شهردار دوچرخهسوار
شرق: شهردار جدید تهران تنها چند روز است كه کارش را شروع کرده و در همین مدت تصمیمات و اقداماتی که آغاز کرده به محل بحث و تبادلنظر افکار عمومی، شبکههای اجتماعی و رسانهها تبدیل شده است. او سهشنبه همین هفته برای دومینبار با پیوستن به کارزار (کمپین) سهشنبههای بدون خودرو با دوچرخه مسیر خانه تا محل کارش را طی کرد و این اقدام او با واکنشهای بسیاری مواجه شد. برخی اقدام او را ستودند و برخی دیگر آن را نمایشی تکراری و بیفایده دانستند. این کار او اما یک حسن کلی هم داشت؛ اینکه موضوع دوچرخهسواری در شهری بهشدت ماشینمحور مانند تهران را به میانه بحثها و گفتوگوهای رایج روز آورد و باعث شد در این زمینه، هم تبلیغ گستردهای صورت بگیرد و هم مخالفان و موافقان به صورتی جدی دراینباره بحث کرده و استدلالهای خود را مطرح کنند.
پیروز حناچی سهشنبه هفته پیش اگرچه هنوز حکم شهردارشدنش به صورت قطعی تأیید نشده بود، اما با دوچرخه و حملونقل عمومی مانند مترو و اتوبوس مسیر رفتوبرگشت محل کارش در خیابان بهشت را طی کرد. تصور و تحلیل خیلیها این بود که مثل بسیاری از اقدامات نمایشی دیگر مسئولان، این داستان به همانجا ختم میشود، اما او سهشنبه این هفته هم کارش را تکرار کرد و حتی در پایان روز با همان دوچرخه مسیر برگشت تا خانه را رکاب زد. پیش از این مخاطبان ایرانی رسانهها، بارها خبر دوچرخهسواری مسئولان بلندپایه را بیشتر در دیگر کشورها، بهخصوص در اروپا دیده و آن را ستوده بودند.
همه واکنشها به اقدام حناچی در تهران اما چندان ستایشآمیز نبود و برخی به سختی آن را نقد کرده و دست انداختند. واکنش کارشناسان شهری و محیطزیستی به این اقدام شهردار جدید تهران چیست و آنها این کار او را چطور تحلیل میکنند؟ در همین زمینه نظر دو نفر را پرسیدیم؛ یک عضو سابق شورای شهر تهران که به موضوعات شهری اشراف دارد و یک کارشناس محیط زیست که خود مبدع و مبلغ ایده سهشنبههای بدون خودرو است.
یک نشانه مثبت
احمد حکیمیپور، عضو پیشین شورای شهر تهران، در گفتوگو با «شرق» درباره اقدام سمبلیک شهردار تهران برای استفاده از دوچرخه در روز سهشنبههای بدون خودرو گفت: اقدامات سمبلیک انجامشده توسط شهردار تهران را بد نمیدانم؛ بالاخره شهردار بايد بهعنوان الگوی شهروندان عمل کند. وقتی منافع و مصالح شهر توسط شهردار رعایت شود روی اعمال و نظر دیگران تأثیر میگذارد. بالاخره بحث آلودگی هوا و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و عدم استفاده از خودروهای شخصی وقتی توسط مسئولان انجام شود تأثیر مثبت میگذارد. اینکه برخی از گروههای محیطزیستی سهشنبههای بدون خودرو را تعریف میکنند و شهردار از آن استقبال میکند نشانه مثبتی است و میتواند به این کمپین کمک کند. من این را چیز بدی نمیدانم.
