تصویب سازوکار اخذ مالیات خروج از کشور در مجلس
مالیات بر ارزش افزوده به عوارض خروج از کشور اضافه می‌شود؟
شرق: روز گذشته مجلس بحث سفرهای خارجی را دوباره به جریان انداخت. آخرین بار وقتی دولت در بودجه سال 97 عوارض خروج از کشور را سه تا شش درصد افزایش داد، بحث‌های زیادی در این زمینه در‌گرفت. روز گذشته مجلسی‌ها هم ماده 33 لایحه مالیات بر ارزش افزوده را تصویب کردند تا بر‌اساس آن سازمان مالیاتی مکلف باشد که از هر ایرانی برای خروج از کشور مالیات بگیرد؛ در‌حالی‌که برخی معتقد هستند که این مالیات افزون بر عوارض خروج از کشور شده، یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی به «شرق» می‌گوید که قرار نیست هزینه جدیدی برای خروج از کشور تعریف شود. فرید موسوی توضیح می‌دهد که این مالیات در صورت تبدیل‌شدن به قانون جای عوارض خروج را در بودجه می‌گیرد؛ اما سؤالات دیگر، منطق این مالیات، میزان و نحوه هزینه‌کرد آن است. دولت در لایحه بودجه 99 نیز پیشنهاد داده که عوارض سفرهای خارجی در سفر اول در مقایسه با سفر سوم افزایش صد‌درصدی داشته باشد.
مسئله خزانه دولت یا بودجه شهرداری است
موسوی، نماینده تهران، می‌گوید که «ماده 33 لایحه مالیات بر ارزش افزوده که تصویب شد، همان عوارض خروج بود که سال 87 تصویب شد و 10 سال است که اجرا می‌شود. این عوارض در لایحه تبدیل به مالیات شده و در صورت ابلاغ عوارض منتفی می‌شود». سویه مبهم لایحه مجلس درست همین‌جا بود. اینکه چرا این عوارض تبدیل به مالیات بر ارزش افزوده می‌شود. موسوی می‌گوید: «چون در قانون جدید عوارض سهم شهرداری‌ها تعریف شده است؛ در‌صورتی‌که این عوارض خروج سهم دولت بود و به‌همین‌دلیل به مالیات تبدیل شد». البته این موضوع پیش‌از‌این هم محل بحث بین شهرداری و دولت بوده است. حالا طبق ماده 33 لایحه مالیات بر ارزش افزوده «سازمان مالیاتی مکلف است برای خروج هر مسافر ایرانی به جز موارد تبصره ۳ این ماده از مرزهای هوایی، دریایی و زمینی وجوهی را به‌عنوان مالیات از مسافران دریافت و به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند».
اما موضوع مورد بحث دیگر در مصوبه مجلس استثناهای آن بود. به گفته موسوی در مصوبه جدید این استثناها دائمی شدند و گروه‌های مختلف را در بر گرفتند. طبق تبصره یک این ماده «دارندگان گذرنامه‌های سیاسی و خدمت، خدمه وسایل نقلیه عمومی زمینی و دریایی و خطوط پروازی، دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور، بیمارانی که با مجوز شورای پزشکی برای درمان به خارج از کشور اعزام می‌شوند و دارنده پروانه گذر مرزی و مرزنشینان و جانبازان انقلاب اسلامی که برای معالجه به کشورهای دیگری اعزام می‌شوند» از پرداخت مالیات معاف هستند. دو گروه دیگر که این پرداخت این مالیات موضوع این ماده معاف می‌شوند «زائران ایرانی که در ایام اربعین حسینی به مقصد عراق از کشور خارج می‌شوند و ایرانیان مقیم خارج از کشور که دارای کارنامه شغلی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند».
پیشنهاد دولت، 100 درصد افزایش
به گفته کارشناسان اقتصادی، مهم‌ترین بحث در مالیات، منطق اخذ آن است. دولت‌ها عموما با انگیزه‌های مختلف و در حوزه‌های متفاوت به اخذ مالیات اقدام می‌کنند. مبلغ عوارض خروج از کشور اکنون برای سفر اول ۲۲۰ هزار تومان، برای سفر دوم ۳۳۰ هزار تومان و برای سفر سوم و بیشتر ۴۴۰ هزار تومان است. به نوشته «ایسنا» افزایش سه تا شش برابری عوارض خروج از کشور، در سال ۹۷ که با جهش نرخ ارز و قیمت بلیت هواپیما هم‌زمان شد، شوکی را به سفرهای خارجی وارد کرد. تا پیش از آن آمار سفرهای خارجی ایرانی‌ها حدود ۱۱ میلیون نفر بود؛ اما در سال ۱۳۹۷ این آمار به حدود هفت میلیون نفر رسید. به گفته معاون گردشگری، تعداد سفرهای خارجی ایرانی‌ها در سال ۹۷ حدود ۳۱.۳۰ درصد کمتر شد. گزارش‌های انجمن‌های صنفی شرکت‌های هواپیمایی و آژانس‌های مسافرتی نیز نشان می‌داد که حجم سفرهای هوایی ایرانی‌ها به خارج از کشور در آن سال تا ۵۰ درصد ریزش پیدا کرد. با این‌همه نباید کاهش شدید درآمدهای نفتی دولت و راهبرد وابستگی‌نداشتن بودجه به فروش نفت را از نظر دور داشت. دولت در لایحه بودجه سال ۹۹ هم پیشنهاد داده که مبلغ این عوارض برای سفر اول ۲۶۴ هزار تومان، برای سفر دوم با 50
درصد افزایش ۳۹۶ هزار تومان و برای سفرهای سوم و بیشتر با صد درصد افزایش در مقایسه با سفر اول ۵۲۸ هزار تومان شود. البته باید دید که این لایحه ابتدا در کمیسیون تلفیق و سپس در صحن مجلس دستخوش چه تغییراتی خواهد شد؛ در‌حالی‌که کلیات آن تصویب شده است. موسوی درباره منطق این مالیات و افزایش آن این‌طور توضیح می‌دهد: «این بودجه‌ای است که در منابع درآمدی دیده شده است. همان سالی که گذاشته شد نیز محدودیت‌های درآمدهای نفتی بود که این را تعریف کردند». سؤال دیگر نحوه هزینه‌کرد این درآمد است که این نماینده تهران درباره این موضوع می‌گوید: «نحوه تخصیص درآمدها برای سال‌های مختلف متفاوت است و در بررسی بودجه محل هزینه‌کرد این مالیات به صورت دقیق مشخص می‌شود. احتمالا بخشی از آن برای توسعه صنایع گردشگری و بخش‌های دیگر از‌جمله در هزینه‌های جاری استفاده می‌شود».
شرق: روز گذشته مجلس بحث سفرهای خارجی را دوباره به جریان انداخت. آخرین بار وقتی دولت در بودجه سال 97 عوارض خروج از کشور را سه تا شش درصد افزایش داد، بحث‌های زیادی در این زمینه در‌گرفت. روز گذشته مجلسی‌ها هم ماده 33 لایحه مالیات بر ارزش افزوده را تصویب کردند تا بر‌اساس آن سازمان مالیاتی مکلف باشد که از هر ایرانی برای خروج از کشور مالیات بگیرد؛ در‌حالی‌که برخی معتقد هستند که این مالیات افزون بر عوارض خروج از کشور شده، یکی از اعضای کمیسیون اقتصادی به «شرق» می‌گوید که قرار نیست هزینه جدیدی برای خروج از کشور تعریف شود. فرید موسوی توضیح می‌دهد که این مالیات در صورت تبدیل‌شدن به قانون جای عوارض خروج را در بودجه می‌گیرد؛ اما سؤالات دیگر، منطق این مالیات، میزان و نحوه هزینه‌کرد آن است. دولت در لایحه بودجه 99 نیز پیشنهاد داده که عوارض سفرهای خارجی در سفر اول در مقایسه با سفر سوم افزایش صد‌درصدی داشته باشد.
مسئله خزانه دولت یا بودجه شهرداری است
موسوی، نماینده تهران، می‌گوید که «ماده 33 لایحه مالیات بر ارزش افزوده که تصویب شد، همان عوارض خروج بود که سال 87 تصویب شد و 10 سال است که اجرا می‌شود. این عوارض در لایحه تبدیل به مالیات شده و در صورت ابلاغ عوارض منتفی می‌شود». سویه مبهم لایحه مجلس درست همین‌جا بود. اینکه چرا این عوارض تبدیل به مالیات بر ارزش افزوده می‌شود. موسوی می‌گوید: «چون در قانون جدید عوارض سهم شهرداری‌ها تعریف شده است؛ در‌صورتی‌که این عوارض خروج سهم دولت بود و به‌همین‌دلیل به مالیات تبدیل شد». البته این موضوع پیش‌از‌این هم محل بحث بین شهرداری و دولت بوده است. حالا طبق ماده 33 لایحه مالیات بر ارزش افزوده «سازمان مالیاتی مکلف است برای خروج هر مسافر ایرانی به جز موارد تبصره ۳ این ماده از مرزهای هوایی، دریایی و زمینی وجوهی را به‌عنوان مالیات از مسافران دریافت و به حساب درآمد عمومی نزد خزانه‌داری کل کشور واریز کند».
