|

دونالد ترامپ در حال تغيير استراتژي چندساله آمريكاست

آشتي با دشمنان؛ دوري از رفقا

اينکه دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا، به واسطه فقدان تجربه سياسي و ديپلماتيک، هنجارهاي سياست خارجي را زير پا بگذارد، مسئله چندان عجيبي نيست اما اينکه او با پشت‌کردن به متحدان قديمي ايالات متحده، با دشمنان اين کشور گرم بگيرد، مي‌تواند پيامدهاي وسيعي براي نظم و امنيت جهاني در پي داشته باشد. ترامپ در حالي براي ديدار با رهبر کره‌شمالي لحظه‌شماري مي‌کند که تداوم جدال لفظي او با متحدان و دوستان سابق در جريان نشست گروه هفت، سايه سنگيني بر روابط اين کشور با اروپا و کانادا انداخته است. به عبارت دقيق‌تر، رئيس‌جمهور آمريکا در حالي روز جمعه براي شرکت در نشست گروه هفت وارد کانادا شد که رفتارهاي اخير او از جمله خروج از توافق هسته‌اي با ايران و اعمال تعرفه‌هاي جديد بر کالاهاي وارداتي از اروپا و کانادا، جهان را در آستانه يک جنگ تجاري قرار داده است. گذشته از جدال‌هاي لفظي با امانوئل مكرون و جاستين ترودو، رهبران دو کشور فرانسه و کانادا، تلاش او براي نزديکي به دشمنان آمريکا به خوبي در اظهارات او درخصوص عضويت مجدد روسيه در گروه هفت و همچنين تمجيد از کيم جونگ اون نمود يافت. در سطح بين‌المللي اين رفتارهاي ترامپ نتيجه‌اي ندارد جز بدل‌کردن دوستان آمريکا به دشمن.
از نظر ترامپ، نظم اقتصادي و ژئوپليتيکي که در 70 سال گذشته بر جهان حاکم بوده، بر ضد منافع آمريکا عمل مي‌کند. آن‌طور که جوليان اسميث، کارشناس ارشد مرکز امنيت آمريکاي جديد، به «نيويورک‌تايمز» مي‌گويد، ترامپ به عنوان فردي که هيچ ارزشي براي نظم بين‌المللي قائل نيست، تمامي مباني سياست خارجي و روابط بين‌الملل را زير سؤال برده است. سياست مماشات و تلاش‌هاي متحدان اروپايي و آسيايي براي اقناع ترامپ نيز در يک سال گذشته، بعد از وضع تعرفه‌هاي جديد عملا به بن‌بست خورده است به طوري که رفيق شفيق ترامپ يعني مكرون نيز ديگر از او قطع اميد کرده است. ترامپ حتي از برگزاري ديداري جداگانه با ترزا مي، نخست‌وزير بريتانيا در حاشيه نشست گروه هفت خودداري کرد. به نظر در شرايط کنوني، آنچه در روابط ديپلماتيک او را خوشحال مي‌کند، هم‌نشيني با رؤسای اقتدارگرا و مستبد است. چهره‌هايي مانند ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه، شي جينپينگ، رئيس‌جمهور چين و البته کيم جونگ اون، رهبر کره‌شمالي.
چراغ سبز ترامپ به مسکو و پيونگ‌يانگ
حدود سه ماه پيش بود که کشورهاي اروپايي و آمريکا در واکنش به احتمال دست‌داشتن مسکو در سوءقصد به جان سرگئي اسکريپال، جاسوس دوجانبه روس در خاک بريتانيا، شماري از ديپلمات‌هاي روس را از خاک خود اخراج کردند. اما روز پنجشنبه ترامپ پيش از عزيمت به کانادا، با مطرح‌کردن پيشنهاد عضويت مجدد روسيه در گروه هفت، بار ديگر ميل خود براي عادي‌سازي روابط با مسکو را آشکار و ثابت کرد که اخراج ديپلمات‌هاي روس برخلاف ميل باطني او صورت گرفته است. او قبل از آنکه کاخ سفيد را به مقصد کبک ترک کند، در جمع خبرنگاران چنين گفت: «چرا بايد جلسه‌اي تشکيل دهيم که روسيه در آن حاضر نيست؟ آنها بايد اجازه دهند که روسيه برگردد... روسيه بايد پاي ميز مذاکره حاضر باشد». در واقع با اين سخنان، ترامپ عملا بر مواضع مسکو مبني بر اينکه دنيا نمي‌تواند نقش جهاني روسيه را ناديده بگيرد، صحه گذاشت. عضويت روسيه در اين گروه بعد از مداخله نظامي مسکو در بحران اوکراين و انضمام کريمه در سال 2014 لغو شد. در ميان رهبران گروه هفت، اين پيشنهاد ترامپ تنها با استقبال ايتاليا همراه شد که همواره از رابطه نزديک‌تري با روسيه برخوردار بوده است. حمايت ترامپ از ولاديمير پوتين و تلاش براي ديدار با او در حالي که تحقيقات درخصوص مداخله احتمالي روس‌ها در انتخابات آمريکا همچنان ادامه دارد، مي‌تواند در عرصه داخلي نيز براي او دردسرساز شود. در همين رابطه چاک شور، اين اظهارات ترامپ را نشانه ناتواني او در تشخيص دوست و دشمن آمريکا از يکديگر دانسته است. همين مسئله باعث شد تا حمايت ترامپ از چهره‌هاي اقتدارگرا تنها به پوتين خلاصه نشود و او کيم جونگ اون، رهبر کره‌شمالي را نيز مورد تفقد خود قرار داد. ترامپ از اون به عنوان فردي ياد کرد که قصد دارد کاري بزرگ براي مردم کره‌شمالي انجام دهد. در شرايطي که اون مي‌کوشد خود را فردي صلح‌طلب و مصلح نشان دهد، ترامپ با اين اظهارات، عملا در زمين اون بازي کرده است. ترامپ روز شنبه و پيش از پايان نشست گروه هفت، براي ديدار با اون که در حال حاضر به عنوان يکي از منزوي‌ترين و منفورترين رهبران جهان شناخته مي‌شود، کانادا را به مقصد سنگاپور ترک کرد.
سياست مهار ترامپ
در شرايط کنوني ديدار با کيم جونگ اون از مصاحبت با رهبران کشورهاي حاضر در نشست گروه هفت براي ترامپ خوشايندتر است. آن‌طور که توماس رايت، پژوهشگر ارشد انستيتو بروکينگز به «پولتيکو» گفته است، ترامپ مستبدان را به رهبران دموکراتيک ترجيح مي‌دهد. بي‌دليل نيست که او اين‌قدر به پوتين علاقه دارد. البته اين يک حس دوطرفه است. در‌حالي‌که ترودو، مكرون و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، به‌سختي مي‌توانند ناخرسندي خود از رفتارهاي پوپوليستي و غيرديپلماتيک ترامپ را پنهان کنند، پوتين و کيم شيفته همين ويژگي‌هاي ترامپ‌ هستند. پوتين در جريان سفر هفته گذشته خود به اتريش، از صدراعظم اين کشور خواسته بود تا ميزبان ديداري ميان ترامپ و او در وين باشد. البته از نظر ترامپ، آشتي با پوتين و کيم دلايل محکمي دارد. هر دو کشور داراي سلاح هسته‌اي بوده و دشمني آنها با واشنگتن، آمريکا را در دستيابي به اهدافش از‌جمله ارتباط با چين و پايان‌دادن به جنگ داخلي در سوريه، دچار مشکل مي‌کند. در واقع مصالحه با کره‌شمالي مي‌تواند سايه جنگ هسته‌اي را از سر جهان بردارد؛ هرچند نمي‌توان فراموش کرد اين خود ترامپ بود که با لحن تيز و تندش، عملا جهان و کشورش را تا آستانه جنگ با کره‌شمالي پيش برد. علاقه ترامپ به چهره‌هاي اقتدارگرا و تقابلش با متحدان قديمي آمريکا که به نظر ترامپ از آمريکا سوءاستفاده مي‌کنند، سياست خارجي آمريکا را براي اين کشورها به امري پيش‌بيني‌ناپذیر بدل کرده است؛ امري که تصميمات خلق‌الساعه ترامپ نيز مدام به آن دامن مي‌زند. البته ترامپ تنها رئيس‌جمهوري نيست که در 20 سال گذشته با متحدان ديرينه ايالات متحده به مشکل مي‌خورد. روابط جورج دبليو بوش نيز در اواسط دوران رياست‌جمهوري‌اش با قدرت‌هاي اروپايي از‌جمله فرانسه و آلمان بر سر حمله سال 2003 به عراق شکراب شد. دونالد رامسفلد، وزير جنگ بوش، نيز همان زمان اروپا را به دو قسمت اروپاي قديم و اروپاي جديد تقسيم کرد؛ اروپاي قديم کشورهايي را در بر مي‌گرفت که دل خوشي از بوش نداشتند و اروپاي جديد شامل کشورهاي کمونيستي سابق مانند لهستان و مجارستان مي‌شد که به دنبال گسترش روابط با واشنگتن بودند. مسئله به حدي بود که ايو دادلر که بعدها در دولت اوباما به‌عنوان نماينده آمريکا در ناتو منصوب شد، از آن به‌عنوان بدترين بحران در روابط آمريکا و اروپا در 50 سال قبل از آن ياد کرد. با‌اين‌حال از نظر بسياري از متخصصان و مقامات سابق آمريکا، به واسطه نزديکي ترامپ با چهره‌هاي اقتدارگرايي مانند کيم و پوتين، اوضاع به مراتب از آن زمان بحراني‌تر است. بوش شايد با متحدان آمريکا بر سر برخي مسائل اختلاف‌نظر داشت؛ اما اين اختلاف‌نظر هيچ‌گاه او را به نزديکي به روسيه سوق نداد. اين در حالي است که در شرايط کنوني، از پوتين به‌عنوان فردي ياد مي‌شود که همواره در تلاش براي تضعيف اتحاد و دموکراسي در اروپا بوده است.

بده‌بستان پوتين و ترامپ
به دنبال توصیه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به الحاق مجدد روسیه به گروه هفت (G7) و تبدیل آن به گروه هشت پیشین، ولادیمیر پوتین، همتاي روسي او، پیش‌بینی کرد که مذاکره با همتای آمریکایی‌اش «سازنده» خواهد بود. دونالد ترامپ پیش از عزیمت به ایالت کبک در کانادا برای شرکت در نشست سران هفت کشور صنعتی معروف به «گروه هفت» خواستار ملحق‌شدن روسیه و تشکیل گروه هشت همانند دوران قبل از اخراج مسکو در سال ۲۰۱۴ شد. درمقابل ولادیمیر پوتین در مصاحبه‌ای با تلویزیون روسیه، دونالد ترامپ را «جدی و متفکر» نامیده «که می‌داند چگونه به اظهارات بقیه گوش کرده و به استدلال آنها پاسخ دهد». ولادیمیر پوتین با نتیجه‌گیری از این فرضیه، ادامه داد: «این نکته به باور من موجب می‌شود که احتمالا مذاکره‌ای سازنده صورت بگیرد». دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین آخرین‌بار حدود شش ماه قبل در ویتنام با یکدیگر دیداری کوتاه داشتند. روابط آمریکا و روسیه در طول سالیان گذشته بر سر موضوعاتی از قبیل درگیری‌های سوریه، الحاق کریمه به خاک روسیه و دخالت مسکو در شرق اوکراین تنش‌آمیز بوده است. ضمن اینکه تصمیم اخیر دونالد ترامپ برای خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران هم بر دامنه این اختلافات افزوده است. پس درحالی‌که افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم از سوی آمریکا موجب واکنش اروپا و کانادا از طریق اعمال تعرفه‌های سنگین علیه محصولات آمریکایی شده است، طرح پیشنهاد الحاق روسیه به اعضای گروه هفت به اختلاف‌نظرها میان اعضای این گروه اضافه می‌کند.

اينکه دونالد ترامپ، رئيس‌جمهور آمريکا، به واسطه فقدان تجربه سياسي و ديپلماتيک، هنجارهاي سياست خارجي را زير پا بگذارد، مسئله چندان عجيبي نيست اما اينکه او با پشت‌کردن به متحدان قديمي ايالات متحده، با دشمنان اين کشور گرم بگيرد، مي‌تواند پيامدهاي وسيعي براي نظم و امنيت جهاني در پي داشته باشد. ترامپ در حالي براي ديدار با رهبر کره‌شمالي لحظه‌شماري مي‌کند که تداوم جدال لفظي او با متحدان و دوستان سابق در جريان نشست گروه هفت، سايه سنگيني بر روابط اين کشور با اروپا و کانادا انداخته است. به عبارت دقيق‌تر، رئيس‌جمهور آمريکا در حالي روز جمعه براي شرکت در نشست گروه هفت وارد کانادا شد که رفتارهاي اخير او از جمله خروج از توافق هسته‌اي با ايران و اعمال تعرفه‌هاي جديد بر کالاهاي وارداتي از اروپا و کانادا، جهان را در آستانه يک جنگ تجاري قرار داده است. گذشته از جدال‌هاي لفظي با امانوئل مكرون و جاستين ترودو، رهبران دو کشور فرانسه و کانادا، تلاش او براي نزديکي به دشمنان آمريکا به خوبي در اظهارات او درخصوص عضويت مجدد روسيه در گروه هفت و همچنين تمجيد از کيم جونگ اون نمود يافت. در سطح بين‌المللي اين رفتارهاي ترامپ نتيجه‌اي ندارد جز بدل‌کردن دوستان آمريکا به دشمن.
از نظر ترامپ، نظم اقتصادي و ژئوپليتيکي که در 70 سال گذشته بر جهان حاکم بوده، بر ضد منافع آمريکا عمل مي‌کند. آن‌طور که جوليان اسميث، کارشناس ارشد مرکز امنيت آمريکاي جديد، به «نيويورک‌تايمز» مي‌گويد، ترامپ به عنوان فردي که هيچ ارزشي براي نظم بين‌المللي قائل نيست، تمامي مباني سياست خارجي و روابط بين‌الملل را زير سؤال برده است. سياست مماشات و تلاش‌هاي متحدان اروپايي و آسيايي براي اقناع ترامپ نيز در يک سال گذشته، بعد از وضع تعرفه‌هاي جديد عملا به بن‌بست خورده است به طوري که رفيق شفيق ترامپ يعني مكرون نيز ديگر از او قطع اميد کرده است. ترامپ حتي از برگزاري ديداري جداگانه با ترزا مي، نخست‌وزير بريتانيا در حاشيه نشست گروه هفت خودداري کرد. به نظر در شرايط کنوني، آنچه در روابط ديپلماتيک او را خوشحال مي‌کند، هم‌نشيني با رؤسای اقتدارگرا و مستبد است. چهره‌هايي مانند ولاديمير پوتين، رئيس‌جمهور روسيه، شي جينپينگ، رئيس‌جمهور چين و البته کيم جونگ اون، رهبر کره‌شمالي.
چراغ سبز ترامپ به مسکو و پيونگ‌يانگ
حدود سه ماه پيش بود که کشورهاي اروپايي و آمريکا در واکنش به احتمال دست‌داشتن مسکو در سوءقصد به جان سرگئي اسکريپال، جاسوس دوجانبه روس در خاک بريتانيا، شماري از ديپلمات‌هاي روس را از خاک خود اخراج کردند. اما روز پنجشنبه ترامپ پيش از عزيمت به کانادا، با مطرح‌کردن پيشنهاد عضويت مجدد روسيه در گروه هفت، بار ديگر ميل خود براي عادي‌سازي روابط با مسکو را آشکار و ثابت کرد که اخراج ديپلمات‌هاي روس برخلاف ميل باطني او صورت گرفته است. او قبل از آنکه کاخ سفيد را به مقصد کبک ترک کند، در جمع خبرنگاران چنين گفت: «چرا بايد جلسه‌اي تشکيل دهيم که روسيه در آن حاضر نيست؟ آنها بايد اجازه دهند که روسيه برگردد... روسيه بايد پاي ميز مذاکره حاضر باشد». در واقع با اين سخنان، ترامپ عملا بر مواضع مسکو مبني بر اينکه دنيا نمي‌تواند نقش جهاني روسيه را ناديده بگيرد، صحه گذاشت. عضويت روسيه در اين گروه بعد از مداخله نظامي مسکو در بحران اوکراين و انضمام کريمه در سال 2014 لغو شد. در ميان رهبران گروه هفت، اين پيشنهاد ترامپ تنها با استقبال ايتاليا همراه شد که همواره از رابطه نزديک‌تري با روسيه برخوردار بوده است. حمايت ترامپ از ولاديمير پوتين و تلاش براي ديدار با او در حالي که تحقيقات درخصوص مداخله احتمالي روس‌ها در انتخابات آمريکا همچنان ادامه دارد، مي‌تواند در عرصه داخلي نيز براي او دردسرساز شود. در همين رابطه چاک شور، اين اظهارات ترامپ را نشانه ناتواني او در تشخيص دوست و دشمن آمريکا از يکديگر دانسته است. همين مسئله باعث شد تا حمايت ترامپ از چهره‌هاي اقتدارگرا تنها به پوتين خلاصه نشود و او کيم جونگ اون، رهبر کره‌شمالي را نيز مورد تفقد خود قرار داد. ترامپ از اون به عنوان فردي ياد کرد که قصد دارد کاري بزرگ براي مردم کره‌شمالي انجام دهد. در شرايطي که اون مي‌کوشد خود را فردي صلح‌طلب و مصلح نشان دهد، ترامپ با اين اظهارات، عملا در زمين اون بازي کرده است. ترامپ روز شنبه و پيش از پايان نشست گروه هفت، براي ديدار با اون که در حال حاضر به عنوان يکي از منزوي‌ترين و منفورترين رهبران جهان شناخته مي‌شود، کانادا را به مقصد سنگاپور ترک کرد.
سياست مهار ترامپ
در شرايط کنوني ديدار با کيم جونگ اون از مصاحبت با رهبران کشورهاي حاضر در نشست گروه هفت براي ترامپ خوشايندتر است. آن‌طور که توماس رايت، پژوهشگر ارشد انستيتو بروکينگز به «پولتيکو» گفته است، ترامپ مستبدان را به رهبران دموکراتيک ترجيح مي‌دهد. بي‌دليل نيست که او اين‌قدر به پوتين علاقه دارد. البته اين يک حس دوطرفه است. در‌حالي‌که ترودو، مكرون و آنگلا مرکل، صدراعظم آلمان، به‌سختي مي‌توانند ناخرسندي خود از رفتارهاي پوپوليستي و غيرديپلماتيک ترامپ را پنهان کنند، پوتين و کيم شيفته همين ويژگي‌هاي ترامپ‌ هستند. پوتين در جريان سفر هفته گذشته خود به اتريش، از صدراعظم اين کشور خواسته بود تا ميزبان ديداري ميان ترامپ و او در وين باشد. البته از نظر ترامپ، آشتي با پوتين و کيم دلايل محکمي دارد. هر دو کشور داراي سلاح هسته‌اي بوده و دشمني آنها با واشنگتن، آمريکا را در دستيابي به اهدافش از‌جمله ارتباط با چين و پايان‌دادن به جنگ داخلي در سوريه، دچار مشکل مي‌کند. در واقع مصالحه با کره‌شمالي مي‌تواند سايه جنگ هسته‌اي را از سر جهان بردارد؛ هرچند نمي‌توان فراموش کرد اين خود ترامپ بود که با لحن تيز