ابعاد بینالمللی بحران کرونا
رضا زبیب *
ویروس کرونا پس از انتشار اولیه در شهر ووهان چین، بهسرعت در دنیا منتشر و به خبر اول دنیا تبدیل شد. براساس آمار منتشرشده، تا روز جمعه گذشته، شهروندانی از حدود 70 کشور دنیا به این ویروس مبتلا شدهاند. بنابراین ویروس کرونا یا کووید ۱۹، اکنون به یک مسئله جهانی تبدیل شده است. متخصصان بهروشنی تأکید دارند که تلفات کووید ۱۹ از نظر تعداد، حتی با آنفلوانزا نیز قابل قیاس نیست. آمار هم مؤید این نظر تخصصی است؛ اما ناشناختهبودن این ویروس در حوزه علمی و تمرکز کمسابقه رسانهای موجب جلب توجه ویژه به آن شده است. هرچند با ورود کرونا به ایران، این موضوع در داخل نیز تبدیل به خبر روز شده است؛ اما نگاه بینالمللی ایران و وزارت امور خارجه نسبت به موضوع، بلافاصله پس از انتشار اولین اخبار آغاز شد؛ زیرا به طور طبیعی، ویروس مرز نمیشناسد؛ بنابراین اطلاعرسانی و تدبیر باید بهسرعت آغاز میشد. بر این اساس، اواخر دیماه، اطلاعرسانی داخلی توسط وزارت امور خارجه انجام شد که متعاقبا مورد توجه نهادهای تخصصی ذیربط قرار گرفت. به موازات این اقدام، توصیه مسافرتی نیز برای بهرهبرداری هموطنان در پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه درج شد. اولویت دوم که فوریت داشت، رسیدگی به وضعیت دانشجویان عزیز ایرانی در شهر ووهان چین بهعنوان کانون بحران کرونا بود. پس از اقدامات اولیه و مستمر سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن برای کمک به دانشجویان ایرانی، گزینههای مختلف برای حفظ سلامتی آنها بررسی شد که انتقال این عزیزان به وطن بهعنوان بهترین و مطمئنترین گزینه در دستور کار قرار گرفت.
هرچند تحقق آن به دلیل قرارداشتن دانشجویان در کانون بحران، پیچیدگی زیادی داشت. اما نهایتا با پیگیریهای همهجانبه و فشرده و همکاری ارزنده دولت چین، از طریق برقراری یک پرواز اختصاصی انجام شد. ازخودگذشتگی خدمه پرواز شرکت هواپیمایی ماهان موجب نعمت سلامتی این عزیزان شد. گام سوم، نمایش نوعدوستی نهفته در فرهنگ ایرانی بود که با اهدای دو محموله اقلام مورد نیاز مردم چین از طرف هلال احمر و دولت جمهوری اسلامی ایران انجام شد و مورد قدردانی مقامات و ملت چین قرار گرفت.
صرفنظر از روابط دوستانه و تاریخی دو کشور، این اقدام پاسخی بود به کمک قابل توجه صلیب سرخ چین به هموطنان سیلزده در بهار سال جاری.
گام چهارم، کمک فوری به بازگشت هموطنانی بود که به دلیل تعلیق برخی پروازها در کشورهای دیگر مانده بودند. این امر با پیگیریهای همهجانبه عملی شد و هموطنان عزیز از کشورهایی مانند امارات و ترکیه به ایران برگشتند.
گام پنجم نیز تطبیق شرایط تجارت خارجی بهویژه در مورد همسایگان، با شرایط جدید است که تا رفع مشکلات مربوطه تا اندازه قابل توجهی انجام شده و تلاشها همچنان ادامه دارد.
با فراگیرشدن کرونا در جهان و از جمله ورود این ویروس به ایران، ابعاد بینالمللی موضوع برای ایران بهنوعی متفاوت شد. تلاش شد از ظرفیتهایی که در مرحله قبل شناسایی شده بود، برای تأمین نیازهای کشور استفاده شود. هماهنگی و همکاری نزدیک و شفاف با ارکان ذیربط سازمان ملل و بهویژه در سازمان بهداشت جهانی نیز در راستای کمک به مهار کرونا در دستور کار قرار گرفت. اطلاعات لازم در چارچوب «مقررات بینالمللی سلامت/ IHR» با هماهنگی و همکاری وزارت بهداشت و به صورت کاملا تخصصی برای کمک به مهار کرونا در منطقه در اختیار این سازمان قرار گرفت. این همکاریها موجب شد سازمان بهداشت جهانی از طریق دفتر خود در تهران و دفتر مرکزی در ژنو، کفایت زیرساختهای تخصصی ایران برای مهار کرونا را اعلام کند.
بدون تردید، این همکاری حرفهای در دریافت کمکهای قابل توجه سازمان بهداشت جهانی، مؤثر بوده است.
اما فوریترین کار، جذب کمکهای داوطلبانه کشورهای دوست و استفاده از تجارب آنها در مقابله با کرونا برای کمک به رفع نیازهای داخلی است. این کار بلافاصله پس از انتشار کرونا در ایران آغاز شد. لذا از پایان هفته گذشته، فوریترین نیازها با هماهنگی وزارت بهداشت وارد کشور شد. روز جمعه و شنبه، نهم و دهم اسفند، کمکهای سخاوتمندانه دولت و صلیب سرخ چین نیز با پروازهای ویژه هواپیمایی ماهان وارد شد. محمولههای بعدی این کمکها نیز در روزهای آینده دریافت خواهد شد. این هدایا نشان داد که دو ملت کهن ایران و چین میتوانند از هر رویدادی، حتی انتشار ویروس کرونا برای تقویت و نمایش دوستی دو تمدن بزرگ آسیایی استفاده کنند. دریافت کمکهای بیشتر از سایر کشورهای دوست نیز در حال هماهنگی است.
اما کرونا یک بعد دیگر هم دارد که آلودهشدن آن با سیاست است! درحالیکه انسانیت اقتضا میکند کشورها برای مبارزه با کرونا و نجات جان انسانها همکاری کنند، مقامات رژیم آمریکا، ابتدا انتشار کرونا در چین را به فرصتی برای انتقاد از چین و ابزاری در جنگ تجارب با این کشور تبدیل کردند و اکنون هم سعی در تکرار این رویکرد نفرتانگیز در مورد ایران دارند. ادعای مزورانه مقامات این رژیم درمورد تسهیل معاملات بشردوستانه با ایران به دلیل انتشار کرونا، درواقع چیزی جز تأیید و اعتراف به این واقعیت نیست که برخلاف ادعاهای دروغین آنها، تاکنون تجارت بشردوستانه با ایران هم تحت تحریم غیرقانونی رژیم آمریکا بوده است!
برخی کشورها نیز به صورت خارج از توصیههای سازمان بهداشت جهانی، محدودیتهایی برای سفر ایرانیان اعلام کردند. رایزنی با این کشورها برای بازنگری در تصمیم آنها انجام شده و همچنان در جریان است. بدونتردید، مهار بحران کرونا نیازمند مشارکت جمعی همه کشورهاست؛ ازاینرو اقدامات کشورها تاجاییکه در این راستا باشد، قابل درک و پذیرفته است؛ اما اعمال محدودیت براساس ملیت و تابعیت به بهانه کرونا، توجیهی ندارد. تاریخ معاصر نشان میدهد ملت ایران در روزهای سخت در کنار دیگر ملتها بوده است؛ لذا انتظاری غیر از این از دیگران ندارد.
*دستیار وزیر امور خارجه در امور آسیای شرقی و اقیانوسیه
ویروس کرونا پس از انتشار اولیه در شهر ووهان چین، بهسرعت در دنیا منتشر و به خبر اول دنیا تبدیل شد. براساس آمار منتشرشده، تا روز جمعه گذشته، شهروندانی از حدود 70 کشور دنیا به این ویروس مبتلا شدهاند. بنابراین ویروس کرونا یا کووید ۱۹، اکنون به یک مسئله جهانی تبدیل شده است. متخصصان بهروشنی تأکید دارند که تلفات کووید ۱۹ از نظر تعداد، حتی با آنفلوانزا نیز قابل قیاس نیست. آمار هم مؤید این نظر تخصصی است؛ اما ناشناختهبودن این ویروس در حوزه علمی و تمرکز کمسابقه رسانهای موجب جلب توجه ویژه به آن شده است. هرچند با ورود کرونا به ایران، این موضوع در داخل نیز تبدیل به خبر روز شده است؛ اما نگاه بینالمللی ایران و وزارت امور خارجه نسبت به موضوع، بلافاصله پس از انتشار اولین اخبار آغاز شد؛ زیرا به طور طبیعی، ویروس مرز نمیشناسد؛ بنابراین اطلاعرسانی و تدبیر باید بهسرعت آغاز میشد. بر این اساس، اواخر دیماه، اطلاعرسانی داخلی توسط وزارت امور خارجه انجام شد که متعاقبا مورد توجه نهادهای تخصصی ذیربط قرار گرفت. به موازات این اقدام، توصیه مسافرتی نیز برای بهرهبرداری هموطنان در پایگاه اینترنتی وزارت امور خارجه درج شد. اولویت دوم که فوریت داشت، رسیدگی به وضعیت دانشجویان عزیز ایرانی در شهر ووهان چین بهعنوان کانون بحران کرونا بود. پس از اقدامات اولیه و مستمر سفارت جمهوری اسلامی ایران در پکن برای کمک به دانشجویان ایرانی، گزینههای مختلف برای حفظ سلامتی آنها بررسی شد که انتقال این عزیزان به وطن بهعنوان بهترین و مطمئنترین گزینه در دستور کار قرار گرفت.
هرچند تحقق آن به دلیل قرارداشتن دانشجویان در کانون بحران، پیچیدگی زیادی داشت. اما نهایتا با پیگیریهای همهجانبه و فشرده و همکاری ارزنده دولت چین، از طریق برقراری یک پرواز اختصاصی انجام شد. ازخودگذشتگی خدمه پرواز شرکت هواپیمایی ماهان موجب نعمت سلامتی این عزیزان شد. گام سوم، نمایش نوعدوستی نهفته در فرهنگ ایرانی بود که با اهدای دو محموله اقلام مورد نیاز مردم چین از طرف هلال احمر و دولت جمهوری اسلامی ایران انجام شد و مورد قدردانی مقامات و ملت چین قرار گرفت.
صرفنظر از روابط دوستانه و تاریخی دو کشور، این اقدام پاسخی بود به کمک قابل توجه صلیب سرخ چین به هموطنان سیلزده در بهار سال جاری.
گام چهارم، کمک فوری به بازگشت هموطنانی بود که به دلیل تعلیق برخی پروازها در کشورهای دیگر مانده بودند. این امر با پیگیریهای همهجانبه عملی شد و هموطنان عزیز از کشورهایی مانند امارات و ترکیه به ایران برگشتند.
گام پنجم نیز تطبیق شرایط تجارت خارجی بهویژه در مورد همسایگان، با شرایط جدید است که تا رفع مشکلات مربوطه تا اندازه قابل توجهی انجام شده و تلاشها همچنان ادامه دارد.
با فراگیرشدن کرونا در جهان و از جمله ورود این ویروس به ایران، ابعاد بینالمللی موضوع برای ایران بهنوعی متفاوت شد. تلاش شد از ظرفیتهایی که در مرحله قبل شناسایی شده بود، برای تأمین نیازهای کشور استفاده شود. هماهنگی و همکاری نزدیک و شفاف با ارکان ذیربط سازمان ملل و بهویژه در سازمان بهداشت جهانی نیز در راستای کمک به مهار کرونا در دستور کار قرار گرفت. اطلاعات لازم در چارچوب «مقررات بینالمللی سلامت/ IHR» با هماهنگی و همکاری وزارت بهداشت و به صورت کاملا تخصصی برای کمک به مهار کرونا در منطقه در اختیار این سازمان قرار گرفت. این همکاریها موجب شد سازمان بهداشت جهانی از طریق دفتر خود در تهران و دفتر مرکزی در ژنو، کفایت زیرساختهای تخصصی ایران برای مهار کرونا را اعلام کند.
بدون تردید، این همکاری حرفهای در دریافت کمکهای قابل توجه سازمان بهداشت جهانی، مؤثر بوده است.
اما فوریترین کار، جذب کمکهای داوطلبانه کشورهای دوست و استفاده از تجارب آنها در مقابله با کرونا برای کمک به رفع نیازهای داخلی است. این کار بلافاصله پس از انتشار کرونا در ایران آغاز شد. لذا از پایان هفته گذشته، فوریترین نیازها با هماهنگی وزارت بهداشت وارد کشور شد. روز جمعه و شنبه، نهم و دهم اسفند، کمکهای سخاوتمندانه دولت و صلیب سرخ چین نیز با پروازهای ویژه هواپیمایی ماهان وارد شد. محمولههای بعدی این کمکها نیز در روزهای آینده دریافت خواهد شد. این هدایا نشان داد که دو ملت کهن ایران و چین میتوانند از هر رویدادی، حتی انتشار ویروس کرونا برای تقویت و نمایش دوستی دو تمدن بزرگ آسیایی استفاده کنند. دریافت کمکهای بیشتر از سایر کشورهای دوست نیز در حال هماهنگی است.
اما کرونا یک بعد دیگر هم دارد که آلودهشدن آن با سیاست است! درحالیکه انسانیت اقتضا میکند کشورها برای مبارزه با کرونا و نجات جان انسانها همکاری کنند، مقامات رژیم آمریکا، ابتدا انتشار کرونا در چین را به فرصتی برای انتقاد از چین و ابزاری در جنگ تجارب با این کشور تبدیل کردند و اکنون هم سعی در تکرار این رویکرد نفرتانگیز در مورد ایران دارند. ادعای مزورانه مقامات این رژیم درمورد تسهیل معاملات بشردوستانه با ایران به دلیل انتشار کرونا، درواقع چیزی جز تأیید و اعتراف به این واقعیت نیست که برخلاف ادعاهای دروغین آنها، تاکنون تجارت بشردوستانه با ایران هم تحت تحریم غیرقانونی رژیم آمریکا بوده است!
برخی کشورها نیز به صورت خارج از توصیههای سازمان بهداشت جهانی، محدودیتهایی برای سفر ایرانیان اعلام کردند. رایزنی با این کشورها برای بازنگری در تصمیم آنها انجام شده و همچنان در جریان است. بدونتردید، مهار بحران کرونا نیازمند مشارکت جمعی همه کشورهاست؛ ازاینرو اقدامات کشورها تاجاییکه در این راستا باشد، قابل درک و پذیرفته است؛ اما اعمال محدودیت براساس ملیت و تابعیت به بهانه کرونا، توجیهی ندارد. تاریخ معاصر نشان میدهد ملت ایران در روزهای سخت در کنار دیگر ملتها بوده است؛ لذا انتظاری غیر از این از دیگران ندارد.
*دستیار وزیر امور خارجه در امور آسیای شرقی و اقیانوسیه