اما موضوع مورد بحث دیگر در مصوبه مجلس استثناهای آن بود. به گفته موسوی در مصوبه جدید این استثناها دائمی شدند و گروه‌های مختلف را در بر گرفتند. طبق تبصره یک این ماده «دارندگان گذرنامه‌های سیاسی و خدمت، خدمه وسایل نقلیه عمومی زمینی و دریایی و خطوط پروازی، دانشجویان شاغل به تحصیل در خارج از کشور، بیمارانی که با مجوز شورای پزشکی برای درمان به خارج از کشور اعزام می‌شوند و دارنده پروانه گذر مرزی و مرزنشینان و جانبازان انقلاب اسلامی که برای معالجه به کشورهای دیگری اعزام می‌شوند» از پرداخت مالیات معاف هستند. دو گروه دیگر که این پرداخت این مالیات موضوع این ماده معاف می‌شوند «زائران ایرانی که در ایام اربعین حسینی به مقصد عراق از کشور خارج می‌شوند و ایرانیان مقیم خارج از کشور که دارای کارنامه شغلی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی هستند».
پیشنهاد دولت، 100 درصد افزایش
به گفته کارشناسان اقتصادی، مهم‌ترین بحث در مالیات، منطق اخذ آن است. دولت‌ها عموما با انگیزه‌های مختلف و در حوزه‌های متفاوت به اخذ مالیات اقدام می‌کنند. مبلغ عوارض خروج از کشور اکنون برای سفر اول ۲۲۰ هزار تومان، برای سفر دوم ۳۳۰ هزار تومان و برای سفر سوم و بیشتر ۴۴۰ هزار تومان است. به نوشته «ایسنا» افزایش سه تا شش برابری عوارض خروج از کشور، در سال ۹۷ که با جهش نرخ ارز و قیمت بلیت هواپیما هم‌زمان شد، شوکی را به سفرهای خارجی وارد کرد. تا پیش از آن آمار سفرهای خارجی ایرانی‌ها حدود ۱۱ میلیون نفر بود؛ اما در سال ۱۳۹۷ این آمار به حدود هفت میلیون نفر رسید. به گفته معاون گردشگری، تعداد سفرهای خارجی ایرانی‌ها در سال ۹۷ حدود ۳۱.۳۰ درصد کمتر شد. گزارش‌های انجمن‌های صنفی شرکت‌های هواپیمایی و آژانس‌های مسافرتی نیز نشان می‌داد که حجم سفرهای هوایی ایرانی‌ها به خارج از کشور در آن سال تا ۵۰ درصد ریزش پیدا کرد. با این‌همه نباید کاهش شدید درآمدهای نفتی دولت و راهبرد وابستگی‌نداشتن بودجه به فروش نفت را از نظر دور داشت. دولت در لایحه بودجه سال ۹۹ هم پیشنهاد داده که مبلغ این عوارض برای سفر اول ۲۶۴ هزار تومان، برای سفر دوم با 50
درصد افزایش ۳۹۶ هزار تومان و برای سفرهای سوم و بیشتر با صد درصد افزایش در مقایسه با سفر اول ۵۲۸ هزار تومان شود. البته باید دید که این لایحه ابتدا در کمیسیون تلفیق و سپس در صحن مجلس دستخوش چه تغییراتی خواهد شد؛ در‌حالی‌که کلیات آن تصویب شده است. موسوی درباره منطق این مالیات و افزایش آن این‌طور توضیح می‌دهد: «این بودجه‌ای است که در منابع درآمدی دیده شده است. همان سالی که گذاشته شد نیز محدودیت‌های درآمدهای نفتی بود که این را تعریف کردند». سؤال دیگر نحوه هزینه‌کرد این درآمد است که این نماینده تهران درباره این موضوع می‌گوید: «نحوه تخصیص درآمدها برای سال‌های مختلف متفاوت است و در بررسی بودجه محل هزینه‌کرد این مالیات به صورت دقیق مشخص می‌شود. احتمالا بخشی از آن برای توسعه صنایع گردشگری و بخش‌های دیگر از‌جمله در هزینه‌های جاری استفاده می‌شود».