سواد دیجیتالی برای کودکان دیجیتالی
آمنه ولیجانی.پژوهشگر مؤسسه مطالعات کودکی مدرس
«ضریب نفوذ اینترنت و گوشیهای هوشمند در ایران بالای 50 درصد است اما متأسفانه دانش و سواد دیجیتالی مردم 12 از 100 است». این موضوع را معاون مرکز فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال اعلام کرد. حال سؤال این است که چگونه میتوانیم سواد دیجیتال را به کودکان بیاموزیم؟ سواد دیجیتال زیرمجموعه سواد رایانهای محسوب میشود و یکی از معانی آن کمک به کودکان در درک موضوع ردپای دیجیتالی است. ردپای دیجیتالی به این معنی است که کودکان باید یاد بگیرند هر اقدامی در فضای مجازی اینترنت اعم از نوشتن نظر برای دیگران، قراردادن عکس و... برای همیشه در آن سایت یا اپلیکیشن ذخیره میشود و قابل دسترسی برای دیگران خواهد بود، حتی اگر آنها را پاک کنند. سواد دیجیتال همچنین به معنای آموختن شیوه برقراری ارتباط درست و عاری از تهدید با دیگران از طریق شبکههای اجتماعی است و این ارتباطات میتواند در آینده به آنها در دستاوردهای آموزشی و موفقیتهای حرفهای کمک كند. افزون بر این، سواد دیجیتال به معنای کمک به کودکان در درک این مسئله است که هر آنچه در اینترنت میبینند واقعی نیست و آنها باید اطلاعاتی را که در اینترنت میبینند، به صورت انتقادی مورد ارزیابی
قرار دهند.
برای آموزش سواد دیجیتالی بهتر است از خانه شروع کنیم. اگر شما در استفاده از ابزارهای دیجیتال در خانه مهارت دارید، نصف راه را رفتهاید. اولین کار این است که یک برنامه زمانی برای استفاده کودکتان از برنامهها و بازیهای دیجیتال تنظیم کنید. سپس علاوه بر محدودیت زمانی، محدودیت محتوایی هم برای تلفن هوشمند یا هر ابزار دیگر مورد استفاده کودک خود تعیین کنید. در انتخاب برنامهها و بازیها دقت کنید. بازیها و اپلیکیشنهایی که کودک در آن زمان مشخصشده استفاده میکند، بهتر است آموزشی و دور از خشونت باشد. مطمئن باشید کودک به هیچ محتوای نامناسبی دسترسی ندارد.
آموزش مهارت سواد دیجیتال را میتوان در مهدکودکها و پیشدبستانیها ادامه داد. مربی میتواند با خواندن داستانی درباره تهدید و زورگویی و بحثکردن درباره دلیل نادرستی چنین رفتاری در کلاس، کودکان را با قلدری اینترنتی آشنا کند. تحقیقات نشان میدهد که خشم و آشفتگی اولین واکنش قربانیان قلدری اینترنتی است که میتواند با اختلالات خواب و عدم تمرکز همراه باشد. تهدیدکردن و باجگیری از دیگران نمونههایی از قلدری اینترنتی هستند. نتایج پژوهشها نشان میدهد که عدم نظارت والدین بر استفاده از اینترنت و ابزارهای دیجیتالی مورد استفاده کودکان خطر قربانیشدن در قلدری اینترنتی را افزایش میدهد. همچنین با نشاندادن تصاویری از حیوانات واقعی و خیالی روی رایانه میتوان به کودکان درباره واقعی بودن و نبودن آنها توضیح داد و آنها را با این موضوع آشنا کرد که هر پیامی که در اینترنت وجود دارد الزاما حقیقی نیست.
«ضریب نفوذ اینترنت و گوشیهای هوشمند در ایران بالای 50 درصد است اما متأسفانه دانش و سواد دیجیتالی مردم 12 از 100 است». این موضوع را معاون مرکز فناوری اطلاعات و رسانههای دیجیتال اعلام کرد. حال سؤال این است که چگونه میتوانیم سواد دیجیتال را به کودکان بیاموزیم؟ سواد دیجیتال زیرمجموعه سواد رایانهای محسوب میشود و یکی از معانی آن کمک به کودکان در درک موضوع ردپای دیجیتالی است. ردپای دیجیتالی به این معنی است که کودکان باید یاد بگیرند هر اقدامی در فضای مجازی اینترنت اعم از نوشتن نظر برای دیگران، قراردادن عکس و... برای همیشه در آن سایت یا اپلیکیشن ذخیره میشود و قابل دسترسی برای دیگران خواهد بود، حتی اگر آنها را پاک کنند. سواد دیجیتال همچنین به معنای آموختن شیوه برقراری ارتباط درست و عاری از تهدید با دیگران از طریق شبکههای اجتماعی است و این ارتباطات میتواند در آینده به آنها در دستاوردهای آموزشی و موفقیتهای حرفهای کمک كند. افزون بر این، سواد دیجیتال به معنای کمک به کودکان در درک این مسئله است که هر آنچه در اینترنت میبینند واقعی نیست و آنها باید اطلاعاتی را که در اینترنت میبینند، به صورت انتقادی مورد ارزیابی
قرار دهند.
برای آموزش سواد دیجیتالی بهتر است از خانه شروع کنیم. اگر شما در استفاده از ابزارهای دیجیتال در خانه مهارت دارید، نصف راه را رفتهاید. اولین کار این است که یک برنامه زمانی برای استفاده کودکتان از برنامهها و بازیهای دیجیتال تنظیم کنید. سپس علاوه بر محدودیت زمانی، محدودیت محتوایی هم برای تلفن هوشمند یا هر ابزار دیگر مورد استفاده کودک خود تعیین کنید. در انتخاب برنامهها و بازیها دقت کنید. بازیها و اپلیکیشنهایی که کودک در آن زمان مشخصشده استفاده میکند، بهتر است آموزشی و دور از خشونت باشد. مطمئن باشید کودک به هیچ محتوای نامناسبی دسترسی ندارد.
آموزش مهارت سواد دیجیتال را میتوان در مهدکودکها و پیشدبستانیها ادامه داد. مربی میتواند با خواندن داستانی درباره تهدید و زورگویی و بحثکردن درباره دلیل نادرستی چنین رفتاری در کلاس، کودکان را با قلدری اینترنتی آشنا کند. تحقیقات نشان میدهد که خشم و آشفتگی اولین واکنش قربانیان قلدری اینترنتی است که میتواند با اختلالات خواب و عدم تمرکز همراه باشد. تهدیدکردن و باجگیری از دیگران نمونههایی از قلدری اینترنتی هستند. نتایج پژوهشها نشان میدهد که عدم نظارت والدین بر استفاده از اینترنت و ابزارهای دیجیتالی مورد استفاده کودکان خطر قربانیشدن در قلدری اینترنتی را افزایش میدهد. همچنین با نشاندادن تصاویری از حیوانات واقعی و خیالی روی رایانه میتوان به کودکان درباره واقعی بودن و نبودن آنها توضیح داد و آنها را با این موضوع آشنا کرد که هر پیامی که در اینترنت وجود دارد الزاما حقیقی نیست.