آيتالله مکارمشيرازي: گفته ميشود بعضي از مؤسسات در مضيقه مالي هستند، بايد از راههاي مشروع کمبودها را جبران کنيم، نه غيرمشروع
برنامههاي پولساز براي جبران کسري مؤسسات؟
ماجراي مسابقههاي پولساز از حالت استفتا خارج شد و اينبار به درس خارج فقه آيتالله مکارمشيرازي راه پيدا کرد. تأكيد بر قماربودن و حرامبودن پولهاي بهدستآمده در مسابقههاي صداوسيما که اين روزها شدت خاصي پيدا کرده، اگر يک طرف ماجراست، طرف دوم صداوسيما و شرکتهايي هستند که برنامههايي از اين دست را در جهت اهداف شرکتهاي تبليغاتي ساخته و از آنها حمايت مالي ميکنند و احتمالا مبالغ بيشتري از پولي را که به برندگان ميدهند، به صورت سود نصيب خودشان ميشود. اگر اين ماجرا تا قبل از اين در همان اطلاعرسانهاي توييتري باقي مانده بود، با ورود يک مرجع تقليد ابعاد ديگري پيدا کرده است. آيتالله ناصر مکارمشيرازي که در پاسخ به يک استفتا درباره مسابقه «برندهباش» که درباره شرکت در اين برنامه و مالکيت جايزه آن سؤال کرده بود، شرکت در آن را قمار اعلام کرده و گفته بود برنده مالک جايزه نخواهد بود، ديروز در درس خارج فقه خود همچنان درباره اين موضوع سخن گفت. آيتالله مکارم البته به ابعاد ديگري از اين ماجرا هم در سخنانش اشاره کرده و البته توضيح بيشتري نداده است. مثل اينکه او گفته است که «گاهي اوقات گفته ميشود بعضي از مؤسسات در
مضيقه مالي هستند، سخن اين است که بايد تلاش کنيم از راههاي مشروع کمبودها را جبران کنيم، نه از راههاي غيرمشروع».
مکارم درعينحال با تأكيد بر اينکه اين مسئله نوعي بختآزمايي و قمار است، گفته: ساير حضرات آقايان هم همين نظر را گفتهاند و ما البته با صراحت بيشتري بيان کردهايم. او البته اشاره نکرده است احتمالا منظورش کداميک از مراجع ديني بوده و اينکه اگر اين برنامههاي پولساز براي جبران کسري بخشي از مؤسسات برگزار شده، منظورش چه مؤسساتي بوده است. اين مرجع تقليد گفته است: بدون اينکه اسم دستگاهي را ببرم اگر يک دستگاهي پيدا شود، سؤالاتي مطرح کند و بگويد هرکس جواب بدهد ما جايزه ميدهيم، آيا درست است يا نيست؟
آيتالله مکارمشيرازي افزود: اما اگر پول را از شرکتکنندگان بگيرند کما اينکه عده زيادي به روشهاي مختلف اين کار را ميکنند و غالبا بخش اعظم پول به جيب برگزارکننده مسابقات ميرود و درصد اندکي به شرکتکنندگان ميدهند، در اينجا هر دو حرام ميشود. اين مرجع تقليد يادآور شد: در کشور اسلامي نبايد اين وضع باشد، بايد شفاف باشد. مال حرام برکت ندارد، در راه بد مصرف ميشود و خيري در آن نيست.
جهرمي: مسابقات غيرمشروع است
بعد از واکنش آيتالله مکارم، آذريجهرمي، وزير ارتباطات، نيز به ميدان آمد و در توييتي چنين اعلام کرد: «روز گذشته در دستورالعملي، مديران عامل اپراتورهاي تلفن همراه را موظف کردم شخصا بر روند مسابقات غيرمشروع بختآزمايي در تلويزيون و غير آن نظارت کنند و جلوي اين پديده سو را بگيرند. رعايتنکردن دستورالعمل براي اپراتورها عواقب جدي در پي خواهد داشت».
ورود روبيکا و روبيکيو
واکنشهاي اخير به طور مشخص برنامه مسابقه برندهباش را هدف قرار دادهاند که شرکتکنندگان با خريد سؤال از يک اپليکيشن ميتوانند مجوز ورود به برنامه را پيدا کنند و جوايز آن هم بين پنج تا صد ميليون به صورت پلکاني متغير است. اما اين تنها برنامه جنجالي صداوسيما نيست. اين سازمان مدتي است که به جولانگاه يک اپليکيشن و متعلقات آن بدل شده و با برگزاري مسابقات يا اعلام برخي ستاره و مربعها با وعده جايزههاي ميليوني به پولسازي براي خود مشغول است. اشاره وزير ارتباطات هم احتمالا همين برنامهها را دربر ميگيرد. مثل مسابقه جديد روبيکيو که متعلق به اپ روبيکاست که مدتهاست در برنامههاي پربينندهاي مثل خندوانه و... تبليغ شده است. در اين مسابقه هم با خريد سؤال و اصطلاحا آنچه «جان» ناميده ميشود، مبلغي در اختيار اپ قرار ميگيرد و چنانچه مسابقه برندگاني داشته باشد، مبلغ به تعداد برندگان تقسيم ميشود که احتمالا پول زيادي نخواهد شد. جالب آنکه اين پول هم بهصورت ذخيره در اپ نصبشده روي گوشي تلفن همراه براي انجام امور الکترونيکي و مخابراتي مثل خريد شارژ و چه و چه قرار ميگيرد و عملا چيزي به دست برنده نميرسد. اپ روبيکا و مسابقه
روبيکيو متعلق به شرکت خدمات ارزش افزوده توسکاست. شرکت توسعه کسبوکار توسکا در ۱۶ مهر ۱۳۹۶ بهصورت رسمي ثبت شده که شناختهشدهترين محصول آن، اپليکيشن روبيکا است که در خيلي از مسابقات و نظرسنجيهاي صداوسيما از آن استفاده میشود. گفته شده اين شرکت در يک مزايده از سوي صداوسيما، همه زمانهاي تبليغاتي تلويزيون و راديو را به دست آورده است. بعد از آن صداوسيما در بخشنامهاي اعلام کرد «منبعد کليه برنامهها و طرحهاي مشارکتي در حوزه خدمات ارزشافزوده (VAS) و کليه سرويسهاي پيرامون آن، ميبايست به شرکت توسکا ارجاع و پس از دريافت مجوز همکاري و نامه تأييديه آن شرکت نسبت به مشارکت فيمابين اقدام شود. بديهي است کليه قراردادها و مصوبات قبلي از تاريخ 26/7/96 کانلميکن تلقي ميشود». به نظر ميرسد اين مزايده و واگذاري نوعي از انحصار را براي اين شرکت ايجاد کرده است. ماجرا زماني بغرنج شد که در يک نظرسنجي چالشبرانگيز تلويزيوني، با جابهجايي آراي مردم در اين نظرسنجي، آراي مسابقه «برندهباش» با اجراي محمدرضا گلزار به شکل عجيبي افزايش يافت و همين موضوع باعث شد زمزمههاي «تقلب» در آن بالا بگيرد. بعد از آن آذريجهرمي در توييتي
نوشت که از ابتداي دولت دوازدهم، به دو نماينده دولت از پنج عضو در هيئتمديره همراه اول اعلام کردهايم که قرارداد تجاري شرکت توسکا با صداوسيما با مدل فعلي براي کسبوکارهاي نوپا مضر و بهلحاظ اقتصادي تماما به ضرر همراه اول است و باید خاتمه يابد. درباره حقالناس کوتاه نميآييم. او همچنين اعلام کرده بود دولت سهامدار اصلي و غالب مخابرات و همراه اول نيست. 50 درصد بهعلاوه يک سهم در اختيار يک سهامدار است و در اختيار دولت نيست.
پشتيباني توسکا از 79 برنامه پربيننده تلويزيون
اگرچه شرکت توسکا اطلاعيهاي صادر کرده و ضمن اعلام اينکه اسپانسري چه برنامههايي را دارد، عنوان کرده بود: «شرکت توسکا درحالحاضر بهواقع بهعنوان کارگزار صداوسيما در حوزه تبليغات ارزش افزوده و دقيقا براساس ضوابط و تعرفههاي آن سازمان عمل ميکند که جزئيات و دستورالعملهاي آن در اختيار تمامي فعالان حوزه کسبوکار قرار گرفته است. در شرايطي که مردم عزيز نيازمند توجه بيشتر هستند، شرکت توسکا با همکاري سازمان صداوسيما و با تلاش متعهدانه هنرمندان عزيز، تمامي هزينههاي توليد برنامههاي پربينندهاي چون خندوانه، برنده باش، کودکشو، فرمول يک، نود، حالا خورشيد، به خانه برميگرديم، عصر جديد، تبتاب، جام جهاني، ماه عسل، ستارهساز، فوتبالهاي داخلي و خارجي و ... در مجموع ۷۹ برنامه تلويزيوني را ميپردازد تا ضمن پاسخگويي به نياز مخاطبين براي دسترسي به محتواي جديد، ارزنده و پخش اين برنامههاي فاخر، رضايت ايشان را با ساخت برنامههاي جذاب و شاخص جلب نمايد». اما ابهامات در نحوه برگزاري مزايده و نيز شکل انحصاريشدن اين شرکت عملا عرصه رقابت براي ساير شرکتها را از بين برده است. از طرفي صداوسيما در حال تبديلشدن به يک سازمان عريض و
طويل با گرايش سرمايهداري است. البته سرمايهداري انحصاري که حالا صدای اعتراض مراجع و وزير دولت را هم درآورده است، تازه اگر تنها روي ماجرا همين باشد؛ چراکه هنوز معلوم نيست اين درآمدزايي از طريق شرکت توسکا به چه منظوري انجام میشود و آيا همانطورکه آيتالله مکارم گفته براي جبران کسري مؤسساتي بوده که هنوز پروندهشان گشوده نشده؟ اگر چنين است کدام مؤسسات؟
ماجراي مسابقههاي پولساز از حالت استفتا خارج شد و اينبار به درس خارج فقه آيتالله مکارمشيرازي راه پيدا کرد. تأكيد بر قماربودن و حرامبودن پولهاي بهدستآمده در مسابقههاي صداوسيما که اين روزها شدت خاصي پيدا کرده، اگر يک طرف ماجراست، طرف دوم صداوسيما و شرکتهايي هستند که برنامههايي از اين دست را در جهت اهداف شرکتهاي تبليغاتي ساخته و از آنها حمايت مالي ميکنند و احتمالا مبالغ بيشتري از پولي را که به برندگان ميدهند، به صورت سود نصيب خودشان ميشود. اگر اين ماجرا تا قبل از اين در همان اطلاعرسانهاي توييتري باقي مانده بود، با ورود يک مرجع تقليد ابعاد ديگري پيدا کرده است. آيتالله ناصر مکارمشيرازي که در پاسخ به يک استفتا درباره مسابقه «برندهباش» که درباره شرکت در اين برنامه و مالکيت جايزه آن سؤال کرده بود، شرکت در آن را قمار اعلام کرده و گفته بود برنده مالک جايزه نخواهد بود، ديروز در درس خارج فقه خود همچنان درباره اين موضوع سخن گفت. آيتالله مکارم البته به ابعاد ديگري از اين ماجرا هم در سخنانش اشاره کرده و البته توضيح بيشتري نداده است. مثل اينکه او گفته است که «گاهي اوقات گفته ميشود بعضي از مؤسسات در
مضيقه مالي هستند، سخن اين است که بايد تلاش کنيم از راههاي مشروع کمبودها را جبران کنيم، نه از راههاي غيرمشروع».
مکارم درعينحال با تأكيد بر اينکه اين مسئله نوعي بختآزمايي و قمار است، گفته: ساير حضرات آقايان هم همين نظر را گفتهاند و ما البته با صراحت بيشتري بيان کردهايم. او البته اشاره نکرده است احتمالا منظورش کداميک از مراجع ديني بوده و اينکه اگر اين برنامههاي پولساز براي جبران کسري بخشي از مؤسسات برگزار شده، منظورش چه مؤسساتي بوده است. اين مرجع تقليد گفته است: بدون اينکه اسم دستگاهي را ببرم اگر يک دستگاهي پيدا شود، سؤالاتي مطرح کند و بگويد هرکس جواب بدهد ما جايزه ميدهيم، آيا درست است يا نيست؟
آيتالله مکارمشيرازي افزود: اما اگر پول را از شرکتکنندگان بگيرند کما اينکه عده زيادي به روشهاي مختلف اين کار را ميکنند و غالبا بخش اعظم پول به جيب برگزارکننده مسابقات ميرود و درصد اندکي به شرکتکنندگان ميدهند، در اينجا هر دو حرام ميشود. اين مرجع تقليد يادآور شد: در کشور اسلامي نبايد اين وضع باشد، بايد شفاف باشد. مال حرام برکت ندارد، در راه بد مصرف ميشود و خيري در آن نيست.
جهرمي: مسابقات غيرمشروع است
بعد از واکنش آيتالله مکارم، آذريجهرمي، وزير ارتباطات، نيز به ميدان آمد و در توييتي چنين اعلام کرد: «روز گذشته در دستورالعملي، مديران عامل اپراتورهاي تلفن همراه را موظف کردم شخصا بر روند مسابقات غيرمشروع بختآزمايي در تلويزيون و غير آن نظارت کنند و جلوي اين پديده سو را بگيرند. رعايتنکردن دستورالعمل براي اپراتورها عواقب جدي در پي خواهد داشت».
ورود روبيکا و روبيکيو
واکنشهاي اخير به طور مشخص برنامه مسابقه برندهباش را هدف قرار دادهاند که شرکتکنندگان با خريد سؤال از يک اپليکيشن ميتوانند مجوز ورود به برنامه را پيدا کنند و جوايز آن هم بين پنج تا صد ميليون به صورت پلکاني متغير است. اما اين تنها برنامه جنجالي صداوسيما نيست. اين سازمان مدتي است که به جولانگاه يک اپليکيشن و متعلقات آن بدل شده و با برگزاري مسابقات يا اعلام برخي ستاره و مربعها با وعده جايزههاي ميليوني به پولسازي براي خود مشغول است. اشاره وزير ارتباطات هم احتمالا همين برنامهها را دربر ميگيرد. مثل مسابقه جديد روبيکيو که متعلق به اپ روبيکاست که مدتهاست در برنامههاي پربينندهاي مثل خندوانه و... تبليغ شده است. در اين مسابقه هم با خريد سؤال و اصطلاحا آنچه «جان» ناميده ميشود، مبلغي در اختيار اپ قرار ميگيرد و چنانچه مسابقه برندگاني داشته باشد، مبلغ به تعداد برندگان تقسيم ميشود که احتمالا پول زيادي نخواهد شد. جالب آنکه اين پول هم بهصورت ذخيره در اپ نصبشده روي گوشي تلفن همراه براي انجام امور الکترونيکي و مخابراتي مثل خريد شارژ و چه و چه قرار ميگيرد و عملا چيزي به دست برنده نميرسد. اپ روبيکا و مسابقه
روبيکيو متعلق به شرکت خدمات ارزش افزوده توسکاست. شرکت توسعه کسبوکار توسکا در ۱۶ مهر ۱۳۹۶ بهصورت رسمي ثبت شده که شناختهشدهترين محصول آن، اپليکيشن روبيکا است که در خيلي از مسابقات و نظرسنجيهاي صداوسيما از آن استفاده میشود. گفته شده اين شرکت در يک مزايده از سوي صداوسيما، همه زمانهاي تبليغاتي تلويزيون و راديو را به دست آورده است. بعد از آن صداوسيما در بخشنامهاي اعلام کرد «منبعد کليه برنامهها و طرحهاي مشارکتي در حوزه خدمات ارزشافزوده (VAS) و کليه سرويسهاي پيرامون آن، ميبايست به شرکت توسکا ارجاع و پس از دريافت مجوز همکاري و نامه تأييديه آن شرکت نسبت به مشارکت فيمابين اقدام شود. بديهي است کليه قراردادها و مصوبات قبلي از تاريخ 26/7/96 کانلميکن تلقي ميشود». به نظر ميرسد اين مزايده و واگذاري نوعي از انحصار را براي اين شرکت ايجاد کرده است. ماجرا زماني بغرنج شد که در يک نظرسنجي چالشبرانگيز تلويزيوني، با جابهجايي آراي مردم در اين نظرسنجي، آراي مسابقه «برندهباش» با اجراي محمدرضا گلزار به شکل عجيبي افزايش يافت و همين موضوع باعث شد زمزمههاي «تقلب» در آن بالا بگيرد. بعد از آن آذريجهرمي در توييتي
نوشت که از ابتداي دولت دوازدهم، به دو نماينده دولت از پنج عضو در هيئتمديره همراه اول اعلام کردهايم که قرارداد تجاري شرکت توسکا با صداوسيما با مدل فعلي براي کسبوکارهاي نوپا مضر و بهلحاظ اقتصادي تماما به ضرر همراه اول است و باید خاتمه يابد. درباره حقالناس کوتاه نميآييم. او همچنين اعلام کرده بود دولت سهامدار اصلي و غالب مخابرات و همراه اول نيست. 50 درصد بهعلاوه يک سهم در اختيار يک سهامدار است و در اختيار دولت نيست.
پشتيباني توسکا از 79 برنامه پربيننده تلويزيون
اگرچه شرکت توسکا اطلاعيهاي صادر کرده و ضمن اعلام اينکه اسپانسري چه برنامههايي را دارد، عنوان کرده بود: «شرکت توسکا درحالحاضر بهواقع بهعنوان کارگزار صداوسيما در حوزه تبليغات ارزش افزوده و دقيقا براساس ضوابط و تعرفههاي آن سازمان عمل ميکند که جزئيات و دستورالعملهاي آن در اختيار تمامي فعالان حوزه کسبوکار قرار گرفته است. در شرايطي که مردم عزيز نيازمند توجه بيشتر هستند، شرکت توسکا با همکاري سازمان صداوسيما و با تلاش متعهدانه هنرمندان عزيز، تمامي هزينههاي توليد برنامههاي پربينندهاي چون خندوانه، برنده باش، کودکشو، فرمول يک، نود، حالا خورشيد، به خانه برميگرديم، عصر جديد، تبتاب، جام جهاني، ماه عسل، ستارهساز، فوتبالهاي داخلي و خارجي و ... در مجموع ۷۹ برنامه تلويزيوني را ميپردازد تا ضمن پاسخگويي به نياز مخاطبين براي دسترسي به محتواي جديد، ارزنده و پخش اين برنامههاي فاخر، رضايت ايشان را با ساخت برنامههاي جذاب و شاخص جلب نمايد». اما ابهامات در نحوه برگزاري مزايده و نيز شکل انحصاريشدن اين شرکت عملا عرصه رقابت براي ساير شرکتها را از بين برده است. از طرفي صداوسيما در حال تبديلشدن به يک سازمان عريض و
طويل با گرايش سرمايهداري است. البته سرمايهداري انحصاري که حالا صدای اعتراض مراجع و وزير دولت را هم درآورده است، تازه اگر تنها روي ماجرا همين باشد؛ چراکه هنوز معلوم نيست اين درآمدزايي از طريق شرکت توسکا به چه منظوري انجام میشود و آيا همانطورکه آيتالله مکارم گفته براي جبران کسري مؤسساتي بوده که هنوز پروندهشان گشوده نشده؟ اگر چنين است کدام مؤسسات؟