تهدید قواعد بین‌المللی و حقوق انسانی به نام معامله قرن
صباح زنگنه*
بیش از یک هفته از حضور هم‌زمان رئیس‌جمهور ایالات متحده و نخست‌وزیر رژیم اسرائیل، در کاخ سفید برای رونمایی از طرح «معامله قرن» می‌گذرد؛ طرحی که قدس شریف را پایتخت رژیم اسرائیل اعلام می‌کند. این ماجرا از منظر حقوق بین‌الملل، به یک طنز شبیه است؛ کشوری سرزمین متعلق به مردم و کشوری دیگر را به یک رژیم اشغالگر می‌بخشد که تقریبا همه جهان، اصل اشغالگری آن را قبول دارند. این طرح در سطوح نظری و تئوری می‌گوید فلسطینیان صاحب اصلی سرزمین خود نیستند. صرفا چند جزیره متفرقه روی خشکی برای فلسطین باقی مانده است. حق تعیین مرز با جهان خارج، حق داشتن ارتش، سلاح یا تجارت با کشورهای دیگر و... از آنها گرفته شده و حق حاکمیت و حتی حق حیات آنان تهدید شده است. فلسطینی‌‌های آواره حق بازگشت به این سرزمین را ندارند، مگر تعدادی از آنها، آن‌هم با مجوزهای خاص و بحث‌های گوناگون. فلسطینیان ساکن سرزمین‌های اشغالی سال‌هاست تحت ظلم و تجاوزگری اسرائیلی‌ها و حامیان آنها قرار دارند. چه آنان که مقیم سرزمین‌های اشغالی و غزه هستند و چه آوارگان فلسطینی، لطمه جدی از این توافق می‌بینند و سرنوشت آنان بیش از پیش در ابهام و شرایط نامعلوم قرار خواهد داشت. جابه‌جاکردن جمعیت در کشورها و به‌خطر‌انداختن صلح و امنیت بین‌الملل، از دیگر پیامدهای این طرح است و به‌نوعی، جغرافیای سیاسی و حتی اقتصادی خاورمیانه را تهدید می‌کند. ترامپ یک بدعت‌گذار در روابط بین‌الملل است؛ به‌راحتی معاهدات، توافق‌ها و پیمان‌های جهانی را زیر پا می‌گذارد و با ابزار تروریسم اقتصادی به یک باج‌خواهی مسلم در دنیا دست می‌زند. تثبیت این روال، نظم جهانی را بر هم می‌زند و از این پس هر قدرتی به خود اجازه می‌دهد حقوق سایرین را زیر پا بگذارد، مرزها را تغییر داده و ساکنان سرزمین‌ها را جابه‌جا کند. قدس شریف برای مسیحیان، یهودیان و مسلمانان مورد تکریم است. وقتی این شهر به‌صورت یکپارچه یهودی و در اختیار رژیم اسرائیل باشد، درگیری‌های مذهبی را به‌دنبال خواهد داشت.
به‌همین‌دلیل است که بیشتر یهودیان دنیا با اقدام ترامپ و نتانیاهو در «معامله قرن» همسو نیستند. ترامپ تفسیری متعصبانه و کور از یک مکتب صهیونیستی ارائه داده که سایر یهودیان نیز آن را نمی‌پذیرند. براساس این طرح، بخش اصلی دره اردن به اسرائیل واگذار می‌شود که این موضوع، جغرافیای اقتصادی و سیاسی این منطقه را دچار خدشه می‌کند. تهدید وکالت اردن در اداره اوقاف قدس شریف نیز از تبعات این اقدام است و جمعیت قابل توجهی از اتباع فلسطین به اردن، کوچ کرده و مشکلاتی در آن بخش نیز ایجاد خواهد شد. مصر هم از آسیب‌های این طرح مستثنا نیست؛ بخش‌هایی از سرزمین مصر در صحرای سینا است که مشرف بر دریای سرخ و نقطه اتصال با فلسطین است. این بخش نیز از دست خواهد رفت و تمامیت ارضی مصر هم تهدید خواهد شد. به‌رسمیت‌شناختن جولان به‌عنوان سرزمین رژیم اسرائیل، همه قواعد بین‌المللی را نقض می‌کند. این طرح، جغرافیای جمعیتی لبنان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و این کشور نیز با سیل مهاجران فلسطینی مواجه خواهد شد. حتی عراق، عربستان و ترکیه از تبعات این اقدام خطرناک، در امان نخواهند ماند. ترامپ همچنان به‌دنبال نمایش و جلب حمایت بیشتر لابی اسرائیل در آمریکاست و این اقدامات در آستانه انتخابات امسال آمریکا، ادامه رفتارهای هیجانی رئیس‌جمهور ایالات متحده است. مخالفان این طرح، البته صدای خود را به اندازه‌ای که باید بلند نکرده‌اند. فقط ایران و مسلمانان جهان، مخالف این اقدام نیستند؛ نمایندگان کنگره آمریکا، مسیحیان و یهودیان سایر کشورها و حتی رؤسای برخی دولت‌ها با این اقدام مخالف هستند. طرح‌های سازش از این دست در دهه‌های گذشته هم توسط رؤسای آمریکا رونمایی شد؛ اما در قالب یک طرح قابل اجرا، هرگز به سرانجام نرسید، چراکه متضمن حقوق فلسطینی‌ها نبودند. البته یک تفاوت میان این طرح و طرح‌های گذشته وجود دارد؛ رؤسای جمهور پیشین آمریکا به میزان اندکی، حساسیت‌های فلسطینیان و سایر کشورهای اسلامی را در نظر می‌گرفتند و در ظاهر علاقه‌مند بودند ایالات متحده نقش میانجی بی‌طرف را بازی کند اما ترامپ در جایگاه وکیل مدافع اسرائیل، وارد شده و همه‌چیز را به سود این رژیم طراحی کرده است. با کمال تأسف، سفیران سه کشور عربی نیز در مراسم رونمایی از «معامله قرن» حاضر بودند؛ کشورهایی که به‌دنبال گره‌زدن خود به رژیم غاصبی مانند اسرائیل و دادن پیام به ترامپ هستند؛ اما سایر کشورهای اسلامی با این اقدام مخالف خواهند بود و به‌تدریج، موج مخالفت‌ها افزایش خواهد یافت. اگر سازمان همکاری اسلامی، اتحادیه عرب و کشورهای اسلامی بیش از این گروگان عربستان سعودی و رفتارهای غیراسلامی و عربی آن قرار بگیرند، حتما افکار عمومی کشورهای اسلامی با ابزارهای مختلف، مانع از پایمال‌شدن حق مردم فلسطین خواهند شد.
بیش از یک هفته از حضور هم‌زمان رئیس‌جمهور ایالات متحده و نخست‌وزیر رژیم اسرائیل، در کاخ سفید برای رونمایی از طرح «معامله قرن» می‌گذرد؛ طرحی که قدس شریف را پایتخت رژیم اسرائیل اعلام می‌کند. این ماجرا از منظر حقوق بین‌الملل، به یک طنز شبیه است؛ کشوری سرزمین متعلق به مردم و کشوری دیگر را به یک رژیم اشغالگر می‌بخشد که تقریبا همه جهان، اصل اشغالگری آن را قبول دارند. این طرح در سطوح نظری و تئوری می‌گوید فلسطینیان صاحب اصلی سرزمین خود نیستند. صرفا چند جزیره متفرقه روی خشکی برای فلسطین باقی مانده است. حق تعیین مرز با جهان خارج، حق داشتن ارتش، سلاح یا تجارت با کشورهای دیگر و... از آنها گرفته شده و حق حاکمیت و حتی حق حیات آنان تهدید شده است. فلسطینی‌‌های آواره حق بازگشت به این سرزمین را ندارند، مگر تعدادی از آنها، آن‌هم با مجوزهای خاص و بحث‌های گوناگون. فلسطینیان ساکن سرزمین‌های اشغالی سال‌هاست تحت ظلم و تجاوزگری اسرائیلی‌ها و حامیان آنها قرار دارند. چه آنان که مقیم سرزمین‌های اشغالی و غزه هستند و چه آوارگان فلسطینی، لطمه جدی از این توافق می‌بینند و سرنوشت آنان بیش از پیش در ابهام و شرایط نامعلوم قرار خواهد داشت. جابه‌جاکردن جمعیت در کشورها و به‌خطر‌انداختن صلح و امنیت بین‌الملل، از دیگر پیامدهای این طرح است و به‌نوعی، جغرافیای سیاسی و حتی اقتصادی خاورمیانه را تهدید می‌کند. ترامپ یک بدعت‌گذار در روابط بین‌الملل است؛ به‌راحتی معاهدات، توافق‌ها و پیمان‌های جهانی را زیر پا می‌گذارد و با ابزار تروریسم اقتصادی به یک باج‌خواهی مسلم در دنیا دست می‌زند. تثبیت این روال، نظم جهانی را بر هم می‌زند و از این پس هر قدرتی به خود اجازه می‌دهد حقوق سایرین را زیر پا بگذارد، مرزها را تغییر داده و ساکنان سرزمین‌ها را جابه‌جا کند. قدس شریف برای مسیحیان، یهودیان و مسلمانان مورد تکریم است. وقتی این شهر به‌صورت یکپارچه یهودی و در اختیار رژیم اسرائیل باشد، درگیری‌های مذهبی را به‌دنبال خواهد داشت.
به‌همین‌دلیل است که بیشتر یهودیان دنیا با اقدام ترامپ و نتانیاهو در «معامله قرن» همسو نیستند. ترامپ تفسیری متعصبانه و کور از یک مکتب صهیونیستی ارائه داده که سایر یهودیان نیز آن را نمی‌پذیرند. براساس این طرح، بخش اصلی دره اردن به اسرائیل واگذار می‌شود که این موضوع، جغرافیای اقتصادی و سیاسی این منطقه را دچار خدشه می‌کند. تهدید وکالت اردن در اداره اوقاف قدس شریف نیز از تبعات این اقدام است و جمعیت قابل توجهی از اتباع فلسطین به اردن، کوچ کرده و مشکلاتی در آن بخش نیز ایجاد خواهد شد. مصر هم از آسیب‌های این طرح مستثنا نیست؛ بخش‌هایی از سرزمین مصر در صحرای سینا است که مشرف بر دریای سرخ و نقطه اتصال با فلسطین است. این بخش نیز از دست خواهد رفت و تمامیت ارضی مصر هم تهدید خواهد شد. به‌رسمیت‌شناختن جولان به‌عنوان سرزمین رژیم اسرائیل، همه قواعد بین‌المللی را نقض می‌کند. این طرح، جغرافیای جمعیتی لبنان را نیز تحت تأثیر قرار می‌دهد و این کشور نیز با سیل مهاجران فلسطینی مواجه خواهد شد. حتی عراق، عربستان و ترکیه از تبعات این اقدام خطرناک، در امان نخواهند ماند. ترامپ همچنان به‌دنبال نمایش و جلب حمایت بیشتر لابی اسرائیل در آمریکاست و این اقدامات در آستانه انتخابات امسال آمریکا، ادامه رفتارهای هیجانی رئیس‌جمهور ایالات متحده است. مخالفان این طرح، البته صدای خود را به اندازه‌ای که باید بلند نکرده‌اند. فقط ایران و مسلمانان جهان، مخالف این اقدام نیستند؛ نمایندگان کنگره آمریکا، مسیحیان و یهودیان سایر کشورها و حتی رؤسای برخی دولت‌ها با این اقدام مخالف هستند. طرح‌های سازش از این دست در دهه‌های گذشته هم توسط رؤسای آمریکا رونمایی شد؛ اما در قالب یک طرح قابل اجرا، هرگز به سرانجام نرسید، چراکه متضمن حقوق فلسطینی‌ها نبودند. البته یک تفاوت میان این طرح و طرح‌های گذشته وجود دارد؛ رؤسای جمهور پیشین آمریکا به میزان اندکی، حساسیت‌های فلسطینیان و سایر کشورهای اسلامی را در نظر می‌گرفتند و در ظاهر علاقه‌مند بودند ایالات متحده نقش میانجی بی‌طرف را بازی کند اما ترامپ در جایگاه وکیل مدافع اسرائیل، وارد شده و همه‌چیز را به سود این رژیم طراحی کرده است. با کمال تأسف، سفیران سه کشور عربی نیز در مراسم رونمایی از «معامله قرن» حاضر بودند؛ کشورهایی که به‌دنبال گره‌زدن خود به رژیم غاصبی مانند اسرائیل و دادن پیام به ترامپ هستند؛ اما سایر کشورهای اسلامی با این اقدام مخالف خواهند بود و به‌تدریج، موج مخالفت‌ها افزایش خواهد یافت. اگر سازمان همکاری اسلامی، اتحادیه عرب و کشورهای اسلامی بیش از این گروگان عربستان سعودی و رفتارهای غیراسلامی و عربی آن قرار بگیرند، حتما افکار عمومی کشورهای اسلامی با ابزارهای مختلف، مانع از پایمال‌شدن حق مردم فلسطین خواهند شد.