مذاکره ظریف با موگرینی و وزرایخارجه انگلیس، فرانسه و آلمان
صفکشی برجامیان
ظريف سهشنبه روز پرکاري را از سر گذراند. وزير امور خارجه کشورمان در کمتر از يک هفته در سه نقطه متفاوت جهان مذاکرات و گفتوگوهاي برجامي خود را در پي خروج آمريکا از برجام پيش گرفت. برنامه فشردهاي که با پرواز شنبهشب به پکن شروع شد. مقصد بعدي روسيه بود و دوشنبهشب هم راهي بروکسل شد. او بعد از گفتوگو با همتايان چيني و روسي خود به مقر اتحاديه اروپا رفت تا با همتايان انگليسي، فرانسوي و آلماني و همچنين مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا ديدار کند. محمدجواد ظريف شب ورودش به بروکسل را به هماهنگي با تيم مذاکرهکننده ايران اختصاص داد. گفتني است که عباس عراقچي عضو ارشد تيم مذاکرات هستهاي که ظريف را در چين همراهي ميکرد، به روسيه نرفت و مستقيما راهي بلژيک شد تا رايزنيهاي مقدماتي را آغاز کند. دوشنبهشب هيئت ايراني در هتل محل اقامت جلسات داخلي داشتند که در آن نتايج مذاکرات کارشناسي هيئت ايراني با سه کشور اروپايي بررسي شد. اولين ديدار رسمي ظريف در بروکسل، صبح سهشنبه با فدريکا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا انجام شد. ظريف در ادامه با وزراي خارجه بلژيک و لوکزامبورگ به ترتيب ديدار و گفتوگوي تلفني داشت. اما
برنامه اصلي سهشنبه - و شايد کل سلسله سفرهاي برجامي او - شام کاري با سه همتاي آلماني، فرانسوي و انگليسي و همچنين موگريني بود. موگريني پس از ديدار صبح با ظريف و پيش از شام کاري وزراي خارجه، با سه وزير اروپايي ديدار کرد.
ارزيابي ظريف و موگريني از ديدار صبح؛ سازنده
به گزارش «ايسنا» وزير خارجه کشورمان بعد از ديدار با موگريني در جمع خبرنگاران گفت: «ما براي گفتوگوها (با وزيران خارجه سه کشور) آمادهايم و در مسير درست براي حرکت رو به جلو هستيم تا اطمينان حاصل کنيم منافع همه اعضاي باقيمانده برجام به ويژه ايران تأمين و تضمين شود». ظريف افزود: «در اين ديدار بر ضرورت اجراي کامل برجام توسط همه طرفهاي باقيمانده و بهرهمندي ايران از منافع برجام و اينکه اين بهرهمنديها تضمين شود تأکيد شد». او ادامه داد: «درباره نحوه اقدام و چگونگي رسيدن به آن تضمينها نيز کار را شروع کرديم. مذاکرات کارشناسي ادامه دارد. همينطور در يکي، دو هفته آينده به صورت مشترک در سطح سياسي و کارشناسي ادامه ميدهيم؛ در زمينه روشهايي که ميشود منافع ايران و ساير طرفها را تضمين کرد، صحبت ميکنيم. ما بايد اطمينان حاصل کنيم يک طرف با خروج غيرقانونياش نميتواند نفع ببرد از اين مسئله و ساير اعضا نيز ميتوانند از حضور و باقيماندنشان نيز نفع ببرند». مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز درباره ديدار صبح خود با ظريف گفت: «وزراي خارجه آلمان، فرانسه و انگلستان را در بروکسل دور هم جمع کردم تا اولين تبادلنظر را در
سطح وزرا، بعد از اطلاعيه ترامپ درباره اقداماتي که ميتوانيم در سطح اروپا [بهعنوان کل] و سطح ملي [بهعنوان جزء] براي محافظت از سرمايهگذاري خودمان و [همچنين] ضمانت اجرائيشدن کامل برجام داشته باشيم. بعد از تبادل نظر با کشورهاي اروپايي با ظريف ديدار خواهيم کرد که به ما در بروکسل ملحق شده است. دوست دارم از او به خاطر حضورش تشکر کنم، بعد از اينکه او ديدارهايي در مسکو و پکن داشت - با توجه به اينکه آنها نيز از طرفين برجام هستند - با او چگونگي مديريتکردن اقدامات بعدي را در راستاي حفاظت از برجام، بررسي خواهيم کرد. به باور من مجموعه ديدارهاي مهمي خواهيم داشت. ظريف را امروز صبح شخصا ديدهام. ملاقات سازندهاي داشتيم. فکر کنم ميتوانيد انتظار يک ملاقات کارآمد را داشته باشيد. در حال کارکردن روي محتواي اقداماتي هستيم که ميتوانيم آنها را اجرائي کنيم. آنچه مشخص است، اين است که اتحاديه اروپا مصمم به حفظ برجام است که براي امنيت ما و امنيت منطقه ضروري است». موگريني بعد از ديدار صبح با ظريف، عصر ديروز با وزراي خارجه سه کشور اروپايي ديدار کرد تا براي شام کاري آخر شب با ظريف مذاکرات لازم صورت گيرد.
سيف تحريم شد
اما در حالي که مذاکرات در بروکسل ادامه داشت، واشنگتن در آخرين اقدام خود تحريمهاي جديدي عليه ايران اعمال کرد. بهگزارش «ايسنا» در بيانيهاي که روي وبسايت وزارت خزانهداري آمريکا قرار گرفت اين وزارتخانه تحريمهاي جديدي را عليه «وليالله سيف»، رئيس کل بانک مرکزي ايران اعمال کرده است. در بيانيه وزارت خزانهداري آمريکا آمده است: «دفتر کنترل داراييهاي وزارت خزانهداري آمريکا (OFAC) وليالله سيف رئيس بانک مرکزي ايران و معاون بخش بينالملل او را با ادعاي حمايت مالي از حزبالله لبنان از طريق سپاه پاسداران مورد تحريم قرار داد». «استيو منوچين» وزير خزانهداري آمريکا نيز در فرافکنيهاي خود گفت: «آمريکا به ايران اجازه سوءاستفاده از سيستم مالي بينالمللي را نميدهد». اين بيانيه در ادامه اين ادعاها ميافزايد «وليالله سيف رئيس بانک مرکزي ايران به دليل همکاري، حمايت مالي و فني سپاه قدس و ديگر بخشهاي آن مورد تحريمهاي OFAC قرار گرفته است». پس از خروج آمريکا از برجام وزارت خزانهداري آمريکا در بيانيهاي اعلام کرد که تحريمهاي هستهاي ايران که پس از امضاي برجام لغو شده بود، در دورههاي ۹۰ و ۱۸۰ روزه بازگردانده
ميشوند.
آمريکا چه خطي را دنبال ميکند
اين پرسشي است که تحليلگران متعددي را در سراسر جهان به تکاپو انداخته است. منطقا ايالات متحده به «خروج» صرف، کفايت نخواهد کرد. نشانهها نيز بر اين امر دلالت دارند. مايک پمپئو، وزير جديد خارجه آمريکا چند روز پيش در گفتوگو با فاکسنيوز ابراز اميدواري کرده بود که ايالات متحده بتواند در روزها و هفتههاي پيشرو با متحدان غربي خود به توافقي دست يابد که نهتنها جهان را از برنامه هستهاي ايران، بلکه از آنچه او «رفتار بد» خوانده، مصون نگه دارد. او در ادامه از همکاري نزديک با شرکاي اروپايي براي دستيابي به اين توافق خبر داد. «توافق بزرگتر» خطي است که ترامپ از ابتدا لابهلاي موضعگيريهاي تند خود عليه برجام، مطرح ميکرد. گروهي هم راهبرد آمريکا در مواجهه با ايران را «تغيير رژيم» ميدانند. همين گمانه باعث شد روز گذشته وزير خارجه انگليس در پارلمان مورد سؤال قرار گيرد که «آيا مشاور امنيت ملي آمريکا خواستار تغيير رژيم در ايران است؟»، به گزارش «فارس» جانسون در پاسخ گفت «اين هدفي نيست که بايد دنبال آن بود، چراکه تغيير رژيم در ايران لزوما تغييري براي بهترشدن نيست». همچنين جان بولتون، مشاور امنيت ملي ترامپ که به مواضع ضد
ايراني معروف است، يکشنبه گفته بود سياست واشنگتن تغيير حکومت در ايران نيست. وزير خارجه انگليس همچنين مدعي شد «قابلتصور است که در مقطعي در آينده نزديک به تغيير رژيم دست يابيم، اما من نميتوانم با اطمينان بگويم که تغيير بهتر است». او تصريح کرد، انگليس و اروپا همچنان توافق هستهاي با ايران را براي امنيت مشترک خود، حياتي ميدانند و کاملا به حمايت از آن متعهد هستند. وزير امور خارجه انگليس در ادامه گفت «من همچنين از آمريکا ميخواهم از هر اقدامي که ميتواند طرفين باقيمانده در توافق را از برآوردن تعهداتشان در توافق باز دارد - شامل برداشتن تحريمها از طريق تجارت مشروع- اجتناب کند».
چرخش مسكو
درحاليكه وزراي خارجه روسيه و ايران در مسكو مذاكرات مثبت و سودمندي در راستاي نجات برجام داشتند، سرگي ريابكوف، معاون وزير خارجه روسيه، اظهاراتي مطرح كرده كه به نظر ميرسد حاكي از چرخشي ملايم در مواضع مسكو است. به گزارش «ايسنا» ريابكوف گفته «حفظ توافق هستهاي بدون اينکه ايران امتيازي بدهد، امکانپذير نخواهد بود». او در حالي اين ادعا را مطرح كرده كه وزير خارجه روسيه بر حفظ برجام و همراهي با ايران تأكيد كرده است. محمدجواد ظريف در حال ترك مسكو بود که امانوئل مكرون با ولاديمير پوتين تماس تلفني گرفت. گفته شده برجام يكي از موضوعات اصلي تماس تلفني دو رئيسجمهوري بوده است. در روزهاي گذشته، ديگر رهبران اروپايي نيز با ولاديمير پوتين، رئيسجمهوري روسيه، تماس گرفتهاند. سخنان روز گذشته ريابكوف كه با وجود تأكيد بر حفظ برجام بر دادن امتيازهايي از جانب ايران اشاره کرده بود، طرح پيشنهادي چهارمرحلهاي مكرون را به ياد ميآورد كه به نظر ميرسد هنوز روي ميز اروپاست. امانوئل مكرون در سفر به واشنگتن زمانيكه هنوز به نجات برجام اميدوار بود، از طرحي چهارمرحلهاي سخن گفت كه عبارت بود از حفظ برجام، مادامالعمرشدن تعهدات برجامي براي
دستنيافتن به توان هستهاي و مذاكره درباره مسئله موشكي و مسائل منطقهاي. مكرون بعد از بازگشت از واشنگتن در تماس با حسن روحاني از اين طرح سخن گفت و رئيسجمهوري ايران آن را رد كرد، اما به نظر ميرسد اين طرح هنوز در دستور كار اروپاييها و يكي از پيشنهادهای آنها در بروكسل است. به گزارش «ايسنا» به نقل از خبرگزاري تاس، سرگي ريابکوف، معاون وزير امور خارجه روسيه، در يک کنفرانس تأکيد کرد رايزني درباره آينده برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بدون حضور آمريکا هم ممکن خواهد بود. ريابکوف ادعا کرد: «هرچند حفظ توافق هستهاي با ايران بدون اينکه تهران امتيازي بدهد غيرممکن است». او همچنين با غيرمسئولانهخواندن تصميم آمريکا براي خروج از توافق هستهاي، تصريح کرد: «خروج واشنگتن از اين توافق خطر تشديد درگيريهاي نظامي در خاورميانه را افزايش ميدهد. ما نميخواهيم شاهد اين باشيم که اين اقدام آمريکا زمينهاي براي افزايش درگيريهاي نظامي در خاورميانه باشد، هرچند خطر اين اتفاق کاملا مشهود است. براساس ارزيابيهاي ما، خطر وقوع اين اتفاق پس از تصميم اخير آمريکا در حال افزايش است». ريابکوف همچنين خاطرنشان کرد: «دلايل اصلي آمريکا براي
خروج از برجام هيچ ارتباطي با خود اين توافق ندارد و مربوط به رويکرد واشنگتن در سياستهايش در قبال تهران در خاورميانه است... مهمترين مسئله اين است که عناصر خواست سياست ايران در منطقه و برنامه موشکياش، خشم آمريکاييها و متحدانش را برميانگيزد». او در پايان گفت: «روسيه طبق مسئوليتهاي خود در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک به کار براي طراحي مجدد تأسيسات غنيسازي فردو ادامه خواهد داد. مسکو به تعهداتش ذيل برجام به همان اندازه که ديگر طرفها به توافق پايبند ميمانند، عمل خواهد کرد». اين چرخش ناگهاني از سوي روسيه در حالي اتخاذ شده كه خبرها حاكي از اين است كه وزراي خارجه سه كشور اروپايي كه ديشب در بروكسل با ظريف ديدار كردند، شب قبل با مايك پمپئو همتاي آمريكايي خود تماس تلفني داشتهاند. آمريکا هنوز امیدوار است با كمك اروپا، ايران را تسليم كرده و پاي ميز مذاكره بياورد.
