حجاب اختياري براي گردشگران خارجي

شرق، گروه جامعه: دوباره بحث حجاب گردشگران خارجي در ايران در رسانه‌ها و از زبان چهره‌هاي سياسي و مذهبي داغ شده است. در جديدترين اظهارنظر دراين‌باره، حجت‌الاسلام‌والمسلمين محسن غرويان، روحاني شناخته‌شده عضو هيئت علمي جامعه‌المصطفي كه سال‌ها شاگرد آيت‌الله مصباح يزدي بود، گفته است: «توريست‌ها از نظر شرعي و فقهي جبري در اجراي موازين ديني ما ندارند، آنها مي‌توانند خودشان حجاب را اختيار کنند و از نظر مذهبي اجباري براي آنها وجود ندارد».
بر اساس خبري که ايلنا منتشر کرده است، غرويان در واکنش به اينکه برخي اخيرا مطرح مي‌کنند قانون حجاب اجباري براي توريست‌هايي که به ايران مي‌آيند در مناطق آزاد ملغي شود، اين‌طور گفت: «به نظر من اگر اين مسئله فرهنگ‌سازي شود که مردم بتوانند اين مسئله را هضم کنند، قابل انجام است، همان‌طور که ما به کشورهاي ديگر مي‌رويم و طبق قوانين خودمان عمل مي‌کنيم، بايد به توريست‌ها هم اجازه داده شود در کشور ما طبق قوانين خودشان عمل کنند».
به نظر، اشاره آقاي غرويان به اين گفته ابراهيم انصاري‌لاري، مديرعامل و رئيس هيئت‌مديره سازمان منطقه آزاد کيش، است که فروردين‌ماه امسال در توييتر خود چنين موضوعي را مطرح کرد و نوشت: «ميليون‌ها ايراني در سال ۹۶ با قصد خريد و تفريح، راهي ترکيه و امارات شدند. آيا وقت بازنگري در سياست‌ها براي مواجهه با گردشگران مناطق آزاد نرسيده است؟ همچنان‌كه در حوزه اقتصادي قائل به تسامح در مناطق آزاد هستيم و معافيت ۲۰ساله داريم، در حوزه فرهنگي و اجتماعي نيز بايد قائل به تسامح باشيم. با اندکي تسامح و همدلي داخلي مي‌توانيم سهم خود را از بازار گردشگري پس بگيريم. روا نيست ثروت ملي ما در پس‌کوچه‌هاي غربت جاري شود».
همان‌موقع قابل پيش‌بيني بود که طرح اين موضوع حتي در حد يک اظهارنظر صرف مي‌تواند گشايشي پيرامون شکل‌گرفتن بحث و گفت‌وگوي جدي‌تر دراين‌باره باشد.
واکنش غرويان به‌نوعي ورود به همين بحث بود. او با بيان اينکه بايد به توريست‌ها گفته شود فرهنگ ايران مذهبي است، اما اجباري در اجراي آن براي شما نيست، اظهار كرد: «توريست‌ها از نظر شرعي و فقهي جبري در اجراي موازين ديني ما ندارند، آنها مي‌توانند خودشان حجاب را اختيار کنند و از نظر مذهبي اجباري براي آنها وجود ندارد. فقه ما با مسيحيان در مواردي مانند معاملات، مغايرت‌هايي با يکديگر دارند، اما احکام فقه و حتي ازدواج آنها براي ما محترم است».
غرويان همچنين در پاسخ به اين سؤال که آيا اين قانون درخصوص توريست‌هاي کشورهاي مسلماني مثل ترکيه که حجاب در آنها اجباري نيست، هم قابل‌اجراست يا خير، گفت: اين مباحث جنجالي است که بايد به مجلس برود و بايد صاحب‌نظران هم درخصوص آن نظر بدهند، اما به نظر من بهتر است، اين مسئله را به اختيار خود توريست‌ها بگذاريم. براي عملي‌کردن اين مباحث بايد همواره آنها را در جامعه مطرح کنيم. بايد بدانيم که نمي‌توانيم احکام فقهي خود را بر توريست‌ها الزام کنيم. صاحب‌نظران بايد در اين خصوص به صورت منطقي سخن بگويند تا به مرحله تصميم و قانون برسد».
به غير از اين، چند روز پيش ناهيد خداکرمي، عضو شوراي شهر تهران، نيز در توييتر خود چنين مطلبي را نوشت: «در حاشيه بازديد از شهر فرودگاهى امام خمينى، رفع موانعى مانند حجاب اجبارى در بخش ترانزيت و مناطق آزاد، به‌عنوان راهى براى گسترش صنعت توريسم و عدم خروج سرمايه و ارز از کشور مطرح شد. در شرايط فعلى توجه به اين پيشنهاد مى‌تواند تحول بسيار مثبتى باشد». اين عضو شوراي اسلامي شهر تهران در همين رابطه و در گفت‌وگويي با فارس گفت: «توريستي که به ايران مي‌آيد براي استفاده از جاذبه‌هاي گردشگري و بعضا ترانزيت به ايران مي‌آيد، بنابراين برخي محدوديت‌هاي مغاير با فرهنگ او مي‌تواند به جذب گردشگر ضربه بزند».
خداکرمي با بيان اينکه اين موضوع فقط به‌عنوان «طرح يک مسئله» مطرح شده است تا درباره آن بحث شود، گفت: توريستي که به ايران مي‌آيد براي استفاده از جاذبه‌هاي گردشگري و آفتاب و بعضا ترانزيت به ايران مي‌آيد، بنابراين برخي محدوديت‌هاي مغاير با فرهنگ او مي‌تواند به جذب گردشگر ضربه بزند. خداکرمي معتقد است مي‌توان با تغيير برخي قوانين در حوزه پوشش، به جذب گردشگر و رونق صنعت توريسم کمک کرد.
اين عضو شوراي شهر در پاسخ به اين سؤال که چگونه مي‌توان در حوزه پوشش بين گردشگران خارجي و داخلي تفکيک قائل شد، گفت:‌ مي‌توان انعطافي به قانون داد و همه مي‌توانند با هر عقيده‌اي در کشور باشند.
خداکرمي همچنين تأکيد کرد اين موضوع، صرفا فقط در حد طرح بحث عنوان شده و ممکن است کارشناسان بگويند اين موضوع در جذب توريسم و ممانعت از خروج ارز تأثيري ندارد. او معتقد است تجربه کشورهايي مانند ترکيه و امارات و ممانعت از حجاب اجباري در جذب گردشگر بسيار موفقيت‌آميز بوده است.
البته در همين روزها يک اظهارنظر ديگر هم دراین‌باره از يک روحاني فعال سياسي و نماينده مجلس منتشر شد که به‌نوعي مخالف اين ديدگاه بود.
حجت‌الاسلام احمد مازني درباره بحث آزادي پوشش گردشگران در مناطق آزاد و شهرهاي فرودگاهي گفت: «معتقد هستم ما در صنعت گردشگري دچار اشتباهات راهبردي هستيم، يکي از اين اشتباهات طرز نگاهي است که تصور مي‌کند گردشگري زماني موفق است که ما فضا را براي رفتارهاي غيرشرعي باز کنيم و با دورشدن از هنجارهاي فرهنگي بومي و ديني خودمان مي‌توانيم گردشگري را محقق کنيم».
وي افزود: «بارها گفته‌ام هم درمورد کساني که مي‌خواهند به ايران سفر کنند اين تصور وجود دارد که آنها مي‌آيند تا فرصتي براي تفريحات غيرشرعي و نامشروع پيدا کنند و هم درمورد هم‌وطناني که مي‌خواهند به خارج از کشور سفر کنند اين نگاه منفي وجود دارد و اين تصور غلطي است. کساني که قصد سفر به ايران را دارند، ايران را به‌عنوان کشوري با قدمت تاريخي و فرهنگ و تمدن چندهزارساله مي‌شناسند و آثاري که در ايران وجود دارد و ميراث فرهنگي‌ای که وجود دارد، برايشان داراي جاذبه است، چه ميراث مربوط به دوران اسلام و چه ميراث پيش از اسلام و ساير اديان و همچنين رفتار مردم ايران برايشان مهم است».
وي ادامه داد: «پوشش و لباس مردم يک کشور هم از جمله مواردي است که براي گردشگر خارجي جذاب است. ما انسان‌هاي بسياري در دنيا داريم که مشتاق ديدن ايران هستند و به‌هيچ‌وجه مسائلي مثل پوشش که در قالب قانون تعريف شده و براي گردشگر پوششي کاملا حداقلي است، نمي‌تواند مانع حضور آنها در کشورمان شود. چه درصدي از ملت‌ها به جهت پوشش اسلامي نمي‌خواهند به ايران سفر کنند؟ آيا تحقيقي دراين‌‌باره انجام شده که ما اعلام مي‌کنيم اگر در مناطق آزاد تجاري، آزادي پوشش را فراهم کنيم مي‌تواند تأثير قابل توجهي در جذب گردشگر داشته باشد. من اين نگاه را نگاه انحرافي مي‌دانم».
رئيس کميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي گفت: «ما نزديک به يک ميليارد مسلمان در دنيا داريم که مسلماني را مي‌شناسند و با فرهنگ و پوشش اسلامي آشنايي دارند. ما حداقل زمينه جذب اين افراد به کشور را داريم و بسياري از انسان‌ها هم هستند که مسلمان نيستند، اما ايران را دوست دارند يا کنجکاو هستند بدانند ايران کجاست و چه آثار و چه ميراثي دارد. پس موافق نيستم با نظرياتي از‌اين‌دست و معتقدم ساده‌سازي صورت مسئله و انحراف از موضوع اصلي است».
شکل‌گرفتن بحث و گفت‌وگو پيرامون موضوعي که هميشه خط قرمز بوده و به‌ندرت در اظهارنظرهاي مسئولان رسمي و رسانه‌اي داخل کشور به آن پرداخته شده مي‌تواند باب گفت‌وگويي جدي‌تر و تخصصي‌تر را دراين‌باره باز کند. چراکه اين گمانه به‌صورتي جدي مطرح است که نقش مسائلي مانند حجاب در رونق صنعت گردشگري کشور که اين روزها و در شرايط اقتصادي خطير کنوني بيشتر از هميشه مي‌توان پي به اهميتش برد، بسيار تعيين‌کننده و مهم است. بسياري معتقدند کمي تساهل و تسامح در اين زمينه مي‌تواند گره‌هاي زيادي از صنعت گردشگري کشور و ورود گردشگران خارجي به کشور را باز کند. تجربه‌اي که مشابه آن را کشورهاي مسلماني مانند ترکيه و مالزي آزمودند و تا حد بسياري هم موفق شدند و به رتبه‌هاي بالايي در اين صنعت پول‌ساز در جهان دست یافتند.

شرق، گروه جامعه: دوباره بحث حجاب گردشگران خارجي در ايران در رسانه‌ها و از زبان چهره‌هاي سياسي و مذهبي داغ شده است. در جديدترين اظهارنظر دراين‌باره، حجت‌الاسلام‌والمسلمين محسن غرويان، روحاني شناخته‌شده عضو هيئت علمي جامعه‌المصطفي كه سال‌ها شاگرد آيت‌الله مصباح يزدي بود، گفته است: «توريست‌ها از نظر شرعي و فقهي جبري در اجراي موازين ديني ما ندارند، آنها مي‌توانند خودشان حجاب را اختيار کنند و از نظر مذهبي اجباري براي آنها وجود ندارد».
بر اساس خبري که ايلنا منتشر کرده است، غرويان در واکنش به اينکه برخي اخيرا مطرح مي‌کنند قانون حجاب اجباري براي توريست‌هايي که به ايران مي‌آيند در مناطق آزاد ملغي شود، اين‌طور گفت: «به نظر من اگر اين مسئله فرهنگ‌سازي شود که مردم بتوانند اين مسئله را هضم کنند، قابل انجام است، همان‌طور که ما به کشورهاي ديگر مي‌رويم و طبق قوانين خودمان عمل مي‌کنيم، بايد به توريست‌ها هم اجازه داده شود در کشور ما طبق قوانين خودشان عمل کنند».
به نظر، اشاره آقاي غرويان به اين گفته ابراهيم انصاري‌لاري، مديرعامل و رئيس هيئت‌مديره سازمان منطقه آزاد کيش، است که فروردين‌ماه امسال در توييتر خود چنين موضوعي را مطرح کرد و نوشت: «ميليون‌ها ايراني در سال ۹۶ با قصد خريد و تفريح، راهي ترکيه و امارات شدند. آيا وقت بازنگري در سياست‌ها براي مواجهه با گردشگران مناطق آزاد نرسيده است؟ همچنان‌كه در حوزه اقتصادي قائل به تسامح در مناطق آزاد هستيم و معافيت ۲۰ساله داريم، در حوزه فرهنگي و اجتماعي نيز بايد قائل به تسامح باشيم. با اندکي تسامح و همدلي داخلي مي‌توانيم سهم خود را از بازار گردشگري پس بگيريم. روا نيست ثروت ملي ما در پس‌کوچه‌هاي غربت جاري شود».
همان‌موقع قابل پيش‌بيني بود که طرح اين موضوع حتي در حد يک اظهارنظر صرف مي‌تواند گشايشي پيرامون شکل‌گرفتن بحث و گفت‌وگوي جدي‌تر دراين‌باره باشد.
واکنش غرويان به‌نوعي ورود به همين بحث بود. او با بيان اينکه بايد به توريست‌ها گفته شود فرهنگ ايران مذهبي است، اما اجباري در اجراي آن براي شما نيست، اظهار كرد: «توريست‌ها از نظر شرعي و فقهي جبري در اجراي موازين ديني ما ندارند، آنها مي‌توانند خودشان حجاب را اختيار کنند و از نظر مذهبي اجباري براي آنها وجود ندارد. فقه ما با مسيحيان در مواردي مانند معاملات، مغايرت‌هايي با يکديگر دارند، اما احکام فقه و حتي ازدواج آنها براي ما محترم است».
غرويان همچنين در پاسخ به اين سؤال که آيا اين قانون درخصوص توريست‌هاي کشورهاي مسلماني مثل ترکيه که حجاب در آنها اجباري نيست، هم قابل‌اجراست يا خير، گفت: اين مباحث جنجالي است که بايد به مجلس برود و بايد صاحب‌نظران هم درخصوص آن نظر بدهند، اما به نظر من بهتر است، اين مسئله را به اختيار خود توريست‌ها بگذاريم. براي عملي‌کردن اين مباحث بايد همواره آنها را در جامعه مطرح کنيم. بايد بدانيم که نمي‌توانيم احکام فقهي خود را بر توريست‌ها الزام کنيم. صاحب‌نظران بايد در اين خصوص به صورت منطقي سخن بگويند تا به مرحله تصميم و قانون برسد».
به غير از اين، چند روز پيش ناهيد خداکرمي، عضو شوراي شهر تهران، نيز در توييتر خود چنين مطلبي را نوشت: «در حاشيه بازديد از شهر فرودگاهى امام خمينى، رفع موانعى مانند حجاب اجبارى در بخش ترانزيت و مناطق آزاد، به‌عنوان راهى براى گسترش صنعت توريسم و عدم خروج سرمايه و ارز از کشور مطرح شد. در شرايط فعلى توجه به اين پيشنهاد مى‌تواند تحول بسيار مثبتى باشد». اين عضو شوراي اسلامي شهر تهران در همين رابطه و در گفت‌وگويي با فارس گفت: «توريستي که به ايران مي‌آيد براي استفاده از جاذبه‌هاي گردشگري و بعضا ترانزيت به ايران مي‌آيد، بنابراين برخي محدوديت‌هاي مغاير با فرهنگ او مي‌تواند به جذب گردشگر ضربه بزند».
خداکرمي با بيان اينکه اين موضوع فقط به‌عنوان «طرح يک مسئله» مطرح شده است تا درباره آن بحث شود، گفت: توريستي که به ايران مي‌آيد براي استفاده از جاذبه‌هاي گردشگري و آفتاب و بعضا ترانزيت به ايران مي‌آيد، بنابراين برخي محدوديت‌هاي مغاير با فرهنگ او مي‌تواند به جذب گردشگر ضربه بزند. خداکرمي معتقد است مي‌توان با تغيير برخي قوانين در حوزه پوشش، به جذب گردشگر و رونق صنعت توريسم کمک کرد.
اين عضو شوراي شهر در پاسخ به اين سؤال که چگونه مي‌توان در حوزه پوشش بين گردشگران خارجي و داخلي تفکيک قائل شد، گفت:‌ مي‌توان انعطافي به قانون داد و همه مي‌توانند با هر عقيده‌اي در کشور باشند.
خداکرمي همچنين تأکيد کرد اين موضوع، صرفا فقط در حد طرح بحث عنوان شده و ممکن است کارشناسان بگويند اين موضوع در جذب توريسم و ممانعت از خروج ارز تأثيري ندارد. او معتقد است تجربه کشورهايي مانند ترکيه و امارات و ممانعت از حجاب اجباري در جذب گردشگر بسيار موفقيت‌آميز بوده است.
