خیز ریاض برای نفوذ در عراق

عربستان‌سعودی این روزها تلاش می‌کند با تاکتیک سرمایه‌گذاری و تجارت و دیپلماسی در عراق از نفوذ ایران در این کشور بکاهد و جای پای خود را در بغداد سفت کند. به نظر می‌رسد عراق هم درمقابل به‌ دنبال منافع اقتصادی از قِبل نزدیکی بیشتر به ریاض است. اخیرا گامی دیگر در راستای این نزدیکی برداشته شد و شورای هماهنگی مشترک عراقی- سعودی با برگزاری نشستی مشترک برنامه کاری نشست آتی دو طرف را بررسی کرد؛ جلسه‌ای که قرار است ماه آوریل برگزار شود. آن‌طور که در گزارش‌ها آمده، تیم شورای هماهنگی مشترک عربستان و عراق برنامه کاری خود برای مرحله آتی را در نشستی در بغداد بررسی کرد.
دبیرخانه کابینه عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد، در این نشست، مهدی العلاق، دبیرکل کابینه این کشور، نمایندگان طرف‌های ذی‌ربط از هیئت‌های عمومی گمرک‌ها، مالیات، گذرگاه‌ها و از طرف عربستان هم عبدالرحمن بن احمد الحربی، دبیرکل شورای هماهنگی این کشور، نمایندگانی از وزارتخانه بازرگانی و سرمایه‌گذاری و غیر آنها حضور داشتند. بر اساس این بیانیه، دبیرکل کابینه عراق در نشست مذکور توافق‌نامه توسعه دو گذرگاه مرزی، پروژه آبیاری در استان المثنی، توافق‌نامه احداث مجتمع ورزشی با سرمایه‌گذاری ملک‌سلمان
بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان را مورد بررسی قرار داد. علاوه‌براین، در این نشست مهم‌ترین توافق‌نامه‌های امضاشده با عربستان، اقدامات سابق درخصوص این توافق‌نامه‌ها و مکانیسم‌های پیگیری آنها بررسی شد تا این توافق‌نامه‌ها در نشست مشترک که قرار است سوم ماه آوریل در بغداد برگزار شود، به امضا برسد. مشارکت‌کنندگان در نشست شورای هماهنگی مشترک سعودی - عراقی روند انحصاری‌کردن کالاها به منظور بررسی معافیت آنها از گمرک‌ و مالیات، تعیین طرف‌های مسئول از بخش‌های انرژی، حمل‌ونقل و کشاورزی برای تسهیل صدور گواهی‌های مربوط به پروژه‌های خود و تعیین اولویت شورای هماهنگی برای سال‌های ۲۰20- ۲۰19 را به بحث گذاشتند. ‌نشست‌های نمایندگان دو کشور با هدف بررسی توافق‌نامه‌ها، گشودن دو کنسولگری عربستان در نجف و بصره، تأمین امنیت مرزهای مشترک و توسعه گذرگاه‌ها افزایش می‌یابد. هفته پیش هم احمد الصحاف، سخنگوی وزارت‌ خارجه عراق، در نشستی خبری گفت، روابط بغداد با عربستان استراتژیک است و وارد مرحله بالایی از هماهنگی شده و شاهد تحولات بزرگ در پرونده‌های بازسازی، سرمایه‌گذاری و توانمندکردن بخش‌های صنعتی، کشاورزی و مقابله با ایدئولوژی افراط‌گرایی خواهد بود.
ماه گذشته نیز در اقدامی برای افزایش روابط دوجانبه، عراق ساخت یک مجتمع مرزی را در نزدیکی مرز این کشور با عربستان‌سعودی آغاز کرد. این مجتمع که تحت نظارت عراق و با بودجه مالی عربستان ساخته می‌شود، قرار است شامل اداره گمرک، یک بیمارستان و یک مرکز درمانی باشد. بغداد و ریاض سال 2017 برای بازگشایی گذرگاه مرزی عرعر به منظور انجام مبادلات تجاری به توافق رسیدند. این گذرگاه مرزی که در استان الانبار و در ۴۳۰ کیلومتری جنوب‌غرب الرمادی قرار دارد، از سال 1990 و به دنبال حمله صدام حسین به کویت و قطع‌شدن روابط ریاض و بغداد بسته شده بود. این در حالی است که هرساله در ایام حج این گذرگاه روی زائران باز می‌شد و پس از پایان این مراسم دوباره بسته می‌شد. این البته تنها بخشی از سرمایه‌گذاری عربستان‌سعودی در عراق است. بر اساس گزارش‌ها، ریاض قرار است در 10 سال آینده تجارت خود با بغداد را به حدود شش میلیارد دلار برساند. ریاض سال گذشته نیز حدود یک میلیارد و 500 میلیون دلار برای بازسازی شهرهای سنی‌نشین عراق که در طول جنگ تخریب شده بود، بودجه تعیین کرد.
درعین‌حال، در ماه ژانویه سال جاری میلادی هم یک گروه تلویزیونی سرگرمی متعلق به عربستان‌سعودی مستقر در دوبی اعلام کرد قصد دارد یک شبکه تلویزیونی برای مخاطبان عراقی تأسیس کند. بر اساس بیانیه شبکه تلویزیونی ام‌بی‌سی، شبکه تلویزیونی مختص مخاطبان عراقی در راستای هدف این شبکه برای توسعه شبکه‌های خود در منطقه خاورمیانه است.
اما یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ریاض، ساخت یک پایگاه پتروشیمی در بندر جنوبی بصره است تا از این طریق وابستگی عراق به فراورده‌های نفت خام ایران را کاهش دهد. اصلی‌ترین هدف عربستان‌سعودی در عراق همواره کاهش نفوذ ایران در این کشور بوده است. رابطه دیپلماتیک ریاض و بغداد حدود سه سال پیش و پس از حمله صدام حسین به کویت قطع شد. وقتی صدام حسین در سال 2003 و پس از حمله نظامی آمریکا سرنگون شد، عربستان نتوانست از موقعیت استفاده کند و درعوض این ایران بود که برخلاف تمایل ایالات‌ متحده و دیگر متحدان ریاض توانست دست‌بالا را در این کشور داشته باشد. بین سال‌های 2003 تا 2015 عربستان‌سعودی تلاش کرد سیاست‌مداران و گروه‌های اصلی سنی عراق را به قدرت بازگرداند، ولی این تلاش راه به جایی نبرد و ریاض همچنان در نفوذ به این کشور ناکام ماند. در سال 2014 و پس از آنکه حیدرالعبادی جایگزین نوری المالکی، نخست‌وزیر عراق، شد، بسیاری تصور کردند راه برای نفوذ عربستان‌سعودی در عراق باز شده است.
همان سال عربستان‌سعودی روابط خود با عراق را از سر گرفت و در سال 2015 نیز ریاض پس از نزدیک به دو دهه سفیر خود در عراق را منصوب کرد. بااین‌حال همچنان بسیاری از عراقی‌ها نسبت به عربستان‌سعودی بدبین هستند و این بدبینی با نقش ریاض در سرکوب شیعیان بحرین هم بیشتر شده است. شاید عربستان نیز با آگاهی از همین بدبینی مردم عراق نسبت به خودش تلاش کرده ابتدا با افزایش روابط تجاری و سرمایه‌گذاری در بخش‌های عمرانی عراق، اعتماد مردم را به خود جلب کند.

عربستان‌سعودی این روزها تلاش می‌کند با تاکتیک سرمایه‌گذاری و تجارت و دیپلماسی در عراق از نفوذ ایران در این کشور بکاهد و جای پای خود را در بغداد سفت کند. به نظر می‌رسد عراق هم درمقابل به‌ دنبال منافع اقتصادی از قِبل نزدیکی بیشتر به ریاض است. اخیرا گامی دیگر در راستای این نزدیکی برداشته شد و شورای هماهنگی مشترک عراقی- سعودی با برگزاری نشستی مشترک برنامه کاری نشست آتی دو طرف را بررسی کرد؛ جلسه‌ای که قرار است ماه آوریل برگزار شود. آن‌طور که در گزارش‌ها آمده، تیم شورای هماهنگی مشترک عربستان و عراق برنامه کاری خود برای مرحله آتی را در نشستی در بغداد بررسی کرد.
دبیرخانه کابینه عراق در بیانیه‌ای اعلام کرد، در این نشست، مهدی العلاق، دبیرکل کابینه این کشور، نمایندگان طرف‌های ذی‌ربط از هیئت‌های عمومی گمرک‌ها، مالیات، گذرگاه‌ها و از طرف عربستان هم عبدالرحمن بن احمد الحربی، دبیرکل شورای هماهنگی این کشور، نمایندگانی از وزارتخانه بازرگانی و سرمایه‌گذاری و غیر آنها حضور داشتند. بر اساس این بیانیه، دبیرکل کابینه عراق در نشست مذکور توافق‌نامه توسعه دو گذرگاه مرزی، پروژه آبیاری در استان المثنی، توافق‌نامه احداث مجتمع ورزشی با سرمایه‌گذاری ملک‌سلمان
بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان را مورد بررسی قرار داد. علاوه‌براین، در این نشست مهم‌ترین توافق‌نامه‌های امضاشده با عربستان، اقدامات سابق درخصوص این توافق‌نامه‌ها و مکانیسم‌های پیگیری آنها بررسی شد تا این توافق‌نامه‌ها در نشست مشترک که قرار است سوم ماه آوریل در بغداد برگزار شود، به امضا برسد. مشارکت‌کنندگان در نشست شورای هماهنگی مشترک سعودی - عراقی روند انحصاری‌کردن کالاها به منظور بررسی معافیت آنها از گمرک‌ و مالیات، تعیین طرف‌های مسئول از بخش‌های انرژی، حمل‌ونقل و کشاورزی برای تسهیل صدور گواهی‌های مربوط به پروژه‌های خود و تعیین اولویت شورای هماهنگی برای سال‌های ۲۰20- ۲۰19 را به بحث گذاشتند. ‌نشست‌های نمایندگان دو کشور با هدف بررسی توافق‌نامه‌ها، گشودن دو کنسولگری عربستان در نجف و بصره، تأمین امنیت مرزهای مشترک و توسعه گذرگاه‌ها افزایش می‌یابد. هفته پیش هم احمد الصحاف، سخنگوی وزارت‌ خارجه عراق، در نشستی خبری گفت، روابط بغداد با عربستان استراتژیک است و وارد مرحله بالایی از هماهنگی شده و شاهد تحولات بزرگ در پرونده‌های بازسازی، سرمایه‌گذاری و توانمندکردن بخش‌های صنعتی، کشاورزی و مقابله با ایدئولوژی افراط‌گرایی خواهد بود.
ماه گذشته نیز در اقدامی برای افزایش روابط دوجانبه، عراق ساخت یک مجتمع مرزی را در نزدیکی مرز این کشور با عربستان‌سعودی آغاز کرد. این مجتمع که تحت نظارت عراق و با بودجه مالی عربستان ساخته می‌شود، قرار است شامل اداره گمرک، یک بیمارستان و یک مرکز درمانی باشد. بغداد و ریاض سال 2017 برای بازگشایی گذرگاه مرزی عرعر به منظور انجام مبادلات تجاری به توافق رسیدند. این گذرگاه مرزی که در استان الانبار و در ۴۳۰ کیلومتری جنوب‌غرب الرمادی قرار دارد، از سال 1990 و به دنبال حمله صدام حسین به کویت و قطع‌شدن روابط ریاض و بغداد بسته شده بود. این در حالی است که هرساله در ایام حج این گذرگاه روی زائران باز می‌شد و پس از پایان این مراسم دوباره بسته می‌شد. این البته تنها بخشی از سرمایه‌گذاری عربستان‌سعودی در عراق است. بر اساس گزارش‌ها، ریاض قرار است در 10 سال آینده تجارت خود با بغداد را به حدود شش میلیارد دلار برساند. ریاض سال گذشته نیز حدود یک میلیارد و 500 میلیون دلار برای بازسازی شهرهای سنی‌نشین عراق که در طول جنگ تخریب شده بود، بودجه تعیین کرد.
درعین‌حال، در ماه ژانویه سال جاری میلادی هم یک گروه تلویزیونی سرگرمی متعلق به عربستان‌سعودی مستقر در دوبی اعلام کرد قصد دارد یک شبکه تلویزیونی برای مخاطبان عراقی تأسیس کند. بر اساس بیانیه شبکه تلویزیونی ام‌بی‌سی، شبکه تلویزیونی مختص مخاطبان عراقی در راستای هدف این شبکه برای توسعه شبکه‌های خود در منطقه خاورمیانه است.
اما یکی از مهم‌ترین برنامه‌های ریاض، ساخت یک پایگاه پتروشیمی در بندر جنوبی بصره است تا از این طریق وابستگی عراق به فراورده‌های نفت خام ایران را کاهش دهد. اصلی‌ترین هدف عربستان‌سعودی در عراق همواره کاهش نفوذ ایران در این کشور بوده است. رابطه دیپلماتیک ریاض و بغداد حدود سه سال پیش و پس از حمله صدام حسین به کویت قطع شد. وقتی صدام حسین در سال 2003 و پس از حمله نظامی آمریکا سرنگون شد، عربستان نتوانست از موقعیت استفاده کند و درعوض این ایران بود که برخلاف تمایل ایالات‌ متحده و دیگر متحدان ریاض توانست دست‌بالا را در این کشور داشته باشد. بین سال‌های 2003 تا 2015 عربستان‌سعودی تلاش کرد سیاست‌مداران و گروه‌های اصلی سنی عراق را به قدرت بازگرداند، ولی این تلاش راه به جایی نبرد و ریاض همچنان در نفوذ به این کشور ناکام ماند. در سال 2014 و پس از آنکه حیدرالعبادی جایگزین نوری المالکی، نخست‌وزیر عراق، شد، بسیاری تصور کردند راه برای نفوذ عربستان‌سعودی در عراق باز شده است.
همان سال عربستان‌سعودی روابط خود با عراق را از سر گرفت و در سال 2015 نیز ریاض پس از نزدیک به دو دهه سفیر خود در عراق را منصوب کرد. بااین‌حال همچنان بسیاری از عراقی‌ها نسبت به عربستان‌سعودی بدبین هستند و این بدبینی با نقش ریاض در سرکوب شیعیان بحرین هم بیشتر شده است. شاید عربستان نیز با آگاهی از همین بدبینی مردم عراق نسبت به خودش تلاش کرده ابتدا با افزایش روابط تجاری و سرمایه‌گذاری در بخش‌های عمرانی عراق، اعتماد مردم را به خود جلب کند.