راستی آزمایی تعداد تلفات کرونا
محمد باقرزاده : روز گذشته بار ديگر وزارت بهداشت ايران آمار ابتلاي قطعي و مرگ بر اثر ويروس کرونا را منتشر کرد؛ دو‌هزار‌و ۳۳۶ نفر ابتلاي قطعي و مرگ ۷۷ نفر. آمار وزارت بهداشت در چهاردهمين روز ورود کرونا به ايران حکايت از افزايش ۸۳۵ نفر مبتلا و ۱۱ فوتي جديد دارد و البته به منطق تلفات اين ويروس در دنيا نزديک شده و حالا درصد جان‌باختگان به کل آمار مبتلايان به زير سه درصد رسيده است؛ عددي که پيش‌از‌اين بسيار بالاتر بود؛ ولي در حالت استاندارد بايد به همين حدود دو تا سه برسد؛ چون بررسي‌هاي پيش‌از‌اين نشان مي‌دهد که آمار کشندگي کرونا حدود دو تا سه درصد است. در‌اين‌بين و در روزهاي گذشته تفاوت بين آمار رسمي با آنچه برخي رسانه‌هاي فارسي‌زبان خارج از کشور به‌عنوان آمار جان‌باختگان اعلام مي‌کردند، بسيار بالا بود و همچنان هم گروه‌هايي در خارج کشور و همچنين بخشي از جامعه معتقدند که وزارت بهداشت همه حقيقت را نمي‌گويد و آمار رسمي را چندان قابل‌اعتنا نمي‌دانند. گزارش پيش‌روي «شرق» تلاش مي‌کند که دليل تفاوت روند حرکت نمودارهاي کروناويروس در ايران با ديگر نقاط دنيا را توضيح دهد. علاوه‌براين به نظر مي‌آيد اگر
آمار وزارت بهداشت درست است؛ اما همه حقيقت نيست و در سمت ديگر و براساس توضيح کارشناسان و پزشکان متخصص، آمار رسانه‌هاي خارج از کشور قابل‌اعتنا نيست و دليل و منطق محکمي ندارد. آنها البته سوار بر فضاي بي‌اعتمادي عمومي درباره اظهارات مسئولان، آن‌هم در فضاي پس از شليک به هواپيماي اوکرايني مي‌شوند و اعدادي غيردقيق را به‌عنوان حقيقت معرفي مي‌کنند.
وزارت بهداشت راست مي‌گويد؛ اما همه حقيقت را مي‌گويد؟
تا پيش از آمار روزهاي دوشنبه و سه‌شنبه که درصد مرگ مبتلايان کرونا به حدود ۴/۴ درصد و بعد هم زير سه درصد رسيد، آمار وزارت بهداشت تفاوت فاحشي با ميانگين جهاني مرگ دو تا سه درصدي اين ويروس داشت و حتي در روزهاي اول آمار مرگ اين ويروس در ايران به نسبت مبتلايان حدود ۴۰ درصد بوده است؛ اما اين عدد روز‌به‌روز کاهش پيدا کرد و تعداد مبتلايان هم افزايش يافت؛ اما در همين فاصله چند‌روزه، اعتماد فراواني از بين رفت. در اين روزها گروهي با اين توضيح که آمار وزارت بهداشت ايران با آنچه در ديگر نقاط دنيا مي‌گذرد، سازگار نيست، چنين اعدادي را از اساس نادرست دانستند و هم‌زمان به ارائه آماري از طرف خود پرداختند؛ اما چرا آمار وزارت بهداشت ناسازگار با روند حرکت اين ويروس در دنيا است؟ پاسخ به اين پرسش را بايد در کمبود کيت آزمايش ويروس کرونا در ايران آن‌هم در روزهاي ابتدايي قطعي‌شدن ورودش به ايران دانست. به نظر مي‌آيد دستيابي به کيت دقيق تشخيص در ايران هم‌زمان با اعلام ابتلاي قطعي رخ داد و پس‌از‌آن هم به دليل کمبود کيت، امکان انجام آزمايش براي همه افراد مشکوک وجود نداشت و همچنان هم اين کمبود وجود دارد. البته روز‌به‌روز تعداد کيت
آزمايش در ايران افزايش پيدا کرد و به‌همين‌دليل تعداد آزمايش هم بالا رفت که نتيجه آن افزايش چشمگير آمار رسمي تعداد مبتلايان بود. با اين توضيح به نظر مي‌آيد روزهايی که وزارت بهداشت آمار مبتلايان و جان‌باختگان را پايين اعلام مي‌کرد، درست مي‌گفت؛ اما آنچه اعلام مي‌کرد، همه حقيقت نبود. به نظر مي‌آيد در روزهاي ابتدايي ورود اين ويروس به ايران، تعداد مبتلايان غيرقطعي بالاتر از آمار رسمي بوده است؛ اما اين افراد در‌صورتي‌که امکان انجام آزمايش پيدا مي‌کردند و آزمايش‌شان مثبت بود، به آمار رسمي مي‌رسيدند؛ اما اين در حالي است که در روزهاي ابتدايي ورود ويروس به ايران تعداد کيت آزمايش بسيار پايين بود و براي افرادي با علائم مشکوک آزمايش انجام نمي‌شد؛ مگر اينکه در شرايط بحراني قرار مي‌گرفتند. در اين فضا البته رسانه‌هايي مدعي دسترسي به آمار دقيق شدند و آمار چند ده برابر آمار رسمي را اعلام مي‌کردند که جاي بررسي جدي دارد.
آمار سالانه قربانيان بيماري‌هاي تنفسي در ايران
در روزهاي گذشته بارها ادعا شده که افرادي در ايران جان باخته‌اند و دليل مرگشان کهولت سن يا آنفلوانزا يا ديگر بيماري‌هاي تنفسي ذکر شده که درست نيست و دليل اين مرگ‌ها کرونا بوده است. پرسش اصلي اينجاست که رسانه‌ها چگونه به اين جمع‌بندي مي‌رسند که مرگ افرادي در ايران به دلیل کهولت سن يا بيماري تنفسي نبوده ولي کرونا بوده است؟ به نظر مي‌آيد تنها دليل منتقدان اين است که چون روند حرکت آمار در ايران با ديگر کشورها سازگار نيست، پس آمار رسمي ايران نادرست است. آنها يک گام فراتر هم مي‌روند و آمار مرگهاي ديگر را هم به اسم کرونا مي‌نويسند، درحالي‌که چنين ادعايي به نظر قابل اثبات و استناد نيست. به‌طور خلاصه آنچه وزارت بهداشت مي‌گويد به‌دليل پايين‌بودن تعداد آزمايش در روزهاي ابتدايي، اگرچه درست ولي همه حقيقت آمار ويروس کرونا در ايران نيست، هرچند دستيابي به عددی دقيق هم غيرممکن به نظر می‌رسد؛ روزانه افراد زيادي با شرايط و علائم مشابه کرونا در ايران جان خود را از دست مي‌دهند که در اين آمارها به‌عنوان آمار مرگ بر اثر کرونا بيان مي‌شود؛ برای مثال مي‌توان به آمار مرگ‌ومير ايران در سال گذشته اشاره کرد. در سال ۹۷، حدود ۱۰ درصد
کل مرگهاي کشور بر اثر بيماري‌هاي تنفسي بوده است. در اين سال ۳۷۷هزارو ۱۹۳ نفر در ايران جان باختند که دليل ۱۰ درصد اين مرگ‌ها بيماري‌هاي تنفسي بوده.
همين سال گذشته در استان تهران، هشت‌هزار‌و ۵۳۲ نفر بر اثر بيماري‌هاي تنفسي جان باختند؛ يعني روزانه 23.4 نفر در تهران بر اثر علائم تنفسي در سال ۹۷ جان باخته‌اند. به عبارت ديگر اگر معيار را سال گذشته قرار دهيم، در ۱۰ روز به‌طور متوسط ۲۳۴ نفر در ايران بر اثر بيماري‌هاي تنفسي جان خود را از دست دادند. حال اگر معيار آمار اعلام‌شده را منابعي در بيمارستان‌ها بدانيم، بدون انجام آزمايش دقيق کرونا، نمي‌توان مرگ افرادي با علائم مشابه را به اين ويروس نسبت داد.
تفکیک مرگ بيماري‌های تنفسي از کرونا شدني است؟
با اين توضيحات به نظر مي‌آيد حتي اگر آمار اعلام‌شده مدعيان عددسازي نباشد و براساس توضيحات منابع بيمارستاني هم باشد، دقت آنها محل بحث است، چراکه اگر درباره فردي آزمايش قطعی کرونا انجام نشده و آن فرد جان خود را از دست داده است، به‌دليل جان‌باختن با علائمي شبيه به کرونا به‌طور قطع نمي‌توان مرگ را به اين ويروس نسبت داد. «ميترا رنجبر»، متخصص بيماریهاي عفوني هم دراين‌باره به «شرق» مي‌گويد: «تشخيص کرونا براساس آزمايش است. کيت‌ها از حدود 12،۱0روز پيش در دسترس است. يک‌سري از بيماران شرايط مشابه کرونا دارند اما تست آنها منفي است که ما روند درمان را ادامه مي‌دهيم، چون تست صددرصد نيست. کرونا از چهارشنبه رسما اعلام شد و نمي‌دانم چرا پيش از اين نبود؛ شاید چون کيت نداشته‌ايم. موارد انگشت‌شماري هم چندهفته پيش بوده، حتي تست آنفلوانزاي‌شان منفي بوده، ولي آن موقع امکان تشخيص قطعي کرونا وجود نداشت». آن‌طورکه اين پزشک متخصص بيماري‌هاي عفوني مي‌گويد بيماري‌هايي با علائم مشابه کرونا وجود دارد که اين روزها افرادي غيرکارشناس همه اين علائم را به کرونا نسبت مي‌دهند: «بیماري‌هايي داريم که علائم باليني آنها شبيه کروناست، اما تست منفي
است. ويروس‌هاي تنفسي فقط آنفلوانزا و کرونا نيست و موارد زياد است. وقتي بيمار آي‌سي‌يو مي‌رود، به دستگاه وصل مي‌شود و ممکن است يک‌سري باکتري عامل مرگ شود و اينکه همه اين موارد را به کرونا نسبت دهيم، درست نيست». علاوه بر اين در روزهاي کمبود کيت آزمايش در ايران افرادي با علائم مشابه به کرونا جان باختند که اين افراد در آمار رسمي وزارت بهداشت جايي ندارد، چون تست قطعي از آنها گرفته نشد. در سمت ديگر، تعدادي از منابع بيمارستاني دليل اين مرگ‌ها را به قطعيت ويروس کرونا مي‌دانند که به نظر مي‌آيد اين موضوع هم از نظر کارشناسان درست نيست. رنجبر در توضيح اين موضوع مي‌گويد: «امکان تشخيص درباره افراد در گذشته وجود ندارد، چون بيماریهاي تنفسي بسيار زياد است. باکتري‌‌هاي خطرناکي هست که در برابر آنتي‌بيوتيک‌ها مقاوم هم هست. اينها هميشه مي‌کشند. الان درباره همه بيماري‌هاي آي‌سي‌يو آزمايش کرونا انجام مي‌دهيم؛ مثلا همين چند روز پيش درباره يک پيوند کبد بود، ولي يک‌مرتبه ريه‌اش پر از عفونت شد که تست داديم و امروز جواب کرونا آمد و منفي بود».
«عليرضا ناجي»، رئيس مرکز تحقيقات و آزمايشگاه ويروس‌شناسي بيمارستان مسيح دانشوري هم دراين‌باره توضيحات مشابهي دارد. او مي‌گويد هر مرگي با علائم مشابه کرونا را نمي‌توان به اين ويروس نسبت داد: «البته تشخيص کرونا فقط براساس آزمايش نيست، ولي قطعيتي که محل اين پرسش است، بدون آزمايش ممکن نيست. البته درباره کرونا تست قطعي وجود ندارد و اگر تست منفي باشد ممکن است براساس علائمي بازهم آن فرد بستري شود. برخلاف برخي کشورها، روزانه آمار مبتلايان و جان‌باختگان در ايران اعلام مي‌شود که بسيار شفاف و دقيق است».
محمد باقرزاده : روز گذشته بار ديگر وزارت بهداشت ايران آمار ابتلاي قطعي و مرگ بر اثر ويروس کرونا را منتشر کرد؛ دو‌هزار‌و ۳۳۶ نفر ابتلاي قطعي و مرگ ۷۷ نفر. آمار وزارت بهداشت در چهاردهمين روز ورود کرونا به ايران حکايت از افزايش ۸۳۵ نفر مبتلا و ۱۱ فوتي جديد دارد و البته به منطق تلفات اين ويروس در دنيا نزديک شده و حالا درصد جان‌باختگان به کل آمار مبتلايان به زير سه درصد رسيده است؛ عددي که پيش‌از‌اين بسيار بالاتر بود؛ ولي در حالت استاندارد بايد به همين حدود دو تا سه برسد؛ چون بررسي‌هاي پيش‌از‌اين نشان مي‌دهد که آمار کشندگي کرونا حدود دو تا سه درصد است. در‌اين‌بين و در روزهاي گذشته تفاوت بين آمار رسمي با آنچه برخي رسانه‌هاي فارسي‌زبان خارج از کشور به‌عنوان آمار جان‌باختگان اعلام مي‌کردند، بسيار بالا بود و همچنان هم گروه‌هايي در خارج کشور و همچنين بخشي از جامعه معتقدند که وزارت بهداشت همه حقيقت را نمي‌گويد و آمار رسمي را چندان قابل‌اعتنا نمي‌دانند. گزارش پيش‌روي «شرق» تلاش مي‌کند که دليل تفاوت روند حرکت نمودارهاي کروناويروس در ايران با ديگر نقاط دنيا را توضيح دهد. علاوه‌براين به نظر مي‌آيد اگر
آمار وزارت بهداشت درست است؛ اما همه حقيقت نيست و در سمت ديگر و براساس توضيح کارشناسان و پزشکان متخصص، آمار رسانه‌هاي خارج از کشور قابل‌اعتنا نيست و دليل و منطق محکمي ندارد. آنها البته سوار بر فضاي بي‌اعتمادي عمومي درباره اظهارات مسئولان، آن‌هم در فضاي پس از شليک به هواپيماي اوکرايني مي‌شوند و اعدادي غيردقيق را به‌عنوان حقيقت معرفي مي‌کنند.
وزارت بهداشت راست مي‌گويد؛ اما همه حقيقت را مي‌گويد؟
تا پيش از آمار روزهاي دوشنبه و سه‌شنبه که درصد مرگ مبتلايان کرونا به حدود ۴/۴ درصد و بعد هم زير سه درصد رسيد، آمار وزارت بهداشت تفاوت فاحشي با ميانگين جهاني مرگ دو تا سه درصدي اين ويروس داشت و حتي در روزهاي اول آمار مرگ اين ويروس در ايران به نسبت مبتلايان حدود ۴۰ درصد بوده است؛ اما اين عدد روز‌به‌روز کاهش پيدا کرد و تعداد مبتلايان هم افزايش يافت؛ اما در همين فاصله چند‌روزه، اعتماد فراواني از بين رفت. در اين روزها گروهي با اين توضيح که آمار وزارت بهداشت ايران با آنچه در ديگر نقاط دنيا مي‌گذرد، سازگار نيست، چنين اعدادي را از اساس نادرست دانستند و هم‌زمان به ارائه آماري از طرف خود پرداختند؛ اما چرا آمار وزارت بهداشت ناسازگار با روند حرکت اين ويروس در دنيا است؟ پاسخ به اين پرسش را بايد در کمبود کيت آزمايش ويروس کرونا در ايران آن‌هم در روزهاي ابتدايي قطعي‌شدن ورودش به ايران دانست. به نظر مي‌آيد دستيابي به کيت دقيق تشخيص در ايران هم‌زمان با اعلام ابتلاي قطعي رخ داد و پس‌از‌آن هم به دليل کمبود کيت، امکان انجام آزمايش براي همه افراد مشکوک وجود نداشت و همچنان هم اين کمبود وجود دارد. البته روز‌به‌روز تعداد کيت
آزمايش در ايران افزايش پيدا کرد و به‌همين‌دليل تعداد آزمايش هم بالا رفت که نتيجه آن افزايش چشمگير آمار رسمي تعداد مبتلايان بود. با اين توضيح به نظر مي‌آيد روزهايی که وزارت بهداشت آمار مبتلايان و جان‌باختگان را پايين اعلام مي‌کرد، درست مي‌گفت؛ اما آنچه اعلام مي‌کرد، همه حقيقت نبود. به نظر مي‌آيد در روزهاي ابتدايي ورود اين ويروس به ايران، تعداد مبتلايان غيرقطعي بالاتر از آمار رسمي بوده است؛ اما اين افراد در‌صورتي‌که امکان انجام آزمايش پيدا مي‌کردند و آزمايش‌شان مثبت بود، به آمار رسمي مي‌رسيدند؛ اما اين در حالي است که در روزهاي ابتدايي ورود ويروس به ايران تعداد کيت آزمايش بسيار پايين بود و براي افرادي با علائم مشکوک آزمايش انجام نمي‌شد؛ مگر اينکه در شرايط بحراني قرار مي‌گرفتند. در اين فضا البته رسانه‌هايي مدعي دسترسي به آمار دقيق شدند و آمار چند ده برابر آمار رسمي را اعلام مي‌کردند که جاي بررسي جدي دارد.
آمار سالانه قربانيان بيماري‌هاي تنفسي در ايران
در روزهاي گذشته بارها ادعا شده که افرادي در ايران جان باخته‌اند و دليل مرگشان کهولت سن يا آنفلوانزا يا ديگر بيماري‌هاي تنفسي ذکر شده که درست نيست و دليل اين مرگ‌ها کرونا بوده است. پرسش اصلي اينجاست که رسانه‌ها چگونه به اين جمع‌بندي مي‌رسند که مرگ افرادي در ايران به دلیل کهولت سن يا بيماري تنفسي نبوده ولي کرونا بوده است؟ به نظر مي‌آيد تنها دليل منتقدان اين است که چون روند حرکت آمار در ايران با ديگر کشورها سازگار نيست، پس آمار رسمي ايران نادرست است. آنها يک گام فراتر هم مي‌روند و آمار مرگهاي ديگر را هم به اسم کرونا مي‌نويسند، درحالي‌که چنين ادعايي به نظر قابل اثبات و استناد نيست. به‌طور خلاصه آنچه وزارت بهداشت مي‌گويد به‌دليل پايين‌بودن تعداد آزمايش در روزهاي ابتدايي، اگرچه درست ولي همه حقيقت آمار ويروس کرونا در ايران نيست، هرچند دستيابي به عددی دقيق هم غيرممکن به نظر می‌رسد؛ روزانه افراد زيادي با شرايط و علائم مشابه کرونا در ايران جان خود را از دست مي‌دهند که در اين آمارها به‌عنوان آمار مرگ بر اثر کرونا بيان مي‌شود؛ برای مثال مي‌توان به آمار مرگ‌ومير ايران در سال گذشته اشاره کرد. در سال ۹۷، حدود ۱۰ درصد
کل مرگهاي کشور بر اثر بيماري‌هاي تنفسي بوده است. در اين سال ۳۷۷هزارو ۱۹۳ نفر در ايران جان باختند که دليل ۱۰ درصد اين مرگ‌ها بيماري‌هاي تنفسي بوده.
همين سال گذشته در استان تهران، هشت‌هزار‌و ۵۳۲ نفر بر اثر بيماري‌هاي تنفسي جان باختند؛ يعني روزانه 23.4 نفر در تهران بر اثر علائم تنفسي در سال ۹۷ جان باخته‌اند. به عبارت ديگر اگر معيار را سال گذشته قرار دهيم، در ۱۰ روز به‌طور متوسط ۲۳۴ نفر در ايران بر اثر بيماري‌هاي تنفسي جان خود را از دست دادند. حال اگر معيار آمار اعلام‌شده را منابعي در بيمارستان‌ها بدانيم، بدون انجام آزمايش دقيق کرونا، نمي‌توان مرگ افرادي با علائم مشابه را به اين ويروس نسبت داد.
تفکیک مرگ بيماري‌های تنفسي از کرونا شدني است؟
با اين توضيحات به نظر مي‌آيد حتي اگر آمار اعلام‌شده مدعيان عددسازي نباشد و براساس توضيحات منابع بيمارستاني هم باشد، دقت آنها محل بحث است، چراکه اگر درباره فردي آزمايش قطعی کرونا انجام نشده و آن فرد جان خود را از دست داده است، به‌دليل جان‌باختن با علائمي شبيه به کرونا به‌طور قطع نمي‌توان مرگ را به اين ويروس نسبت داد. «ميترا رنجبر»، متخصص بيماریهاي عفوني هم دراين‌باره به «شرق» مي‌گويد: «تشخيص کرونا براساس آزمايش است. کيت‌ها از حدود 12،۱0روز پيش در دسترس است. يک‌سري از بيماران شرايط مشابه کرونا دارند اما تست آنها منفي است که ما روند درمان را ادامه مي‌دهيم، چون تست صددرصد نيست. کرونا از چهارشنبه رسما اعلام شد و نمي‌دانم چرا پيش از اين نبود؛ شاید چون کيت نداشته‌ايم. موارد انگشت‌شماري هم چندهفته پيش بوده، حتي تست آنفلوانزاي‌شان منفي بوده، ولي آن موقع امکان تشخيص قطعي کرونا وجود نداشت». آن‌طورکه اين پزشک متخصص بيماري‌هاي عفوني مي‌گويد بيماري‌هايي با علائم مشابه کرونا وجود دارد که اين روزها افرادي غيرکارشناس همه اين علائم را به کرونا نسبت مي‌دهند: «بیماري‌هايي داريم که علائم باليني آنها شبيه کروناست، اما تست منفي
است. ويروس‌هاي تنفسي فقط آنفلوانزا و کرونا نيست و موارد زياد است. وقتي بيمار آي‌سي‌يو مي‌رود، به دستگاه وصل مي‌شود و ممکن است يک‌سري باکتري عامل مرگ شود و اينکه همه اين موارد را به کرونا نسبت دهيم، درست نيست». علاوه بر اين در روزهاي کمبود کيت آزمايش در ايران افرادي با علائم مشابه به کرونا جان باختند که اين افراد در آمار رسمي وزارت بهداشت جايي ندارد، چون تست قطعي از آنها گرفته نشد. در سمت ديگر، تعدادي از منابع بيمارستاني دليل اين مرگ‌ها را به قطعيت ويروس کرونا مي‌دانند که به نظر مي‌آيد اين موضوع هم از نظر کارشناسان درست نيست. رنجبر در توضيح اين موضوع مي‌گويد: «امکان تشخيص درباره افراد در گذشته وجود ندارد، چون بيماریهاي تنفسي بسيار زياد است. باکتري‌‌هاي خطرناکي هست که در برابر آنتي‌بيوتيک‌ها مقاوم هم هست. اينها هميشه مي‌کشند. الان درباره همه بيماري‌هاي آي‌سي‌يو آزمايش کرونا انجام مي‌دهيم؛ مثلا همين چند روز پيش درباره يک پيوند کبد بود، ولي يک‌مرتبه ريه‌اش پر از عفونت شد که تست داديم و امروز جواب کرونا آمد و منفي بود».
«عليرضا ناجي»، رئيس مرکز تحقيقات و آزمايشگاه ويروس‌شناسي بيمارستان مسيح دانشوري هم دراين‌باره توضيحات مشابهي دارد. او مي‌گويد هر مرگي با علائم مشابه کرونا را نمي‌توان به اين ويروس نسبت داد: «البته تشخيص کرونا فقط براساس آزمايش نيست، ولي قطعيتي که محل اين پرسش است، بدون آزمايش ممکن نيست. البته درباره کرونا تست قطعي وجود ندارد و اگر تست منفي باشد ممکن است براساس علائمي بازهم آن فرد بستري شود. برخلاف برخي کشورها، روزانه آمار مبتلايان و جان‌باختگان در ايران اعلام مي‌شود که بسيار شفاف و دقيق است».