باج اقتصادي به چين
در ميانه اخبار پرهياهوي برجامي، خبري مبني بر كنارگذاشتهشدن ممنوعيت هفتساله فعاليت شرکت مخابراتي چيني «زد.تي.اي» در آمريکا منتشر شده است. گفته ميشود اين اقدام در راستاي جلب همکاري چين در اعمال تحريمها عليه ايران و کره شمالي است. پيشتر آمریکا شركت «زد.تي.اي» را به علت همکاري با ايران و کره شمالي تحريم کرده بود. برداشتن ممنوعيت هفتساله اين شركت مخابراتي چيني همزمان خواهد بود با بند غروب برجام كه تا هفت سال ديگر به پايان ميرسد. در سال 2025 تمام تعهدات هستهاي ايران ذيل برجام لغو ميشود، البته درصورتيكه اين توافق پابرجا بماند.
جانسون:
از آمريکا ميخواهم مانع طرفهاي ديگر نشود
ديروز سهشنبه، سايت وزارت خارجه انگلستان به نقل از بوريس جانسون، وزير امور خارجه اين کشور، نوشت: «انگلستان و متحدان اروپايي اين کشور ديدگاه خود را مبني بر اينکه توافق هستهاي براي امنيت اين کشورها حياتي بوده، حفظ کرده و به اين توافق پايبند خواند ماند. با فرانسه و آلمان براي دستيابي به بهترين راه پيشرو همکاري ميکنيم. گزينههاي موجود را براي پشتيباني از تداوم معافيت ايران از تحريم بررسي و تضمين ميکنيم و به تعهدات خود در قبال برجام عمل ميکنيم و همزمان از ايران ميخواهيم به محدوديتهاي اعمالشده بر برنامه هستهاي خود پايبند بماند. ديدار ما با ظريف، وزير امور خارجه ايران، در بروکسل فرصتي است تا بررسی کنیم چگونه ميتوانيم ضمن پايبندي آنها به تعهدات خود، به پشتيباني از معافيتهاي تحريمي ايران ادامه دهيم». جانسون اضافه کرد: «من از آمريکا نیز ميخواهم از هر اقدامي که مانع پايبندي طرفهاي ديگر توافق هستهاي به تعهدات خود، ازجمله تحقق معافيتهاي تحريمي از طريق تجارت مشروع ميشود، خودداري کند». «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان، امروز نيز روز گذشته گفت برجام کاستيهايي دارد، اما بايد براي حفظ آن کوشش کرد. به گزارش
ايلنا، به نقل از آسوشيتدپرس، مرکل در سخنراني خود براي کنگره حزب کارگر در برلين، گفت: خارجشدن آمريکا از توافق هستهاي ايران، تغييری اساسي در روابط آلمان-آمريکا و اروپا-آمريکا ايجاد کرده است. او اضافه کرد: «بريتانيا، فرانسه و آلمان درباره اين مسئله که توافق هستهاي ايران کاستيهايي دارد، اما بايد براي حفظ آن تلاش کرد، اتفاقنظر دارند».
ايران دنبال ضمانت
آخر شب ۱۸ ارديبهشت بود که ترامپ خروج خود را از برجام اعلام کرد. روز قبل از اين تصميم، روحاني در سفر به استان خراسان گفته بود برجام بدون آمريکا نیز ممکن است، البته بهشرط تأمين منافع. اين موضعي بود که رئيسجمهوري يکي، دو ساعت بعد از خروج آمريکا از برجام تکرار کرد. مقام معظم رهبري نيز که چهارشنبه، ۱۹ ارديبهشت، به مناسبت هفته گراميداشت مقام معلم در دانشگاه فرهنگيان حاضر شده بودند، گفتند: «بدون اخذ تضمينهاي کافي از سه کشور اروپايي، تداوم برجام با آنها منطقي نيست». با اين منطق است که تيم مذاکرهکننده دوباره به روزهاي پرکار خود برگشته. محمدجواد ظريف در ديدار با همتاي روسي خود گفته بود: «برجام بر اساس موازنه منافع طرفهاي ايراني، اروپايي و آمريکا استوار شده است و در شرايط جديد بايد ديد چگونه ميتوان منافع مردم ايران را تأمين کرد». در روزهاي گذشته تماسهاي تلفني متعددي بين رؤساي جمهور کشورهاي عضو برجام (حتي آمريکا که حالا عضو سابق محسوب ميشود) ردوبدل شده است که نشان از تکاپوي اعضاي ديگر نيز دارد.
ظريف سهشنبه روز پرکاري را از سر گذراند. وزير امور خارجه کشورمان در کمتر از يک هفته در سه نقطه متفاوت جهان مذاکرات و گفتوگوهاي برجامي خود را در پي خروج آمريکا از برجام پيش گرفت. برنامه فشردهاي که با پرواز شنبهشب به پکن شروع شد. مقصد بعدي روسيه بود و دوشنبهشب هم راهي بروکسل شد. او بعد از گفتوگو با همتايان چيني و روسي خود به مقر اتحاديه اروپا رفت تا با همتايان انگليسي، فرانسوي و آلماني و همچنين مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا ديدار کند. محمدجواد ظريف شب ورودش به بروکسل را به هماهنگي با تيم مذاکرهکننده ايران اختصاص داد. گفتني است که عباس عراقچي عضو ارشد تيم مذاکرات هستهاي که ظريف را در چين همراهي ميکرد، به روسيه نرفت و مستقيما راهي بلژيک شد تا رايزنيهاي مقدماتي را آغاز کند. دوشنبهشب هيئت ايراني در هتل محل اقامت جلسات داخلي داشتند که در آن نتايج مذاکرات کارشناسي هيئت ايراني با سه کشور اروپايي بررسي شد. اولين ديدار رسمي ظريف در بروکسل، صبح سهشنبه با فدريکا موگريني، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا انجام شد. ظريف در ادامه با وزراي خارجه بلژيک و لوکزامبورگ به ترتيب ديدار و گفتوگوي تلفني داشت. اما
برنامه اصلي سهشنبه - و شايد کل سلسله سفرهاي برجامي او - شام کاري با سه همتاي آلماني، فرانسوي و انگليسي و همچنين موگريني بود. موگريني پس از ديدار صبح با ظريف و پيش از شام کاري وزراي خارجه، با سه وزير اروپايي ديدار کرد.
ارزيابي ظريف و موگريني از ديدار صبح؛ سازنده
به گزارش «ايسنا» وزير خارجه کشورمان بعد از ديدار با موگريني در جمع خبرنگاران گفت: «ما براي گفتوگوها (با وزيران خارجه سه کشور) آمادهايم و در مسير درست براي حرکت رو به جلو هستيم تا اطمينان حاصل کنيم منافع همه اعضاي باقيمانده برجام به ويژه ايران تأمين و تضمين شود». ظريف افزود: «در اين ديدار بر ضرورت اجراي کامل برجام توسط همه طرفهاي باقيمانده و بهرهمندي ايران از منافع برجام و اينکه اين بهرهمنديها تضمين شود تأکيد شد». او ادامه داد: «درباره نحوه اقدام و چگونگي رسيدن به آن تضمينها نيز کار را شروع کرديم. مذاکرات کارشناسي ادامه دارد. همينطور در يکي، دو هفته آينده به صورت مشترک در سطح سياسي و کارشناسي ادامه ميدهيم؛ در زمينه روشهايي که ميشود منافع ايران و ساير طرفها را تضمين کرد، صحبت ميکنيم. ما بايد اطمينان حاصل کنيم يک طرف با خروج غيرقانونياش نميتواند نفع ببرد از اين مسئله و ساير اعضا نيز ميتوانند از حضور و باقيماندنشان نيز نفع ببرند». مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز درباره ديدار صبح خود با ظريف گفت: «وزراي خارجه آلمان، فرانسه و انگلستان را در بروکسل دور هم جمع کردم تا اولين تبادلنظر را در
سطح وزرا، بعد از اطلاعيه ترامپ درباره اقداماتي که ميتوانيم در سطح اروپا [بهعنوان کل] و سطح ملي [بهعنوان جزء] براي محافظت از سرمايهگذاري خودمان و [همچنين] ضمانت اجرائيشدن کامل برجام داشته باشيم. بعد از تبادل نظر با کشورهاي اروپايي با ظريف ديدار خواهيم کرد که به ما در بروکسل ملحق شده است. دوست دارم از او به خاطر حضورش تشکر کنم، بعد از اينکه او ديدارهايي در مسکو و پکن داشت - با توجه به اينکه آنها نيز از طرفين برجام هستند - با او چگونگي مديريتکردن اقدامات بعدي را در راستاي حفاظت از برجام، بررسي خواهيم کرد. به باور من مجموعه ديدارهاي مهمي خواهيم داشت. ظريف را امروز صبح شخصا ديدهام. ملاقات سازندهاي داشتيم. فکر کنم ميتوانيد انتظار يک ملاقات کارآمد را داشته باشيد. در حال کارکردن روي محتواي اقداماتي هستيم که ميتوانيم آنها را اجرائي کنيم. آنچه مشخص است، اين است که اتحاديه اروپا مصمم به حفظ برجام است که براي امنيت ما و امنيت منطقه ضروري است». موگريني بعد از ديدار صبح با ظريف، عصر ديروز با وزراي خارجه سه کشور اروپايي ديدار کرد تا براي شام کاري آخر شب با ظريف مذاکرات لازم صورت گيرد.
سيف تحريم شد
اما در حالي که مذاکرات در بروکسل ادامه داشت، واشنگتن در آخرين اقدام خود تحريمهاي جديدي عليه ايران اعمال کرد. بهگزارش «ايسنا» در بيانيهاي که روي وبسايت وزارت خزانهداري آمريکا قرار گرفت اين وزارتخانه تحريمهاي جديدي را عليه «وليالله سيف»، رئيس کل بانک مرکزي ايران اعمال کرده است. در بيانيه وزارت خزانهداري آمريکا آمده است: «دفتر کنترل داراييهاي وزارت خزانهداري آمريکا (OFAC) وليالله سيف رئيس بانک مرکزي ايران و معاون بخش بينالملل او را با ادعاي حمايت مالي از حزبالله لبنان از طريق سپاه پاسداران مورد تحريم قرار داد». «استيو منوچين» وزير خزانهداري آمريکا نيز در فرافکنيهاي خود گفت: «آمريکا به ايران اجازه سوءاستفاده از سيستم مالي بينالمللي را نميدهد». اين بيانيه در ادامه اين ادعاها ميافزايد «وليالله سيف رئيس بانک مرکزي ايران به دليل همکاري، حمايت مالي و فني سپاه قدس و ديگر بخشهاي آن مورد تحريمهاي OFAC قرار گرفته است». پس از خروج آمريکا از برجام وزارت خزانهداري آمريکا در بيانيهاي اعلام کرد که تحريمهاي هستهاي ايران که پس از امضاي برجام لغو شده بود، در دورههاي ۹۰ و ۱۸۰ روزه بازگردانده
ميشوند.
آمريکا چه خطي را دنبال ميکند
اين پرسشي است که تحليلگران متعددي را در سراسر جهان به تکاپو انداخته است. منطقا ايالات متحده به «خروج» صرف، کفايت نخواهد کرد. نشانهها نيز بر اين امر دلالت دارند. مايک پمپئو، وزير جديد خارجه آمريکا چند روز پيش در گفتوگو با فاکسنيوز ابراز اميدواري کرده بود که ايالات متحده بتواند در روزها و هفتههاي پيشرو با متحدان غربي خود به توافقي دست يابد که نهتنها جهان را از برنامه هستهاي ايران، بلکه از آنچه او «رفتار بد» خوانده، مصون نگه دارد. او در ادامه از همکاري نزديک با شرکاي اروپايي براي دستيابي به اين توافق خبر داد. «توافق بزرگتر» خطي است که ترامپ از ابتدا لابهلاي موضعگيريهاي تند خود عليه برجام، مطرح ميکرد. گروهي هم راهبرد آمريکا در مواجهه با ايران را «تغيير رژيم» ميدانند. همين گمانه باعث شد روز گذشته وزير خارجه انگليس در پارلمان مورد سؤال قرار گيرد که «آيا مشاور امنيت ملي آمريکا خواستار تغيير رژيم در ايران است؟»، به گزارش «فارس» جانسون در پاسخ گفت «اين هدفي نيست که بايد دنبال آن بود، چراکه تغيير رژيم در ايران لزوما تغييري براي بهترشدن نيست». همچنين جان بولتون، مشاور امنيت ملي ترامپ که به مواضع ضد
ايراني معروف است، يکشنبه گفته بود سياست واشنگتن تغيير حکومت در ايران نيست. وزير خارجه انگليس همچنين مدعي شد «قابلتصور است که در مقطعي در آينده نزديک به تغيير رژيم دست يابيم، اما من نميتوانم با اطمينان بگويم که تغيير بهتر است». او تصريح کرد، انگليس و اروپا همچنان توافق هستهاي با ايران را براي امنيت مشترک خود، حياتي ميدانند و کاملا به حمايت از آن متعهد هستند. وزير امور خارجه انگليس در ادامه گفت «من همچنين از آمريکا ميخواهم از هر اقدامي که ميتواند طرفين باقيمانده در توافق را از برآوردن تعهداتشان در توافق باز دارد - شامل برداشتن تحريمها از طريق تجارت مشروع- اجتناب کند».
چرخش مسكو
درحاليكه وزراي خارجه روسيه و ايران در مسكو مذاكرات مثبت و سودمندي در راستاي نجات برجام داشتند، سرگي ريابكوف، معاون وزير خارجه روسيه، اظهاراتي مطرح كرده كه به نظر ميرسد حاكي از چرخشي ملايم در مواضع مسكو است. به گزارش «ايسنا» ريابكوف گفته «حفظ توافق هستهاي بدون اينکه ايران امتيازي بدهد، امکانپذير نخواهد بود». او در حالي اين ادعا را مطرح كرده كه وزير خارجه روسيه بر حفظ برجام و همراهي با ايران تأكيد كرده است. محمدجواد ظريف در حال ترك مسكو بود که امانوئل مكرون با ولاديمير پوتين تماس تلفني گرفت. گفته شده برجام يكي از موضوعات اصلي تماس تلفني دو رئيسجمهوري بوده است. در روزهاي گذشته، ديگر رهبران اروپايي نيز با ولاديمير پوتين، رئيسجمهوري روسيه، تماس گرفتهاند. سخنان روز گذشته ريابكوف كه با وجود تأكيد بر حفظ برجام بر دادن امتيازهايي از جانب ايران اشاره کرده بود، طرح پيشنهادي چهارمرحلهاي مكرون را به ياد ميآورد كه به نظر ميرسد هنوز روي ميز اروپاست. امانوئل مكرون در سفر به واشنگتن زمانيكه هنوز به نجات برجام اميدوار بود، از طرحي چهارمرحلهاي سخن گفت كه عبارت بود از حفظ برجام، مادامالعمرشدن تعهدات برجامي براي
دستنيافتن به توان هستهاي و مذاكره درباره مسئله موشكي و مسائل منطقهاي. مكرون بعد از بازگشت از واشنگتن در تماس با حسن روحاني از اين طرح سخن گفت و رئيسجمهوري ايران آن را رد كرد، اما به نظر ميرسد اين طرح هنوز در دستور كار اروپاييها و يكي از پيشنهادهای آنها در بروكسل است. به گزارش «ايسنا» به نقل از خبرگزاري تاس، سرگي ريابکوف، معاون وزير امور خارجه روسيه، در يک کنفرانس تأکيد کرد رايزني درباره آينده برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) بدون حضور آمريکا هم ممکن خواهد بود. ريابکوف ادعا کرد: «هرچند حفظ توافق هستهاي با ايران بدون اينکه تهران امتيازي بدهد غيرممکن است». او همچنين با غيرمسئولانهخواندن تصميم آمريکا براي خروج از توافق هستهاي، تصريح کرد: «خروج واشنگتن از اين توافق خطر تشديد درگيريهاي نظامي در خاورميانه را افزايش ميدهد. ما نميخواهيم شاهد اين باشيم که اين اقدام آمريکا زمينهاي براي افزايش درگيريهاي نظامي در خاورميانه باشد، هرچند خطر اين اتفاق کاملا مشهود است. براساس ارزيابيهاي ما، خطر وقوع اين اتفاق پس از تصميم اخير آمريکا در حال افزايش است». ريابکوف همچنين خاطرنشان کرد: «دلايل اصلي آمريکا براي
خروج از برجام هيچ ارتباطي با خود اين توافق ندارد و مربوط به رويکرد واشنگتن در سياستهايش در قبال تهران در خاورميانه است... مهمترين مسئله اين است که عناصر خواست سياست ايران در منطقه و برنامه موشکياش، خشم آمريکاييها و متحدانش را برميانگيزد». او در پايان گفت: «روسيه طبق مسئوليتهاي خود در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک به کار براي طراحي مجدد تأسيسات غنيسازي فردو ادامه خواهد داد. مسکو به تعهداتش ذيل برجام به همان اندازه که ديگر طرفها به توافق پايبند ميمانند، عمل خواهد کرد». اين چرخش ناگهاني از سوي روسيه در حالي اتخاذ شده كه خبرها حاكي از اين است كه وزراي خارجه سه كشور اروپايي كه ديشب در بروكسل با ظريف ديدار كردند، شب قبل با مايك پمپئو همتاي آمريكايي خود تماس تلفني داشتهاند. آمريکا هنوز امیدوار است با كمك اروپا، ايران را تسليم كرده و پاي ميز مذاكره بياورد.
باج اقتصادي به چين
در ميانه اخبار پرهياهوي برجامي، خبري مبني بر كنارگذاشتهشدن ممنوعيت هفتساله فعاليت شرکت مخابراتي چيني «زد.تي.اي» در آمريکا منتشر شده است. گفته ميشود اين اقدام در راستاي جلب همکاري چين در اعمال تحريمها عليه ايران و کره شمالي است. پيشتر آمریکا شركت «زد.تي.اي» را به علت همکاري با ايران و کره شمالي تحريم کرده بود. برداشتن ممنوعيت هفتساله اين شركت مخابراتي چيني همزمان خواهد بود با بند غروب برجام كه تا هفت سال ديگر به پايان ميرسد. در سال 2025 تمام تعهدات هستهاي ايران ذيل برجام لغو ميشود، البته درصورتيكه اين توافق پابرجا بماند.
جانسون:
از آمريکا ميخواهم مانع طرفهاي ديگر نشود
ديروز سهشنبه، سايت وزارت خارجه انگلستان به نقل از بوريس جانسون، وزير امور خارجه اين کشور، نوشت: «انگلستان و متحدان اروپايي اين کشور ديدگاه خود را مبني بر اينکه توافق هستهاي براي امنيت اين کشورها حياتي بوده، حفظ کرده و به اين توافق پايبند خواند ماند. با فرانسه و آلمان براي دستيابي به بهترين راه پيشرو همکاري ميکنيم. گزينههاي موجود را براي پشتيباني از تداوم معافيت ايران از تحريم بررسي و تضمين ميکنيم و به تعهدات خود در قبال برجام عمل ميکنيم و همزمان از ايران ميخواهيم به محدوديتهاي اعمالشده بر برنامه هستهاي خود پايبند بماند. ديدار ما با ظريف، وزير امور خارجه ايران، در بروکسل فرصتي است تا بررسی کنیم چگونه ميتوانيم ضمن پايبندي آنها به تعهدات خود، به پشتيباني از معافيتهاي تحريمي ايران ادامه دهيم». جانسون اضافه کرد: «من از آمريکا نیز ميخواهم از هر اقدامي که مانع پايبندي طرفهاي ديگر توافق هستهاي به تعهدات خود، ازجمله تحقق معافيتهاي تحريمي از طريق تجارت مشروع ميشود، خودداري کند». «آنگلا مرکل»، صدراعظم آلمان، امروز نيز روز گذشته گفت برجام کاستيهايي دارد، اما بايد براي حفظ آن کوشش کرد. به گزارش
ايلنا، به نقل از آسوشيتدپرس، مرکل در سخنراني خود براي کنگره حزب کارگر در برلين، گفت: خارجشدن آمريکا از توافق هستهاي ايران، تغييری اساسي در روابط آلمان-آمريکا و اروپا-آمريکا ايجاد کرده است. او اضافه کرد: «بريتانيا، فرانسه و آلمان درباره اين مسئله که توافق هستهاي ايران کاستيهايي دارد، اما بايد براي حفظ آن تلاش کرد، اتفاقنظر دارند».
ايران دنبال ضمانت
آخر شب ۱۸ ارديبهشت بود که ترامپ خروج خود را از برجام اعلام کرد. روز قبل از اين تصميم، روحاني در سفر به استان خراسان گفته بود برجام بدون آمريکا نیز ممکن است، البته بهشرط تأمين منافع. اين موضعي بود که رئيسجمهوري يکي، دو ساعت بعد از خروج آمريکا از برجام تکرار کرد. مقام معظم رهبري نيز که چهارشنبه، ۱۹ ارديبهشت، به مناسبت هفته گراميداشت مقام معلم در دانشگاه فرهنگيان حاضر شده بودند، گفتند: «بدون اخذ تضمينهاي کافي از سه کشور اروپايي، تداوم برجام با آنها منطقي نيست». با اين منطق است که تيم مذاکرهکننده دوباره به روزهاي پرکار خود برگشته. محمدجواد ظريف در ديدار با همتاي روسي خود گفته بود: «برجام بر اساس موازنه منافع طرفهاي ايراني، اروپايي و آمريکا استوار شده است و در شرايط جديد بايد ديد چگونه ميتوان منافع مردم ايران را تأمين کرد». در روزهاي گذشته تماسهاي تلفني متعددي بين رؤساي جمهور کشورهاي عضو برجام (حتي آمريکا که حالا عضو سابق محسوب ميشود) ردوبدل شده است که نشان از تکاپوي اعضاي ديگر نيز دارد.