حکم آزادی نه به ترامپ
در میانه گرما و شرجی جبل‌الطارق، عصر جمعه، حوالی فرونشستن آفتاب، گریس1 بعد از 40 روز توقیف، این دهکده روستایی کناره کوه طارق را ترک کرد؛ اما این همه ماجرا نبود. کش‌و‌قوس آمریکا، انگلیس، دولت محلی جبل‌الطارق و اسپانیا در این یک‌ماه‌و نیم ادامه داشت؛ حتی تا ساعاتی قبل از ترک بندر جبل‌الطارق توسط گریس1. آمریکا تا آخرین ساعات تلاش کرد تا مقابل حکم آزادی این نفت‌کش بایستد؛ اما این اتفاق عملی نشد.
دولت محلی جبل‌الطارق در‌حالی‌که زمان قانونی برای توقیف این کشتی رو به پایان بود، تصمیم به آزادی آن گرفت. با اعلام این خبر، آمریکا سعی کرد جبل‌الطارق و انگلیس را مجاب به تغییر تصمیم کند؛ اما دولت جبل‌الطارق اعلام کرد نامه‌ای به دستش نرسیده و حکم را اعلام کرد. بعد‌از‌آن آمریکا اعلام کرد خدمه کشتی امکان دریافت ویزای آمریکا را نخواهند داشت تا بتواند مانع حرکت کشتی شود؛ اما دم‌دمای سرخی غروب، بالاخره کشتی به راه افتاد، این بار با نامی دیگر: «آدریان دریا»؛ نام یکی از امپراتورهای رم باستان که شورش یهودیان را سرکوب کرد و با مذاکره با خسروشاه اشکانی از جنگِ در شرف انجام با ایرانیان جلوگیری و با ایران در صلح به سر برد.
ساعتی پیش‌از‌آن، رئیس حکومت جبل‌الطارق اعلام کرده بود که نفت‌کش ایرانی توقیف‌شده گریس1 می‌تواند به محض آماده‌شدن، این منطقه را ترک کند. بار این نفت‌کش، دو‌میلیون‌و صد هزار بشکه نفت خام سبک است.
از توقیف نفت‌کش تا صحنه‌آرایی در تنگه هرمز
اگرچه از عصر پنجشنبه خبر آزادی نفت‌کش ایرانی گریس1 منتشر شد؛ اما دولت جبل‌الطارق با افزایش فشار از سوی ایالات متحده آمریکا مواجه شد؛ نفت‌کشی که به بهانه حمل نفت به سوریه از طرف دولت محلي جبل‌الطارق یک‌ماه‌و نیم پیش توقیف شد؛ اما زمان زیادی نگذشت که ماجرا از توقیف یک نفت‌کش فراتر رفت و به تغییر صحنه نقل و انتقال نفت در منطقه خاورمیانه تبدیل شد؛ گذرگاه استراتژیک تنگه هرمز، شاهد توقیف نفت‌کش انگلیسی شد که ایران اعلام کرد بار غیرقانونی داشته و رفتار خلاف قانون انجام داده است. آن‌سوتر آمریکا و انگلیس فرصت را غنیمت شمردند و به بهانه آنچه درباره نفت‌کش «استنا ایمپرو» رخ داد، مدعی حضور نظامی و همراهی نفت‌کش‌های‌شان برای عبور از این تنگه شدند. تلاشی نه‌چندان موفق که با واکنش منفی ایران نیز مواجه بود؛ مثل همین اتفاقی که روز گذشته درباره نفت‌کش ایرانی توقیف‌شده در جبل‌الطارق رخ داد.
در میانه خبرهایی که آزادی نفت‌کش ایرانی را قریب نشان می‌داد، ایالات متحده جان بولتون را راهی لندن کرد تا درباره ایران، رایزنی کند. ادامه این ماجرا، تلاش‌های آمریکا برای رایزنی با جبل‌الطارق بود تا نفت‌کش را آزاد نکند و بعد از فرمان آزادی، اعلام تحریم دست‌اندرکاران آزادی، پیچیدگی ماجرا را نشان می‌داد. بلومبرگ روز جمعه به نقل از سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که خدمه نفت‌کش گریس1 را تهدید به ابطال روادید کرده است.
غروب پنجشنبه، ۲۴ مرداد، به وقت ایران، قاضی دیوان عالی جبل‌الطارق با بیان اینکه درخواست آمریکا برای توقیف کشتی به دست دادگاه نرسیده، گفت: مجوز آزادی کشتی گریس۱ را صادر کرده است. همچنین خبرگزاری هند اعلام کرد که همه ۲۴ خدمه هندی کشتی گریس۱ آزاد شده‌اند.
