|

اماواگرهای استانی‌شدن انتخابات مجلس

چندی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی درگیر بررسی طرح استانی‌شدن انتخابات‌اند و مخالفان و موافقان این طرح هر روز به اظهارنظر می‌پردازند. طرح مذکور از این حیث قابل اعتناست که می‌تواند باعث تغییر ساختار نظام قانونی انتخابات مجلس شود. دو روش درباره اصلاح شیوه برگزاری انتخابات مجلس وجود دارد که یک شیوه استانی-شهرستانی ‌شدن و روش دیگر استانی‌شدن کامل انتخابات است. برای مثال در شهرستانی که ۲۰ نماینده در مجلس شورای اسلامی دارد، برای انتخاب آن ۲۰ نماینده از استان رأی‌دهندگانی که حوزه انتخابیه‌شان یک نماینده در مجلس دارد، هنگامی که پای صندوق رأی می‌روند، باید یک رأی به نماینده حوزه انتخابیه خود بدهند و ۱۹ رأی دیگر را برای انتخاب سایر نمایندگان شهرستان‌های استان به صندوق بيندازند. در واقع کاندیدای یک‌ حوزه انتخابیه باید حداقل ۲۰ درصد آراي حوزه انتخابیه خود را کسب کند تا آراي آن کاندیدا در سطح کل استان نیز شمارش شود. از سوی دیگر در صورت استانی‌شدن انتخابات مجلس به سمت لیستی‌شدن و تحزب می‌رود، البته بدون آنکه نامی از حزبی آورده شود. نمایندگان موافق می‌گویند که در این صورت نمایندگان از کارهای محلی فاصله می‌گیرند و به سطح شهرستان و استان می‌رسند و به ملی‌شدن نزدیک‌تر می‌شوند؛ همچنین با اجرائی‌شدن این طرح قدرت نظارت نمایندگان افزایش می‌یابد.
افزایش مشارکت با استانی‌شدن انتخابات
در این زمینه روز گذشته حمیدرضا فولادگر، نماینده مردم اصفهان به «خانه ملت» گفت: «با کلیات این طرح موافقم اما حد نصاب کسب 10 درصد آرا در حوزه فرعی را کم می‌دانم. درخواست کرده‌ایم تا قانون به گونه‌ای تنظیم شود که ابتدا افراد در هر حوزه فرعی که همان حوزه‌های فعلی است، 20 درصد آرا را کسب کنند، سپس آراي آنها در سطح استان یا حوزه اصلی شمارش شود. وقتی حوزه اصلی و فرعی در انتخابات استانی مجلس شورای اسلامی وجود داشته باشد، شاهد کاهش مشارکت مردم در انتخابات مجلس نخواهیم بود؛ حوزه فرعی یعنی همین حوزه‌های انتخابیه فعلی و حوزه اصلی نیز استان‌های کشور است». فولادگر ادامه داد: «وقتی نمایندگان در صورت استانی‌شدن انتخابات مجلس باید حداقل رأی را از حوزه فرعی کسب کنند، به معنای کاهش مشارکت نیست، اتفاقا این شرایط می‌تواند به افزایش مشارکت مردم در انتخابات مجلس کمک کند». نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه به شرط فعالیت احزاب قوی و فراگیر برگزاری انتخابات استانی می‌تواند مفید باشد، گفت: «اگر شورای نگهبان این طرح را تأیید کند یا ایرادی بگیرد و این ایراد در مجمع تشخیص مصلحت نظام رفع شود، امکان برگزاری انتخابات مجلس یازدهم به صورت استانی وجود دارد». وی درخصوص کاهش سن نمایندگی از 30 سال به 28 سال، افزود: «28 سال برای کار نمایندگی کم است و در قانون همان 30سالگی برای آغاز به کار نمایندگی در نظر گرفته شده است». فولادگر با بیان اینکه پیشنهاد کرده‌ایم تا پنج سال سابقه اجرائی برای کاندیداهای نمایندگی در مجلس در نظر بگیرند، ادامه داد: «در صورت لزوم ارائه پنج سال سابقه کار اجرائی از سوی کاندیداهای حضور در انتخابات مجلس، هر فردی صرفا با مدرک تحصیلی امکان ورود به انتخابات را نخواهد داشت».
کارکرد ملی مجلس
در این راستا روز گذشته سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس در مقام دفاع از این طرح برآمد و گفت: «من با تجمیع حوزه‌های انتخابیه موافقم و معتقدم این شکل از کار، کارکرد نمایندگان را به وظایفشان در قانون اساسی نزدیک می‌کند». نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به طرح نمایندگان مجلس مبنی بر استانی‌شدن انتخابات، اظهار کرد: «در مجموع با تجمیع حوزه‌های انتخابیه چه به صورت استانی یا مدل‌های دیگر موافقم هرچه حوزه‌های انتخابیه بزرگ‌تر شود، کارکرد نمایندگان به وظایفشان در قانون اساسی نزدیک‌تر می‌شوند». وی افزود: «وظیفه مجلس یک کارکرد ملی است، مجلس که شورای شهر نیست، براساس وظایفی که در قانون اساسی برای مجلس تعریف شده، کارکرد مجلس یک کارکرد ملی است نه کارکرد استانی و منطقه‌ای. وضعیت امروز به‌گونه‌ای شده که ما نمایندگان کارکردمان حتی به اندازه کدخدای ده هم نیست و تا این حد به مسائل منطقه‌ای و شهرستانی مشغول شده‌ایم. امروز نوع سطح مجلس و نوع توقعات از آن تنزل پیدا کرده، باید شوراهای شهر و روستا تقویت شوند و کارکردی که امروز مجلس دارد در اصل کارکرد شورای شهر است و این کارکرد شوراها بر گردن مجلس افتاده است». قاضی‌زاده خاطرنشان کرد: «شورای شهر، شورای شهرداری نیست، شورای شهر است که مسئولان شهری باید به آن پاسخ‌گو باشند. مسئولان شهری باید به شورای شهر پاسخ‌گو باشند و مسئولان ملی هم به مجلس. ما نباید به اموری که مربوط به مدیران محلی است، اعم از دهیار، بخشدار و فرماندار دخالت کنیم». وی در ادامه گفت: «مجلس نباید در حوزه‌ مسائل منطقه‌ای دخالت کند، چرا این دخالت اتفاق می‌افتد؟
چراکه همه‌چیز نماینده در حوزه انتخابیه کوچکش است و بنابراين باید تراز نماینده استانی شود تا به این اندازه مسائل یک شهرستان کوچک برایش مهم نباشد كه بخواهد رئیس فلان کارخانه را هم عوض کند».

حزب‌گرایی در انتخابات
در مقابل چنین دفاعیاتی از طرح استانی‌شدن انتخابات مجلس مخالفان باور دارند که با اجرای این طرح حقوق افراد در روستاها و شهرهای کوچک نادیده گرفته می‌شود و مردم برای برقراری ارتباط با نمایندگان خود دچار مشکلاتی می‌شوند. از سوی دیگر برخی می‌گویند استانی‌شدن انتخابات هزینه‌های نمایندگان را چندین برابر می‌کند. انتقاد دیگری که برخی از نمایندگان مجلس به این طرح وارد دانسته‌اند این است که با تصویب این طرح نقش احزاب در تعیین نتیجه انتخابات بسیار بالا می‌رود و نمایندگان بدون حمایت حزبی نمی‌توانند به مجلس راه پیدا کنند. چندی‌پیش احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز، آذرشهر و اسکو در مقام مخالفت با این طرح به «فارس» گفته بود: «راه و مسیری که مجلس برای اجرای این طرح انتخاب کرده صحیح نیست، چراکه قطعا با اجرای این طرح، شور و نشاط انتخاباتی کاهش خواهد یافت. مجلس تلاش می‌کند با طرح انتخابات استانی مجلس شورای اسلامی بتواند به‌دور از موضوعات محلی در سطح ملی ایفای نقش کند». وی یادآور شد: «شخصا مخالف استانی‌شدن انتخابات مجلس هستم و گمان می‌کنم این طرح با سیاست‌های رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه باید فردی در دورترین نقاط کشور نیز احساس کند که رأی او در صندوق انتخابات مؤثر است، تناقض دارد». در نهایت با تجمیع تمام این دیدگاه‌ها به نظر می‌رسد که باید بر یک موضوع توافق شود و آن کارکرد محلی یا ملی مجلس است. درصورتی‌که قائل به کارکرد ملی مجلس باشیم، می‌توانیم بگوییم که طرح استانی‌شدن انتخابات مفید است اما اگر وظایف نمایندگان را بیشتر حل موضوعات محلی بدانیم، می‌توان از شیوه فعلی دفاع کرد. با تمام این موضوعات بی‌تردید اصلاح قانون انتخابات ضروری است زیرا علاوه‌بر استانی‌ شدن یا نشدن انتخابات مجلس به موضوع شیوه نظارت‌ها نیز باید پرداخته شود تا شاید در آینده نامزدهای انتخاباتی با استفاده از ابزار دموکراتیک قانون از گزند سلیقه‌گرایی در تعیین صلاحیت‌ها در امان باشند.

چندی است که نمایندگان مجلس شورای اسلامی درگیر بررسی طرح استانی‌شدن انتخابات‌اند و مخالفان و موافقان این طرح هر روز به اظهارنظر می‌پردازند. طرح مذکور از این حیث قابل اعتناست که می‌تواند باعث تغییر ساختار نظام قانونی انتخابات مجلس شود. دو روش درباره اصلاح شیوه برگزاری انتخابات مجلس وجود دارد که یک شیوه استانی-شهرستانی ‌شدن و روش دیگر استانی‌شدن کامل انتخابات است. برای مثال در شهرستانی که ۲۰ نماینده در مجلس شورای اسلامی دارد، برای انتخاب آن ۲۰ نماینده از استان رأی‌دهندگانی که حوزه انتخابیه‌شان یک نماینده در مجلس دارد، هنگامی که پای صندوق رأی می‌روند، باید یک رأی به نماینده حوزه انتخابیه خود بدهند و ۱۹ رأی دیگر را برای انتخاب سایر نمایندگان شهرستان‌های استان به صندوق بيندازند. در واقع کاندیدای یک‌ حوزه انتخابیه باید حداقل ۲۰ درصد آراي حوزه انتخابیه خود را کسب کند تا آراي آن کاندیدا در سطح کل استان نیز شمارش شود. از سوی دیگر در صورت استانی‌شدن انتخابات مجلس به سمت لیستی‌شدن و تحزب می‌رود، البته بدون آنکه نامی از حزبی آورده شود. نمایندگان موافق می‌گویند که در این صورت نمایندگان از کارهای محلی فاصله می‌گیرند و به سطح شهرستان و استان می‌رسند و به ملی‌شدن نزدیک‌تر می‌شوند؛ همچنین با اجرائی‌شدن این طرح قدرت نظارت نمایندگان افزایش می‌یابد.
افزایش مشارکت با استانی‌شدن انتخابات
در این زمینه روز گذشته حمیدرضا فولادگر، نماینده مردم اصفهان به «خانه ملت» گفت: «با کلیات این طرح موافقم اما حد نصاب کسب 10 درصد آرا در حوزه فرعی را کم می‌دانم. درخواست کرده‌ایم تا قانون به گونه‌ای تنظیم شود که ابتدا افراد در هر حوزه فرعی که همان حوزه‌های فعلی است، 20 درصد آرا را کسب کنند، سپس آراي آنها در سطح استان یا حوزه اصلی شمارش شود. وقتی حوزه اصلی و فرعی در انتخابات استانی مجلس شورای اسلامی وجود داشته باشد، شاهد کاهش مشارکت مردم در انتخابات مجلس نخواهیم بود؛ حوزه فرعی یعنی همین حوزه‌های انتخابیه فعلی و حوزه اصلی نیز استان‌های کشور است». فولادگر ادامه داد: «وقتی نمایندگان در صورت استانی‌شدن انتخابات مجلس باید حداقل رأی را از حوزه فرعی کسب کنند، به معنای کاهش مشارکت نیست، اتفاقا این شرایط می‌تواند به افزایش مشارکت مردم در انتخابات مجلس کمک کند». نماینده مردم اصفهان در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه به شرط فعالیت احزاب قوی و فراگیر برگزاری انتخابات استانی می‌تواند مفید باشد، گفت: «اگر شورای نگهبان این طرح را تأیید کند یا ایرادی بگیرد و این ایراد در مجمع تشخیص مصلحت نظام رفع شود، امکان برگزاری انتخابات مجلس یازدهم به صورت استانی وجود دارد». وی درخصوص کاهش سن نمایندگی از 30 سال به 28 سال، افزود: «28 سال برای کار نمایندگی کم است و در قانون همان 30سالگی برای آغاز به کار نمایندگی در نظر گرفته شده است». فولادگر با بیان اینکه پیشنهاد کرده‌ایم تا پنج سال سابقه اجرائی برای کاندیداهای نمایندگی در مجلس در نظر بگیرند، ادامه داد: «در صورت لزوم ارائه پنج سال سابقه کار اجرائی از سوی کاندیداهای حضور در انتخابات مجلس، هر فردی صرفا با مدرک تحصیلی امکان ورود به انتخابات را نخواهد داشت».
کارکرد ملی مجلس
در این راستا روز گذشته سیدامیرحسین قاضی‌زاده‌هاشمی، عضو هیئت‌رئیسه مجلس در مقام دفاع از این طرح برآمد و گفت: «من با تجمیع حوزه‌های انتخابیه موافقم و معتقدم این شکل از کار، کارکرد نمایندگان را به وظایفشان در قانون اساسی نزدیک می‌کند». نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی با اشاره به طرح نمایندگان مجلس مبنی بر استانی‌شدن انتخابات، اظهار کرد: «در مجموع با تجمیع حوزه‌های انتخابیه چه به صورت استانی یا مدل‌های دیگر موافقم هرچه حوزه‌های انتخابیه بزرگ‌تر شود، کارکرد نمایندگان به وظایفشان در قانون اساسی نزدیک‌تر می‌شوند». وی افزود: «وظیفه مجلس یک کارکرد ملی است، مجلس که شورای شهر نیست، براساس وظایفی که در قانون اساسی برای مجلس تعریف شده، کارکرد مجلس یک کارکرد ملی است نه کارکرد استانی و منطقه‌ای. وضعیت امروز به‌گونه‌ای شده که ما نمایندگان کارکردمان حتی به اندازه کدخدای ده هم نیست و تا این حد به مسائل منطقه‌ای و شهرستانی مشغول شده‌ایم. امروز نوع سطح مجلس و نوع توقعات از آن تنزل پیدا کرده، باید شوراهای شهر و روستا تقویت شوند و کارکردی که امروز مجلس دارد در اصل کارکرد شورای شهر است و این کارکرد شوراها بر گردن مجلس افتاده است». قاضی‌زاده خاطرنشان کرد: «شورای شهر، شورای شهرداری نیست، شورای شهر است که مسئولان شهری باید به آن پاسخ‌گو باشند. مسئولان شهری باید به شورای شهر پاسخ‌گو باشند و مسئولان ملی هم به مجلس. ما نباید به اموری که مربوط به مدیران محلی است، اعم از دهیار، بخشدار و فرماندار دخالت کنیم». وی در ادامه گفت: «مجلس نباید در حوزه‌ مسائل منطقه‌ای دخالت کند، چرا این دخالت اتفاق می‌افتد؟
چراکه همه‌چیز نماینده در حوزه انتخابیه کوچکش است و بنابراين باید تراز نماینده استانی شود تا به این اندازه مسائل یک شهرستان کوچک برایش مهم نباشد كه بخواهد رئیس فلان کارخانه را هم عوض کند».

حزب‌گرایی در انتخابات
در مقابل چنین دفاعیاتی از طرح استانی‌شدن انتخابات مجلس مخالفان باور دارند که با اجرای این طرح حقوق افراد در روستاها و شهرهای کوچک نادیده گرفته می‌شود و مردم برای برقراری ارتباط با نمایندگان خود دچار مشکلاتی می‌شوند. از سوی دیگر برخی می‌گویند استانی‌شدن انتخابات هزینه‌های نمایندگان را چندین برابر می‌کند. انتقاد دیگری که برخی از نمایندگان مجلس به این طرح وارد دانسته‌اند این است که با تصویب این طرح نقش احزاب در تعیین نتیجه انتخابات بسیار بالا می‌رود و نمایندگان بدون حمایت حزبی نمی‌توانند به مجلس راه پیدا کنند. چندی‌پیش احمد علیرضابیگی، نماینده تبریز، آذرشهر و اسکو در مقام مخالفت با این طرح به «فارس» گفته بود: «راه و مسیری که مجلس برای اجرای این طرح انتخاب کرده صحیح نیست، چراکه قطعا با اجرای این طرح، شور و نشاط انتخاباتی کاهش خواهد یافت. مجلس تلاش می‌کند با طرح انتخابات استانی مجلس شورای اسلامی بتواند به‌دور از موضوعات محلی در سطح ملی ایفای نقش کند». وی یادآور شد: «شخصا مخالف استانی‌شدن انتخابات مجلس هستم و گمان می‌کنم این طرح با سیاست‌های رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه باید فردی در دورترین نقاط کشور نیز احساس کند که رأی او در صندوق انتخابات مؤثر است، تناقض دارد». در نهایت با تجمیع تمام این دیدگاه‌ها به نظر می‌رسد که باید بر یک موضوع توافق شود و آن کارکرد محلی یا ملی مجلس است. درصورتی‌که قائل به کارکرد ملی مجلس باشیم، می‌توانیم بگوییم که طرح استانی‌شدن انتخابات مفید است اما اگر وظایف نمایندگان را بیشتر حل موضوعات محلی بدانیم، می‌توان از شیوه فعلی دفاع کرد. با تمام این موضوعات بی‌تردید اصلاح قانون انتخابات ضروری است زیرا علاوه‌بر استانی‌ شدن یا نشدن انتخابات مجلس به موضوع شیوه نظارت‌ها نیز باید پرداخته شود تا شاید در آینده نامزدهای انتخاباتی با استفاده از ابزار دموکراتیک قانون از گزند سلیقه‌گرایی در تعیین صلاحیت‌ها در امان باشند.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها