ايران و قطر روی خط گسترش روابط دوجانبه
حسين ايزدپناه
براي يافتن اشتراكات قومي و فرهنگي مناطق جنوب ايران با همسايگان خود تصميم به سفر به كشور قطر گرفتم؛ كشوري كه براي سال‌هاي سال ميزبان بسياري از مردمان مناطق جنوب برای امرار و معاش بود و جدا از پيوندهاي تاريخي و فرهنگي بين دو كشور، قطر رقيب اقتصادي ايران در حوزه گازي مشترك پارس جنوبي است كه البته قطري‌ها آن را «گنبد شمالي» مي‌نامند.كشوري با جمعيتي حدود دوميليون‌و 400 هزار نفر كه دو ميليون نفر آن را افراد مقيم و اغلب آسياي شرقي تشكيل مي‌دهند، توانسته است در سه دهه گذشته به‌واسطه درآمد اقتصادي بالا، گام‌هاي بلندي در توسعه همه‌جانبه خود بردارد و با درك فزاينده از اهميت گسترش ارتباط با جامعه بين‌الملل نقش قابل توجهي در فرايند ديپلماتيك منطقه خاورميانه و جهان ايفا كند.با خط هوايي ايرويز قطر كه معمولا بيشتر ايام هفته از شيراز به دوحه پرواز دارد و يكي از ايرلاين‌هاي فعال در ايران است، وارد «دوحه» پايتخت اين كشور شدم. دوحه شهري است با رطوبت و غبار محلي هميشگي شبيه به آنچه ما در بخش‌هاي جنوبي كشور تجربه مي‌كنيم. در بدو ورود و در يك تاكسي كه راننده‌اش يك هندي مقيم بود، به روزنامه «الشرق» برخوردم كه عكسي از محمدجواد ظريف با لبخند خاص خودش در كنار امير قطر و روزشماري از مدت زمان «حصار» در بالاي صفحه اول آن خودنمايي مي‌كرد؛ همچنين بيرون از شيشه ماشين در تصاوير بزرگ در خيابان‌هاي شهر و برچسب‌هاي پشت ماشين‌هاي اكثرا مدل بالا عبارت‌هايي مانند «كلنا وطن» و «تميم المجد» را مي‌شد نظاره كرد كه در همبستگي ملت با حاكميت نوشته شده بودند و همه اينها حکايت از تغييرات اساسي در سياست‌هاي اين كشور اميرنشين در دو سال اخير داشت.بعد از اينكه در ژانويه سال 2017 برادران عربي قطر به رهبري عربستان روابط ديپلماتيك خود را با اين كشور قطع كردند و مرزهاي آبي، زميني و هوايي خود را به روي كشور بستند، ايران بلافاصله مواد غذايي و امكانات اوليه را از طريق بندر بوشهر و بندر دير به قطر ارسال كرد و اين در حالي اتفاق افتاد كه يك سال پيش از اين قطر همگام با عربستان و در پي حمله به سفارت عربستان در تهران، سفير خود را از ايران فرا خوانده بود.وزير كشاورزي قطر عملكرد ايران در كمك به قطر را ستود و آن را بر اساس موازين بين‌المللي دانست و اذعان كرد: «ايران با وجود اينكه دچار تحريم است اما نقش بين‌المللي خود را به عنوان يك كشور داراي چارچوب انساني به خوبي ايفا كرد».سفير قطر مدتي بعد به تهران بازگشت و ايران از اين رويكرد استقبال كرد در حالي كه خشم عربستان برانگيخته شد. اما اگر خواسته باشيم دلايل و شرايط ايران و قطر براي نزديكي بيشتر را بررسي كنيم ابتدا بايد جايگاه قطر را در معادلات منطقه‌اي و جهاني ببينيم و بفهميم چگونه اين كشور با مساحت كم توانست توجه جهاني را به خود جلب كند.قطر كشوري است در جنوب غربي قاره آسيا كه توسط خاندان آل ثاني حكمراني مي‌شود. پيش از بهره‌برداري از منابع نفت و گاز خام به‌واسطه صيد مرواريد و تجارت معروف بود اما پس از توليد نفت و گاز و فروش آن، از ثروتمندترين كشورهاي جهان مي‌شود. پيش‌بيني مي‌شود حجم توليد قطر از گاز طبيعي تا سال 2024 به ميزان 42 درصد رشد داشته باشد. در حال حاضر حجم کل صادرات گاز در ماه به 6/9 ميليون تن مي‌رسد.اين کشور داراي بالاترين توسعه منابع انساني در بين كشورهاي جهان عرب است. در سال 2017 جمعيت اين كشور 2/6 ميليون نفر بوده است كه شامل 313 هزار نفر شهروند قطري و 2/3 ميليون تبعه خارجي است و از جمله افتخارات اين كشور عربي ميزباني از يكي از بزرگ‌ترين رويدادهاي ورزشي جهان يعني جام جهاني فوتبال 2022 است. در سه دهه گذشته با شناخت ظرفيت‌هاي طبيعي خود به‌خصوص نفت و گاز خام اقدام به بالابردن درآمد ملي و سرمايه‌گذاري در بخش‌هاي مختلف مي‌كند و به تازگي نيز بنا بر اعلام رسانه‌ها به منظور جذب سرمايه‌گذاران خارجي، اقامت پنج‌ساله اعطا خواهد كرد.ميزباني دوحه از نمايشگاه‌هاي معتبر بين‌المللي براي ايجاد فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري قابل توجه است؛ به عنوان مثال ثبت‌نام براي نمايشگاه بين‌المللي راه ابريشم آغاز شده كه قرار است سوم تا پنجم نوامبر 2019 در مركز تجارت و كنفرانس‌هاي بين‌المللي دوحه قطر برگزار شود؛ هم‌زمان رويدادهاي فرهنگي و هنري نيز به شكل گسترده در جريان است؛ مثل فستيوال هنرهاي تجسمي كه اين روزها در شهرک
فرهنگي- هنري کتارا در جريان است و بيش از 205 هنرمند از 65 کشور از سراسر جهان از جمله ايران در اين رويداد حضور دارند.از ديگر شرکت‌هايي که اعتبار بين‌المللي نيز دارند شرکت هواپيمايي قطر ايرويز است که در سال 2012 به عنوان بهترين ايرلاين‌هاي دنيا شناخته شده است. اين هواپيمايي به بيشتر از 140 مقصد متفاوت در دنيا پرواز دارد. اين ابرشرکت خطوط هوايي در ابتداي فعاليتش به سه يا چهار مقصد محدود پرواز داشت. از افتخارات اين هواپيمايي که موجب ثبت يک رکورد نيز شد، اجراي طولاني‌ترين پرواز مستقيم جهان از دوحه به آکلند در نيوزيلند بود و بيشتر از 16 ساعت به طول انجاميد.تلويزيون «الجزيره» نيز که مرکز اصلي آن در دوحه قطر است، از رسانه‌هاي تأثيرگذار منطقه خاورميانه محسوب می‌شود و بيش از 82 زيرمجموعه در جهان دارد.
برخي برنامه‌هاي تحليل‌محور اين شبکه مانند «سناريوها» و «اتجاه المعاکس» که از مجريان مطرح بهره مي‌گيرد، طرفداران بي‌شماري در جهان عرب دارند. همچنين اين شبکه نقش مهمي در تحولات کشورهاي عربي موسوم به بهار عربي داشت و همين امر باعث خشم بسياري از حکومت‌ها شد. حتي يکي از بندهاي حکومت‌هاي محاصره‌کننده قطر براي رفع حصار، تعطيلي اين شبکه بوده است.قرارگيري قطر و ايران در شرايط منفعت‌پذيري دوجانبه، آنها را در موقعيت دو شريک استراتژيکي مهم و تأثيرگذار در منطقه قرار مي‌دهد. اگرچه براي رسيدن به ثبات منطقه‌اي و توسعه همکاري‌هاي چندجانبه بهتر است کشورهاي منطقه اختلاف‌ها را کنار بگذارند و بر اشتراک‌های اقليمي، تاريخي و سياسي و منافع اقتصادي تأكيد کنند؛ چرا‌که توافق‌های آنها مي‌تواند بسياري از جريان‌هاي پرآشوب حال حاضر را که منطقه خاورميانه آن را بيش از هميشه تجربه مي‌كند، از ميان بردارد؛ به‌خصوص آنچه از آن به‌عنوان دخالت‌هاي خارجي و تروريسم ياد مي‌شود.اما واقعيت اين است که هم قطر و هم ايران محل کينه‌ورزي برخي کشورهاي منطقه قرار گرفته‌اند. مدت‌هاست ايران و عربستان بر سر مسائل عمده‌اي مانند سوريه و يمن، باهم اختلاف دارند.
قطر نيز دو سال قبل از سوي ائتلاف عربي به سرکردگي عربستان و سه کشور ديگر يعني مصر، امارات و بحرين، محاصره شد و این کشورها همه مرزهاي خود را روي اين کشور که تا بيش از اين در ائتلاف نظامي عربي در يمن در کنار عربستان حضور داشت، بستند و روابط ديپلماتيک خود را قطع کردند که اين محاصره تاکنون با وجود واسطه‌گري برخي کشورها از‌جمله کويت هنوز ادامه دارد.اما وضعيت پيش‌آمده به خودکفايي اين کشور کمک کرد و توليدات داخلي و کشاورزي را در کنار سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي افزايش داد. قطر پيش از اين با آگاهي از اهميت توسعه در رابطه با جامعه جهاني، به مقدار زيادي به توان اقتصادي خود کمک کرده بود و بدون شک همين مسئله در کنار ثبات مالي اين کشور، حسادت برخي کشورهاي همسايه را براي سياست‌هاي تقابلي برانگيخته بود.اما قطر با وجود قرارگيري در حصار، نقش خود را در کسوت انسان‌دوستانه با کمک‌هايي که به لبنان، فلسطين و افغانستان در سال 2019 کرد، تکميل كرد. اين کشور توانست 500 میليون دلار در اختيار لبنان قرار دهد و 150 میليون دلار به فلسطين کمک کند. همچنين با تفاهم‌نامه‌اي که مؤسسه خيريه «الغرافه» با افغانستان منعقد کرد، در مرحله اول 40
میليون دلار به بخش ساختمان‌سازي، بهداشت و درمان اختصاص داد.حالا در رقابت‌هاي منطقه‌اي بين کشورها، نشانه‌هايي وجود دارد که ايران و قطر را بيشتر از گذشته در فرايند ديپلماتيک به هم نزديک مي‌كند و شايد اين ارتباط با تقويت صنعت توريسم دريايي به ملت‌ها نيز سرايت کند که البته مقدمات اين برنامه نيز با پهلوگيري کشتي «گرند‌فري» در بندر بوشهر فراهم شده است. اين کشتي براي ايجاد خط باري و مسافري بين بوشهر و دوحه با ظرفيت هزار‌و 300 صندلي و 250 اتاق در‌حال‌حاضر در بندر بوشهر پهلو گرفته است و انتظار مي‌رود تا برگزاري جام جهاني قطر، اين خط کشتي‌راني بتواند در صنعت گردشگري دو کشور دريچه‌اي تازه بگشايد.مخزن گازي پارس جنوبي يا همان گنبد شمالي واقع‌شده در مرز دريايي دو کشور، نقطه مشترک درآمدهاي اقتصادي ايران و قطر است. اگرچه ايران به مدت 10 سال از رقيب خود در برداشت از اين مخزن مشترک عقب بود، آن‌هم به واسطه سرمايه‌گذاري‌هاي کلاني که قطر در اين بخش انجام داده بود و ايران به خاطر تحريم‌ها و مسائل ديگر از قبيل جنگ ايران و عراق امکان جذب سرمايه‌گذاري در اين حوزه را نيافته بود؛ اما حالا با افتتاح فازهاي 13، 22 و 24 پارس جنوبي و
تزريق 11 ميليارد دلار در پروژه‌هاي عسلويه، توليد ايران به بيش از صد میليون مترمکعب گاز در روز رسيده است و اين يعني نزديکي در برداشت با قطر. اگرچه قطر مي‌خواهد تا سال‌هاي آينده، 40 درصد برداشت خود را افزايش دهد.يکي از اعتراض‌های هميشگي ايران به همسايه‌هاي خود، وجود پايگاه‌هاي نظامي آمريکا در خاک کشورهاي آنهاست؛ اما آنچه آمريکا بعد از 13 سال در تصميمي غيرمنتظره در قطر انجام داد، کاملا به نفع سياست‌هاي ارتباطي تهران و دوحه بوده است. آمريکا فرماندهي عمليات هوايي خود را از پايگاه «العديد» قطر خارج و به پايگاهي در ايالت کاروليناي جنوبي منتقل کرد. اين پايگاه براي فرماندهي جت‌هاي جنگنده و هواپيماهاي بدون سرنشين استفاده مي‌شد و احتمالا اين اقدام در شرايط تنش آمريکا با ايران و پي‌بردن به توان نظامي ايران انجام شده است که در هر صورت زمينه مناسبي را براي همکاري‌هاي منطقه‌اي و امنيتي بين ايران و قطر فراهم مي‌كند.در نشست‌هاي متعددي که بين مقامات ايراني و قطري در ماه‌هاي اخير انجام شده است، نوعي سياست همفکري براي گسترش مناسبات و تلاش در آرام‌کردن شرايط منطقه ديده مي‌شود که بنا بر نيازهاي قواعد بين‌المللي در ارائه يک
الگوي شايسته از همکاري‌هاي منطقه‌اي، بسيار ضروري به نظر مي‌رسد.در گفت‌وگوهايي که ميان حسن روحاني و «شيخ تميم بن‌حمد»، امير قطر صورت گرفته، امير جوان مخالف نقض برجام از سوي آمريکا و تشديد تنش در ساختار روابط ايران و آمريکا است و شايد در‌اين‌باره بتوان قطر را گزينه‌اي در قامت يک ميانجي براي حل بحران ميان ايران و آمريکا به حساب آورد.به نظر مي‌رسد يکي از ضرورت‌هاي ارتباطي بين ايران و قطر، ايجاد تسهيلات در فعاليت‌هاي بازرگاني باشد که شاید در اين زمینه تقويت فعاليت‌هاي بندري و ايجاد مناطق آزاد و مشترک بتواند اين روند را سرعت بخشد و از اين طريق، زمينه‌سازي هماهنگي سياست‌ها و توسعه روابط دوجانبه نيز وارد فاز جدي‌تري شود.
براي يافتن اشتراكات قومي و فرهنگي مناطق جنوب ايران با همسايگان خود تصميم به سفر به كشور قطر گرفتم؛ كشوري كه براي سال‌هاي سال ميزبان بسياري از مردمان مناطق جنوب برای امرار و معاش بود و جدا از پيوندهاي تاريخي و فرهنگي بين دو كشور، قطر رقيب اقتصادي ايران در حوزه گازي مشترك پارس جنوبي است كه البته قطري‌ها آن را «گنبد شمالي» مي‌نامند.كشوري با جمعيتي حدود دوميليون‌و 400 هزار نفر كه دو ميليون نفر آن را افراد مقيم و اغلب آسياي شرقي تشكيل مي‌دهند، توانسته است در سه دهه گذشته به‌واسطه درآمد اقتصادي بالا، گام‌هاي بلندي در توسعه همه‌جانبه خود بردارد و با درك فزاينده از اهميت گسترش ارتباط با جامعه بين‌الملل نقش قابل توجهي در فرايند ديپلماتيك منطقه خاورميانه و جهان ايفا كند.با خط هوايي ايرويز قطر كه معمولا بيشتر ايام هفته از شيراز به دوحه پرواز دارد و يكي از ايرلاين‌هاي فعال در ايران است، وارد «دوحه» پايتخت اين كشور شدم. دوحه شهري است با رطوبت و غبار محلي هميشگي شبيه به آنچه ما در بخش‌هاي جنوبي كشور تجربه مي‌كنيم. در بدو ورود و در يك تاكسي كه راننده‌اش يك هندي مقيم بود، به روزنامه «الشرق» برخوردم كه عكسي از محمدجواد ظريف با لبخند خاص خودش در كنار امير قطر و روزشماري از مدت زمان «حصار» در بالاي صفحه اول آن خودنمايي مي‌كرد؛ همچنين بيرون از شيشه ماشين در تصاوير بزرگ در خيابان‌هاي شهر و برچسب‌هاي پشت ماشين‌هاي اكثرا مدل بالا عبارت‌هايي مانند «كلنا وطن» و «تميم المجد» را مي‌شد نظاره كرد كه در همبستگي ملت با حاكميت نوشته شده بودند و همه اينها حکايت از تغييرات اساسي در سياست‌هاي اين كشور اميرنشين در دو سال اخير داشت.بعد از اينكه در ژانويه سال 2017 برادران عربي قطر به رهبري عربستان روابط ديپلماتيك خود را با اين كشور قطع كردند و مرزهاي آبي، زميني و هوايي خود را به روي كشور بستند، ايران بلافاصله مواد غذايي و امكانات اوليه را از طريق بندر بوشهر و بندر دير به قطر ارسال كرد و اين در حالي اتفاق افتاد كه يك سال پيش از اين قطر همگام با عربستان و در پي حمله به سفارت عربستان در تهران، سفير خود را از ايران فرا خوانده بود.وزير كشاورزي قطر عملكرد ايران در كمك به قطر را ستود و آن را بر اساس موازين بين‌المللي دانست و اذعان كرد: «ايران با وجود اينكه دچار تحريم است اما نقش بين‌المللي خود را به عنوان يك كشور داراي چارچوب انساني به خوبي ايفا كرد».سفير قطر مدتي بعد به تهران بازگشت و ايران از اين رويكرد استقبال كرد در حالي كه خشم عربستان برانگيخته شد. اما اگر خواسته باشيم دلايل و شرايط ايران و قطر براي نزديكي بيشتر را بررسي كنيم ابتدا بايد جايگاه قطر را در معادلات منطقه‌اي و جهاني ببينيم و بفهميم چگونه اين كشور با مساحت كم توانست توجه جهاني را به خود جلب كند.قطر كشوري است در جنوب غربي قاره آسيا كه توسط خاندان آل ثاني حكمراني مي‌شود. پيش از بهره‌برداري از منابع نفت و گاز خام به‌واسطه صيد مرواريد و تجارت معروف بود اما پس از توليد نفت و گاز و فروش آن، از ثروتمندترين كشورهاي جهان مي‌شود. پيش‌بيني مي‌شود حجم توليد قطر از گاز طبيعي تا سال 2024 به ميزان 42 درصد رشد داشته باشد. در حال حاضر حجم کل صادرات گاز در ماه به 6/9 ميليون تن مي‌رسد.اين کشور داراي بالاترين توسعه منابع انساني در بين كشورهاي جهان عرب است. در سال 2017 جمعيت اين كشور 2/6 ميليون نفر بوده است كه شامل 313 هزار نفر شهروند قطري و 2/3 ميليون تبعه خارجي است و از جمله افتخارات اين كشور عربي ميزباني از يكي از بزرگ‌ترين رويدادهاي ورزشي جهان يعني جام جهاني فوتبال 2022 است. در سه دهه گذشته با شناخت ظرفيت‌هاي طبيعي خود به‌خصوص نفت و گاز خام اقدام به بالابردن درآمد ملي و سرمايه‌گذاري در بخش‌هاي مختلف مي‌كند و به تازگي نيز بنا بر اعلام رسانه‌ها به منظور جذب سرمايه‌گذاران خارجي، اقامت پنج‌ساله اعطا خواهد كرد.ميزباني دوحه از نمايشگاه‌هاي معتبر بين‌المللي براي ايجاد فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري قابل توجه است؛ به عنوان مثال ثبت‌نام براي نمايشگاه بين‌المللي راه ابريشم آغاز شده كه قرار است سوم تا پنجم نوامبر 2019 در مركز تجارت و كنفرانس‌هاي بين‌المللي دوحه قطر برگزار شود؛ هم‌زمان رويدادهاي فرهنگي و هنري نيز به شكل گسترده در جريان است؛ مثل فستيوال هنرهاي تجسمي كه اين روزها در شهرک
فرهنگي- هنري کتارا در جريان است و بيش از 205 هنرمند از 65 کشور از سراسر جهان از جمله ايران در اين رويداد حضور دارند.از ديگر شرکت‌هايي که اعتبار بين‌المللي نيز دارند شرکت هواپيمايي قطر ايرويز است که در سال 2012 به عنوان بهترين ايرلاين‌هاي دنيا شناخته شده است. اين هواپيمايي به بيشتر از 140 مقصد متفاوت در دنيا پرواز دارد. اين ابرشرکت خطوط هوايي در ابتداي فعاليتش به سه يا چهار مقصد محدود پرواز داشت. از افتخارات اين هواپيمايي که موجب ثبت يک رکورد نيز شد، اجراي طولاني‌ترين پرواز مستقيم جهان از دوحه به آکلند در نيوزيلند بود و بيشتر از 16 ساعت به طول انجاميد.تلويزيون «الجزيره» نيز که مرکز اصلي آن در دوحه قطر است، از رسانه‌هاي تأثيرگذار منطقه خاورميانه محسوب می‌شود و بيش از 82 زيرمجموعه در جهان دارد.
