|

عادل عبدالمهدي براي ديدار با اردوغان به تركيه رفت

امید به رفع اختلاف‌های کهنه

نخست‌وزیر عراق با امید به ایجاد گشایش در پرونده‌های سنجار، بازسازی عراق و اختلاف‌ها بر سر رود دجله، روز گذشته به دیدار رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه رفت. ترکیه و عراق که در سال‌های گذشته بر سر سوریه و کردها روابط پرتنشی داشتند، در سال‌های اخیر توانستند از حجم اختلاف‌ها کاسته و به‌سرعت روابط دوجانبه را بهبود بخشند. اواخر ماه آوریل، مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در سفر به عراق با محمد علی الحکیم، همتای خود دیدار کرد. قبل از آن هم برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق با سفر به ترکیه و دیدار با اردوغان، از توافق برای بهبود روابط دو‌جانبه خبر داده بود.بازسازی شهرها و زیرساخت‌های عراق پس از جنگ سه‌ساله با داعش یکی از مهم‌ترین موضوعات مذاکره مقام‌های دو کشور در دیدارهای اخیرشان است. از سوی دیگر مناطقی از این کشور هم که از ویرانی‌های جنگ با داعش در امان مانده، به دلیل عدم سرمایه‌گذاری و نگهداری مناسب با وضعیت بحران روبه‌رو است.عراق در حالی همچنان از فقدان سرمایه‌گذاری خارجی رنج می‌برد که در فوریه 2018، نمایندگان کشورهای داوطلب با حضور در کنفرانسی در کویت متعهد شدند تا 30 میلیارد دلار برای بازسازی زیرساخت‌های عراق اختصاص دهند. در‌این‌میان ترکیه اعلام کرد که پنج میلیارد دلار به‌عنوان وام و سرمایه‌گذاری در اختیار بغداد قرار می‌دهد. پس‌از‌آن هم در جریان مذاکرات مقام‌های دو کشور، ترکیه متعهد شد سرمایه‌گذاری لازم برای بازسازی شهرهای کرکوک، بغداد، موصل، تلعفر، اربیل و سلیمانیه را انجام دهد. مقام‌های ترکیه گفته‌اند که قصد افزایش معاملات تجاری دو کشور را دارند تا حجم معاملات دو کشور از ۱۰ میلیارد دلار فعلی به صد میلیارد دلار افزایش یابد.با وجود سرمایه‌گذاری‌های گسترده ترکیه برای بازسازی عراق، هنوز هم چالش‌هایی میان آنکارا و بغداد حل‌نشده باقی مانده است که یکی از مهم‌ترین آنها مدیریت آب در عراق است. پیش‌از‌این، مقام‌های دو کشور توافق کرده بودند تا برای مقابله با کم‌آبی در منطقه، همکاری‌های خود را نزدیک‌تر کنند. با‌این‌حال این توافق‌ها هنوز عملی نشده و اوضاع عراق از نظر منابع آبی بحرانی‌تر از قبل شده است. یکی از اختلاف‌های مقام‌های عراقی با ترکیه بر سر سهم دو کشور از آب رودخانه دجله است. بغداد ادعا می‌کند که برخلاف توافق‌های پیشین، ترکیه هنوز اجازه نداده تا آب بیشتری از این رودخانه وارد خاک عراق شود. از آن‌سو هم مقام‌های ترک می‌گویند آبی را که قصد داشتند پشت سد «ایهسو» جمع کنند، روانه عراق کردند تا به شهروندان عراقی که از کم‌آبی رنج می‌برند، کمک کرده باشند.مبارزه علیه «پ‌ک‌ک» که ترکیه آن را گروهی تروریستی می‌داند هم یکی دیگر از موارد اختلاف بغداد و آنکارا است. ارتش ترکیه به‌طورمعمول برای انجام عملیات علیه حزب کارگران کردستان و هدف قرار‌دادن مواضع اعضای این گروه در شمال عراق، وارد خاک این کشور می‌شود و این موضوع نیز بارها با اعتراض مقام‌های عراقی روبه‌رو شده است. تحول تازه‌ای که در این زمینه رخ داده، ایجاد پایگاه از سوی «پ‌ک‌ک» در سنجار عراق است. این گروه که در جریان حمله داعش به این شهر، از غیر‌نظامیان یزیدی حمایت و داعش را مجبور به عقب‌نشینی کرد، پس از شکست داعش، در سنجار پایگاه نظامی و ستاد فرماندهی ایجاد کرده و مقام‌های آنکارا با این ادعا که اعضای حزب کارگران کردستان، سنجار را به‌عنوان مبدأ عملیات خود علیه مواضع ترکیه تعیین کرده‌اند، مقام‌های عراقی را تهدید کرده‌اند که در صورت انجام‌ندادن اقدام مناسب، نظامیان ترکیه به‌طور مستقیم به انجام عملیات علیه «پ‌ک‌ک» در سنجار دست خواهند زد. با توجه به موضع سخت‌گیرانه اردوغان، بعید به نظر می‌رسد بغداد و آنکارا بر سر موضوع سنجار به توافقی توجه‌برانگیز دست یابند.یکی دیگر از موضوعاتی که در مذاکرات عادل عبدالمهدی با رهبران ترکیه موردتوجه قرار گرفت، ایجاد دروازه مرزی جدیدی میان دو کشور است. پیش‌از‌این گذرگاه هابور- ابراهیم خلیل به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های تجاری مهم میان عراق و ترکیه مورد‌استفاده قرار می‌گرفت اما با کنترل اقلیم خودمختار کردستان عراق بر این گذرگاه، ترکیه حاضر نیست آن را بازگشایی کند و در حال رایزنی با بغداد برای ایجاد کانال مرزی دیگری است تا ارتباط خود با اقلیت ترکمن ساکن در شمال عراق را حفظ کند. یکی از شروط اردوغان برای گسترش سرمایه‌گذاری ترکیه در عراق، تضمین حضور سیاسی پررنگ‌تر آنکارا در تحولات عراق است و رئیس‌جمهور ترکیه خواستار آن شده است که بغداد با افتتاح کنسولگری ترکیه در بصره، نجف و موصل موافقت کند. ترکیه پس از حمله داعش به موصل و گروگان‌گیری از سوی داعش در کنسولگری خود در این شهر، آن را تعطیل کرد و اکنون قصد بازگشایی مجدد آن را دارد. آنکارا همچنین اعلام کرده است که می‌خواهد گذرگاه مرزی جدیدی را با عراق در نزدیکی روستای «اوفاکوی» در استان «شرناق» در جنوب شرق ترکیه افتتاح کند و این منطقه حدود هفت کیلومتر با مثلث مرزی ترکیه-عراق- سوریه فاصله دارد. مقام‌های عراقی هنوز پاسخی قطعی به این پیشنهاد ترکیه نداده‌اند.

نخست‌وزیر عراق با امید به ایجاد گشایش در پرونده‌های سنجار، بازسازی عراق و اختلاف‌ها بر سر رود دجله، روز گذشته به دیدار رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه رفت. ترکیه و عراق که در سال‌های گذشته بر سر سوریه و کردها روابط پرتنشی داشتند، در سال‌های اخیر توانستند از حجم اختلاف‌ها کاسته و به‌سرعت روابط دوجانبه را بهبود بخشند. اواخر ماه آوریل، مولود چاووش اوغلو، وزیر خارجه ترکیه در سفر به عراق با محمد علی الحکیم، همتای خود دیدار کرد. قبل از آن هم برهم صالح، رئیس‌جمهور عراق با سفر به ترکیه و دیدار با اردوغان، از توافق برای بهبود روابط دو‌جانبه خبر داده بود.بازسازی شهرها و زیرساخت‌های عراق پس از جنگ سه‌ساله با داعش یکی از مهم‌ترین موضوعات مذاکره مقام‌های دو کشور در دیدارهای اخیرشان است. از سوی دیگر مناطقی از این کشور هم که از ویرانی‌های جنگ با داعش در امان مانده، به دلیل عدم سرمایه‌گذاری و نگهداری مناسب با وضعیت بحران روبه‌رو است.عراق در حالی همچنان از فقدان سرمایه‌گذاری خارجی رنج می‌برد که در فوریه 2018، نمایندگان کشورهای داوطلب با حضور در کنفرانسی در کویت متعهد شدند تا 30 میلیارد دلار برای بازسازی زیرساخت‌های عراق اختصاص دهند. در‌این‌میان ترکیه اعلام کرد که پنج میلیارد دلار به‌عنوان وام و سرمایه‌گذاری در اختیار بغداد قرار می‌دهد. پس‌از‌آن هم در جریان مذاکرات مقام‌های دو کشور، ترکیه متعهد شد سرمایه‌گذاری لازم برای بازسازی شهرهای کرکوک، بغداد، موصل، تلعفر، اربیل و سلیمانیه را انجام دهد. مقام‌های ترکیه گفته‌اند که قصد افزایش معاملات تجاری دو کشور را دارند تا حجم معاملات دو کشور از ۱۰ میلیارد دلار فعلی به صد میلیارد دلار افزایش یابد.با وجود سرمایه‌گذاری‌های گسترده ترکیه برای بازسازی عراق، هنوز هم چالش‌هایی میان آنکارا و بغداد حل‌نشده باقی مانده است که یکی از مهم‌ترین آنها مدیریت آب در عراق است. پیش‌از‌این، مقام‌های دو کشور توافق کرده بودند تا برای مقابله با کم‌آبی در منطقه، همکاری‌های خود را نزدیک‌تر کنند. با‌این‌حال این توافق‌ها هنوز عملی نشده و اوضاع عراق از نظر منابع آبی بحرانی‌تر از قبل شده است. یکی از اختلاف‌های مقام‌های عراقی با ترکیه بر سر سهم دو کشور از آب رودخانه دجله است. بغداد ادعا می‌کند که برخلاف توافق‌های پیشین، ترکیه هنوز اجازه نداده تا آب بیشتری از این رودخانه وارد خاک عراق شود. از آن‌سو هم مقام‌های ترک می‌گویند آبی را که قصد داشتند پشت سد «ایهسو» جمع کنند، روانه عراق کردند تا به شهروندان عراقی که از کم‌آبی رنج می‌برند، کمک کرده باشند.مبارزه علیه «پ‌ک‌ک» که ترکیه آن را گروهی تروریستی می‌داند هم یکی دیگر از موارد اختلاف بغداد و آنکارا است. ارتش ترکیه به‌طورمعمول برای انجام عملیات علیه حزب کارگران کردستان و هدف قرار‌دادن مواضع اعضای این گروه در شمال عراق، وارد خاک این کشور می‌شود و این موضوع نیز بارها با اعتراض مقام‌های عراقی روبه‌رو شده است. تحول تازه‌ای که در این زمینه رخ داده، ایجاد پایگاه از سوی «پ‌ک‌ک» در سنجار عراق است. این گروه که در جریان حمله داعش به این شهر، از غیر‌نظامیان یزیدی حمایت و داعش را مجبور به عقب‌نشینی کرد، پس از شکست داعش، در سنجار پایگاه نظامی و ستاد فرماندهی ایجاد کرده و مقام‌های آنکارا با این ادعا که اعضای حزب کارگران کردستان، سنجار را به‌عنوان مبدأ عملیات خود علیه مواضع ترکیه تعیین کرده‌اند، مقام‌های عراقی را تهدید کرده‌اند که در صورت انجام‌ندادن اقدام مناسب، نظامیان ترکیه به‌طور مستقیم به انجام عملیات علیه «پ‌ک‌ک» در سنجار دست خواهند زد. با توجه به موضع سخت‌گیرانه اردوغان، بعید به نظر می‌رسد بغداد و آنکارا بر سر موضوع سنجار به توافقی توجه‌برانگیز دست یابند.یکی دیگر از موضوعاتی که در مذاکرات عادل عبدالمهدی با رهبران ترکیه موردتوجه قرار گرفت، ایجاد دروازه مرزی جدیدی میان دو کشور است. پیش‌از‌این گذرگاه هابور- ابراهیم خلیل به‌عنوان یکی از گذرگاه‌های تجاری مهم میان عراق و ترکیه مورد‌استفاده قرار می‌گرفت اما با کنترل اقلیم خودمختار کردستان عراق بر این گذرگاه، ترکیه حاضر نیست آن را بازگشایی کند و در حال رایزنی با بغداد برای ایجاد کانال مرزی دیگری است تا ارتباط خود با اقلیت ترکمن ساکن در شمال عراق را حفظ کند. یکی از شروط اردوغان برای گسترش سرمایه‌گذاری ترکیه در عراق، تضمین حضور سیاسی پررنگ‌تر آنکارا در تحولات عراق است و رئیس‌جمهور ترکیه خواستار آن شده است که بغداد با افتتاح کنسولگری ترکیه در بصره، نجف و موصل موافقت کند. ترکیه پس از حمله داعش به موصل و گروگان‌گیری از سوی داعش در کنسولگری خود در این شهر، آن را تعطیل کرد و اکنون قصد بازگشایی مجدد آن را دارد. آنکارا همچنین اعلام کرده است که می‌خواهد گذرگاه مرزی جدیدی را با عراق در نزدیکی روستای «اوفاکوی» در استان «شرناق» در جنوب شرق ترکیه افتتاح کند و این منطقه حدود هفت کیلومتر با مثلث مرزی ترکیه-عراق- سوریه فاصله دارد. مقام‌های عراقی هنوز پاسخی قطعی به این پیشنهاد ترکیه نداده‌اند.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها