ماندلا به روايت خانيکي، کاشي موسويبجنوردي، محمودي و قرباناوغلي
دوگانه بخشش و نفرت سياسي
شرق: همايش «شب نلسون ماندلا و ايران به بهانه رونمايي کتاب «با ماندلا در کشور رنگينکمان» در مرکز دايرهالمعارف بزرگ اسلامي برگزار شد. در اين همايش که با حضور مصطفي معين، وزير علوم دولت اصلاحات همراه بود، کاظم موسويبجنوردي، رئيس دایرهالمعارف اسلامي، هادي خانيکي، استاد ارتباطات، محمدجواد کاشي، استاد علوم سياسي، سيدعلي محمودي، پژوهشگر علوم سياسي و جاويد قرباناوغلي، سفير اسبق ايران در آفريقاي جنوبي در دولت ماندلا و نويسنده کتاب «با ماندلا در کشور رنگينکمان» به سخنراني پرداختند. همچنين هادي خانيکي پيام سيدمحمد خاتمي براي ششمين سال درگذشت ماندلا و همچنين نگارش کتاب اخير را قرائت کرد. در ادامه مشروح اين همايش را ميخوانيد.
موسويبجنوردي: زندان بر انديشه ماندلا تأثير گذاشت
کاظم موسويبجنوردي، رئيس دایرهالمعارف اسلامي، در ابتداي اين نشست ضمن قدرداني از علي دهباشي براي برگزاري سلسله شبهاي بخارا گفت: «در ابتدا ميخواهم خاطرهاي از دوران مسئوليتم در کتابخانه ملي بگويم. در آن زمان اينجانب به آفريقاي جنوبي دعوت شدم. مسئولان وقت اين کشور من را به زندان ماندلا بردند و من هم به دليل داشتن سابقه زندان در نظام پيشين ايران پرسشهاي تخصصي درباره رعايت حقوق متهم در مقطعي که ماندلا در زندان بود، ميپرسيدم؛ مانند اينکه وضعيت بهداشت يا غذا و مجموعا حقوق متهم چگونه بوده است؟ بعد از مشاهداتم از اعماق وجودم دريافتم که واقعا 27 سال زندان يک مشقت باورنکردني است؛ اما ماندلا بعد از تحمل چنين ستمي گذشت را به جاي انتقام انتخاب ميکند. ماندلا در ابتدا محکوم به اعدام بود؛ اما چنان دفاعيهاي داشت که وجدان قاضي پرونده بيدار شد و حکم اعدام به حبس تغيير يافت و به تبع او نفرات ديگر که در آن پرونده بودند، هم اعدام نشدند. نکته ديگر اين است که ماندلا پيش از آنکه به زندان برود، اساسا به دليل مبارزههاي مسلحانه دستگير شد؛ اما در دوران زندان دريافت که بايد مبارزه مدني و بدون خشونت باشد. واقعا زندان بر انديشه
افراد تأثير ميگذارد و خود من هم با انديشه مبارزه مسلحانه به زندان رفتم و با انديشه دموکراسي بيرون آمدم. در نهايت بايد گفت که اگر ماندلا بخشش را انتخاب نميکرد، معلوم نبود که سرنوشت آفريقا چه ميشد. او وقتي آزاد شد، همه ظالمان را بخشيد و گفت که همه مردم بايد فقط به فکر ساختن کشورمان باشيم».
خانيکي: انباشت نفرت چيزي جز آشوب يا استبداد به ارمغان نميآورد
به گزارش ايرنا در ادامه اين نشست هادي خانيکي، استاد ارتباطات گفت: «ماندلا در همه دوران مبارزه و حتي در اوج قدرت، در جستوجوي مبارزه آشتيجويانه بود و از نفرتپراکني پرهيز ميکرد؛ چراکه نتيجه انباشت نفرت چيزي جز آشوب يا استبداد نيست. ماندلا ميدانست که شکاف اجتماعي چه عوارض خطرناکي ميتواند داشته باشد. انباشت نفرت چيزي جز آشوب يا استبداد به ارمغان نميآورد».
اين استاد دانشگاه معتقد است: «مطالعه گفتمان ماندلا ميتواند گفتمانهاي انقلابي دنيا را به هم نزديک کند». خانيکي، آشتيجويي در کنار تسليمنشدن را خصلت اساسي مبارزه ماندلا عليه آپارتايد ارزيابي کرد و ادامه داد: «يادداشتهاي ماندلا در کتاب راه دشوار آزادي داستان زندگي واقعي او است». او زندگي ماندلا را سرشار از انقلابيگري همراه با مدارا عنوان کرد و گفت: «ماندلا، راه دشوار آزادي را با هموزنکردن اين دو مفهوم و در پايان هم با مهرباني آن را تمام کرد و عشق را جايگزين نفرت کرد».
اين استاد ارتباطات، بخشش را گمشده انقلابها دانست و گفت: «ماندلا در کنارهگيري از قدرت هم امتحان خوبي پس داد و مثل رابرت موگابه، رهبر زيمبابوه، در قدرت نماند و پس از يک دوره رياستجمهوري، کنارهگيري کرد». خانيکي گفت: «شايد اين مشي ماندلا را نتوان در سپهر سياسي تئوريزه کرد؛ اما جايگاه مقبولي پيدا کرد؛ بهطوريکه شايسته دريافت دکتراي افتخاري شد». او شاهکار ماندلا را زندگي عملي او و مهمترين نظريه او را زندگي اخلاقي بدون خشونت دانست و گفت: «مبارزات ماندلا نوع متفاوتي از کنشگري سياسي بود».
استاد ارتباطات دانشگاه علامه به اعطاي دکتراي افتخاري دانشگاه تهران به ماندلا در دوران دولت اول سازندگي و استقبال گسترده دانشجويان ايراني از او اشاره کرد و گفت: «محبوبيت ماندلا ناشي از اين موضوع بود که الگوي گذشت بود و کسي بود که بعد از آزادي از زندان، سفيدپوستان و حتي زندانبان خود را بخشيد تا همه با هم کشور را بسازند». خانيکي، ماندلا را مبارزي ارزيابي کرد که در دوران انقلابيگري و در اوج قدرت و در دوران کنارهگيري، دنبال صلح بود؛ ولي دنبال توسل به خشونت نبود و درعينحال از آرمانها هم کوتاه نيامد. او آشتيجويي را يک باور و فضيلتي نهادينهشده در وجود ماندلا دانست و گفت: «ماندلا، خشونتگريزي را به يک راهبرد تبديل کرد و دنبال مبارزه صلحآميز بود».
اين استاد ارتباطات با بيان اين موضوع که اگر به دنبال کاهش مشکلات جامعه هستيم، بايد آشتيجويي را به راهبرد جامعه تبديل کنيم، گفت: «چيزي در وجود لايههاي پنهان جامعه به نام صلح وجود دارد و چون ماندلا يک نماد راستين براي آن است، مردم او را دوست دارند». او با تأکيد بر اين موضوع که محبوبيت اسطورههاي صلح و دوستي در جهان ازجمله ايران رو به رشد است، اضافه کرد: «حتي در جامعه ايران، عقل عمومي بر پرهيز از خشونت تأکيد دارد».
خانيکي تفاوتهاي مبارزه صلحآميز با تسليم را يادآور شد و گفت: «ماندلا مبارزه دور از خشونت را ترجيح داد؛ چراکه اثرات آن پايدارتر و با آرمانهاي بشري و با شرايط جوامع درحالتوسعه سازگارتر است». او به تأثيرپذيري سفيدپوستان آفريقاي جنوبي و طبقه حاکم در اين کشور از ماندلا اشاره کرد و گفت: «صلحطلبي ماندلا آنجا ارزشمندتر ميشود که طرف مقابل را هم به آشتيجويي ترغيب ميکند».
استاد ارتباطات دانشگاه علامه، مشارکتدادن رقيب در حکومت را يکي از شاخصههاي ديگر ماندلا عنوان کرد و گفت: «گفتمان ماندلا مبتني بر پيروزي با رقيب است و نه پيروزي بر رقيب». خانيکي معتقد است: «توجه به اميد و ترسيم آينده بهتر براي جامعه بهجاي استفاده از خشونت عريان براي برقراري امنيت بعد از پيروزي انقلاب ضدآپارتايد از ديگر شاخصههاي مبارزات ماندلا بوده است». او راه ماندلا را دشوار اما کمهزينه، پايدار و سازگار با آرمان بشر براي زيستن در جهان عاري از خشونت تحليل کرد و گفت: «ماندلا از خطرات ايجاد شکاف بين سياه و سفيد يا دارا و ندار در جامعه آفريقاي جنوبي بهخوبي آگاه بود و براي ازبينبردن اين شکاف تلاش کرد».
کاشي: گسترش مدارا نياز امروز جامعه ماست
محمدجواد کاشي، استاد علوم سياسي دانشگاه علامه طباطبايي، در اين نشست وجه متمايز ماندلا با چهرههاي سياسي ديگر را توسعه مشارکت سياسي آحاد مردم در حکومت ارزيابي کرد و گفت: «اساسا در جامعهاي که مشارکت مردم در سياست معنا نداشته باشد، ماندلا هم فهميده نميشود و اين درک به وجود نميآيد که چطور وي مبارزه مسلحانه را با صلحدوستي جمع کرد».
او عرصه سياست را براي سياستمدار حوزه توليد صلح در يک فضاي جنگطلبانه ارزيابي کرد و اضافه کرد: «هنر سياستمداري مثل ماندلا اين است که در فضايي پر از شرارت، گروهي را براي توسعه و توليد صلح در جامعه بسيج ميکند و اين هنر سياستمدار عاشقي مثل ماندلاست که ناممکن را خلق ميکند و در فضايي شرورانه، مودت ايجاد ميکند». اين استاد دانشگاه به توليد مداوم شرارت در نتيجه جنگ قدرت در جوامع اشاره کرد و گفت: «هنر سياستمداري مثل ماندلا، توليد هميشگي مودت و صلح در جامعه است تا شرارت کنترل و محدود شود». او ماندلا را سياستمداري دانست که به عموم انسانها عشق ميورزيد و گفت: «ماندلا فاشيستي نبود که براي قدرتگرفتن سياهان ميجنگيد، بلکه عاشقي بود که بهبود زندگي همه انسانها برايش مهم بود». کاشي معتقد است: «آنچه از گفتمان ماندلا براي جامعه ايراني ميتواند درسآموز باشد، تقويت عرصه عمومي و مشارکت مردمي در اداره کشور است».
محمودي: بر اساس منشور آزادي، مردم در برابر يکديگر هم برابرند
سيدعلي محمودي، پژوهشگر علوم سياسي، نيز در اين نشست با تشريح منشور آزادي که در سال 1955 از سوی کنگره مردم آفريقاي جنوبي تصويب شد، اين منشور را مبتني بر نظرسنجي گسترده از مردم اين کشور و با هدف تأمين نيازهاي آنان ارزيابي کرد. او منشور آزادي آفريقاي جنوبي را بازتاب صداي مردم اين کشور دانست و گفت: «اولين موضوع اين منشور، حقوق بشر و آزاديهاي بنيادين است. بر اساس اين منشور، همه کساني که ميخواهند کار کنند، حق دارند آزادانه کار خود را انتخاب کنند. در اين منشور علاوه بر آنکه مردم در قبال قانون باهم برابرند، در برابر يکديگر نیز برابر هستند. حقوق زنان با مردان هم برابر است. ما در ايران گزاره اول يعني برابري همه مردم در قبال قانون را داريم؛ اما هنوز برابري مردم در قبال مردم را نداريم. از سوي ديگر، مردم مالک کشورند و کشور بايد بر اساس خواست آنها اداره شود. ديگر آنکه بر اساس منشور، دولت بايد دموکراتيک و فارغ از هرگونه گرايشهاي نژادپرستانه باشد. جالب است بدانيد در منشور آفريقاي جنوبي هر کسي که روي زمين کار کند، مالک زمين ميشود. اين گزاره در اسلام و رساله حکومت مدني جان لاک نیز آمده است که فرد با حيازت زمين باير
ميتواند مالک آن شود. آموزشوپرورش هم نقش مهمي در منشور آزادي دارد. اين منشور بر آموزش جوانان براي عشقورزي به يکديگر تأکيد کرده و روابط بينالملل را مبتني بر مذاکره با ديگر کشورها براي رسيدن به صلح با آنان و حل منازعات تبیين کرده است». او ماندلا را مرد زمان خويش ارزيابي کرد که جهان امروز را ميشناخت و معتقد بود بايد جهان را شناخت و جهاني فکر کرد و گفت: «زبان ماندلا جهاني است و علاوه بر مسائل ملي، براي مردم جهان هم سخن ميگويد و به همين دليل او شخصيتی جهاني است».
قرباناوغلي: جامعه امروز ما بهشدت نيازمند مداراست
در پايان اين نشست نیز جاويد قرباناوغلي، سفير اسبق ايران در آفريقاي جنوبي و نويسنده کتاب «با ماندلا در کشور رنگينکمان» گفت: «بهعنوان کسي که زندگي ماندلا را مطالعه کرده و درباره آن کتاب نوشتهام، بايد بگويم بخشش نسبت به کساني که به وي ظلم کرده بودند، بزرگترين درس ماندلا به ماست». او توسعه فرهنگ مدارا در جامعه امروز ايران را بر اساس گفتمان ماندلا که مبتني بر مبارزه آشتيجويانه بود، ضرورت جامعه امروز دانست و گفت: «جامعه امروز ما بهشدت نيازمند مداراست و دانشگاهها و ديگر مراکز آموزشي لازم است در اين زمینه کتاب، پاياننامه و ديگر محتواها را توليد کنند».
شرق: همايش «شب نلسون ماندلا و ايران به بهانه رونمايي کتاب «با ماندلا در کشور رنگينکمان» در مرکز دايرهالمعارف بزرگ اسلامي برگزار شد. در اين همايش که با حضور مصطفي معين، وزير علوم دولت اصلاحات همراه بود، کاظم موسويبجنوردي، رئيس دایرهالمعارف اسلامي، هادي خانيکي، استاد ارتباطات، محمدجواد کاشي، استاد علوم سياسي، سيدعلي محمودي، پژوهشگر علوم سياسي و جاويد قرباناوغلي، سفير اسبق ايران در آفريقاي جنوبي در دولت ماندلا و نويسنده کتاب «با ماندلا در کشور رنگينکمان» به سخنراني پرداختند. همچنين هادي خانيکي پيام سيدمحمد خاتمي براي ششمين سال درگذشت ماندلا و همچنين نگارش کتاب اخير را قرائت کرد. در ادامه مشروح اين همايش را ميخوانيد.
موسويبجنوردي: زندان بر انديشه ماندلا تأثير گذاشت
کاظم موسويبجنوردي، رئيس دایرهالمعارف اسلامي، در ابتداي اين نشست ضمن قدرداني از علي دهباشي براي برگزاري سلسله شبهاي بخارا گفت: «در ابتدا ميخواهم خاطرهاي از دوران مسئوليتم در کتابخانه ملي بگويم. در آن زمان اينجانب به آفريقاي جنوبي دعوت شدم. مسئولان وقت اين کشور من را به زندان ماندلا بردند و من هم به دليل داشتن سابقه زندان در نظام پيشين ايران پرسشهاي تخصصي درباره رعايت حقوق متهم در مقطعي که ماندلا در زندان بود، ميپرسيدم؛ مانند اينکه وضعيت بهداشت يا غذا و مجموعا حقوق متهم چگونه بوده است؟ بعد از مشاهداتم از اعماق وجودم دريافتم که واقعا 27 سال زندان يک مشقت باورنکردني است؛ اما ماندلا بعد از تحمل چنين ستمي گذشت را به جاي انتقام انتخاب ميکند. ماندلا در ابتدا محکوم به اعدام بود؛ اما چنان دفاعيهاي داشت که وجدان قاضي پرونده بيدار شد و حکم اعدام به حبس تغيير يافت و به تبع او نفرات ديگر که در آن پرونده بودند، هم اعدام نشدند. نکته ديگر اين است که ماندلا پيش از آنکه به زندان برود، اساسا به دليل مبارزههاي مسلحانه دستگير شد؛ اما در دوران زندان دريافت که بايد مبارزه مدني و بدون خشونت باشد. واقعا زندان بر انديشه
افراد تأثير ميگذارد و خود من هم با انديشه مبارزه مسلحانه به زندان رفتم و با انديشه دموکراسي بيرون آمدم. در نهايت بايد گفت که اگر ماندلا بخشش را انتخاب نميکرد، معلوم نبود که سرنوشت آفريقا چه ميشد. او وقتي آزاد شد، همه ظالمان را بخشيد و گفت که همه مردم بايد فقط به فکر ساختن کشورمان باشيم».
خانيکي: انباشت نفرت چيزي جز آشوب يا استبداد به ارمغان نميآورد
به گزارش ايرنا در ادامه اين نشست هادي خانيکي، استاد ارتباطات گفت: «ماندلا در همه دوران مبارزه و حتي در اوج قدرت، در جستوجوي مبارزه آشتيجويانه بود و از نفرتپراکني پرهيز ميکرد؛ چراکه نتيجه انباشت نفرت چيزي جز آشوب يا استبداد نيست. ماندلا ميدانست که شکاف اجتماعي چه عوارض خطرناکي ميتواند داشته باشد. انباشت نفرت چيزي جز آشوب يا استبداد به ارمغان نميآورد».
اين استاد دانشگاه معتقد است: «مطالعه گفتمان ماندلا ميتواند گفتمانهاي انقلابي دنيا را به هم نزديک کند». خانيکي، آشتيجويي در کنار تسليمنشدن را خصلت اساسي مبارزه ماندلا عليه آپارتايد ارزيابي کرد و ادامه داد: «يادداشتهاي ماندلا در کتاب راه دشوار آزادي داستان زندگي واقعي او است». او زندگي ماندلا را سرشار از انقلابيگري همراه با مدارا عنوان کرد و گفت: «ماندلا، راه دشوار آزادي را با هموزنکردن اين دو مفهوم و در پايان هم با مهرباني آن را تمام کرد و عشق را جايگزين نفرت کرد».
اين استاد ارتباطات، بخشش را گمشده انقلابها دانست و گفت: «ماندلا در کنارهگيري از قدرت هم امتحان خوبي پس داد و مثل رابرت موگابه، رهبر زيمبابوه، در قدرت نماند و پس از يک دوره رياستجمهوري، کنارهگيري کرد». خانيکي گفت: «شايد اين مشي ماندلا را نتوان در سپهر سياسي تئوريزه کرد؛ اما جايگاه مقبولي پيدا کرد؛ بهطوريکه شايسته دريافت دکتراي افتخاري شد». او شاهکار ماندلا را زندگي عملي او و مهمترين نظريه او را زندگي اخلاقي بدون خشونت دانست و گفت: «مبارزات ماندلا نوع متفاوتي از کنشگري سياسي بود».
استاد ارتباطات دانشگاه علامه به اعطاي دکتراي افتخاري دانشگاه تهران به ماندلا در دوران دولت اول سازندگي و استقبال گسترده دانشجويان ايراني از او اشاره کرد و گفت: «محبوبيت ماندلا ناشي از اين موضوع بود که الگوي گذشت بود و کسي بود که بعد از آزادي از زندان، سفيدپوستان و حتي زندانبان خود را بخشيد تا همه با هم کشور را بسازند». خانيکي، ماندلا را مبارزي ارزيابي کرد که در دوران انقلابيگري و در اوج قدرت و در دوران کنارهگيري، دنبال صلح بود؛ ولي دنبال توسل به خشونت نبود و درعينحال از آرمانها هم کوتاه نيامد. او آشتيجويي را يک باور و فضيلتي نهادينهشده در وجود ماندلا دانست و گفت: «ماندلا، خشونتگريزي را به يک راهبرد تبديل کرد و دنبال مبارزه صلحآميز بود».
اين استاد ارتباطات با بيان اين موضوع که اگر به دنبال کاهش مشکلات جامعه هستيم، بايد آشتيجويي را به راهبرد جامعه تبديل کنيم، گفت: «چيزي در وجود لايههاي پنهان جامعه به نام صلح وجود دارد و چون ماندلا يک نماد راستين براي آن است، مردم او را دوست دارند». او با تأکيد بر اين موضوع که محبوبيت اسطورههاي صلح و دوستي در جهان ازجمله ايران رو به رشد است، اضافه کرد: «حتي در جامعه ايران، عقل عمومي بر پرهيز از خشونت تأکيد دارد».
خانيکي تفاوتهاي مبارزه صلحآميز با تسليم را يادآور شد و گفت: «ماندلا مبارزه دور از خشونت را ترجيح داد؛ چراکه اثرات آن پايدارتر و با آرمانهاي بشري و با شرايط جوامع درحالتوسعه سازگارتر است». او به تأثيرپذيري سفيدپوستان آفريقاي جنوبي و طبقه حاکم در اين کشور از ماندلا اشاره کرد و گفت: «صلحطلبي ماندلا آنجا ارزشمندتر ميشود که طرف مقابل را هم به آشتيجويي ترغيب ميکند».
استاد ارتباطات دانشگاه علامه، مشارکتدادن رقيب در حکومت را يکي از شاخصههاي ديگر ماندلا عنوان کرد و گفت: «گفتمان ماندلا مبتني بر پيروزي با رقيب است و نه پيروزي بر رقيب». خانيکي معتقد است: «توجه به اميد و ترسيم آينده بهتر براي جامعه بهجاي استفاده از خشونت عريان براي برقراري امنيت بعد از پيروزي انقلاب ضدآپارتايد از ديگر شاخصههاي مبارزات ماندلا بوده است». او راه ماندلا را دشوار اما کمهزينه، پايدار و سازگار با آرمان بشر براي زيستن در جهان عاري از خشونت تحليل کرد و گفت: «ماندلا از خطرات ايجاد شکاف بين سياه و سفيد يا دارا و ندار در جامعه آفريقاي جنوبي بهخوبي آگاه بود و براي ازبينبردن اين شکاف تلاش کرد».
کاشي: گسترش مدارا نياز امروز جامعه ماست
محمدجواد کاشي، استاد علوم سياسي دانشگاه علامه طباطبايي، در اين نشست وجه متمايز ماندلا با چهرههاي سياسي ديگر را توسعه مشارکت سياسي آحاد مردم در حکومت ارزيابي کرد و گفت: «اساسا در جامعهاي که مشارکت مردم در سياست معنا نداشته باشد، ماندلا هم فهميده نميشود و اين درک به وجود نميآيد که چطور وي مبارزه مسلحانه را با صلحدوستي جمع کرد».