برخي برنامه‌هاي تحليل‌محور اين شبکه مانند «سناريوها» و «اتجاه المعاکس» که از مجريان مطرح بهره مي‌گيرد، طرفداران بي‌شماري در جهان عرب دارند. همچنين اين شبکه نقش مهمي در تحولات کشورهاي عربي موسوم به بهار عربي داشت و همين امر باعث خشم بسياري از حکومت‌ها شد. حتي يکي از بندهاي حکومت‌هاي محاصره‌کننده قطر براي رفع حصار، تعطيلي اين شبکه بوده است.قرارگيري قطر و ايران در شرايط منفعت‌پذيري دوجانبه، آنها را در موقعيت دو شريک استراتژيکي مهم و تأثيرگذار در منطقه قرار مي‌دهد. اگرچه براي رسيدن به ثبات منطقه‌اي و توسعه همکاري‌هاي چندجانبه بهتر است کشورهاي منطقه اختلاف‌ها را کنار بگذارند و بر اشتراک‌های اقليمي، تاريخي و سياسي و منافع اقتصادي تأكيد کنند؛ چرا‌که توافق‌های آنها مي‌تواند بسياري از جريان‌هاي پرآشوب حال حاضر را که منطقه خاورميانه آن را بيش از هميشه تجربه مي‌كند، از ميان بردارد؛ به‌خصوص آنچه از آن به‌عنوان دخالت‌هاي خارجي و تروريسم ياد مي‌شود.اما واقعيت اين است که هم قطر و هم ايران محل کينه‌ورزي برخي کشورهاي منطقه قرار گرفته‌اند. مدت‌هاست ايران و عربستان بر سر مسائل عمده‌اي مانند سوريه و يمن، باهم اختلاف دارند.
قطر نيز دو سال قبل از سوي ائتلاف عربي به سرکردگي عربستان و سه کشور ديگر يعني مصر، امارات و بحرين، محاصره شد و این کشورها همه مرزهاي خود را روي اين کشور که تا بيش از اين در ائتلاف نظامي عربي در يمن در کنار عربستان حضور داشت، بستند و روابط ديپلماتيک خود را قطع کردند که اين محاصره تاکنون با وجود واسطه‌گري برخي کشورها از‌جمله کويت هنوز ادامه دارد.اما وضعيت پيش‌آمده به خودکفايي اين کشور کمک کرد و توليدات داخلي و کشاورزي را در کنار سرمايه‌گذاري مستقيم خارجي افزايش داد. قطر پيش از اين با آگاهي از اهميت توسعه در رابطه با جامعه جهاني، به مقدار زيادي به توان اقتصادي خود کمک کرده بود و بدون شک همين مسئله در کنار ثبات مالي اين کشور، حسادت برخي کشورهاي همسايه را براي سياست‌هاي تقابلي برانگيخته بود.اما قطر با وجود قرارگيري در حصار، نقش خود را در کسوت انسان‌دوستانه با کمک‌هايي که به لبنان، فلسطين و افغانستان در سال 2019 کرد، تکميل كرد. اين کشور توانست 500 میليون دلار در اختيار لبنان قرار دهد و 150 میليون دلار به فلسطين کمک کند. همچنين با تفاهم‌نامه‌اي که مؤسسه خيريه «الغرافه» با افغانستان منعقد کرد، در مرحله اول 40
میليون دلار به بخش ساختمان‌سازي، بهداشت و درمان اختصاص داد.حالا در رقابت‌هاي منطقه‌اي بين کشورها، نشانه‌هايي وجود دارد که ايران و قطر را بيشتر از گذشته در فرايند ديپلماتيک به هم نزديک مي‌كند و شايد اين ارتباط با تقويت صنعت توريسم دريايي به ملت‌ها نيز سرايت کند که البته مقدمات اين برنامه نيز با پهلوگيري کشتي «گرند‌فري» در بندر بوشهر فراهم شده است. اين کشتي براي ايجاد خط باري و مسافري بين بوشهر و دوحه با ظرفيت هزار‌و 300 صندلي و 250 اتاق در‌حال‌حاضر در بندر بوشهر پهلو گرفته است و انتظار مي‌رود تا برگزاري جام جهاني قطر، اين خط کشتي‌راني بتواند در صنعت گردشگري دو کشور دريچه‌اي تازه بگشايد.مخزن گازي پارس جنوبي يا همان گنبد شمالي واقع‌شده در مرز دريايي دو کشور، نقطه مشترک درآمدهاي اقتصادي ايران و قطر است. اگرچه ايران به مدت 10 سال از رقيب خود در برداشت از اين مخزن مشترک عقب بود، آن‌هم به واسطه سرمايه‌گذاري‌هاي کلاني که قطر در اين بخش انجام داده بود و ايران به خاطر تحريم‌ها و مسائل ديگر از قبيل جنگ ايران و عراق امکان جذب سرمايه‌گذاري در اين حوزه را نيافته بود؛ اما حالا با افتتاح فازهاي 13، 22 و 24 پارس جنوبي و
تزريق 11 ميليارد دلار در پروژه‌هاي عسلويه، توليد ايران به بيش از صد میليون مترمکعب گاز در روز رسيده است و اين يعني نزديکي در برداشت با قطر. اگرچه قطر مي‌خواهد تا سال‌هاي آينده، 40 درصد برداشت خود را افزايش دهد.يکي از اعتراض‌های هميشگي ايران به همسايه‌هاي خود، وجود پايگاه‌هاي نظامي آمريکا در خاک کشورهاي آنهاست؛ اما آنچه آمريکا بعد از 13 سال در تصميمي غيرمنتظره در قطر انجام داد، کاملا به نفع سياست‌هاي ارتباطي تهران و دوحه بوده است. آمريکا فرماندهي عمليات هوايي خود را از پايگاه «العديد» قطر خارج و به پايگاهي در ايالت کاروليناي جنوبي منتقل کرد. اين پايگاه براي فرماندهي جت‌هاي جنگنده و هواپيماهاي بدون سرنشين استفاده مي‌شد و احتمالا اين اقدام در شرايط تنش آمريکا با ايران و پي‌بردن به توان نظامي ايران انجام شده است که در هر صورت زمينه مناسبي را براي همکاري‌هاي منطقه‌اي و امنيتي بين ايران و قطر فراهم مي‌كند.در نشست‌هاي متعددي که بين مقامات ايراني و قطري در ماه‌هاي اخير انجام شده است، نوعي سياست همفکري براي گسترش مناسبات و تلاش در آرام‌کردن شرايط منطقه ديده مي‌شود که بنا بر نيازهاي قواعد بين‌المللي در ارائه يک
الگوي شايسته از همکاري‌هاي منطقه‌اي، بسيار ضروري به نظر مي‌رسد.در گفت‌وگوهايي که ميان حسن روحاني و «شيخ تميم بن‌حمد»، امير قطر صورت گرفته، امير جوان مخالف نقض برجام از سوي آمريکا و تشديد تنش در ساختار روابط ايران و آمريکا است و شايد در‌اين‌باره بتوان قطر را گزينه‌اي در قامت يک ميانجي براي حل بحران ميان ايران و آمريکا به حساب آورد.به نظر مي‌رسد يکي از ضرورت‌هاي ارتباطي بين ايران و قطر، ايجاد تسهيلات در فعاليت‌هاي بازرگاني باشد که شاید در اين زمینه تقويت فعاليت‌هاي بندري و ايجاد مناطق آزاد و مشترک بتواند اين روند را سرعت بخشد و از اين طريق، زمينه‌سازي هماهنگي سياست‌ها و توسعه روابط دوجانبه نيز وارد فاز جدي‌تري شود.