40 روز مشارکت نهادهای داخلی
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان، پس از خبر آزادی نفت‌کش گریس۱، در توییتر نوشت: «آمریکا که در تحقق اهدافش از طریق تروریسم اقتصادی از‌جمله با محروم‌کردن بیماران سرطانی از دارو، شکست خورده است، از نظام قضائی سوء‌استفاده کرده تا به اموال ما در آب‌های آزاد دستبرد بزند. این تلاش برای دزدی دریایی، نشان‌دهنده بی‌اعتنایی دولت ترامپ به قوانین است».
حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در انگلیس، نیز در واکنش به این خبر در توییتی نوشت: «لحظاتی پیش با تصمیم مقامات جبل‌الطارق و تأیید دادگاه، نفت‌کش حامل نفت ایران از توقیف غیرقانونی آزاد شد. کشورمان در همه ۴۰ روز گذشته با مشارکت نهادهای ذی‌ربط داخلی تحت مدیریت وزارت خارجه گفت‌وگوهای مستمری در سطح سیاسی، حقوقی و فنی با طرف انگلیسی برای رفع این اقدام غیرقانونی انجام داد. آمریکا با تلاش‌های مذبوحانه آخرین لحظه خود قصد داشت مانع رفع توقیف نفت‌کش شود که با شکست تحقیرآمیزی مواجه شد. با تلاش‌های روزهای گذشته تمام مقدمات و تمهیدات فنی لازم برای حرکت نفت‌کش به دریای آزاد نیز تأمین شده است و کشتی به‌زودی منطقه جبل‌الطارق را ترک خواهد کرد».
مقصد، نهاد تحت تحریم اتحادیه اروپا نبوده و نخواهد بود
یکی از ابهامات مطرح‌شده در مورد ماجرای نفت‌کش، ادعای برخی رسانه‌ها در مورد ضمانتی بود که ایران به دولت جبل‌الطارق داده است. وزیر خارجه ایران در توییتی تصویر نامه سفارت ایران در انگلیس را منتشر کرد که در این متن اشاره‌ای به مقصد کشتی نشده است، اما تأکید کرده که این کشتی به مقصد کشورهای تحت تحریم اتحادیه اروپا نمی‌رود. محمدجواد ظریف با اشاره به نکات کلیدی یادداشت سفارت ایران در لندن نوشت: «در یادداشت سفارتمان در لندن به وزارت امور خارجه انگلیس به توقیف نامشروع ابرنفتکش اعتراض، بیانیه‌های عمومی‌مان نسبت به مقصد این کشتی تکرار و شفاف‌سازی شده که تحریم‌های اتحادیه اروپا به ایران اطلاق نمی‌شود (موضع اکثر اروپایی‌ها نیز همین است). چیزی این حقیقت را تغییر نمی‌دهد که توقیف این نفت‌کش صددرصد نامشروع بوده است». در بندی از یادداشت مورد اشاره ظریف که هفتم مرداد از سوی سفارت ایران در لندن نوشته شده، آمده: «همان‌گونه که جمهوری اسلامی ایران قبل از این هم اعلام کرده است مقصد سوپرتانکر گریس ۱ نهاد تحت تحریم اتحادیه اروپا نبوده و نخواهد بود؛ هرچند اعلام این مطلب هیچ خدشه‌ای بر این موضع اصولی حقوقی مورد پذیرش جهانی که
تحریم‌های اتحادیه اروپا نمی‌تواند بر کشورهای ثالث اعمال شود، وارد نمی‌کند».
به سمت سوریه نرود
وزارت امور خارجه انگلیس نیز در پی آزادشدن این نفت‌کش در بیانیه‌ای نوشت: انگلیس نتیجه اقدامات و فرایندهای قانونی مقامات جبل‌الطارق را که برای جلوگیری از رسیدن محموله این کشتی به سوریه در راستای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه اتخاذ کرده در نظر دارد. در ادامه بیانیه آمده است: ما در نظر داریم که دولت جبل‌الطارق از ایران ضمانت گرفته که کشتی گریس ۱ به سوی سوریه حرکت نکند. ایران باید به ضمانتی که داده پایبند بماند. ما یک گوشه نمی‌ایستیم و نمی‌گذاریم که ایران یا هر کشور دیگری تحریم‌های حیاتی اتحادیه اروپا علیه کشوری را که از سلاح‌های شیمیایی علیه مردم خودش استفاده کرده دور بزند.
وزارت خارجه انگلیس در آخر نوشت: هیچ‌گونه قیاس یا شباهتی میان حملات و توقیف غیرقانونی و غیرقابل‌قبول کشتی‌های تجاری در تنگه هرمز توسط ایران و اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه توسط دولت جبل‌الطارق وجود ندارد. به آزادی کشتی‌رانی و تجارت دریایی باید احترام گذاشته شود و قوانین بین‌المللی باید حفظ شوند. بی‌بی‌سی نوشته که از ناخدای نفت‌کش تعهد گرفته شده است که در صورت آزادی به سوریه نرود.
تعهدی نداده‌ایم
عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در واکنش به مصاحبه فابیان پیکاردو، وزیر ارشد دولت جبل‌الطارق که گفته بود ایران تعهد داده گریس۱ به سوریه نمی‌رود گفته است که این کشور «هیچ تعهدی مبنی‌بر نرفتن نفت‌کش گریس۱ به سوریه نداده است». موسوی در مصاحبه با باشگاه خبرنگاران جوان گفته است ایران «از سوریه در همه حوزه‌ها از جمله نفت و انرژی حمایت» می‌کند. سخنگوی وزارت خارجه ایران با تأکید بر اینکه «جمهوری اسلامی ایران به هر مشتری قدیمی و تازه‌ای که بخواهد، نفت خود را می‌فروشد»، گفته است: «کشتی گریس 1 از ابتدا هم قرار نبود به سوریه برود».
معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی نیز گفت: در روزهایی که نفت‌کش ایرانی گریس 1 در توقیف جبل‌الطارق بود، پاناما به استفاده از نفت‌کش گریس 1 از پرچم این کشور پایان داد. جلیل اسلامی ادامه داد: بر اساس درخواست مالک کشتی درحال‌حاضر، نفت‌کش دارای پرچم جمهوری اسلامی ایران است. نام نفت‌کش گریس 1 به «آدریان دریا» تغییر کرده و مقصدی که برای پس از رفع توقیف توسط مالک کشتی اعلام شده، مدیترانه است. به نظر می‌رسد مشکل خاصی در ادامه دریانوردی این نفت‌کش به مدیترانه و مقصد بعدی آن وجود نداشته باشد.
در میانه گرما و شرجی جبل‌الطارق، عصر جمعه، حوالی فرونشستن آفتاب، گریس1 بعد از 40 روز توقیف، این دهکده روستایی کناره کوه طارق را ترک کرد؛ اما این همه ماجرا نبود. کش‌و‌قوس آمریکا، انگلیس، دولت محلی جبل‌الطارق و اسپانیا در این یک‌ماه‌و نیم ادامه داشت؛ حتی تا ساعاتی قبل از ترک بندر جبل‌الطارق توسط گریس1. آمریکا تا آخرین ساعات تلاش کرد تا مقابل حکم آزادی این نفت‌کش بایستد؛ اما این اتفاق عملی نشد.
دولت محلی جبل‌الطارق در‌حالی‌که زمان قانونی برای توقیف این کشتی رو به پایان بود، تصمیم به آزادی آن گرفت. با اعلام این خبر، آمریکا سعی کرد جبل‌الطارق و انگلیس را مجاب به تغییر تصمیم کند؛ اما دولت جبل‌الطارق اعلام کرد نامه‌ای به دستش نرسیده و حکم را اعلام کرد. بعد‌از‌آن آمریکا اعلام کرد خدمه کشتی امکان دریافت ویزای آمریکا را نخواهند داشت تا بتواند مانع حرکت کشتی شود؛ اما دم‌دمای سرخی غروب، بالاخره کشتی به راه افتاد، این بار با نامی دیگر: «آدریان دریا»؛ نام یکی از امپراتورهای رم باستان که شورش یهودیان را سرکوب کرد و با مذاکره با خسروشاه اشکانی از جنگِ در شرف انجام با ایرانیان جلوگیری و با ایران در صلح به سر برد.
ساعتی پیش‌از‌آن، رئیس حکومت جبل‌الطارق اعلام کرده بود که نفت‌کش ایرانی توقیف‌شده گریس1 می‌تواند به محض آماده‌شدن، این منطقه را ترک کند. بار این نفت‌کش، دو‌میلیون‌و صد هزار بشکه نفت خام سبک است.
از توقیف نفت‌کش تا صحنه‌آرایی در تنگه هرمز
اگرچه از عصر پنجشنبه خبر آزادی نفت‌کش ایرانی گریس1 منتشر شد؛ اما دولت جبل‌الطارق با افزایش فشار از سوی ایالات متحده آمریکا مواجه شد؛ نفت‌کشی که به بهانه حمل نفت به سوریه از طرف دولت محلي جبل‌الطارق یک‌ماه‌و نیم پیش توقیف شد؛ اما زمان زیادی نگذشت که ماجرا از توقیف یک نفت‌کش فراتر رفت و به تغییر صحنه نقل و انتقال نفت در منطقه خاورمیانه تبدیل شد؛ گذرگاه استراتژیک تنگه هرمز، شاهد توقیف نفت‌کش انگلیسی شد که ایران اعلام کرد بار غیرقانونی داشته و رفتار خلاف قانون انجام داده است. آن‌سوتر آمریکا و انگلیس فرصت را غنیمت شمردند و به بهانه آنچه درباره نفت‌کش «استنا ایمپرو» رخ داد، مدعی حضور نظامی و همراهی نفت‌کش‌های‌شان برای عبور از این تنگه شدند. تلاشی نه‌چندان موفق که با واکنش منفی ایران نیز مواجه بود؛ مثل همین اتفاقی که روز گذشته درباره نفت‌کش ایرانی توقیف‌شده در جبل‌الطارق رخ داد.
در میانه خبرهایی که آزادی نفت‌کش ایرانی را قریب نشان می‌داد، ایالات متحده جان بولتون را راهی لندن کرد تا درباره ایران، رایزنی کند. ادامه این ماجرا، تلاش‌های آمریکا برای رایزنی با جبل‌الطارق بود تا نفت‌کش را آزاد نکند و بعد از فرمان آزادی، اعلام تحریم دست‌اندرکاران آزادی، پیچیدگی ماجرا را نشان می‌داد. بلومبرگ روز جمعه به نقل از سخنگوی وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد که خدمه نفت‌کش گریس1 را تهدید به ابطال روادید کرده است.
غروب پنجشنبه، ۲۴ مرداد، به وقت ایران، قاضی دیوان عالی جبل‌الطارق با بیان اینکه درخواست آمریکا برای توقیف کشتی به دست دادگاه نرسیده، گفت: مجوز آزادی کشتی گریس۱ را صادر کرده است. همچنین خبرگزاری هند اعلام کرد که همه ۲۴ خدمه هندی کشتی گریس۱ آزاد شده‌اند.
40 روز مشارکت نهادهای داخلی
محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان، پس از خبر آزادی نفت‌کش گریس۱، در توییتر نوشت: «آمریکا که در تحقق اهدافش از طریق تروریسم اقتصادی از‌جمله با محروم‌کردن بیماران سرطانی از دارو، شکست خورده است، از نظام قضائی سوء‌استفاده کرده تا به اموال ما در آب‌های آزاد دستبرد بزند. این تلاش برای دزدی دریایی، نشان‌دهنده بی‌اعتنایی دولت ترامپ به قوانین است».
حمید بعیدی‌نژاد، سفیر ایران در انگلیس، نیز در واکنش به این خبر در توییتی نوشت: «لحظاتی پیش با تصمیم مقامات جبل‌الطارق و تأیید دادگاه، نفت‌کش حامل نفت ایران از توقیف غیرقانونی آزاد شد. کشورمان در همه ۴۰ روز گذشته با مشارکت نهادهای ذی‌ربط داخلی تحت مدیریت وزارت خارجه گفت‌وگوهای مستمری در سطح سیاسی، حقوقی و فنی با طرف انگلیسی برای رفع این اقدام غیرقانونی انجام داد. آمریکا با تلاش‌های مذبوحانه آخرین لحظه خود قصد داشت مانع رفع توقیف نفت‌کش شود که با شکست تحقیرآمیزی مواجه شد. با تلاش‌های روزهای گذشته تمام مقدمات و تمهیدات فنی لازم برای حرکت نفت‌کش به دریای آزاد نیز تأمین شده است و کشتی به‌زودی منطقه جبل‌الطارق را ترک خواهد کرد».
مقصد، نهاد تحت تحریم اتحادیه اروپا نبوده و نخواهد بود
یکی از ابهامات مطرح‌شده در مورد ماجرای نفت‌کش، ادعای برخی رسانه‌ها در مورد ضمانتی بود که ایران به دولت جبل‌الطارق داده است. وزیر خارجه ایران در توییتی تصویر نامه سفارت ایران در انگلیس را منتشر کرد که در این متن اشاره‌ای به مقصد کشتی نشده است، اما تأکید کرده که این کشتی به مقصد کشورهای تحت تحریم اتحادیه اروپا نمی‌رود. محمدجواد ظریف با اشاره به نکات کلیدی یادداشت سفارت ایران در لندن نوشت: «در یادداشت سفارتمان در لندن به وزارت امور خارجه انگلیس به توقیف نامشروع ابرنفتکش اعتراض، بیانیه‌های عمومی‌مان نسبت به مقصد این کشتی تکرار و شفاف‌سازی شده که تحریم‌های اتحادیه اروپا به ایران اطلاق نمی‌شود (موضع اکثر اروپایی‌ها نیز همین است). چیزی این حقیقت را تغییر نمی‌دهد که توقیف این نفت‌کش صددرصد نامشروع بوده است». در بندی از یادداشت مورد اشاره ظریف که هفتم مرداد از سوی سفارت ایران در لندن نوشته شده، آمده: «همان‌گونه که جمهوری اسلامی ایران قبل از این هم اعلام کرده است مقصد سوپرتانکر گریس ۱ نهاد تحت تحریم اتحادیه اروپا نبوده و نخواهد بود؛ هرچند اعلام این مطلب هیچ خدشه‌ای بر این موضع اصولی حقوقی مورد پذیرش جهانی که
تحریم‌های اتحادیه اروپا نمی‌تواند بر کشورهای ثالث اعمال شود، وارد نمی‌کند».
به سمت سوریه نرود
وزارت امور خارجه انگلیس نیز در پی آزادشدن این نفت‌کش در بیانیه‌ای نوشت: انگلیس نتیجه اقدامات و فرایندهای قانونی مقامات جبل‌الطارق را که برای جلوگیری از رسیدن محموله این کشتی به سوریه در راستای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه اتخاذ کرده در نظر دارد. در ادامه بیانیه آمده است: ما در نظر داریم که دولت جبل‌الطارق از ایران ضمانت گرفته که کشتی گریس ۱ به سوی سوریه حرکت نکند. ایران باید به ضمانتی که داده پایبند بماند. ما یک گوشه نمی‌ایستیم و نمی‌گذاریم که ایران یا هر کشور دیگری تحریم‌های حیاتی اتحادیه اروپا علیه کشوری را که از سلاح‌های شیمیایی علیه مردم خودش استفاده کرده دور بزند.
وزارت خارجه انگلیس در آخر نوشت: هیچ‌گونه قیاس یا شباهتی میان حملات و توقیف غیرقانونی و غیرقابل‌قبول کشتی‌های تجاری در تنگه هرمز توسط ایران و اجرای تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه سوریه توسط دولت جبل‌الطارق وجود ندارد. به آزادی کشتی‌رانی و تجارت دریایی باید احترام گذاشته شود و قوانین بین‌المللی باید حفظ شوند. بی‌بی‌سی نوشته که از ناخدای نفت‌کش تعهد گرفته شده است که در صورت آزادی به سوریه نرود.
تعهدی نداده‌ایم
عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، در واکنش به مصاحبه فابیان پیکاردو، وزیر ارشد دولت جبل‌الطارق که گفته بود ایران تعهد داده گریس۱ به سوریه نمی‌رود گفته است که این کشور «هیچ تعهدی مبنی‌بر نرفتن نفت‌کش گریس۱ به سوریه نداده است». موسوی در مصاحبه با باشگاه خبرنگاران جوان گفته است ایران «از سوریه در همه حوزه‌ها از جمله نفت و انرژی حمایت» می‌کند. سخنگوی وزارت خارجه ایران با تأکید بر اینکه «جمهوری اسلامی ایران به هر مشتری قدیمی و تازه‌ای که بخواهد، نفت خود را می‌فروشد»، گفته است: «کشتی گریس 1 از ابتدا هم قرار نبود به سوریه برود».
معاون دریایی سازمان بنادر و دریانوردی نیز گفت: در روزهایی که نفت‌کش ایرانی گریس 1 در توقیف جبل‌الطارق بود، پاناما به استفاده از نفت‌کش گریس 1 از پرچم این کشور پایان داد. جلیل اسلامی ادامه داد: بر اساس درخواست مالک کشتی درحال‌حاضر، نفت‌کش دارای پرچم جمهوری اسلامی ایران است. نام نفت‌کش گریس 1 به «آدریان دریا» تغییر کرده و مقصدی که برای پس از رفع توقیف توسط مالک کشتی اعلام شده، مدیترانه است. به نظر می‌رسد مشکل خاصی در ادامه دریانوردی این نفت‌کش به مدیترانه و مقصد بعدی آن وجود نداشته باشد.