|

چشم جهان‌نما

پوريا ناظمي

پیش از آنکه تلسکوپ فضایی جیمز وب راه دشوار خود به‌سوی مدار دوردستش را آغاز کند، باید روی زمین به‌صورت کامل سرهم شده و تعداد بسیار زیادی از آزمایش‌های مختلف از‌جمله بازبینی سایه‌بان خورشیدی را پشت سر بگذارد و آماده شود تا آزمون‌های لرزش (ناشی از پرواز) را پشت سر بگذارد. این گامی مهم در مسیر آماده‌کردن نهایی این تلسکوپ غول‌پیکر فضایی به‌شمار می‌رود و هفته گذشته گروه‌های فعال در ساخت این تلسکوپ موفق شدند گام اول در این مسیر را برداشته و با سرهم‌کردن بخش واحد علمی و بدنه فضاپیما آن را برای مرحله بعد آماده کنند. از دو هفته قبل تاکنون متخصصان در تأسیسات نورت‌روپ گرومن در کالیفرنیا در حال نهایی‌کردن اتصالات این دو بخش اصلی مأموریتی هستند که تیزبین‌ترین چشمان بشر تاکنون را به‌روی عالم خواهد گشود. اگر همه چیز خوب پیش برود، بالاخره و بعد از مدت‌ها تأخیر، جیمز وب درحالی‌که با دقت شگفت‌انگیزی بخش‌های مختلف آن روی هم تا شده است، بر فراز موشک آرین ۵ و در ماه مارس ۲۰۲۱ از جزیره گویان سفر خود را آغاز خواهد کرد. ناسا، آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا بیش از ۱۰ میلیارد دلار هزینه این مأموریت کرده‌اند که البته بخش اصلی آن را ایالات متحده پرداخته است.

سایه‌بان غول‌آسای جیمز وب
پس از برقراری اتصال‌های قطعات مختلف و بررسی آنها، متخصصان سایه‌بان غول‌آسای این ابزار را که ابعادی به اندازه یک زمین تنیس است، باز می‌کنند تا به بررسی آن بپردازند و از صحت این بخش مهم از تلسکوپ اطمینان حاصل کنند. این سایه‌بان از پنج لایه کپتون تشکیل شده است که هر لایه آن قطری به ضخامت موی انسان دارد. كپتون نام پلیمایدی است که عایق حرارتی کارآمدی به‌شمار می‌رود. این لایه‌ها با غشایی آلومینیومی و سیلیکونی پوشیده شده‌اند که بتوانند بخش بزرگی از نور دریافتی خورشید را بازتاب دهند. این سایه‌بان باید از ابزارهای بخش علمی در برابر حرارت خورشید محافظت کند و دمای آنها را در حدود منفی ۲۲۳ درجه سانتی‌گراد نگاه دارد. البته برخی از دستگاه‌‌های بخش علمی به کمک واحد خنک‌کننده جیمز وب به دمایی کمتر از این نیز خواهند رسید. این ابزارها به‌طور خاص به تصویربرداری عالم در نور فروسرخ خواهند پرداخت. بعد از انجام این آزمایش‌ها و اطمینان از وضعیت مناسب همه ابزارها، کارشناسان فرایند بسته‌بندی نهایی آن برای پرواز را آغاز خواهند کرد.
سفر به فراسوی ماه
جیمز وب پس از پرتاب سفرش را به فاصله یک‌و‌نیم میلیون کیلومتری از زمین آغاز می‌کند. در مقام مقایسه به یاد داشته باشید که تلسکوپ فضایی هابل در مداری به ارتفاع تقریبا ۵۵۰کیلومتری در حال دورزدن به دور زمین است. در این نقطه که در پشت ماه و در نقطه لاگرانژی زمین قرار دارد، جیمز وب باید مانند یک ساختار اوریگامی پیچیده، باز شود تا در نهایت آینه شش‌ونیم متری خود را به‌سوی هدف‌های خود و مرزهای دیده‌شده عالم نشانه رود و چشمان خود و انسان را به شگفتی‌های نادیده‌ای از جهان باز کند. بازهم در مقام مقایسه به یاد داشته باشید که قطر آینه اصلی تلسکوپ هابل حدود دو‌ونیم متر است. از زمان جداشدن جیمز وب از پرتابگر آرین، تا استقرار کاملش در مدار نهایی بیش از ۳۰۰ مکانیسم فعال‌سازی باید به‌درستی فعال شوند تا تلسکوپ را به‌طور کامل باز کرده و در موقعیت قرار دهند. این عدد فوق‌العاده بالایی است و برای مثال مریخ‌نورد کنجکاوی با آن فرود خیره‌کننده‌اش تنها به درست عمل‌کردن حدود ۷۰ مکانیسم وابسته بود. برخلاف هابل، اگر خطایی در هریک از این سیستم‌ها پیش آید، شانسی برای تعمیر جیمز وب وجود ندارد و به همین دلیل این دوره بررسی کنونی دوره فوق‌العاده مهمی در این مأموریت به‌شمار می‌رود. مهندسان این مأموریت تنها یک فرصت برای ارسال و آماده‌سازی درست این مأموریت دارند. اگر همه چیز خوب و مطابق برنامه پیش رود این ابزار خیره‌کننده که نامش را به یاد جیمز وب، ستاره‌شناس پیشگام و مدیر ناسا در فاصله سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۸ گرفته است، می‌تواند به بررسی روزگار نخستین بعد از مهبانگ بپردازد و درعین‌حال نگاهی دقیق به دنیاهای دوردست و سرد جهان داشته باشد. گفتني است جیمز وب قرار بود در سال ۲۰۱۸ عازم مدار شود که به دلیل پیچيدگی فنی نتوانست به این پنجره پرواز برسد. این مأموریت یک بار دیگر هم پنجره پرواز سال ۲۰۱۹ را از دست داد و اکنون برای پرتاب در ۲۰۲۱ آماده می‌شود. این تأخیر باعث شده است تا هزینه این مأموریت بیش از یک میلیارد دلار از برآورد اولیه بیشتر شود.

پیش از آنکه تلسکوپ فضایی جیمز وب راه دشوار خود به‌سوی مدار دوردستش را آغاز کند، باید روی زمین به‌صورت کامل سرهم شده و تعداد بسیار زیادی از آزمایش‌های مختلف از‌جمله بازبینی سایه‌بان خورشیدی را پشت سر بگذارد و آماده شود تا آزمون‌های لرزش (ناشی از پرواز) را پشت سر بگذارد. این گامی مهم در مسیر آماده‌کردن نهایی این تلسکوپ غول‌پیکر فضایی به‌شمار می‌رود و هفته گذشته گروه‌های فعال در ساخت این تلسکوپ موفق شدند گام اول در این مسیر را برداشته و با سرهم‌کردن بخش واحد علمی و بدنه فضاپیما آن را برای مرحله بعد آماده کنند. از دو هفته قبل تاکنون متخصصان در تأسیسات نورت‌روپ گرومن در کالیفرنیا در حال نهایی‌کردن اتصالات این دو بخش اصلی مأموریتی هستند که تیزبین‌ترین چشمان بشر تاکنون را به‌روی عالم خواهد گشود. اگر همه چیز خوب پیش برود، بالاخره و بعد از مدت‌ها تأخیر، جیمز وب درحالی‌که با دقت شگفت‌انگیزی بخش‌های مختلف آن روی هم تا شده است، بر فراز موشک آرین ۵ و در ماه مارس ۲۰۲۱ از جزیره گویان سفر خود را آغاز خواهد کرد. ناسا، آژانس فضایی اروپا و آژانس فضایی کانادا بیش از ۱۰ میلیارد دلار هزینه این مأموریت کرده‌اند که البته بخش اصلی آن را ایالات متحده پرداخته است.