و تندش، عملا جهان و کشورش را تا آستانه جنگ با کره‌شمالي پيش برد. علاقه ترامپ به چهره‌هاي اقتدارگرا و تقابلش با متحدان قديمي آمريکا که به نظر ترامپ از آمريکا سوءاستفاده مي‌کنند، سياست خارجي آمريکا را براي اين کشورها به امري پيش‌بيني‌ناپذیر بدل کرده است؛ امري که تصميمات خلق‌الساعه ترامپ نيز مدام به آن دامن مي‌زند. البته ترامپ تنها رئيس‌جمهوري نيست که در 20 سال گذشته با متحدان ديرينه ايالات متحده به مشکل مي‌خورد. روابط جورج دبليو بوش نيز در اواسط دوران رياست‌جمهوري‌اش با قدرت‌هاي اروپايي از‌جمله فرانسه و آلمان بر سر حمله سال 2003 به عراق شکراب شد. دونالد رامسفلد، وزير جنگ بوش، نيز همان زمان اروپا را به دو قسمت اروپاي قديم و اروپاي جديد تقسيم کرد؛ اروپاي قديم کشورهايي را در بر مي‌گرفت که دل خوشي از بوش نداشتند و اروپاي جديد شامل کشورهاي کمونيستي سابق مانند لهستان و مجارستان مي‌شد که به دنبال گسترش روابط با واشنگتن بودند. مسئله به حدي بود که ايو دادلر که بعدها در دولت اوباما به‌عنوان نماينده آمريکا در ناتو منصوب شد، از آن به‌عنوان بدترين بحران در روابط آمريکا و اروپا در 50 سال قبل از آن ياد کرد. با‌اين‌حال از نظر بسياري از متخصصان و مقامات سابق آمريکا، به واسطه نزديکي ترامپ با چهره‌هاي اقتدارگرايي مانند کيم و پوتين، اوضاع به مراتب از آن زمان بحراني‌تر است. بوش شايد با متحدان آمريکا بر سر برخي مسائل اختلاف‌نظر داشت؛ اما اين اختلاف‌نظر هيچ‌گاه او را به نزديکي به روسيه سوق نداد. اين در حالي است که در شرايط کنوني، از پوتين به‌عنوان فردي ياد مي‌شود که همواره در تلاش براي تضعيف اتحاد و دموکراسي در اروپا بوده است.

بده‌بستان پوتين و ترامپ
به دنبال توصیه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به الحاق مجدد روسیه به گروه هفت (G7) و تبدیل آن به گروه هشت پیشین، ولادیمیر پوتین، همتاي روسي او، پیش‌بینی کرد که مذاکره با همتای آمریکایی‌اش «سازنده» خواهد بود. دونالد ترامپ پیش از عزیمت به ایالت کبک در کانادا برای شرکت در نشست سران هفت کشور صنعتی معروف به «گروه هفت» خواستار ملحق‌شدن روسیه و تشکیل گروه هشت همانند دوران قبل از اخراج مسکو در سال ۲۰۱۴ شد. درمقابل ولادیمیر پوتین در مصاحبه‌ای با تلویزیون روسیه، دونالد ترامپ را «جدی و متفکر» نامیده «که می‌داند چگونه به اظهارات بقیه گوش کرده و به استدلال آنها پاسخ دهد». ولادیمیر پوتین با نتیجه‌گیری از این فرضیه، ادامه داد: «این نکته به باور من موجب می‌شود که احتمالا مذاکره‌ای سازنده صورت بگیرد». دونالد ترامپ و ولادیمیر پوتین آخرین‌بار حدود شش ماه قبل در ویتنام با یکدیگر دیداری کوتاه داشتند. روابط آمریکا و روسیه در طول سالیان گذشته بر سر موضوعاتی از قبیل درگیری‌های سوریه، الحاق کریمه به خاک روسیه و دخالت مسکو در شرق اوکراین تنش‌آمیز بوده است. ضمن اینکه تصمیم اخیر دونالد ترامپ برای خروج آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران هم بر دامنه این اختلافات افزوده است. پس درحالی‌که افزایش تعرفه واردات فولاد و آلومینیوم از سوی آمریکا موجب واکنش اروپا و کانادا از طریق اعمال تعرفه‌های سنگین علیه محصولات آمریکایی شده است، طرح پیشنهاد الحاق روسیه به اعضای گروه هفت به اختلاف‌نظرها میان اعضای این گروه اضافه می‌کند.
 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها