رقص شمشير عربي روي اجساد کودکان يمني
اردشير زارعيقنواتي
بحران يمن و جنگي که از سال 2015 اين منطقه را در چنبره خود گرفتار کرده است، از تبعات تحولات جاري در جهان عرب موسوم به «بهار عربي» بود که به دليل دخالت خارجي امروز تبديل به يک جنگ منطقهاي و جنگ داخلي شده است. اتفاقا برعکس بسياري از ديگر کشورهاي منطقه که در جريان اين تحولات با دخالت ارتش، جنبشها به خاک و خون کشيده شد، اگر کمي به عقب برگرديم و رخدادها را قبل از سرنگوني حکومت «علي عبدالله صالح» رئيسجمهوري مادامالعمر اين کشور دنبال کنيم، ارتش يمن با اعلان بيطرفي تقريبا توانست پاي خود را از سرکوب جنبش مردمي کنار بکشد. از طرف ديگر با توجه به نظام قبايلي يمن که بستر براي هرجومرج يا منازعات قومي بيش از ديگر کشورهاي همسايه مساعد بود اما در يک پيمان و توافق جمعي در جريان اين جنبش مردمي مؤلفههاي قبايلي به نفع يا زيان هيچکدام از دو طرف پوزيسيون و اپوزيسيون سياسي وارد ماجرا نشد. به جرئت ميتوان گفت تحولات يمن در چارچوب بهار عربي از مسالمتآميزترين رخدادها در بين کشورهاي ديگر بود. مشکلات يمن از زماني آغاز شد که برخلاف توافق جناحهاي سياسي براي دوران انتقالي با حمايت عربستان دولت موقت «منصور هادي» به تعهدات خود عمل نکرد و جناح مخالف نيز (حوثيها، وفاداران صالح و جنبش استقلالطلب جنوب) سر به شورش برداشتند. در اين ميان با پيشروي نيروهاي حوثي و تسخير «صنعا»، پايتخت، آنان توانستند دولت هادي را به زير کشيده و حتي تا جنوبيترين نقطه يمن يعني بندر «عدن» هم بدون هيچ مقاومتي جلو بروند و رئيسجمهوري دوران انتقالي مجبور به فرار به عربستان شد. از اين مرحله به بعد ديگر تحولات يمن از حالت يک خيزش و جنبش داخلي به واسطه دخالت نيروهاي خارجي تبديل به يک بحران منطقهاي شد که در متن آن يک جنگ داخلي و تشديد منازعات قومي - مذهبي جريان داشت. در سه سال گذشته آنچه در يمن ميگذرد، حتي از صورتبندي يک جنگ هم فراتر رفته و به دليل تشديد تضادهاي بازيگران آن، تبديل به يک امحاي دستهجمعي و به لحاظ حقوق بينالملل در بسياري موارد «جنايت عليه بشريت» هم شده است. تصوير جنگ در يمن همان اندازه فاقد رعايت کوچکترين قواعد اخلاقي است که بعد از سه سال هنوز در شرايطي که بعد از ماههاي اوليه جنگ آمار کشتهها و تلفات به گفته منابع رسمي 10 هزار نفر بوده است تا امروز که اين جنگ روزبهروز شدت بيشتري هم به خود ميگيرد همچنان در مرز 10 هزار قرباني باقي مانده است. براساس گزارش مدير خاورميانه و شمال آفريقاي يونيسف برآورد ميشود که در هر ۱۰ دقيقه يک کودک در يمن از بيماريهاي قابل پيشگيري جان ميدهد. فقط در همين گزارش مدير خاورميانه و شمال آفريقاي يونيسف وقتي اذعان ميکند هر 10 دقيقه يک کودک ميميرد، مشخص ميشود که روزانه 144 کودک فقط به دليل بيماريهاي قابل پيشگيري جان ميدهند و اين يعني در سال تنها بيش از 52 هزار کودک قرباني ميشوند. حمله هواپيماهاي ائتلاف به رهبري عربستان به بازار «دهيان» در شمال استان «صعده» در روز پنجشنبه 9 آگوست به گزارش منابع سازمان ملل متحد و خبرگزاريهاي بينالمللي موجب شد بين 29 تا 40 کودک زير 15 سال کشته و حدود 50 نفر هم بهشدت مجروح شوند. اين در حالي بود که سخنگوي ائتلاف جنگي عربي تا يک روز بعد از حمله همچنان اصرار ميکرد که ما فقط سکوي پرتاپ موشکهاي بالستيک يمن را نابود کردهايم. البته فشار افکار عمومي جهاني موجب شد تا سازمان ملل متحد و نهادهاي مستقل بينالمللي با فشار و محکومکردن اين حمله، عربستان را وادار کنند که تلويحا نسبت به تشکيل يک کميسيون تحقيق در اين مورد موافقت کند. نکته جالب در اين خصوص که ديگر نميتوانست ناديده گرفته شود، حضور فوري بسياري از خبرنگاران از خبرگزاريهاي بينالمللي از جمله خبرگزاري فرانسه در محل حادثه و مشاهده عيني آنان از تلفات اين جنايت بزرگ بود که هرگونه توهمي نسبت به جعل اين خبر را در افکار عمومي بينالمللي زدود. اما رقتانگيز وقتي است که سخنگوي وزارت خارجه آمريکا «هدر نائورت» نه تنها حاضر به محکومکردن اين حمله نشد که بر پيمان استراتژيک بين رياض-واشنگتن تأکيد کرده و آنان را به پنتاگون حواله داد و فقط به اين بسنده کرد که ائتلاف به رهبري عربستان خود در اين زمينه تحقيق ميکند. اگر جلوي پاي کميته تحقيقاتي سازمان ملل متحد براي بررسي و گزارش اين جنايت بزرگ، بار ديگر سنگاندازي نشود، اين اميد وجود دارد که گزارش اين بازرسان بتواند به لحاظ حقوقي و سياسي عربستان را در مخمصه و زير فشار فزاينده جهاني قرار دهد. بدون ترديد در واشنگتن هيچ مشکلي براي رياض و متحدان عرب او ايجاد نخواهد شد اما از يک طرف در اروپا، دولتهاي متحد اين ائتلاف به جهت مشارکت در تسليح اين ائتلاف به پيشرفتهترين سلاحهاي جنگي از سوي افکار عمومي و نهادهاي حقوقي به شدت زير فشار قرار گرفته و از طرف ديگر راه براي کشاندن پاي عربستان به محاکم بينالمللي باز خواهد شد. جنايت کشتار کودکان دبستاني توسط جنگطلبان بار ديگر نشان داد که وقتي افسار قاتلان و جنايتکاران رها شود، همواره بايد در انتظار وقوع جنايت ديگري هم بود و جنگ يمن هم کلکسيون اين جنايات است.
بحران يمن و جنگي که از سال 2015 اين منطقه را در چنبره خود گرفتار کرده است، از تبعات تحولات جاري در جهان عرب موسوم به «بهار عربي» بود که به دليل دخالت خارجي امروز تبديل به يک جنگ منطقهاي و جنگ داخلي شده است. اتفاقا برعکس بسياري از ديگر کشورهاي منطقه که در جريان اين تحولات با دخالت ارتش، جنبشها به خاک و خون کشيده شد، اگر کمي به عقب برگرديم و رخدادها را قبل از سرنگوني حکومت «علي عبدالله صالح» رئيسجمهوري مادامالعمر اين کشور دنبال کنيم، ارتش يمن با اعلان بيطرفي تقريبا توانست پاي خود را از سرکوب جنبش مردمي کنار بکشد. از طرف ديگر با توجه به نظام قبايلي يمن که بستر براي هرجومرج يا منازعات قومي بيش از ديگر کشورهاي همسايه مساعد بود اما در يک پيمان و توافق جمعي در جريان اين جنبش مردمي مؤلفههاي قبايلي به نفع يا زيان هيچکدام از دو طرف پوزيسيون و اپوزيسيون سياسي وارد ماجرا نشد. به جرئت ميتوان گفت تحولات يمن در چارچوب بهار عربي از مسالمتآميزترين رخدادها در بين کشورهاي ديگر بود. مشکلات يمن از زماني آغاز شد که برخلاف توافق جناحهاي سياسي براي دوران انتقالي با حمايت عربستان دولت موقت «منصور هادي» به تعهدات خود عمل نکرد و جناح مخالف نيز (حوثيها، وفاداران صالح و جنبش استقلالطلب جنوب) سر به شورش برداشتند. در اين ميان با پيشروي نيروهاي حوثي و تسخير «صنعا»، پايتخت، آنان توانستند دولت هادي را به زير کشيده و حتي تا جنوبيترين نقطه يمن يعني بندر «عدن» هم بدون هيچ مقاومتي جلو بروند و رئيسجمهوري دوران انتقالي مجبور به فرار به عربستان شد. از اين مرحله به بعد ديگر تحولات يمن از حالت يک خيزش و جنبش داخلي به واسطه دخالت نيروهاي خارجي تبديل به يک بحران منطقهاي شد که در متن آن يک جنگ داخلي و تشديد منازعات قومي - مذهبي جريان داشت. در سه سال گذشته آنچه در يمن ميگذرد، حتي از صورتبندي يک جنگ هم فراتر رفته و به دليل تشديد تضادهاي بازيگران آن، تبديل به يک امحاي دستهجمعي و به لحاظ حقوق بينالملل در بسياري موارد «جنايت عليه بشريت» هم شده است. تصوير جنگ در يمن همان اندازه فاقد رعايت کوچکترين قواعد اخلاقي است که بعد از سه سال هنوز در شرايطي که بعد از ماههاي اوليه جنگ آمار کشتهها و تلفات به گفته منابع رسمي 10 هزار نفر بوده است تا امروز که اين جنگ روزبهروز شدت بيشتري هم به خود ميگيرد همچنان در مرز 10 هزار قرباني باقي مانده است. براساس گزارش مدير خاورميانه و شمال آفريقاي يونيسف برآورد ميشود که در هر ۱۰ دقيقه يک کودک در يمن از بيماريهاي قابل پيشگيري جان ميدهد. فقط در همين گزارش مدير خاورميانه و شمال آفريقاي يونيسف وقتي اذعان ميکند هر 10 دقيقه يک کودک ميميرد، مشخص ميشود که روزانه 144 کودک فقط به دليل بيماريهاي قابل پيشگيري جان ميدهند و اين يعني در سال تنها بيش از 52 هزار کودک قرباني ميشوند. حمله هواپيماهاي ائتلاف به رهبري عربستان به بازار «دهيان» در شمال استان «صعده» در روز پنجشنبه 9 آگوست به گزارش منابع سازمان ملل متحد و خبرگزاريهاي بينالمللي موجب شد بين 29 تا 40 کودک زير 15 سال کشته و حدود 50 نفر هم بهشدت مجروح شوند. اين در حالي بود که سخنگوي ائتلاف جنگي عربي تا يک روز بعد از حمله همچنان اصرار ميکرد که ما فقط سکوي پرتاپ موشکهاي بالستيک يمن را نابود کردهايم. البته فشار افکار عمومي جهاني موجب شد تا سازمان ملل متحد و نهادهاي مستقل بينالمللي با فشار و محکومکردن اين حمله، عربستان را وادار کنند که تلويحا نسبت به تشکيل يک کميسيون تحقيق در اين مورد موافقت کند. نکته جالب در اين خصوص که ديگر نميتوانست ناديده گرفته شود، حضور فوري بسياري از خبرنگاران از خبرگزاريهاي بينالمللي از جمله خبرگزاري فرانسه در محل حادثه و مشاهده عيني آنان از تلفات اين جنايت بزرگ بود که هرگونه توهمي نسبت به جعل اين خبر را در افکار عمومي بينالمللي زدود. اما رقتانگيز وقتي است که سخنگوي وزارت خارجه آمريکا «هدر نائورت» نه تنها حاضر به محکومکردن اين حمله نشد که بر پيمان استراتژيک بين رياض-واشنگتن تأکيد کرده و آنان را به پنتاگون حواله داد و فقط به اين بسنده کرد که ائتلاف به رهبري عربستان خود در اين زمينه تحقيق ميکند. اگر جلوي پاي کميته تحقيقاتي سازمان ملل متحد براي بررسي و گزارش اين جنايت بزرگ، بار ديگر سنگاندازي نشود، اين اميد وجود دارد که گزارش اين بازرسان بتواند به لحاظ حقوقي و سياسي عربستان را در مخمصه و زير فشار فزاينده جهاني قرار دهد. بدون ترديد در واشنگتن هيچ مشکلي براي رياض و متحدان عرب او ايجاد نخواهد شد اما از يک طرف در اروپا، دولتهاي متحد اين ائتلاف به جهت مشارکت در تسليح اين ائتلاف به پيشرفتهترين سلاحهاي جنگي از سوي افکار عمومي و نهادهاي حقوقي به شدت زير فشار قرار گرفته و از طرف ديگر راه براي کشاندن پاي عربستان به محاکم بينالمللي باز خواهد شد. جنايت کشتار کودکان دبستاني توسط جنگطلبان بار ديگر نشان داد که وقتي افسار قاتلان و جنايتکاران رها شود، همواره بايد در انتظار وقوع جنايت ديگري هم بود و جنگ يمن هم کلکسيون اين جنايات است.