وی در پاسخ به این سؤال که بهعنوان یک کارشناس شهری چه توقعی از شهردار تهران دارید، تصریح کرد: اما من بهعنوان یک عضو پیشین شورای شهر تهران انتظارات مشخصی هم از شهردار تهران دارم. مهمترین وظیفه شهرداری تنظیم تعادل درآمدها و هزینههاست. او باید منابع و مصارف را به سمتی متعادل و واقعی ببرد. متأسفانه درحالحاضر کماکان شهرداری تهران روی درآمد منابع ناپایدار میچرخد و این خوب نیست. من فکر میکنم باید اول شهردار از مدیریت این هزینهها شروع کند و راه را به سمتی ببرد که درآمدهای شهرداری اولا پایدار و ثابت تأمین و درست هزینه شود. کماکان شهر تهران گران اداره میشود. به نظر میرسد هزینه اداره شهر تهران به سمت واقعیترشدن برود. از طرف دیگر بحث برنامه سوم باید واقعبینانه و سنجشپذیر پیش برود. با توجه به حذفیاتی که از برنامه پنجساله شهرداری داشتیم، باید این برنامه درست تنظیم شود. شهرداری برنامهمحور جلو برود تا بتوانند فردا به مردم گزارش بدهند که چه تحویل گرفته بودند و چه تحویل دادهاند. این مسئله در همه شاخصهای مدیریتی مدرن دیده میشود. اداره همه کلانشهرهایی مثل تهران راحت نیست و دوستان در شهرداری و شورای شهر
باید بتوانند پاسخگوی مردمی که ساعتها در صفوف اخذ رأی منتظر رأیدادن به آنها بودند، باشند. اینجا رابطه بین شورا و شهرداری بسیار مهم است؛ توقع این است که بههیچوجه نگذارند بین شورا و شهرداری با شیطنت فاصله ایجاد شود. این نکته بسیار مهم است و شهرداری و مدیریت شهری از این مسئله ضربه خورده. اینها نکات مهمی است و شهردار باید روی این موضوعات دقت لازم را داشته باشد. حکیمیپور تأکید کرد: تعامل با بقیه دستگاههایی که در مدیریت شهری نقش دارند هم بسیار مهم است، بههرحال در اداره شهر تهران همه دستگاهها بايد فعال باشند. ما در دوره قبل کمک کردیم که دولت کمیسیون ویژهای در ارتباط با کلانشهرها، مخصوصا تهران تشکیل دهد و شهردار تهران هم عضو آن کمیسیون ویژه است. متأسفانه از پتانسیل این کمیسیون برای حل معضلات تهران به خوبی استفاده نشده است. تمام مدیران کلانی که در مدیریت شهری نقش دارند، وزرایشان عضو این کمیسیون هستند. کاش از این کمیسیون استفاده میشد. در نهایت این را میخواهم بگویم که شهردار باید تمامی دستگاهها را برای حل مسائل تهران بسیج کند.
کار درست آقای شهردار
محمد درویش، کارشناس محیط زیست و ایدهپرداز کارزار سهشنبههای بدون خودرو که پیروز حناچی هم دو هفته است به آن پیوسته، نیز درباره دوچرخهسواری شهردار تهران گفت: ما اگر تمام شهرهای دنیا را که در این حوزه پیشگام بودند و توانستند مشکل ترافیک و آلودگی هوا را حل کنند (مثل آمستردام، کپنهاک، اسلو یا زوریخ و...)، را بررسی کنیم، میبینیم که یکی از دلایل موفقیتشان این بود که مدیران ارشد آن کشور و شهر پیشگام توصیه به مردم برای ترویج دوچرخهسواری بودند. مثلا امانوئل مکرون وقتی به دیدن نخستوزیر دانمارک رفت، نخستوزیر دانمارک با دوچرخه به استقبالش رفت و آنها با دوچرخه تردد میکنند یا اینکه شهردار آمستردام همیشه با دوچرخه تردد میکند و این مسئله درباره رئیس شورای شهرشان هم مصداق دارد؛ حتی بوریس جانسون وزیر خارجه قبلی بریتانیا، در سفر به تهران دوچرخهاش را با خودش آورده بود. یعنی این یک رسم رایج است که رهبران جهان از آن تبعیت میکنند و کاری که پیروز حناچی در هیبت شصتمین شهردار تهران در 110سالی که تهران شهرداری دارد، انجام داده، همان کاری است که انتظار میرفت خیلی زودتر از اینها اتفاق میافتاد؛ بهویژه اینکه ما یک شعاری
به نام اقتصاد مقاومتی و سادهزیستی داریم و علیالقاعده باید بیشتر از این مسائل تبعیت میکردیم.
درویش خاطرنشان کرد: بنابراین کار آقای حناچی کار بسیار درستی است، چون سبب میشود مأموران، همکارانش و مردم تهران متوجه شوند که موضوع ترویج دوچرخهسواری شعار نیست بلکه یک ضرورت اجتنابناپذیر است. ما بیش از 61 سال است كه درگیر بحرانی به نام ترافیک و آلودگی هوا در تهران هستیم و پیوسته مدیران این شهر با پاسدادن مسئولیتهایشان به سازمانهای مختلف یا انتخاب هدف اشتباه نتوانستند این مشکل را حل کنند. همین الان هم میبینیم که سازمان حفاظت از محیط زیست بیشتر از اینکه به فکر رفع واقعی بحران در تردد کلانشهرها باشد، درگیر این است که الزام بیاورد که کیفیت خودروها و کیفیت سوخت بهتر شود. اما در شهری که تعداد خودروهایش هشت برابر ظرفیت معابر عمومی آن است و حتی اگر ما همه خودروها را برقی کنیم، نمیتوانیم مشکل ترافیک را حل کنیم، تا زمانی که مشکل ترافیک حل نشود، مشکل انباشت آلودگی هوا و آلودگی صوتی حل نمیشود و بالطبع مشکل کمتحرکی هم افزایش پیدا میکند.
او در پایان گفت: ما باید بهجای اینکه به فکر ساخت اتوبان و پارکینگ طبقاتی بیشتری باشیم و اشتباهات قالیباف و کرباسچی را ادامه دهیم و به خودرومحوری چراغ سبز نشان دهیم، کاری بکنیم که مردم داوطلبانه خودروی شخصی خود را کنار بگذارند. حالا که یک شهردار متوجه این اشتباه شده و سیاست خود را براساس pod یعنی گسترش حملونقلمحور و رفتن به سمت بهبود کیفیت سیستم حملونقل عمومی گذاشته و ایجاد مسیرهای ایمن برای دوچرخهسواری و پیادهروی را در دستور کار قرار داده و در حال رایزنی با بانکهاست که تسهیلات در اختیار شهروندان قرار دهند تا شهروندان بتوانند از دوچرخههای برقی استفاده کنند، موردانتقاد قرار میگیرد. حناچی با وزارت امور اقتصاد و دارایی رایزنی کرده که دوچرخه از شمول کالاهای لوکس خارج شود تا مشمول صد درصد اخذ گمرکی نشود و اگر این صد درصد گمرک برداشته شود، آن دوستانی که انتقاد میکردند حناچی سوار دوچرخه هشتمیلیونی شده این مسئلهشان هم حل میشود.
با همه نقد و نظرها درباره دوچرخهسواری شهردار تهران باید در نظر داشت این کار یک مسئول بلندپایه شهری بیشتر از آنکه از منظر یک اقدام عملی برای بهبود وضعیت شهر تحلیل و بررسی شود، باید دقیقا آن را حرکتی نمادین و تبلیغاتی در زمینه ترویج دوچرخهسواری در شهر به حساب آورد؛ تبلیغی که تأثیر آن بسیار فراتر از دیگر شیوههای تبلیغی با همین هدف است. بااینحال برای افزایش اثرگذاری این شیوه تبلیغی خود او بهعنوان اصلیترین مدیر شهر حالا باید به صورتی جدی و عملی در زمینه فراهمکردن مقدمات اجرائی تسهیل دوچرخهسواری برای شهروندان دستبهکار شود. هرچه شهرداران قبلی تهران دل در گرو اتوبان و پل و خیابان داشتند و شرایط را برای رفتوآمد خودروها آسان کردند، او باید خطی را که آغاز کرده به یک نتیجه مطلوب برساند و از خودش یادگارانی بهجا بگذارد که شهر را برای عابران پیاده و دوچرخهسواران و دوستداران حملونقل عمومی بیشتر مهیا کند. آیا خواهد توانست؟ باید دید.
شرق: شهردار جدید تهران تنها چند روز است كه کارش را شروع کرده و در همین مدت تصمیمات و اقداماتی که آغاز کرده به محل بحث و تبادلنظر افکار عمومی، شبکههای اجتماعی و رسانهها تبدیل شده است. او سهشنبه همین هفته برای دومینبار با پیوستن به کارزار (کمپین) سهشنبههای بدون خودرو با دوچرخه مسیر خانه تا محل کارش را طی کرد و این اقدام او با واکنشهای بسیاری مواجه شد. برخی اقدام او را ستودند و برخی دیگر آن را نمایشی تکراری و بیفایده دانستند. این کار او اما یک حسن کلی هم داشت؛ اینکه موضوع دوچرخهسواری در شهری بهشدت ماشینمحور مانند تهران را به میانه بحثها و گفتوگوهای رایج روز آورد و باعث شد در این زمینه، هم تبلیغ گستردهای صورت بگیرد و هم مخالفان و موافقان به صورتی جدی دراینباره بحث کرده و استدلالهای خود را مطرح کنند.
پیروز حناچی سهشنبه هفته پیش اگرچه هنوز حکم شهردارشدنش به صورت قطعی تأیید نشده بود، اما با دوچرخه و حملونقل عمومی مانند مترو و اتوبوس مسیر رفتوبرگشت محل کارش در خیابان بهشت را طی کرد. تصور و تحلیل خیلیها این بود که مثل بسیاری از اقدامات نمایشی دیگر مسئولان، این داستان به همانجا ختم میشود، اما او سهشنبه این هفته هم کارش را تکرار کرد و حتی در پایان روز با همان دوچرخه مسیر برگشت تا خانه را رکاب زد. پیش از این مخاطبان ایرانی رسانهها، بارها خبر دوچرخهسواری مسئولان بلندپایه را بیشتر در دیگر کشورها، بهخصوص در اروپا دیده و آن را ستوده بودند.
همه واکنشها به اقدام حناچی در تهران اما چندان ستایشآمیز نبود و برخی به سختی آن را نقد کرده و دست انداختند. واکنش کارشناسان شهری و محیطزیستی به این اقدام شهردار جدید تهران چیست و آنها این کار او را چطور تحلیل میکنند؟ در همین زمینه نظر دو نفر را پرسیدیم؛ یک عضو سابق شورای شهر تهران که به موضوعات شهری اشراف دارد و یک کارشناس محیط زیست که خود مبدع و مبلغ ایده سهشنبههای بدون خودرو است.
یک نشانه مثبت
احمد حکیمیپور، عضو پیشین شورای شهر تهران، در گفتوگو با «شرق» درباره اقدام سمبلیک شهردار تهران برای استفاده از دوچرخه در روز سهشنبههای بدون خودرو گفت: اقدامات سمبلیک انجامشده توسط شهردار تهران را بد نمیدانم؛ بالاخره شهردار بايد بهعنوان الگوی شهروندان عمل کند. وقتی منافع و مصالح شهر توسط شهردار رعایت شود روی اعمال و نظر دیگران تأثیر میگذارد. بالاخره بحث آلودگی هوا و استفاده از وسایل نقلیه عمومی و عدم استفاده از خودروهای شخصی وقتی توسط مسئولان انجام شود تأثیر مثبت میگذارد. اینکه برخی از گروههای محیطزیستی سهشنبههای بدون خودرو را تعریف میکنند و شهردار از آن استقبال میکند نشانه مثبتی است و میتواند به این کمپین کمک کند. من این را چیز بدی نمیدانم.
وی در پاسخ به این سؤال که بهعنوان یک کارشناس شهری چه توقعی از شهردار تهران دارید، تصریح کرد: اما من بهعنوان یک عضو پیشین شورای شهر تهران انتظارات مشخصی هم از شهردار تهران دارم. مهمترین وظیفه شهرداری تنظیم تعادل درآمدها و هزینههاست. او باید منابع و مصارف را به سمتی متعادل و واقعی ببرد. متأسفانه درحالحاضر کماکان شهرداری تهران روی درآمد منابع ناپایدار میچرخد و این خوب نیست. من فکر میکنم باید اول شهردار از مدیریت این هزینهها شروع کند و راه را به سمتی ببرد که درآمدهای شهرداری اولا پایدار و ثابت تأمین و درست هزینه شود. کماکان شهر تهران گران اداره میشود. به نظر میرسد هزینه اداره شهر تهران به سمت واقعیترشدن برود. از طرف دیگر بحث برنامه سوم باید واقعبینانه و سنجشپذیر پیش برود. با توجه به حذفیاتی که از برنامه پنجساله شهرداری داشتیم، باید این برنامه درست تنظیم شود. شهرداری برنامهمحور جلو برود تا بتوانند فردا به مردم گزارش بدهند که چه تحویل گرفته بودند و چه تحویل دادهاند. این مسئله در همه شاخصهای مدیریتی مدرن دیده میشود. اداره همه کلانشهرهایی مثل تهران راحت نیست و دوستان در شهرداری و شورای شهر
باید بتوانند پاسخگوی مردمی که ساعتها در صفوف اخذ رأی منتظر رأیدادن به آنها بودند، باشند. اینجا رابطه بین شورا و شهرداری بسیار مهم است؛ توقع این است که بههیچوجه نگذارند بین شورا و شهرداری با شیطنت فاصله ایجاد شود. این نکته بسیار مهم است و شهرداری و مدیریت شهری از این مسئله ضربه خورده. اینها نکات مهمی است و شهردار باید روی این موضوعات دقت لازم را داشته باشد. حکیمیپور تأکید کرد: تعامل با بقیه دستگاههایی که در مدیریت شهری نقش دارند هم بسیار مهم است، بههرحال در اداره شهر تهران همه دستگاهها بايد فعال باشند. ما در دوره قبل کمک کردیم که دولت کمیسیون ویژهای در ارتباط با کلانشهرها، مخصوصا تهران تشکیل دهد و شهردار تهران هم عضو آن کمیسیون ویژه است. متأسفانه از پتانسیل این کمیسیون برای حل معضلات تهران به خوبی استفاده نشده است. تمام مدیران کلانی که در مدیریت شهری نقش دارند، وزرایشان عضو این کمیسیون هستند. کاش از این کمیسیون استفاده میشد. در نهایت این را میخواهم بگویم که شهردار باید تمامی دستگاهها را برای حل مسائل تهران بسیج کند.
کار درست آقای شهردار
محمد درویش، کارشناس محیط زیست و ایدهپرداز کارزار سهشنبههای بدون خودرو که پیروز حناچی هم دو هفته است به آن پیوسته، نیز درباره دوچرخهسواری شهردار تهران گفت: ما اگر تمام شهرهای دنیا را که در این حوزه پیشگام بودند و توانستند مشکل ترافیک و آلودگی هوا را حل کنند (مثل آمستردام، کپنهاک، اسلو یا زوریخ و...)، را بررسی کنیم، میبینیم که یکی از دلایل موفقیتشان این بود که مدیران ارشد آن کشور و شهر پیشگام توصیه به مردم برای ترویج دوچرخهسواری بودند. مثلا امانوئل مکرون وقتی به دیدن نخستوزیر دانمارک رفت، نخستوزیر دانمارک با دوچرخه به استقبالش رفت و آنها با دوچرخه تردد میکنند یا اینکه شهردار آمستردام همیشه با دوچرخه تردد میکند و این مسئله درباره رئیس شورای شهرشان هم مصداق دارد؛ حتی بوریس جانسون وزیر خارجه قبلی بریتانیا، در سفر به تهران دوچرخهاش را با خودش آورده بود. یعنی این یک رسم رایج است که رهبران جهان از آن تبعیت میکنند و کاری که پیروز حناچی در هیبت شصتمین شهردار تهران در 110سالی که تهران شهرداری دارد، انجام داده، همان کاری است که انتظار میرفت خیلی زودتر از اینها اتفاق میافتاد؛ بهویژه اینکه ما یک شعاری
به نام اقتصاد مقاومتی و سادهزیستی داریم و علیالقاعده باید بیشتر از این مسائل تبعیت میکردیم.
درویش خاطرنشان کرد: بنابراین کار آقای حناچی کار بسیار درستی است، چون سبب میشود مأموران، همکارانش و مردم تهران متوجه شوند که موضوع ترویج دوچرخهسواری شعار نیست بلکه یک ضرورت اجتنابناپذیر است. ما بیش از 61 سال است كه درگیر بحرانی به نام ترافیک و آلودگی هوا در تهران هستیم و پیوسته مدیران این شهر با پاسدادن مسئولیتهایشان به سازمانهای مختلف یا انتخاب هدف اشتباه نتوانستند این مشکل را حل کنند. همین الان هم میبینیم که سازمان حفاظت از محیط زیست بیشتر از اینکه به فکر رفع واقعی بحران در تردد کلانشهرها باشد، درگیر این است که الزام بیاورد که کیفیت خودروها و کیفیت سوخت بهتر شود. اما در شهری که تعداد خودروهایش هشت برابر ظرفیت معابر عمومی آن است و حتی اگر ما همه خودروها را برقی کنیم، نمیتوانیم مشکل ترافیک را حل کنیم، تا زمانی که مشکل ترافیک حل نشود، مشکل انباشت آلودگی هوا و آلودگی صوتی حل نمیشود و بالطبع مشکل کمتحرکی هم افزایش پیدا میکند.
او در پایان گفت: ما باید بهجای اینکه به فکر ساخت اتوبان و پارکینگ طبقاتی بیشتری باشیم و اشتباهات قالیباف و کرباسچی را ادامه دهیم و به خودرومحوری چراغ سبز نشان دهیم، کاری بکنیم که مردم داوطلبانه خودروی شخصی خود را کنار بگذارند. حالا که یک شهردار متوجه این اشتباه شده و سیاست خود را براساس pod یعنی گسترش حملونقلمحور و رفتن به سمت بهبود کیفیت سیستم حملونقل عمومی گذاشته و ایجاد مسیرهای ایمن برای دوچرخهسواری و پیادهروی را در دستور کار قرار داده و در حال رایزنی با بانکهاست که تسهیلات در اختیار شهروندان قرار دهند تا شهروندان بتوانند از دوچرخههای برقی استفاده کنند، موردانتقاد قرار میگیرد. حناچی با وزارت امور اقتصاد و دارایی رایزنی کرده که دوچرخه از شمول کالاهای لوکس خارج شود تا مشمول صد درصد اخذ گمرکی نشود و اگر این صد درصد گمرک برداشته شود، آن دوستانی که انتقاد میکردند حناچی سوار دوچرخه هشتمیلیونی شده این مسئلهشان هم حل میشود.
با همه نقد و نظرها درباره دوچرخهسواری شهردار تهران باید در نظر داشت این کار یک مسئول بلندپایه شهری بیشتر از آنکه از منظر یک اقدام عملی برای بهبود وضعیت شهر تحلیل و بررسی شود، باید دقیقا آن را حرکتی نمادین و تبلیغاتی در زمینه ترویج دوچرخهسواری در شهر به حساب آورد؛ تبلیغی که تأثیر آن بسیار فراتر از دیگر شیوههای تبلیغی با همین هدف است. بااینحال برای افزایش اثرگذاری این شیوه تبلیغی خود او بهعنوان اصلیترین مدیر شهر حالا باید به صورتی جدی و عملی در زمینه فراهمکردن مقدمات اجرائی تسهیل دوچرخهسواری برای شهروندان دستبهکار شود. هرچه شهرداران قبلی تهران دل در گرو اتوبان و پل و خیابان داشتند و شرایط را برای رفتوآمد خودروها آسان کردند، او باید خطی را که آغاز کرده به یک نتیجه مطلوب برساند و از خودش یادگارانی بهجا بگذارد که شهر را برای عابران پیاده و دوچرخهسواران و دوستداران حملونقل عمومی بیشتر مهیا کند. آیا خواهد توانست؟ باید دید.