هزاران کودک پناهجو در انتظار کلاس درس
دختر 12ساله افغان میگوید: «من اینجا افسرده شدهام. میخواهم به یک مدرسه بروم و درس بخوانم». دختر بسیار باهوش و بااستعدادی است که شش ماه است در اردوگاه پناهندگان موریا در جزیره یونانی لسبوس گیر افتاده. «اگر درس نخوانیم، آیندهای نخواهیم داشت و موفق نخواهیم شد». یونان به دلیل سیاستي مهاجرتی که اتحادیه اروپا از آن پشتیبانی میکند و هزاران مهاجر را در جزایر دریای اژه به دام انداخته است، هزاران کودک پناهجو را از حق تحصیل محروم کرده است. آژانس کمکهای بشردوستانه کمیسیون اروپا این را تأیید کردهاند که «آموزش برای دختران و پسران گرفتار بحران، بسیار مهم و یکی از بهترین ابزارها برای سرمایهگذاری در آینده بلندمدت است». بنابراین شاید انتظار داشته باشید اتحادیه اروپا خواهان آن شود که نتایج تحصیلی سرمایهگذاری خود در امور پناهندگان در یونان را ببیند که در برخی هزینهاش بالغ بر بیش از 14 هزار دلار (12هزارو 100 یورو) برای کمک به هر مهاجر و پناهجو شده است. اما چنین انتظاری اشتباه است، مخصوصا وقتی صحبت از کودکان پناهجو و مهاجر جزایر اژه باشد. به نظر میرسد در سیاست دولت یونان اهمیت تحصیل کودکان نادیده گرفته میشود. در
این سیاست با پشتیبانی اتحادیه اروپا بسیاری از پناهجویانی که از طریق دریا از ترکیه به جزایر وارد میشوند، تا زمانی که ادعای پناهندگی آنها رسیدگی نشود، از انتقال به سرزمین اصلی که خدمات بهتری در آن ارائه میشود، باز داشته میشوند. تحقیقات سازمان دیدهبان حقوق بشر نشان داده است که در جزایر دریای اژه که در زمان خاصی بیش از سههزار کودک پناهجو در سنین مدرسه در آن وجود داشته، کمتر از 400 نفر در مدرسه حضور داشتهاند. طبق آخرین آمار ارائهشده در سوریه که بسیاری از پناهندگان از آن فرار کردهاند، نرخ ثبتنام در مدارس ابتدایی در سال 2013 و دو سال بعد از آغاز جنگ 63 درصد بود. یونان برای تعدادی از کودکان در اردوگاههای دولتی در جزایر کلاسهای پیشدبستانی داير کرده است. اما کودکان دیگر در این اردوگاهها - برخلاف کودکان در اردوگاههای سرزمین اصلی - دسترسی به آموزش رسمی ندارند.
اردوگاههای پرجمعیت
وزارت آموزش و پرورش یونان برای کودکانی که به زبان یونانی صحبت نمیکنند و به مدرسه نرفتهاند، کلاسهای رسمی در نظر گرفته اما فقط تعداد کمی از آنها پذیرفته میشوند که مجاز به ترک اردوگاههای دولتی و انتقال به سرپناهها یا مسکن کمکی شدهاند. دولت یونان ادعا کرده دسترسی به آموزش برای کودکان در اردوگاههای جزیره امکانپذیر نیست، چون قرار است از آنجا منتقل شوند. در واقع، تازهواردشدگان به جزایر آنهایی هستند که از ترکیه خارج شدهاند و قصد دارند به سرزمین اصلی منتقل شوند. ما و همکاران به بچههایی برخوردهایم که در اردوگاههای پرجمعیت، فاقد امکانات بهداشتی و خطرناک به مدت 11 ماه گیر افتاده بودند و حتی تصور اینکه بتوانند به مدرسه منتقل شوند، وجود نداشت. طبق قانون یونان تحصیلات اجباری از پنج تا 15 سالگی برای همه کودکان فراهم است و تضمین شده که همه کودکان حق رفتن به مدرسه را دارند و از جمله پناهجویان بدون داشتن مدارک اقامتی. بنابراین در آوریل 2018 (فروردین 97) هنگامی که دادگاه عالی یونان در این مورد حکم داد که هیچ مبنای قانونی برای نگهداری افراد تازهوارد در جزایر اژه وجود ندارد.، این حکم بسیار مورد استقبال قرار
گرفت. اما دولت با آنکه بیش از 10 هزار نفر را از ماه نوامبر به سرزمین اصلی انتقال داده که در آنجا امکانات آموزشی بیشتری وجود دارد، از اجرای این حکم خودداری کرد و به جای آن قانونی را تصویب کرد که سیاست مهاجرتی را برقرار نگه میداشت.
دغدغهها و آرزوها
وزارت مهاجرت یونان در زمینه سیاستهای آموزشی نیز نقش مبهم و گاه ناکارآمدی بر عهده داشته و مانع از آن شده که وزارت آموزشوپرورش در سال 2017 کلاسهای بیشتری در جزایر داير کند. آموزشوپرورش نقشی حیاتی در توانمندسازی کودکان پناهجو بهمنظور ادغام در جامعه و مشارکت در اروپا دارد و سرمایهگذاری در آموزش بسیار بیشتر از اصل سرمایه را برمیگرداند. هر دلار که صرف آموزش شود، دوبرابرش را از لحاظ درآمد و منافع بهداشتی برمیگرداند. با وجود تمام پولی که اتحادیه اروپا خرج کرده است، به نظر میرسد دولت یونان حتی در مقایسه با کشورهایی مانند اردن و ترکیه بدترین کار را برای آموزش کودکان پناهجو انجام داده است؛ درحالیکه درآمد ناخالص ملی سرانه آن کشورها پایینتر و تعداد بچههای پناهنده بیشتر است، نرخ ثبتنام کودکان پناهجو در مدارس آن کشورها بیش از 60 درصد است. ثبتنام در یونان 55 درصد بود- و در این آمار فقط اقلیتی از کودکان به حساب آمدهاند كه در خارج از اردوگاهها در سراسر کشور یونان بودهاند، نه اکثریتی که در اردوگاهها به سر میبرند. با وجود دغدغهها و آرزوهای برخی سیاستمداران اروپایی، چشمانداز روشنی در مورد اینکه بیشتر
کودکان پناهجو در یونان به زودی به ترکیه بروند، وجود ندارد. یونان با این انتخاب روبهرو است که استعدادها را از بین ببرد و به آینده هزاران کودک و امکان ادغام آنها در جامعه آسیب برساند یا کار درست را انجام دهد و تضمین کند که آنها بتوانند به مدرسه بروند.
منبع: سایت دیدهبان حقوق بشر
دختر 12ساله افغان میگوید: «من اینجا افسرده شدهام. میخواهم به یک مدرسه بروم و درس بخوانم». دختر بسیار باهوش و بااستعدادی است که شش ماه است در اردوگاه پناهندگان موریا در جزیره یونانی لسبوس گیر افتاده. «اگر درس نخوانیم، آیندهای نخواهیم داشت و موفق نخواهیم شد». یونان به دلیل سیاستي مهاجرتی که اتحادیه اروپا از آن پشتیبانی میکند و هزاران مهاجر را در جزایر دریای اژه به دام انداخته است، هزاران کودک پناهجو را از حق تحصیل محروم کرده است. آژانس کمکهای بشردوستانه کمیسیون اروپا این را تأیید کردهاند که «آموزش برای دختران و پسران گرفتار بحران، بسیار مهم و یکی از بهترین ابزارها برای سرمایهگذاری در آینده بلندمدت است». بنابراین شاید انتظار داشته باشید اتحادیه اروپا خواهان آن شود که نتایج تحصیلی سرمایهگذاری خود در امور پناهندگان در یونان را ببیند که در برخی هزینهاش بالغ بر بیش از 14 هزار دلار (12هزارو 100 یورو) برای کمک به هر مهاجر و پناهجو شده است. اما چنین انتظاری اشتباه است، مخصوصا وقتی صحبت از کودکان پناهجو و مهاجر جزایر اژه باشد. به نظر میرسد در سیاست دولت یونان اهمیت تحصیل کودکان نادیده گرفته میشود. در
این سیاست با پشتیبانی اتحادیه اروپا بسیاری از پناهجویانی که از طریق دریا از ترکیه به جزایر وارد میشوند، تا زمانی که ادعای پناهندگی آنها رسیدگی نشود، از انتقال به سرزمین اصلی که خدمات بهتری در آن ارائه میشود، باز داشته میشوند. تحقیقات سازمان دیدهبان حقوق بشر نشان داده است که در جزایر دریای اژه که در زمان خاصی بیش از سههزار کودک پناهجو در سنین مدرسه در آن وجود داشته، کمتر از 400 نفر در مدرسه حضور داشتهاند. طبق آخرین آمار ارائهشده در سوریه که بسیاری از پناهندگان از آن فرار کردهاند، نرخ ثبتنام در مدارس ابتدایی در سال 2013 و دو سال بعد از آغاز جنگ 63 درصد بود. یونان برای تعدادی از کودکان در اردوگاههای دولتی در جزایر کلاسهای پیشدبستانی داير کرده است. اما کودکان دیگر در این اردوگاهها - برخلاف کودکان در اردوگاههای سرزمین اصلی - دسترسی به آموزش رسمی ندارند.
اردوگاههای پرجمعیت
وزارت آموزش و پرورش یونان برای کودکانی که به زبان یونانی صحبت نمیکنند و به مدرسه نرفتهاند، کلاسهای رسمی در نظر گرفته اما فقط تعداد کمی از آنها پذیرفته میشوند که مجاز به ترک اردوگاههای دولتی و انتقال به سرپناهها یا مسکن کمکی شدهاند. دولت یونان ادعا کرده دسترسی به آموزش برای کودکان در اردوگاههای جزیره امکانپذیر نیست، چون قرار است از آنجا منتقل شوند. در واقع، تازهواردشدگان به جزایر آنهایی هستند که از ترکیه خارج شدهاند و قصد دارند به سرزمین اصلی منتقل شوند. ما و همکاران به بچههایی برخوردهایم که در اردوگاههای پرجمعیت، فاقد امکانات بهداشتی و خطرناک به مدت 11 ماه گیر افتاده بودند و حتی تصور اینکه بتوانند به مدرسه منتقل شوند، وجود نداشت. طبق قانون یونان تحصیلات اجباری از پنج تا 15 سالگی برای همه کودکان فراهم است و تضمین شده که همه کودکان حق رفتن به مدرسه را دارند و از جمله پناهجویان بدون داشتن مدارک اقامتی. بنابراین در آوریل 2018 (فروردین 97) هنگامی که دادگاه عالی یونان در این مورد حکم داد که هیچ مبنای قانونی برای نگهداری افراد تازهوارد در جزایر اژه وجود ندارد.، این حکم بسیار مورد استقبال قرار
گرفت. اما دولت با آنکه بیش از 10 هزار نفر را از ماه نوامبر به سرزمین اصلی انتقال داده که در آنجا امکانات آموزشی بیشتری وجود دارد، از اجرای این حکم خودداری کرد و به جای آن قانونی را تصویب کرد که سیاست مهاجرتی را برقرار نگه میداشت.
دغدغهها و آرزوها
وزارت مهاجرت یونان در زمینه سیاستهای آموزشی نیز نقش مبهم و گاه ناکارآمدی بر عهده داشته و مانع از آن شده که وزارت آموزشوپرورش در سال 2017 کلاسهای بیشتری در جزایر داير کند. آموزشوپرورش نقشی حیاتی در توانمندسازی کودکان پناهجو بهمنظور ادغام در جامعه و مشارکت در اروپا دارد و سرمایهگذاری در آموزش بسیار بیشتر از اصل سرمایه را برمیگرداند. هر دلار که صرف آموزش شود، دوبرابرش را از لحاظ درآمد و منافع بهداشتی برمیگرداند. با وجود تمام پولی که اتحادیه اروپا خرج کرده است، به نظر میرسد دولت یونان حتی در مقایسه با کشورهایی مانند اردن و ترکیه بدترین کار را برای آموزش کودکان پناهجو انجام داده است؛ درحالیکه درآمد ناخالص ملی سرانه آن کشورها پایینتر و تعداد بچههای پناهنده بیشتر است، نرخ ثبتنام کودکان پناهجو در مدارس آن کشورها بیش از 60 درصد است. ثبتنام در یونان 55 درصد بود- و در این آمار فقط اقلیتی از کودکان به حساب آمدهاند كه در خارج از اردوگاهها در سراسر کشور یونان بودهاند، نه اکثریتی که در اردوگاهها به سر میبرند. با وجود دغدغهها و آرزوهای برخی سیاستمداران اروپایی، چشمانداز روشنی در مورد اینکه بیشتر
کودکان پناهجو در یونان به زودی به ترکیه بروند، وجود ندارد. یونان با این انتخاب روبهرو است که استعدادها را از بین ببرد و به آینده هزاران کودک و امکان ادغام آنها در جامعه آسیب برساند یا کار درست را انجام دهد و تضمین کند که آنها بتوانند به مدرسه بروند.
منبع: سایت دیدهبان حقوق بشر