در پی کودکی ازدسترفته
زری آقاجانی
آیا تابهحال به روزگار کودکی فکر کردهاید؛ روزهایی که میتوانست بزرگسالی ما را در بهترین و عقلاییترین شکل ایجاد کند؟ شاید بگویید گذشتهها گذشته، بله درست میفرمایید، ولی حرف من این است که نگذاریم این حسرت دوباره تکرار شود و بچههای ما نیز در پی کودکی ازدسترفته خود تأسف بخورند. پدران و مادران امروز که از کتاب و قصه بهره بردهاند، بیشک تأثیر شگرف داستانخوانی و قصهگویی برای کودکشان را درک میکنند، زیرا خودشان از لحظههای شیرین تخیل و غوطهورشدن در دنیای قصه و شخصیتهای داستان، اندیشهها ساخته و آینده را فکورانه ساختهاند.
از اینشتین پرسیدند چگونه مانند تو تربیت کنیم، وی گفت برای فرزندتان داستان بخوانید تا تخیل او رشد کند. اگر میخواهید انسانی موفق و عاری از مشکلات مدنی و فرهنگی تربیت کنید، امروز برایش کتاب بخوانید و قصه بگویید. کودکی که همراه با کتاب داستان مناسب و مکمل هر مرحله از رشد در سالهای پیش از دبستان پرورش یابد، سالبهسال تا رسیدن به آموزش رسمی ابعاد رشد را با موفقیت پشتسر خواهد گذاشت. بررسیها نشان میدهند کودکانی که برای آنها در دوران پیش از دبستان بهطور منظم کتاب خوانده شده است، از قدرت بیان و درک مطلب بالاتری نسبت به همسالان خود برخوردار بودهاند. آنان دارای دایره واژگان بیشتری برای ابراز احساساتشان بودهاند. آثار مطلوب کتابخواندن فقط در رشد زبانی و درک معانی مشهود نیست، بلکه در رشد تخیل، قدرت تفکر، تفکر انتقادی، رشد شناختی، رشد اخلاقی و اجتماعی و تقویت حافظه نیز بسیار اثرگذار است. در کنار داستانخوانی، قصهگویی دارای امتیاز قابلتوجهی است. قصه؛ این میراث بهجایمانده از گذشتگان به کودکان، اخلاق، آموزههای فرهنگی، تنوع فرهنگی و احترام به فرهنگها، مهارتهای کلامی و شنیداری، خلاقیت و تصویرسازی ذهنی، نحوه
تعامل مؤثر، حل مسئله و تابآوری را میآموزد. داستانخوانی و قصهگویی زمینههای پیشرفت و موفقیت تحصیلی را هموار میکنند.
آیا هر کتابی برای هر سنی مناسب است؟ برای کودک کتاب مناسب سن او را بخوانید و قصههایی تعریف کنید که با توجه به سن او قابلدرک باشد. کودکان در زمان نوزادی از شنیدن آهنگ صدای والدین و اطرافیان لذت میبرند و این محرکهای شنیداری در محیط میتوانند به رشد مغزی آنان کمک کنند، بنابراین فواید رشدی قصهگویی از نوزادی برجسته است، اما برای اینکه خیالمان راحت باشد که کودک ما متوجه معنای درون قصهها میشود یا حداقل با آنها همراه میشود، بهترین زمان از شروع دوسالگی است؛ یعنی زمانی که تخیل کودک نیز رشد کرده است و میتواند همراه با ما شخصیتهای قصه را در ذهن خود بازنمایی کند و حتی خودش گاهی قصههای خودش را بسازد. باوجوداین فراموش نکنید کودک در این سن آماده شنیدن قصههای طولانی نیست. تا دیر نشده و نسل دیگری با حسرت به گذشته تربیت نشده است، به کتابفروشی و کتابخانه بروید، برای کودکان داستان بخوانید و قصه مناسب بگویید تا با کودکی ازدسترفته در کلاسها و مراکز متفاوت به دنبال ادیبان، متفکران، فلاسفه و ریاضیدانان آینده نگردید.
آیا تابهحال به روزگار کودکی فکر کردهاید؛ روزهایی که میتوانست بزرگسالی ما را در بهترین و عقلاییترین شکل ایجاد کند؟ شاید بگویید گذشتهها گذشته، بله درست میفرمایید، ولی حرف من این است که نگذاریم این حسرت دوباره تکرار شود و بچههای ما نیز در پی کودکی ازدسترفته خود تأسف بخورند. پدران و مادران امروز که از کتاب و قصه بهره بردهاند، بیشک تأثیر شگرف داستانخوانی و قصهگویی برای کودکشان را درک میکنند، زیرا خودشان از لحظههای شیرین تخیل و غوطهورشدن در دنیای قصه و شخصیتهای داستان، اندیشهها ساخته و آینده را فکورانه ساختهاند.
از اینشتین پرسیدند چگونه مانند تو تربیت کنیم، وی گفت برای فرزندتان داستان بخوانید تا تخیل او رشد کند. اگر میخواهید انسانی موفق و عاری از مشکلات مدنی و فرهنگی تربیت کنید، امروز برایش کتاب بخوانید و قصه بگویید. کودکی که همراه با کتاب داستان مناسب و مکمل هر مرحله از رشد در سالهای پیش از دبستان پرورش یابد، سالبهسال تا رسیدن به آموزش رسمی ابعاد رشد را با موفقیت پشتسر خواهد گذاشت. بررسیها نشان میدهند کودکانی که برای آنها در دوران پیش از دبستان بهطور منظم کتاب خوانده شده است، از قدرت بیان و درک مطلب بالاتری نسبت به همسالان خود برخوردار بودهاند. آنان دارای دایره واژگان بیشتری برای ابراز احساساتشان بودهاند. آثار مطلوب کتابخواندن فقط در رشد زبانی و درک معانی مشهود نیست، بلکه در رشد تخیل، قدرت تفکر، تفکر انتقادی، رشد شناختی، رشد اخلاقی و اجتماعی و تقویت حافظه نیز بسیار اثرگذار است. در کنار داستانخوانی، قصهگویی دارای امتیاز قابلتوجهی است. قصه؛ این میراث بهجایمانده از گذشتگان به کودکان، اخلاق، آموزههای فرهنگی، تنوع فرهنگی و احترام به فرهنگها، مهارتهای کلامی و شنیداری، خلاقیت و تصویرسازی ذهنی، نحوه
تعامل مؤثر، حل مسئله و تابآوری را میآموزد. داستانخوانی و قصهگویی زمینههای پیشرفت و موفقیت تحصیلی را هموار میکنند.
آیا هر کتابی برای هر سنی مناسب است؟ برای کودک کتاب مناسب سن او را بخوانید و قصههایی تعریف کنید که با توجه به سن او قابلدرک باشد. کودکان در زمان نوزادی از شنیدن آهنگ صدای والدین و اطرافیان لذت میبرند و این محرکهای شنیداری در محیط میتوانند به رشد مغزی آنان کمک کنند، بنابراین فواید رشدی قصهگویی از نوزادی برجسته است، اما برای اینکه خیالمان راحت باشد که کودک ما متوجه معنای درون قصهها میشود یا حداقل با آنها همراه میشود، بهترین زمان از شروع دوسالگی است؛ یعنی زمانی که تخیل کودک نیز رشد کرده است و میتواند همراه با ما شخصیتهای قصه را در ذهن خود بازنمایی کند و حتی خودش گاهی قصههای خودش را بسازد. باوجوداین فراموش نکنید کودک در این سن آماده شنیدن قصههای طولانی نیست. تا دیر نشده و نسل دیگری با حسرت به گذشته تربیت نشده است، به کتابفروشی و کتابخانه بروید، برای کودکان داستان بخوانید و قصه مناسب بگویید تا با کودکی ازدسترفته در کلاسها و مراکز متفاوت به دنبال ادیبان، متفکران، فلاسفه و ریاضیدانان آینده نگردید.