سایه‌بان غول‌آسای جیمز وب
پس از برقراری اتصال‌های قطعات مختلف و بررسی آنها، متخصصان سایه‌بان غول‌آسای این ابزار را که ابعادی به اندازه یک زمین تنیس است، باز می‌کنند تا به بررسی آن بپردازند و از صحت این بخش مهم از تلسکوپ اطمینان حاصل کنند. این سایه‌بان از پنج لایه کپتون تشکیل شده است که هر لایه آن قطری به ضخامت موی انسان دارد. كپتون نام پلیمایدی است که عایق حرارتی کارآمدی به‌شمار می‌رود. این لایه‌ها با غشایی آلومینیومی و سیلیکونی پوشیده شده‌اند که بتوانند بخش بزرگی از نور دریافتی خورشید را بازتاب دهند. این سایه‌بان باید از ابزارهای بخش علمی در برابر حرارت خورشید محافظت کند و دمای آنها را در حدود منفی ۲۲۳ درجه سانتی‌گراد نگاه دارد. البته برخی از دستگاه‌‌های بخش علمی به کمک واحد خنک‌کننده جیمز وب به دمایی کمتر از این نیز خواهند رسید. این ابزارها به‌طور خاص به تصویربرداری عالم در نور فروسرخ خواهند پرداخت. بعد از انجام این آزمایش‌ها و اطمینان از وضعیت مناسب همه ابزارها، کارشناسان فرایند بسته‌بندی نهایی آن برای پرواز را آغاز خواهند کرد.
سفر به فراسوی ماه
جیمز وب پس از پرتاب سفرش را به فاصله یک‌و‌نیم میلیون کیلومتری از زمین آغاز می‌کند. در مقام مقایسه به یاد داشته باشید که تلسکوپ فضایی هابل در مداری به ارتفاع تقریبا ۵۵۰کیلومتری در حال دورزدن به دور زمین است. در این نقطه که در پشت ماه و در نقطه لاگرانژی زمین قرار دارد، جیمز وب باید مانند یک ساختار اوریگامی پیچیده، باز شود تا در نهایت آینه شش‌ونیم متری خود را به‌سوی هدف‌های خود و مرزهای دیده‌شده عالم نشانه رود و چشمان خود و انسان را به شگفتی‌های نادیده‌ای از جهان باز کند. بازهم در مقام مقایسه به یاد داشته باشید که قطر آینه اصلی تلسکوپ هابل حدود دو‌ونیم متر است. از زمان جداشدن جیمز وب از پرتابگر آرین، تا استقرار کاملش در مدار نهایی بیش از ۳۰۰ مکانیسم فعال‌سازی باید به‌درستی فعال شوند تا تلسکوپ را به‌طور کامل باز کرده و در موقعیت قرار دهند. این عدد فوق‌العاده بالایی است و برای مثال مریخ‌نورد کنجکاوی با آن فرود خیره‌کننده‌اش تنها به درست عمل‌کردن حدود ۷۰ مکانیسم وابسته بود. برخلاف هابل، اگر خطایی در هریک از این سیستم‌ها پیش آید، شانسی برای تعمیر جیمز وب وجود ندارد و به همین دلیل این دوره بررسی کنونی دوره فوق‌العاده مهمی در این مأموریت به‌شمار می‌رود. مهندسان این مأموریت تنها یک فرصت برای ارسال و آماده‌سازی درست این مأموریت دارند. اگر همه چیز خوب و مطابق برنامه پیش رود این ابزار خیره‌کننده که نامش را به یاد جیمز وب، ستاره‌شناس پیشگام و مدیر ناسا در فاصله سال‌های ۱۹۶۱ تا ۱۹۶۸ گرفته است، می‌تواند به بررسی روزگار نخستین بعد از مهبانگ بپردازد و درعین‌حال نگاهی دقیق به دنیاهای دوردست و سرد جهان داشته باشد. گفتني است جیمز وب قرار بود در سال ۲۰۱۸ عازم مدار شود که به دلیل پیچيدگی فنی نتوانست به این پنجره پرواز برسد. این مأموریت یک بار دیگر هم پنجره پرواز سال ۲۰۱۹ را از دست داد و اکنون برای پرتاب در ۲۰۲۱ آماده می‌شود. این تأخیر باعث شده است تا هزینه این مأموریت بیش از یک میلیارد دلار از برآورد اولیه بیشتر شود.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها