همزمان با انتشار گزارش جديد و سفر مديرکل موقت آژانس بينالمللي انرژي اتمي به ايران اعلام شد
آژانس، همچنان متعهد به برجام
شرق: همزمان با روزهاي تعطيلي رسانههاي مکتوب در ايران، آژانس بينالمللي انرژي مشغول خبرسازي بود. گزارش آژانس از تأسيسات هستهاي ايران بار ديگر موضعگيريهاي رسمي ايران درباره برنامه هستهاياش را تأييد کرد. حسن روحاني، رئيسجمهور ايران، هفته گذشته کليدخوردن گام سوم را اعلام و دستورات مربوطه را به سازمان انرژي اتمي صادر کرد و اين اولين گزارش آژانس پس از آغاز گام سوم از سوی ايران بود. مديرکل موقت آژانس در ايران با محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه و علياکبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي، ديدار کرد و در حين اين ديدار، همچنان تأكيد کرد نهاد تحت مديريت موقت او، به برنامه جامع اقدام مشترک پايبند است. فروتا واکنشي نیز به ادعاهاي تازه نخستوزير اسرائيل داشت که بار ديگر ايران را به فعاليتهاي مخفيانه هستهاي متهم کرده است.
گزارش آژانس: کار نصب سانتريفيوژهاي جديد آغاز شدهاست
آژانس بينالمللي انرژي اتمي دوشنبه با صدور بيانيهاي اعلام کرد: «ايران نصب سانتريفيوژهاي پيشرفته بيشتر را آغاز کرده و به سوي توليد اورانيوم غنيشده پيش ميرود». به گزارش ايرنا اين بيانيه ميافزايد: «همه سانتريفيوژهاي نصبشده آماده آزمايش با UF6 شده بود؛ اما هيچيک در تاريخهاي هفتم و هشتم سپتامبر، ۱۶ و ۱۷ شهريور، با UF6 آزمايش نشدند». اشاره آژانس به اورانيوم هگزافلورايد است که ماده اوليه سانتريفيوژهاست. آژانس در بيانيه خود با اشاره به راستيآزمايي هفتم سپتامبر، ۱۶ شهريور، تأييد کرده است: سانتريفيوژهايي به شرح ذيل يا نصب شدهاند يا در حال نصبشدن هستند. بر اساس اين بيانيه، سانتريفيوژهاي يادشده شامل ۲۲ دستگاه سانتريفيوژ IR4، يک دستگاه سانتريفيوژ IR5، ۳۰ دستگاه سانتريفيوژ IR6 و سه دستگاه IR6s هستند. آژانس با اشاره به اينکه اين «سانتريفيوژها در تأسيسات «نطنز» نصب شده است»، در بيانيه خود ميافزايد: «ايران در نامهاي مورخ هشتم سپتامبر به آژانس اطلاع داده است مجددا لولهها را در دو خط تحقيق و توسعه براي آبشار ۱۶۴ دستگاه سانتريفيوژهاي ۱۶۴ IR4 و آبشاري از سانتريفيوژهاي ۱۶۴ IR2m نصب خواهد کرد».
بهاينترتيب، اولين گزارش مديرکل موقت آژانس بينالمللي انرژي اتمي در شوراي حکام آغاز کار نصب سانتريفيوژهاي پيشرفته در ايران را تأييد کرده است. بعد از اعلام آغاز گام سوم از سوی رئيسجمهور، جزئيات فني را بهروز کمالوندي، سخنگوي سازمان انرژي اتمي ايران اعلام کرده بود و حالا، در گزارش فروتا اين جزئيات بازتاب داشتهاند. کاظم غريبآبادي، نماينده دائم ايران در سازمانهاي بينالمللي در وين، نيز در واکنش به اين گزارش به تأييد نصب سانتريفيوژهاي جديد در گزارش آژانس اشاره و تأكيد کرد ايران دراينباره به آژانس اطلاع داده است. به گزارش ايسنا، کرونل فروتا، مديرکل موقت آژانس، در بخشي از گزارش خود در نشست شوراي حکام به موضوع راستيآزمايي و نظارت بر فعاليتهاي هستهاي ايران اشاره کرد و گفت گزارش او در اين زمينه مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل، فعاليتهاي مربوطه آژانس در ايران در ماههاي اخير را شامل ميشود. او در اين بيانيه با اشاره به سفر خود به ايران و رايزنياش با مقامات ايران درباره راستيآزمايي برجام تصريح کرد تهران فعاليتهاي جديد خود در رابطه با تحقيق و توسعه را به اطلاع آژانس رسانده و وي نيز گزارش
خود درباره اين فعاليتها را به آژانس ارائه داده است. فروتا افزود: «آژانس به راستيآزمايي و نظارت بر تعهدات مرتبط هستهاي ايران ذيل برجام ادامه خواهد داد و من هرگونه تحول جديد در اين زمينه را در زمان خود به شوراي حکام گزارش خواهم داد». مديرکل موقت آژانس با بيان اينکه ديدهبان هستهاي سازمان ملل به راستيآزمايي عدم انحراف در مواد هستهاي اعلامشده از سوي ايران مطابق با توافقهای پادماني ادامه خواهد داد، تصريح کرد: «من در گفتوگوهايم در تهران بر اهميت همکاري کامل و بهموقع ايران در رابطه با اجراي توافقهای پادماني تأكيد کردم. حائز اهميت است که ما تعاملات خود را پيش ببريم؛ بنابراين، من همچنين بر لزوم پاسخگويي سريع ايران به سؤالات آژانس در رابطه با تکميل اعلاميههاي پادمانياش تأكيد کردم. آژانس به تلاشهاي خود ادامه ميدهد و کماکان بهطور فعال در تعامل خواهد بود. در اينجا، زمان از اهميت بالايي برخوردار است». او تأكيد کرد: «کار آژانس در ارتباط با راستيآزمايي هستهاي، همواره مطابق با وظيفه ما و تدابير پادماني تعيينشده است. اين فعاليتهاي آژانس بهطور مستقل، عادلانه، مبتني بر حقايق و حرفهاي انجام ميشود. ما به
کار خود به همين منوال که براي حفظ اعتبار آژانس درحالحاضر و آينده ضروري است، ادامه خواهيم داد».
فروتا: همچنان به برجام متعهد هستيم
مديرکل موقت آژانس، دوشنبه در پايان نشست شوراي حکام در نشستي خبری حاضر شد. ايرنا مينويسد: فروتا در اين نشست خبري اعلام کرد آژانس همچنان به برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) متعهد است. فروتا با اشاره به اعتبار و جايگاه آژانس افزود: اين نهاد بينالمللي درباره تعهدات خود درباره برجام دقيق عمل ميکند؛ «آژانس همچنان خواهان همکاري با ايران است». به گزارش ايسنا، فروتا در پاسخ به سؤال خبرنگاري که گفت آژانس کند يا محتاط درباره ايران بوده است، اظهار کرد: «ما از کار آژانس حمايت و دفاع ميکنيم. جامعه جهاني نميتواند مدافع بهتري در دفاع از صلح و ثبات جهاني داشته باشد. صحبتهايي که با شوراي حکام دارم، اين است که بايد تعامل با ايران را پيش ببريم. با اينکه ميگوييد در ارزيابي کند يا محتاط بوده است، موافق نيستم؛ بلکه دقيق و به چارچوب قانوني خود پايبند بودهايم. فعاليتمديرکل آژانس در چارچوب شوراي حکام است و اگر اين شورا مجاب و قانع نشود که مسير انتخابشده در مسير مشروعيت ماست، به نتيجه نميرسيم». اين مقام آژانس در پاسخ به اينکه منظورش درباره اينکه گفته است ايران بايد همکاري «کامل» داشته باشد چيست، گفت: «شما از من ميخواهيد
فراتر از چيزي که پيشتر گفتم سخن بگويم؛ اما نميتوانم بيشتر وارد اين مسائل شوم. ما پايبندي به توافق هستهاي را دنبال ميکنيم، ولي نميتوانيم فرضيهسازي کنيم. ما گفتوگوهايي داشتيم و قصد داريم آن را ادامه دهيم. نميتوانم گمانهزني کنم اين گفتوگوها چقدر طول ميکشد؛ مهم اين است که همکاري سريع و بهموقعی از سوي ايران داشته باشيم».
فروتا تأكيد کرد: «ما گفتوگوهاي جدي و گستردهاي با مقامات ارشد ايران داشتيم و از علياکبر صالحي و آقاي ظريف تشکر ويژه دارم. رابطه ايران با آژانس الان به گونهاي است که درباره همهچيز صحبت ميکنيم؛ البته گاهي ما خواستار توضيحات بيشتر هستيم. اين ملاقات بهموقع بود تا درباره برخي مسائل صحبت کنيم. بيانيه ما به لحاظ فني انعکاسدهنده روند بود. درعينحال ما نميتوانيم درباره مسائل فرضي و آنچه ترديد داريم، اظهارنظر کنيم. کار ما ربط زيادي با چيزي که شما مطرح ميکنيد، ندارد. بايد اطمينان حاصل کنيم که بهموقع متوجه هرگونه فعاليت ميشويم».
او در پاسخ به اين سؤال که چقدر ايران در آنچه برخي رسانهها و گزارشها مدعي شدهاند، جلو رفته است؟ اظهار کرد: «نقش آژانس قضاوتکردن نيست. اينکه بخواهيد الان دراينباره توضيح دهم، خارج از فعاليت مشروع آژانس است. نقش آژانس ارائه واقعيتهاست».
فروتا در پاسخ به خبرنگاري که آژانس را متهم به اهمالکاري در سرعت بازرسي از ايران کرد، گفت: «ما از بُعد راستيآزمايي نگاه ميکنيم. الان فعاليتهاي ما براي کنترل فعاليتهاي ايران به زمان درست خودش رسيده است که در ارتباط است با قضيه اجرای پادمان جامع و مسئلهاي پيچيده، دقيق و فني است و چيزي که براي ديگران بهموقع نيست، براي ما شايد بهموقع باشد».
مديرکل موقت آژانس بينالمللي انرژي اتمي در پاسخ به اينکه «همکاري کامل» يعني چه، گفت: «در ايران بيشترين و مهمترين مکانيسم راستيآزمايي در تاريخ را داريم؛ برجام و پادمانها و پروتکل الحاقي. همکاري عملي و کامل يعني بايد پادمانها و الزامات ناشي از آنها بهخوبي اجرا شود و برخي جنبههاي اين توافقها بهموقع رسيدگي شود». او در پاسخ به اينکه يعني ميگوييد همکاري ايران بهموقع نبوده است؟ گفت: «خير. گفتم همکاري کامل و بهموقع نياز است». فروتا گفت: گزارش ما درباره سانتريفيوژها درباره تحولات جديد است و در بيانيه ما تأكيد شد که برخي ماشينها هنوز تست نشدهاند و اگر تحول جديد باشد، گزارش داده ميشود.
تأكيد ظريف بر بيطرفي و رعايت اصول حرفهاي آژانس
فروتا که بهتازگي سکان آژانس انرژي اتمي را در دست گرفته است، در اولين اقدامات خود به کشوري سفر کرد که شايد درگير مهمترين پرونده روي ميز اوست. فروتا در سفر به تهران، با ظريف ديدار داشت. به گزارش اداره کل ديپلماسي عمومي و امور سخنگويي وزارت امور خارجه، ظريف در اين ديدار که ظهر يکشنبه انجام شد، با اشاره به همکاريهاي جمهوري اسلامي ايران و آژانس بينالمللي انرژي اتمي که منجر به گزارشهاي متعدد آژانس در تأييد اجراي برجام از سوی ايران شده و استمرار اين همکاريها در مقطع فعلي، بر ضرورت رعايت اصول حرفهاي، حفظ محرمانگي و انجام وظايف آژانس به صورت بيطرفانه تأكيد کرد. ظريف همچنين اقدامات جمهوري اسلامي ايران در کاهش تعهدات خود در قبال انجامنشدن تعهدات از سوي طرفهاي اروپايي را در چارچوب پاراگراف ۳۶برجام توصيف کرد. مديرکل موقت آژانس بينالمللي انرژي اتمي هم در اين ديدار با اشاره به تلاش آژانس براي اعتمادسازي، بر انجام فعاليتهاي راستيآزمايي آژانس به صورت حرفهاي و بيطرفانه تأكيد کرد.
صالحي: برجام جاده يکطرفه نيست
فروتا در سفرش به تهران همچنين ديداري با علياکبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي، داشت. به گزارش ايرنا، صالحي در اين ديدار گفت: «جمهوري اسلامي تصميم گرفته که بحث برجام جاده يکطرفه نيست و قرار بود اين جاده دوطرفه باشد، قطعا جمهوري اسلامي ايران هم تصميمات مقتضي را در زمان مناسب ميگيرد؛ همچنان که در سه گام اين کار را انجام داده است». صالحي در گفتوگو با خبرنگاران، سفر فروتا به ايران را به فال نيک گرفت و اظهار کرد: «در جلسه امروز مذاکرات بسيار مفصلي با يکديگر داشتيم و فعاليتها و همکاريهايي را که تاکنون با آژانس بينالمللي انرژي اتمي داشتيم، مرور کرديم». رئيس سازمان انرژي اتمي گفت: «در جلسه امروز با توجه به حساسيت زمان، درباره تحولات و اتفاقاتي که بعد از خروج آمريکا از گروه 1+5 رخ داده و آثار منفيای که روي کشورهاي عضو اين گروه و تعهدات آنها گذاشته، گفتوگو کرديم». او افزود: «[اروپا] قرار بود خلأ حضورنداشتن آمريکا را پر کند و جايگزين اين کشور شود. متأسفانه اروپاييها نتوانستند آنگونه که وعده داده بودند، عمل کنند. حتي بدتر از آن شنيديم سخنگوي اتحاديه اروپا گفته است «اين اتحاديه تا زماني به برجام پايبند است
که ايران متعهد باشد». اين سخنان باعث تعجب است. تعهد اروپا به چه چيزي مطرح است؟ تعهد به نبود پايبندي؟ اگر به خلف وعده است که ما همنظر هستيم. متأسفانه اروپاييها تاکنون اينگونه عمل کردهاند». رئيس سازمان انرژي اتمي ابراز اميدواري کرد: «با توجه به حسننيتي که جمهوري اسلامي ايران نشان داد که در مذاکرات برجام به نتيجه رسيد؛ ولي متأسفانه طرف مقابل نتوانست به تعهدات خود پايبند بماند و از برجام خارج شد، ما را در شرايطي بغرنج و بحراني قرار داد».
رئيس سازمان انرژي اتمي در ديدار با جانشين مديرکل سابق و تازهدرگذشته آژانس، بار ديگر درگذشت يوکيا آمانو را تسليت گفت و خاطرنشان کرد: «اميدوارم همانطور که در گذشته همکاريهاي گستردهاي با آژانس داشتيم، همچنان اين همکاريها ادامه پيدا کند». او ادامه داد: «آقاي فروتا شخصيتي با تجربه فراوان هستند که بهعنوان معاون و مشاور آقاي آمانو در برجام نيز تخصص بسيار بالايي دارند. آشنايي ايشان با برجام درباره نحوه همکاريها و ادامه همکاريهاي ايران و آژانس ميتواند کمک زيادي کند». رئيس سازمان انرژي اتمي همچنين با اشاره به ديدارهاي فروتا در تهران با برخي از مسئولان کشور، ابراز اميدواري کرد او بتواند با نتايج مورد رضايت طرفين به سلامت بازگردد.
غريبآبادي: آژانس نهاد وابسته به دولت آمريکا نيست
کاظم غريبآبادي روز دوشنبه به ادعاهاي مشاور امنيت ملي رئيسجمهور آمريکا كه ديشب اخراج شد نيز واکنش نشان داد. جان بولتون، عصر شنبه در پيامي توييتري مدعي شده بود که گزارش جديد آژانس بينالمللي انرژي اتمي که در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل متحد منتشر شده، حاکي از وجود مواد يا فعاليتهاي هستهاي احتمالي اعلامنشده از سوي ايران است: «سرپرست آژانس بينالمللي انرژي اتمي در حالي به ايران ميرود که به تازگي آژانس شوراي [حکام] را مطلع کرده که احتمال دارد تهران مواد يا فعاليتهاي هستهاي پنهاني داشته باشد. ما به ديگر کشورهاي عضو شوراي [حکام] آژانس ميپيونديم که مشتاق دريافت گزارش کامل در سريعترين زمان ممکن هستند. غريبآبادي در توييتر در واکنش به اين ادعا نوشت: «آژانس بينالمللي انرژي هستهاي يکي از نهادهاي وابسته به دولت آمريکا نيست که بولتون بتواند دستور کار بازديدهاي مقامات آن را تعيين کند. سفر فروتا، مديرکل موقت آژانس، در چارچوب تعاملات و همکاريهاي معمول ايران و آژانس صورت پذيرفت». وي افزود: «ضمن رد هرگونه ادعايي درخصوص فعاليتهاي پنهاني هستهاي توسط ايران، اين بازديد هيچ دستور کار خاصي، آنگونه که
بولتون آرزو ميکرد، نداشت. طبيعتا، در اين بازديد، همکاريها در سه حوزه راستيآزمايي برجام، پروتکل الحاقي و موافقتنامه جامع پادمان، مرور شدند». سفير ايران در سازمان ملل خاطرنشان کرد: «هرگونه تلاشي براي ايجاد اخلال و انحراف در همکاريهاي سازنده و فعالانه ايران و آژانس و اعمال فشارهاي نابجا به آژانس، کاملا مخرب بوده و با اقدامات مناسب ايران نيز مواجه خواهد شد».
واکنش سرد آژانس به ادعاها و «فرضيات» نتانياهو
بنيامين نتانياهو، نخستوزير اسرائيل که هفته ديگر با انتخابات سرنوشتساز پارلماني روبهروست، روز دوشنبه بار ديگر ايران را به مخفيکاريهاي تسليحاتي هستهاي متهم کرد. ايرنا مينويسد، به گزارش روزنامه اسرائيلي اورشليمپست، نتانياهو با نشاندادن تصاويري ماهوارهاي، ادعاهاي پيشين خود را تکرار و ايران را به تلاش براي ساخت بمب هستهاي متهم کرد. او در ادامه مدعي شد ايران توافق هستهاي و معاهده عدم اشاعه هستهاي، انپيتي، را نقض کرده است. نتانياهو از کشورهاي ديگر خواست تا «به تحريمهاي دونالد ترامپ براي فشار بيشتر بر ايران ملحق شوند». خبرگزاري رويترز نيز دراينباره با انتشار گزارشي مدعي اسنادي در اين رابطه شده است.
فروتا درباره اين ادعاي نتانياهو گفت نميتوان با فرضيات درباره برنامه هستهاي ايران قضاوت کرد: «اظهارنظر درباره وجود سايتهاي مخفي در ايران به معناي پذيرفتن فرضيات است، اما ما گفتوگوهايي را با مقامات ايران داشتيم و ميخواهيم آن را ادامه دهيم». سرپرست آژانس متذکر شد که نقش اين سازمان قضاوتکردن نيست، بلکه واقعيتها را ارائه ميکند تا کارشناسان درباره آن اظهارنظر و قضاوت کنند». وي تصريح کرد بحثکردن درباره ادعاي سايتهاي مخفي فراتر از چارچوب مشروعيت قانوني آژانس است. به گزارش ايسنا، فروتا در نشست خبري دوشنبه در پاسخ به سؤالي درباره سايت تورقوزآباد و همکاري ايران در اين زمينه و اينکه ايران براي پاسخگويي چقدر زمان دارد، گفت: «خوب ميدانيد که ما مکالماتمان با کشورهاي عضو را فاش نميکنيم، بهويژه در موارد خاص. راستيآزمايي از فعاليتهاي هستهاي ايران در جريان است و پروسه فني دقيقي است و ما طبق برنامه عمل ميکنيم تا يک تحليل تکنيکي دقيق داشته باشيم. اما به طور کلي ميتوانم بگويم در چارچوب بيانيههايي که داشتيم و پايبندي ايران، پاسخ به هر مورد خاص متفاوت است و بازه زماني خاص خود را دارد و هدف از تعيين اين بازه
زماني اين است که به نيازهاي فني پاسخ دهد. ازاينرو زمان حياتي است تا تعامل ما با ايران بايد پيش برده شود».
از سوي ديگر، وزير خارجه ايران نيز به ادعاهاي نتانياهو واکنش نشان داد. ظريف در توييتي در واکنش با ضميمهکردن ويدئوي تشويقهاي وي براي حمله به عراق در سال ۲۰۰۲ در يکي از جلسات استماع در کنگره آمريکا نوشت: «دارنده تسليحات هستهاي «واقعي» همانند چوپان دروغگو درباره يک سايت تخريبشده ادعايي در ايران، فرياد ميزند. او و تيم B، بيتوجه به خون بيگناهان و يک هفت تريليون ديگر، فقط به دنبال جنگ هستند. تضميندادنهاي وي در سال ۲۰۰۲ درباره «بازتابهاي مثبت» حمله به عراق را به ياد بياوريد. ولي قطعا اينبار وي نميتواند از کنار به تماشا بنشيند».
سیدحسین موسویان، دیپلمات سابق ایران نیز در صفحه توییتر خود دراینباره نوشت: «نتانیاهو باز مدعی شد که ایران یک سایت مخفی برای ساخت بمب هستهای داشته است. او در کتاب «مبارزه با تروریسم» در سال ۱۹۹۵ مدعی شد که ایران در ۳ تا ۵ سال به بمب هستهای دست خواهد یافت. او همچنین در سال ۲۰۰۲ به کنگره آمریکا گفت: «عراق سانتریفیوژهای فعال با سایز یک ماشین لباسشویی دارد». زمان آن رسیده که دروغ را متوقف کند».
بازتاب منفي ادعاي نتانياهو در صحنه سياسي اسرائيل
فاصله اندک باقيمانده تا روز انتخابات اسرائيل باعث شده است علاوهبر تحليلگران خارجي، برخي ناظران و بازيگران داخلي صحنه سياسي اسرائيل نيز رفتار نتانياهو در قبال ايران را «انتخاباتي» توصيف کنند. اين موضوع، هم در رسانههاي اسرائيلي و هم در احزاب اسرائيلي با واکنش منفي و منتقدانه همراه شده است. ايرنا از «تايمز آو اسرائيل» نقل ميکند، حزب «اردوگاه دموکرات» در بيانيهاي نتانياهو را به «تلاش براي استفاده از مسائل امنيتي به منظور کسب منافع شخصي» متهم کرد. اين حزب که ائتلافي از احزاب چپگراست، با اشاره به سه پرونده فسادي که نتانياهو در آن درگير است، اعلام کرد: «بهتر است فردي که مظنون به ارتشا، کلاهبرداري و خيانت در امانت است به مسائل امنيتي کاري نداشته باشد». بني گانتز، رئيس ائتلاف انتخاباتي «آبي و سفيد» هم گفت: «استفاده نتانياهو از اطلاعات حساس امنيتي در راستاي اقدامات تبليغاتي نشاندهنده قضاوت ناقص اوست».
روزنامه اسرائيلي هاآرتص که معمولا نگاهي منتقدانه به نتانياهو دارد نيز اقدامات او را به ديده ترديد مينگرد: «به نظر هرچه انتخابات نزديکتر ميشود، نتانياهو هم به لبه پرتگاه نزديکتر ميشود». اين روزنامه با نگاهي کلي به تلاشهاي نتانياهو در درگيريهاي نظامي با ايران و اقدامات سياسي در مقابل پايگاه رأي رقباي خود او را تلويحا در حال استفاده از امکانات نخستوزيري در بازي انتخاباتي توصيف ميکند و با اشاره به قديميبودن زمان ادعايي اتهامات نتانياهو مينويسد: «چرا اينقدر مهم بود که اين جزئيات دوشنبه منتشر شود و آيا ممکن است تمايز قائل شد بين تلاش ديپلماتيک نخستوزير با هدفگيري جامعه بينالمللي و ميلش به حفظ دستور کار امنيتي ديپلماتيک که نتانياهو در آن نسبت به رقبايش برتري از قبل تعبيهشدهاي دارد؟».
شرق: همزمان با روزهاي تعطيلي رسانههاي مکتوب در ايران، آژانس بينالمللي انرژي مشغول خبرسازي بود. گزارش آژانس از تأسيسات هستهاي ايران بار ديگر موضعگيريهاي رسمي ايران درباره برنامه هستهاياش را تأييد کرد. حسن روحاني، رئيسجمهور ايران، هفته گذشته کليدخوردن گام سوم را اعلام و دستورات مربوطه را به سازمان انرژي اتمي صادر کرد و اين اولين گزارش آژانس پس از آغاز گام سوم از سوی ايران بود. مديرکل موقت آژانس در ايران با محمدجواد ظريف، وزير امور خارجه و علياکبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي، ديدار کرد و در حين اين ديدار، همچنان تأكيد کرد نهاد تحت مديريت موقت او، به برنامه جامع اقدام مشترک پايبند است. فروتا واکنشي نیز به ادعاهاي تازه نخستوزير اسرائيل داشت که بار ديگر ايران را به فعاليتهاي مخفيانه هستهاي متهم کرده است.
گزارش آژانس: کار نصب سانتريفيوژهاي جديد آغاز شدهاست
آژانس بينالمللي انرژي اتمي دوشنبه با صدور بيانيهاي اعلام کرد: «ايران نصب سانتريفيوژهاي پيشرفته بيشتر را آغاز کرده و به سوي توليد اورانيوم غنيشده پيش ميرود». به گزارش ايرنا اين بيانيه ميافزايد: «همه سانتريفيوژهاي نصبشده آماده آزمايش با UF6 شده بود؛ اما هيچيک در تاريخهاي هفتم و هشتم سپتامبر، ۱۶ و ۱۷ شهريور، با UF6 آزمايش نشدند». اشاره آژانس به اورانيوم هگزافلورايد است که ماده اوليه سانتريفيوژهاست. آژانس در بيانيه خود با اشاره به راستيآزمايي هفتم سپتامبر، ۱۶ شهريور، تأييد کرده است: سانتريفيوژهايي به شرح ذيل يا نصب شدهاند يا در حال نصبشدن هستند. بر اساس اين بيانيه، سانتريفيوژهاي يادشده شامل ۲۲ دستگاه سانتريفيوژ IR4، يک دستگاه سانتريفيوژ IR5، ۳۰ دستگاه سانتريفيوژ IR6 و سه دستگاه IR6s هستند. آژانس با اشاره به اينکه اين «سانتريفيوژها در تأسيسات «نطنز» نصب شده است»، در بيانيه خود ميافزايد: «ايران در نامهاي مورخ هشتم سپتامبر به آژانس اطلاع داده است مجددا لولهها را در دو خط تحقيق و توسعه براي آبشار ۱۶۴ دستگاه سانتريفيوژهاي ۱۶۴ IR4 و آبشاري از سانتريفيوژهاي ۱۶۴ IR2m نصب خواهد کرد».
بهاينترتيب، اولين گزارش مديرکل موقت آژانس بينالمللي انرژي اتمي در شوراي حکام آغاز کار نصب سانتريفيوژهاي پيشرفته در ايران را تأييد کرده است. بعد از اعلام آغاز گام سوم از سوی رئيسجمهور، جزئيات فني را بهروز کمالوندي، سخنگوي سازمان انرژي اتمي ايران اعلام کرده بود و حالا، در گزارش فروتا اين جزئيات بازتاب داشتهاند. کاظم غريبآبادي، نماينده دائم ايران در سازمانهاي بينالمللي در وين، نيز در واکنش به اين گزارش به تأييد نصب سانتريفيوژهاي جديد در گزارش آژانس اشاره و تأكيد کرد ايران دراينباره به آژانس اطلاع داده است. به گزارش ايسنا، کرونل فروتا، مديرکل موقت آژانس، در بخشي از گزارش خود در نشست شوراي حکام به موضوع راستيآزمايي و نظارت بر فعاليتهاي هستهاي ايران اشاره کرد و گفت گزارش او در اين زمينه مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل، فعاليتهاي مربوطه آژانس در ايران در ماههاي اخير را شامل ميشود. او در اين بيانيه با اشاره به سفر خود به ايران و رايزنياش با مقامات ايران درباره راستيآزمايي برجام تصريح کرد تهران فعاليتهاي جديد خود در رابطه با تحقيق و توسعه را به اطلاع آژانس رسانده و وي نيز گزارش
خود درباره اين فعاليتها را به آژانس ارائه داده است. فروتا افزود: «آژانس به راستيآزمايي و نظارت بر تعهدات مرتبط هستهاي ايران ذيل برجام ادامه خواهد داد و من هرگونه تحول جديد در اين زمينه را در زمان خود به شوراي حکام گزارش خواهم داد». مديرکل موقت آژانس با بيان اينکه ديدهبان هستهاي سازمان ملل به راستيآزمايي عدم انحراف در مواد هستهاي اعلامشده از سوي ايران مطابق با توافقهای پادماني ادامه خواهد داد، تصريح کرد: «من در گفتوگوهايم در تهران بر اهميت همکاري کامل و بهموقع ايران در رابطه با اجراي توافقهای پادماني تأكيد کردم. حائز اهميت است که ما تعاملات خود را پيش ببريم؛ بنابراين، من همچنين بر لزوم پاسخگويي سريع ايران به سؤالات آژانس در رابطه با تکميل اعلاميههاي پادمانياش تأكيد کردم. آژانس به تلاشهاي خود ادامه ميدهد و کماکان بهطور فعال در تعامل خواهد بود. در اينجا، زمان از اهميت بالايي برخوردار است». او تأكيد کرد: «کار آژانس در ارتباط با راستيآزمايي هستهاي، همواره مطابق با وظيفه ما و تدابير پادماني تعيينشده است. اين فعاليتهاي آژانس بهطور مستقل، عادلانه، مبتني بر حقايق و حرفهاي انجام ميشود. ما به
کار خود به همين منوال که براي حفظ اعتبار آژانس درحالحاضر و آينده ضروري است، ادامه خواهيم داد».
فروتا: همچنان به برجام متعهد هستيم
مديرکل موقت آژانس، دوشنبه در پايان نشست شوراي حکام در نشستي خبری حاضر شد. ايرنا مينويسد: فروتا در اين نشست خبري اعلام کرد آژانس همچنان به برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) متعهد است. فروتا با اشاره به اعتبار و جايگاه آژانس افزود: اين نهاد بينالمللي درباره تعهدات خود درباره برجام دقيق عمل ميکند؛ «آژانس همچنان خواهان همکاري با ايران است». به گزارش ايسنا، فروتا در پاسخ به سؤال خبرنگاري که گفت آژانس کند يا محتاط درباره ايران بوده است، اظهار کرد: «ما از کار آژانس حمايت و دفاع ميکنيم. جامعه جهاني نميتواند مدافع بهتري در دفاع از صلح و ثبات جهاني داشته باشد. صحبتهايي که با شوراي حکام دارم، اين است که بايد تعامل با ايران را پيش ببريم. با اينکه ميگوييد در ارزيابي کند يا محتاط بوده است، موافق نيستم؛ بلکه دقيق و به چارچوب قانوني خود پايبند بودهايم. فعاليتمديرکل آژانس در چارچوب شوراي حکام است و اگر اين شورا مجاب و قانع نشود که مسير انتخابشده در مسير مشروعيت ماست، به نتيجه نميرسيم». اين مقام آژانس در پاسخ به اينکه منظورش درباره اينکه گفته است ايران بايد همکاري «کامل» داشته باشد چيست، گفت: «شما از من ميخواهيد
فراتر از چيزي که پيشتر گفتم سخن بگويم؛ اما نميتوانم بيشتر وارد اين مسائل شوم. ما پايبندي به توافق هستهاي را دنبال ميکنيم، ولي نميتوانيم فرضيهسازي کنيم. ما گفتوگوهايي داشتيم و قصد داريم آن را ادامه دهيم. نميتوانم گمانهزني کنم اين گفتوگوها چقدر طول ميکشد؛ مهم اين است که همکاري سريع و بهموقعی از سوي ايران داشته باشيم».
فروتا تأكيد کرد: «ما گفتوگوهاي جدي و گستردهاي با مقامات ارشد ايران داشتيم و از علياکبر صالحي و آقاي ظريف تشکر ويژه دارم. رابطه ايران با آژانس الان به گونهاي است که درباره همهچيز صحبت ميکنيم؛ البته گاهي ما خواستار توضيحات بيشتر هستيم. اين ملاقات بهموقع بود تا درباره برخي مسائل صحبت کنيم. بيانيه ما به لحاظ فني انعکاسدهنده روند بود. درعينحال ما نميتوانيم درباره مسائل فرضي و آنچه ترديد داريم، اظهارنظر کنيم. کار ما ربط زيادي با چيزي که شما مطرح ميکنيد، ندارد. بايد اطمينان حاصل کنيم که بهموقع متوجه هرگونه فعاليت ميشويم».
او در پاسخ به اين سؤال که چقدر ايران در آنچه برخي رسانهها و گزارشها مدعي شدهاند، جلو رفته است؟ اظهار کرد: «نقش آژانس قضاوتکردن نيست. اينکه بخواهيد الان دراينباره توضيح دهم، خارج از فعاليت مشروع آژانس است. نقش آژانس ارائه واقعيتهاست».
فروتا در پاسخ به خبرنگاري که آژانس را متهم به اهمالکاري در سرعت بازرسي از ايران کرد، گفت: «ما از بُعد راستيآزمايي نگاه ميکنيم. الان فعاليتهاي ما براي کنترل فعاليتهاي ايران به زمان درست خودش رسيده است که در ارتباط است با قضيه اجرای پادمان جامع و مسئلهاي پيچيده، دقيق و فني است و چيزي که براي ديگران بهموقع نيست، براي ما شايد بهموقع باشد».
مديرکل موقت آژانس بينالمللي انرژي اتمي در پاسخ به اينکه «همکاري کامل» يعني چه، گفت: «در ايران بيشترين و مهمترين مکانيسم راستيآزمايي در تاريخ را داريم؛ برجام و پادمانها و پروتکل الحاقي. همکاري عملي و کامل يعني بايد پادمانها و الزامات ناشي از آنها بهخوبي اجرا شود و برخي جنبههاي اين توافقها بهموقع رسيدگي شود». او در پاسخ به اينکه يعني ميگوييد همکاري ايران بهموقع نبوده است؟ گفت: «خير. گفتم همکاري کامل و بهموقع نياز است». فروتا گفت: گزارش ما درباره سانتريفيوژها درباره تحولات جديد است و در بيانيه ما تأكيد شد که برخي ماشينها هنوز تست نشدهاند و اگر تحول جديد باشد، گزارش داده ميشود.
تأكيد ظريف بر بيطرفي و رعايت اصول حرفهاي آژانس
فروتا که بهتازگي سکان آژانس انرژي اتمي را در دست گرفته است، در اولين اقدامات خود به کشوري سفر کرد که شايد درگير مهمترين پرونده روي ميز اوست. فروتا در سفر به تهران، با ظريف ديدار داشت. به گزارش اداره کل ديپلماسي عمومي و امور سخنگويي وزارت امور خارجه، ظريف در اين ديدار که ظهر يکشنبه انجام شد، با اشاره به همکاريهاي جمهوري اسلامي ايران و آژانس بينالمللي انرژي اتمي که منجر به گزارشهاي متعدد آژانس در تأييد اجراي برجام از سوی ايران شده و استمرار اين همکاريها در مقطع فعلي، بر ضرورت رعايت اصول حرفهاي، حفظ محرمانگي و انجام وظايف آژانس به صورت بيطرفانه تأكيد کرد. ظريف همچنين اقدامات جمهوري اسلامي ايران در کاهش تعهدات خود در قبال انجامنشدن تعهدات از سوي طرفهاي اروپايي را در چارچوب پاراگراف ۳۶برجام توصيف کرد. مديرکل موقت آژانس بينالمللي انرژي اتمي هم در اين ديدار با اشاره به تلاش آژانس براي اعتمادسازي، بر انجام فعاليتهاي راستيآزمايي آژانس به صورت حرفهاي و بيطرفانه تأكيد کرد.
صالحي: برجام جاده يکطرفه نيست
فروتا در سفرش به تهران همچنين ديداري با علياکبر صالحي، رئيس سازمان انرژي اتمي، داشت. به گزارش ايرنا، صالحي در اين ديدار گفت: «جمهوري اسلامي تصميم گرفته که بحث برجام جاده يکطرفه نيست و قرار بود اين جاده دوطرفه باشد، قطعا جمهوري اسلامي ايران هم تصميمات مقتضي را در زمان مناسب ميگيرد؛ همچنان که در سه گام اين کار را انجام داده است». صالحي در گفتوگو با خبرنگاران، سفر فروتا به ايران را به فال نيک گرفت و اظهار کرد: «در جلسه امروز مذاکرات بسيار مفصلي با يکديگر داشتيم و فعاليتها و همکاريهايي را که تاکنون با آژانس بينالمللي انرژي اتمي داشتيم، مرور کرديم». رئيس سازمان انرژي اتمي گفت: «در جلسه امروز با توجه به حساسيت زمان، درباره تحولات و اتفاقاتي که بعد از خروج آمريکا از گروه 1+5 رخ داده و آثار منفيای که روي کشورهاي عضو اين گروه و تعهدات آنها گذاشته، گفتوگو کرديم». او افزود: «[اروپا] قرار بود خلأ حضورنداشتن آمريکا را پر کند و جايگزين اين کشور شود. متأسفانه اروپاييها نتوانستند آنگونه که وعده داده بودند، عمل کنند. حتي بدتر از آن شنيديم سخنگوي اتحاديه اروپا گفته است «اين اتحاديه تا زماني به برجام پايبند است
که ايران متعهد باشد». اين سخنان باعث تعجب است. تعهد اروپا به چه چيزي مطرح است؟ تعهد به نبود پايبندي؟ اگر به خلف وعده است که ما همنظر هستيم. متأسفانه اروپاييها تاکنون اينگونه عمل کردهاند». رئيس سازمان انرژي اتمي ابراز اميدواري کرد: «با توجه به حسننيتي که جمهوري اسلامي ايران نشان داد که در مذاکرات برجام به نتيجه رسيد؛ ولي متأسفانه طرف مقابل نتوانست به تعهدات خود پايبند بماند و از برجام خارج شد، ما را در شرايطي بغرنج و بحراني قرار داد».
رئيس سازمان انرژي اتمي در ديدار با جانشين مديرکل سابق و تازهدرگذشته آژانس، بار ديگر درگذشت يوکيا آمانو را تسليت گفت و خاطرنشان کرد: «اميدوارم همانطور که در گذشته همکاريهاي گستردهاي با آژانس داشتيم، همچنان اين همکاريها ادامه پيدا کند». او ادامه داد: «آقاي فروتا شخصيتي با تجربه فراوان هستند که بهعنوان معاون و مشاور آقاي آمانو در برجام نيز تخصص بسيار بالايي دارند. آشنايي ايشان با برجام درباره نحوه همکاريها و ادامه همکاريهاي ايران و آژانس ميتواند کمک زيادي کند». رئيس سازمان انرژي اتمي همچنين با اشاره به ديدارهاي فروتا در تهران با برخي از مسئولان کشور، ابراز اميدواري کرد او بتواند با نتايج مورد رضايت طرفين به سلامت بازگردد.
غريبآبادي: آژانس نهاد وابسته به دولت آمريکا نيست
کاظم غريبآبادي روز دوشنبه به ادعاهاي مشاور امنيت ملي رئيسجمهور آمريکا كه ديشب اخراج شد نيز واکنش نشان داد. جان بولتون، عصر شنبه در پيامي توييتري مدعي شده بود که گزارش جديد آژانس بينالمللي انرژي اتمي که در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت سازمان ملل متحد منتشر شده، حاکي از وجود مواد يا فعاليتهاي هستهاي احتمالي اعلامنشده از سوي ايران است: «سرپرست آژانس بينالمللي انرژي اتمي در حالي به ايران ميرود که به تازگي آژانس شوراي [حکام] را مطلع کرده که احتمال دارد تهران مواد يا فعاليتهاي هستهاي پنهاني داشته باشد. ما به ديگر کشورهاي عضو شوراي [حکام] آژانس ميپيونديم که مشتاق دريافت گزارش کامل در سريعترين زمان ممکن هستند. غريبآبادي در توييتر در واکنش به اين ادعا نوشت: «آژانس بينالمللي انرژي هستهاي يکي از نهادهاي وابسته به دولت آمريکا نيست که بولتون بتواند دستور کار بازديدهاي مقامات آن را تعيين کند. سفر فروتا، مديرکل موقت آژانس، در چارچوب تعاملات و همکاريهاي معمول ايران و آژانس صورت پذيرفت». وي افزود: «ضمن رد هرگونه ادعايي درخصوص فعاليتهاي پنهاني هستهاي توسط ايران، اين بازديد هيچ دستور کار خاصي، آنگونه که
بولتون آرزو ميکرد، نداشت. طبيعتا، در اين بازديد، همکاريها در سه حوزه راستيآزمايي برجام، پروتکل الحاقي و موافقتنامه جامع پادمان، مرور شدند». سفير ايران در سازمان ملل خاطرنشان کرد: «هرگونه تلاشي براي ايجاد اخلال و انحراف در همکاريهاي سازنده و فعالانه ايران و آژانس و اعمال فشارهاي نابجا به آژانس، کاملا مخرب بوده و با اقدامات مناسب ايران نيز مواجه خواهد شد».
واکنش سرد آژانس به ادعاها و «فرضيات» نتانياهو
بنيامين نتانياهو، نخستوزير اسرائيل که هفته ديگر با انتخابات سرنوشتساز پارلماني روبهروست، روز دوشنبه بار ديگر ايران را به مخفيکاريهاي تسليحاتي هستهاي متهم کرد. ايرنا مينويسد، به گزارش روزنامه اسرائيلي اورشليمپست، نتانياهو با نشاندادن تصاويري ماهوارهاي، ادعاهاي پيشين خود را تکرار و ايران را به تلاش براي ساخت بمب هستهاي متهم کرد. او در ادامه مدعي شد ايران توافق هستهاي و معاهده عدم اشاعه هستهاي، انپيتي، را نقض کرده است. نتانياهو از کشورهاي ديگر خواست تا «به تحريمهاي دونالد ترامپ براي فشار بيشتر بر ايران ملحق شوند». خبرگزاري رويترز نيز دراينباره با انتشار گزارشي مدعي اسنادي در اين رابطه شده است.
فروتا درباره اين ادعاي نتانياهو گفت نميتوان با فرضيات درباره برنامه هستهاي ايران قضاوت کرد: «اظهارنظر درباره وجود سايتهاي مخفي در ايران به معناي پذيرفتن فرضيات است، اما ما گفتوگوهايي را با مقامات ايران داشتيم و ميخواهيم آن را ادامه دهيم». سرپرست آژانس متذکر شد که نقش اين سازمان قضاوتکردن نيست، بلکه واقعيتها را ارائه ميکند تا کارشناسان درباره آن اظهارنظر و قضاوت کنند». وي تصريح کرد بحثکردن درباره ادعاي سايتهاي مخفي فراتر از چارچوب مشروعيت قانوني آژانس است. به گزارش ايسنا، فروتا در نشست خبري دوشنبه در پاسخ به سؤالي درباره سايت تورقوزآباد و همکاري ايران در اين زمينه و اينکه ايران براي پاسخگويي چقدر زمان دارد، گفت: «خوب ميدانيد که ما مکالماتمان با کشورهاي عضو را فاش نميکنيم، بهويژه در موارد خاص. راستيآزمايي از فعاليتهاي هستهاي ايران در جريان است و پروسه فني دقيقي است و ما طبق برنامه عمل ميکنيم تا يک تحليل تکنيکي دقيق داشته باشيم. اما به طور کلي ميتوانم بگويم در چارچوب بيانيههايي که داشتيم و پايبندي ايران، پاسخ به هر مورد خاص متفاوت است و بازه زماني خاص خود را دارد و هدف از تعيين اين بازه
زماني اين است که به نيازهاي فني پاسخ دهد. ازاينرو زمان حياتي است تا تعامل ما با ايران بايد پيش برده شود».
از سوي ديگر، وزير خارجه ايران نيز به ادعاهاي نتانياهو واکنش نشان داد. ظريف در توييتي در واکنش با ضميمهکردن ويدئوي تشويقهاي وي براي حمله به عراق در سال ۲۰۰۲ در يکي از جلسات استماع در کنگره آمريکا نوشت: «دارنده تسليحات هستهاي «واقعي» همانند چوپان دروغگو درباره يک سايت تخريبشده ادعايي در ايران، فرياد ميزند. او و تيم B، بيتوجه به خون بيگناهان و يک هفت تريليون ديگر، فقط به دنبال جنگ هستند. تضميندادنهاي وي در سال ۲۰۰۲ درباره «بازتابهاي مثبت» حمله به عراق را به ياد بياوريد. ولي قطعا اينبار وي نميتواند از کنار به تماشا بنشيند».
سیدحسین موسویان، دیپلمات سابق ایران نیز در صفحه توییتر خود دراینباره نوشت: «نتانیاهو باز مدعی شد که ایران یک سایت مخفی برای ساخت بمب هستهای داشته است. او در کتاب «مبارزه با تروریسم» در سال ۱۹۹۵ مدعی شد که ایران در ۳ تا ۵ سال به بمب هستهای دست خواهد یافت. او همچنین در سال ۲۰۰۲ به کنگره آمریکا گفت: «عراق سانتریفیوژهای فعال با سایز یک ماشین لباسشویی دارد». زمان آن رسیده که دروغ را متوقف کند».
بازتاب منفي ادعاي نتانياهو در صحنه سياسي اسرائيل
فاصله اندک باقيمانده تا روز انتخابات اسرائيل باعث شده است علاوهبر تحليلگران خارجي، برخي ناظران و بازيگران داخلي صحنه سياسي اسرائيل نيز رفتار نتانياهو در قبال ايران را «انتخاباتي» توصيف کنند. اين موضوع، هم در رسانههاي اسرائيلي و هم در احزاب اسرائيلي با واکنش منفي و منتقدانه همراه شده است. ايرنا از «تايمز آو اسرائيل» نقل ميکند، حزب «اردوگاه دموکرات» در بيانيهاي نتانياهو را به «تلاش براي استفاده از مسائل امنيتي به منظور کسب منافع شخصي» متهم کرد. اين حزب که ائتلافي از احزاب چپگراست، با اشاره به سه پرونده فسادي که نتانياهو در آن درگير است، اعلام کرد: «بهتر است فردي که مظنون به ارتشا، کلاهبرداري و خيانت در امانت است به مسائل امنيتي کاري نداشته باشد». بني گانتز، رئيس ائتلاف انتخاباتي «آبي و سفيد» هم گفت: «استفاده نتانياهو از اطلاعات حساس امنيتي در راستاي اقدامات تبليغاتي نشاندهنده قضاوت ناقص اوست».
روزنامه اسرائيلي هاآرتص که معمولا نگاهي منتقدانه به نتانياهو دارد نيز اقدامات او را به ديده ترديد مينگرد: «به نظر هرچه انتخابات نزديکتر ميشود، نتانياهو هم به لبه پرتگاه نزديکتر ميشود». اين روزنامه با نگاهي کلي به تلاشهاي نتانياهو در درگيريهاي نظامي با ايران و اقدامات سياسي در مقابل پايگاه رأي رقباي خود او را تلويحا در حال استفاده از امکانات نخستوزيري در بازي انتخاباتي توصيف ميکند و با اشاره به قديميبودن زمان ادعايي اتهامات نتانياهو مينويسد: «چرا اينقدر مهم بود که اين جزئيات دوشنبه منتشر شود و آيا ممکن است تمايز قائل شد بين تلاش ديپلماتيک نخستوزير با هدفگيري جامعه بينالمللي و ميلش به حفظ دستور کار امنيتي ديپلماتيک که نتانياهو در آن نسبت به رقبايش برتري از قبل تعبيهشدهاي دارد؟».