او عرصه سياست را براي سياستمدار حوزه توليد صلح در يک فضاي جنگطلبانه ارزيابي کرد و اضافه کرد: «هنر سياستمداري مثل ماندلا اين است که در فضايي پر از شرارت، گروهي را براي توسعه و توليد صلح در جامعه بسيج ميکند و اين هنر سياستمدار عاشقي مثل ماندلاست که ناممکن را خلق ميکند و در فضايي شرورانه، مودت ايجاد ميکند». اين استاد دانشگاه به توليد مداوم شرارت در نتيجه جنگ قدرت در جوامع اشاره کرد و گفت: «هنر سياستمداري مثل ماندلا، توليد هميشگي مودت و صلح در جامعه است تا شرارت کنترل و محدود شود». او ماندلا را سياستمداري دانست که به عموم انسانها عشق ميورزيد و گفت: «ماندلا فاشيستي نبود که براي قدرتگرفتن سياهان ميجنگيد، بلکه عاشقي بود که بهبود زندگي همه انسانها برايش مهم بود». کاشي معتقد است: «آنچه از گفتمان ماندلا براي جامعه ايراني ميتواند درسآموز باشد، تقويت عرصه عمومي و مشارکت مردمي در اداره کشور است».
محمودي: بر اساس منشور آزادي، مردم در برابر يکديگر هم برابرند
سيدعلي محمودي، پژوهشگر علوم سياسي، نيز در اين نشست با تشريح منشور آزادي که در سال 1955 از سوی کنگره مردم آفريقاي جنوبي تصويب شد، اين منشور را مبتني بر نظرسنجي گسترده از مردم اين کشور و با هدف تأمين نيازهاي آنان ارزيابي کرد. او منشور آزادي آفريقاي جنوبي را بازتاب صداي مردم اين کشور دانست و گفت: «اولين موضوع اين منشور، حقوق بشر و آزاديهاي بنيادين است. بر اساس اين منشور، همه کساني که ميخواهند کار کنند، حق دارند آزادانه کار خود را انتخاب کنند. در اين منشور علاوه بر آنکه مردم در قبال قانون باهم برابرند، در برابر يکديگر نیز برابر هستند. حقوق زنان با مردان هم برابر است. ما در ايران گزاره اول يعني برابري همه مردم در قبال قانون را داريم؛ اما هنوز برابري مردم در قبال مردم را نداريم. از سوي ديگر، مردم مالک کشورند و کشور بايد بر اساس خواست آنها اداره شود. ديگر آنکه بر اساس منشور، دولت بايد دموکراتيک و فارغ از هرگونه گرايشهاي نژادپرستانه باشد. جالب است بدانيد در منشور آفريقاي جنوبي هر کسي که روي زمين کار کند، مالک زمين ميشود. اين گزاره در اسلام و رساله حکومت مدني جان لاک نیز آمده است که فرد با حيازت زمين باير
ميتواند مالک آن شود. آموزشوپرورش هم نقش مهمي در منشور آزادي دارد. اين منشور بر آموزش جوانان براي عشقورزي به يکديگر تأکيد کرده و روابط بينالملل را مبتني بر مذاکره با ديگر کشورها براي رسيدن به صلح با آنان و حل منازعات تبیين کرده است». او ماندلا را مرد زمان خويش ارزيابي کرد که جهان امروز را ميشناخت و معتقد بود بايد جهان را شناخت و جهاني فکر کرد و گفت: «زبان ماندلا جهاني است و علاوه بر مسائل ملي، براي مردم جهان هم سخن ميگويد و به همين دليل او شخصيتی جهاني است».
قرباناوغلي: جامعه امروز ما بهشدت نيازمند مداراست
در پايان اين نشست نیز جاويد قرباناوغلي، سفير اسبق ايران در آفريقاي جنوبي و نويسنده کتاب «با ماندلا در کشور رنگينکمان» گفت: «بهعنوان کسي که زندگي ماندلا را مطالعه کرده و درباره آن کتاب نوشتهام، بايد بگويم بخشش نسبت به کساني که به وي ظلم کرده بودند، بزرگترين درس ماندلا به ماست». او توسعه فرهنگ مدارا در جامعه امروز ايران را بر اساس گفتمان ماندلا که مبتني بر مبارزه آشتيجويانه بود، ضرورت جامعه امروز دانست و گفت: «جامعه امروز ما بهشدت نيازمند مداراست و دانشگاهها و ديگر مراکز آموزشي لازم است در اين زمینه کتاب، پاياننامه و ديگر محتواها را توليد کنند».