قرآن فرموده کوروش نيز سفري به‌سوي مغرب کرد، بر ليدي و پيرامون آن مسلط شد و بار ديگر به‌سوي مشرق سفر کرد. آنجا مردمي ديد صحرانشين و وحشي که در بيابان زندگي مي‌کردند. براي همين به آنها کمک کرد، سدي ساخت در مقابل قبيله و قومي که آنها را آزار مي‌دادند؛ در تنگه داريال ميان کوه‌هاي قفقاز و نزديک به شهر تفليس» (تفسير الميزان، علامه طباطبايي).
در زير اصلي‌ترين مستندات تطبيق ذوالقرنين با کوروش کبير به اجمال بيان مي‌شود:
۱- بنا بر فرموده قرآن مجيد، ذوالقرنين، پادشاهي دادگر بود و نسبت به رعيت عطوفت داشت.
۲- ذوالقرنين يعني داراي دو شاخ. همان‌گونه که در تصوير حجاري‌شده کوروش بزرگ در پاسارگاد ديده مي‌شود؛ کلاهي با دو شاخ در بالاي سر او به‌خوبي نمايان است. در ترجمه تفسير الميزان جلد ١٣ صفحه ٥٣٩ آمده است:
«در كتاب دانيال هم خوابى كه وى براى كوروش نقل كرده، به‌صورت قوچى كه دو شاخ داشته ديده است». ۳- در قرآن مجيد آمده که ذوالقرنين در آغاز فرمانروايي خود، به منطقه‌اي که آفتاب غروب مي‌کند، حمله کرده است. همان‌گونه که مي‌دانيم، نخستين حمله بزرگ کوروش کبير در سال ٥٤٧ پ.م، به غرب ايران و سرزمين ليدي (در باختر آسياي کوچک يا ترکيه امروزي) بوده که به پيروزي کوروش و تابعيت ليدي به امپراتوري ايران انجاميد.
در تاريخ به اين نکته اشاره شده که کوروش کبير، پس از نبرد موفقيت‌آميز در غرب ايران‌زمين (ليدي) براي سر و سامان‌دادن به شورش اقوام بيابانگردي که متجاوز، وحشي و خون‌ريز بودند، به شمال شرق ايران بزرگ لشکرکشي کرد و موفق به فرو‌نشاندن آنان و تأمين امنيت مرزهاي شرق و شمال شرق ايران شد.
سيروپليس به لاتين Cyropolis (برگرفته از يوناني Kyroúpolis)، نام شهري است که کوروش بزرگ در سال ۵۴۴ پ.م براي تعيين مرزهاي شمال شرقي امپراطوري خود در تاجيکستان امروزي بنا کرد. ﺍﺳﺘﺮﻭﺷﻦ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﮐﻮﺭوﺵﮐﺪﻩ (KurushKatha)، ﮐﯿﺌﻮﺭﻭﭘﻞ، ﺍﺳﺘﺮﻭﺷﻨﻪ، ﺳﺮﻭﺷﻨﻪ نيز ﯾﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.
٤- سد يأجوج و مأجوج و مکان آن: يکي ديگر از مشخصات ذوالقرنين در قرآن، عزيمت او به مناطق شمالي و رويارويي با قوم يأجوج و مأجوج بوده است و علاوه بر اين، ايجاد سد يأجوج و مأجوج که در ساخت آن از آهن استفاده شده نيز در قرآن به ذوالقرنين نسبت داده شده است.
جالب اين که در تورات هم به ساختن سدي از جنس آهن اشاره شده است. فرجام سخن اينكه با توجه به اينكه افزون بر نوشته‌هاي اسناد باستاني، هر سه كتاب آسماني تورات، انجيل و قرآن مجيد از كوروش بزرگ ايران زمين به نيكي ياد كرده‌اند، پس نكوداشت كوروش بزرگ در هفتم آبان، وظيفه تك‌تك ايرانيان و ايراني‌تباران با هر مرام و مسلكي است. آن را با شعارهاي سياسي منحرف نکنيم.
هفتم آبان روز فتح صلح‌جويانه بابل به‌دست كوروش بزرگ، از سوی جامعه ايراني به‌طور خود‌جوش به‌عنوان روز نكوداشت كوروش بزرگ نام گرفته، در‌حالي‌كه نام او هنوز در تقويم رسمي ايران جايي ندارد.
سخن گزنفون، کهن‌نگار يوناني، درباره کوروش بزرگ شنيدني است: «اينكه فرمانروايي کوروش بزرگ، گسترده‌ترين (وسيع‌ترين) و شکوهمندترين همه شاهنشاهي‌ها در آسيا بود، خودش مي‌تواند گواه خودش باشد؛ زيرا مرز آن در خاور (شرق) به ژرف درياي هيدوُي (اقيانوس هند) مي‌رسيد، در اَپاختر (شمال) با درياي سيه (سياه) هم‌مرز بود، در باختر (غرب) مرز آن به کيپرُس (قبرس) و موُدراي (ميتزراييم، مصر) مي‌رسيد و همچنين در نيمروز (جنوب) با اِتيوپي (حبشه)، هم‌مرز بود».
در قرآن مجيد، آيه‌هاي ٨٣ تا٩٩ سوره كهف، از کوروش بزرگ با نام ذوالقرنين به‌عنوان فردي يکتاپرست، صالح، دادگر و انسان‌دوست و به‌عنوان يکي از بندگان شايسته و برگزيده خداوند به نيکي ياد مي‌شود. افزون بر قرآن مجيد، در کتاب‌هاي عهد عتيق (از جمله تورات) نيز نام كوروش بزرگ، به‌عنوان يک انسان برگزيده و بلند‌مرتبه ذكر شده است. استاد علامه طباطبايي مي‌گويد: «اگر ذوالقرنين قرآن، مردي مؤمن به خدا و به دين توحيد بوده، کوروش نيز اين‌چنين بوده و اگر ذوالقرنين، پادشاهي عادل و رعيت‌پرور بوده، کوروش نيز چنين بود؛ اگر او نسبت به ستمگران و دشمنان مردي سياستمدار بوده، او نيز بود؛ اگر دين، عقل، فضايل اخلاقي و ثروت و شوکت داشت؛ کوروش هم داشت؛ همان‌گونه که قرآن فرموده کوروش نيز سفري به‌سوي مغرب کرد، بر ليدي و پيرامون آن مسلط شد و بار ديگر به‌سوي مشرق سفر کرد. آنجا مردمي ديد صحرانشين و وحشي که در بيابان زندگي مي‌کردند. براي همين به آنها کمک کرد، سدي ساخت در مقابل قبيله و قومي که آنها را آزار مي‌دادند؛ در تنگه داريال ميان کوه‌هاي قفقاز و نزديک به شهر تفليس» (تفسير الميزان، علامه طباطبايي).
در زير اصلي‌ترين مستندات تطبيق ذوالقرنين با کوروش کبير به اجمال بيان مي‌شود:
۱- بنا بر فرموده قرآن مجيد، ذوالقرنين، پادشاهي دادگر بود و نسبت به رعيت عطوفت داشت.
۲- ذوالقرنين يعني داراي دو شاخ. همان‌گونه که در تصوير حجاري‌شده کوروش بزرگ در پاسارگاد ديده مي‌شود؛ کلاهي با دو شاخ در بالاي سر او به‌خوبي نمايان است. در ترجمه تفسير الميزان جلد ١٣ صفحه ٥٣٩ آمده است:
«در كتاب دانيال هم خوابى كه وى براى كوروش نقل كرده، به‌صورت قوچى كه دو شاخ داشته ديده است». ۳- در قرآن مجيد آمده که ذوالقرنين در آغاز فرمانروايي خود، به منطقه‌اي که آفتاب غروب مي‌کند، حمله کرده است. همان‌گونه که مي‌دانيم، نخستين حمله بزرگ کوروش کبير در سال ٥٤٧ پ.م، به غرب ايران و سرزمين ليدي (در باختر آسياي کوچک يا ترکيه امروزي) بوده که به پيروزي کوروش و تابعيت ليدي به امپراتوري ايران انجاميد.
در تاريخ به اين نکته اشاره شده که کوروش کبير، پس از نبرد موفقيت‌آميز در غرب ايران‌زمين (ليدي) براي سر و سامان‌دادن به شورش اقوام بيابانگردي که متجاوز، وحشي و خون‌ريز بودند، به شمال شرق ايران بزرگ لشکرکشي کرد و موفق به فرو‌نشاندن آنان و تأمين امنيت مرزهاي شرق و شمال شرق ايران شد.
سيروپليس به لاتين Cyropolis (برگرفته از يوناني Kyroúpolis)، نام شهري است که کوروش بزرگ در سال ۵۴۴ پ.م براي تعيين مرزهاي شمال شرقي امپراطوري خود در تاجيکستان امروزي بنا کرد. ﺍﺳﺘﺮﻭﺷﻦ ﺭﺍ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﮐﻮﺭوﺵﮐﺪﻩ (KurushKatha)، ﮐﯿﺌﻮﺭﻭﭘﻞ، ﺍﺳﺘﺮﻭﺷﻨﻪ، ﺳﺮﻭﺷﻨﻪ نيز ﯾﺎﺩ ﮐﺮﺩﻩﺍﻧﺪ.
٤- سد يأجوج و مأجوج و مکان آن: يکي ديگر از مشخصات ذوالقرنين در قرآن، عزيمت او به مناطق شمالي و رويارويي با قوم يأجوج و مأجوج بوده است و علاوه بر اين، ايجاد سد يأجوج و مأجوج که در ساخت آن از آهن استفاده شده نيز در قرآن به ذوالقرنين نسبت داده شده است.
جالب اين که در تورات هم به ساختن سدي از جنس آهن اشاره شده است. فرجام سخن اينكه با توجه به اينكه افزون بر نوشته‌هاي اسناد باستاني، هر سه كتاب آسماني تورات، انجيل و قرآن مجيد از كوروش بزرگ ايران زمين به نيكي ياد كرده‌اند، پس نكوداشت كوروش بزرگ در هفتم آبان، وظيفه تك‌تك ايرانيان و ايراني‌تباران با هر مرام و مسلكي است. آن را با شعارهاي سياسي منحرف نکنيم.