البته در همين روزها يک اظهارنظر ديگر هم دراین‌باره از يک روحاني فعال سياسي و نماينده مجلس منتشر شد که به‌نوعي مخالف اين ديدگاه بود.
حجت‌الاسلام احمد مازني درباره بحث آزادي پوشش گردشگران در مناطق آزاد و شهرهاي فرودگاهي گفت: «معتقد هستم ما در صنعت گردشگري دچار اشتباهات راهبردي هستيم، يکي از اين اشتباهات طرز نگاهي است که تصور مي‌کند گردشگري زماني موفق است که ما فضا را براي رفتارهاي غيرشرعي باز کنيم و با دورشدن از هنجارهاي فرهنگي بومي و ديني خودمان مي‌توانيم گردشگري را محقق کنيم».
وي افزود: «بارها گفته‌ام هم درمورد کساني که مي‌خواهند به ايران سفر کنند اين تصور وجود دارد که آنها مي‌آيند تا فرصتي براي تفريحات غيرشرعي و نامشروع پيدا کنند و هم درمورد هم‌وطناني که مي‌خواهند به خارج از کشور سفر کنند اين نگاه منفي وجود دارد و اين تصور غلطي است. کساني که قصد سفر به ايران را دارند، ايران را به‌عنوان کشوري با قدمت تاريخي و فرهنگ و تمدن چندهزارساله مي‌شناسند و آثاري که در ايران وجود دارد و ميراث فرهنگي‌ای که وجود دارد، برايشان داراي جاذبه است، چه ميراث مربوط به دوران اسلام و چه ميراث پيش از اسلام و ساير اديان و همچنين رفتار مردم ايران برايشان مهم است».
وي ادامه داد: «پوشش و لباس مردم يک کشور هم از جمله مواردي است که براي گردشگر خارجي جذاب است. ما انسان‌هاي بسياري در دنيا داريم که مشتاق ديدن ايران هستند و به‌هيچ‌وجه مسائلي مثل پوشش که در قالب قانون تعريف شده و براي گردشگر پوششي کاملا حداقلي است، نمي‌تواند مانع حضور آنها در کشورمان شود. چه درصدي از ملت‌ها به جهت پوشش اسلامي نمي‌خواهند به ايران سفر کنند؟ آيا تحقيقي دراين‌‌باره انجام شده که ما اعلام مي‌کنيم اگر در مناطق آزاد تجاري، آزادي پوشش را فراهم کنيم مي‌تواند تأثير قابل توجهي در جذب گردشگر داشته باشد. من اين نگاه را نگاه انحرافي مي‌دانم».
رئيس کميسيون فرهنگي مجلس شوراي اسلامي گفت: «ما نزديک به يک ميليارد مسلمان در دنيا داريم که مسلماني را مي‌شناسند و با فرهنگ و پوشش اسلامي آشنايي دارند. ما حداقل زمينه جذب اين افراد به کشور را داريم و بسياري از انسان‌ها هم هستند که مسلمان نيستند، اما ايران را دوست دارند يا کنجکاو هستند بدانند ايران کجاست و چه آثار و چه ميراثي دارد. پس موافق نيستم با نظرياتي از‌اين‌دست و معتقدم ساده‌سازي صورت مسئله و انحراف از موضوع اصلي است».
شکل‌گرفتن بحث و گفت‌وگو پيرامون موضوعي که هميشه خط قرمز بوده و به‌ندرت در اظهارنظرهاي مسئولان رسمي و رسانه‌اي داخل کشور به آن پرداخته شده مي‌تواند باب گفت‌وگويي جدي‌تر و تخصصي‌تر را دراين‌باره باز کند. چراکه اين گمانه به‌صورتي جدي مطرح است که نقش مسائلي مانند حجاب در رونق صنعت گردشگري کشور که اين روزها و در شرايط اقتصادي خطير کنوني بيشتر از هميشه مي‌توان پي به اهميتش برد، بسيار تعيين‌کننده و مهم است. بسياري معتقدند کمي تساهل و تسامح در اين زمينه مي‌تواند گره‌هاي زيادي از صنعت گردشگري کشور و ورود گردشگران خارجي به کشور را باز کند. تجربه‌اي که مشابه آن را کشورهاي مسلماني مانند ترکيه و مالزي آزمودند و تا حد بسياري هم موفق شدند و به رتبه‌هاي بالايي در اين صنعت پول‌ساز در جهان دست یافتند.