فرصت‌ها و تهدیدها

تماشای فیلم و سریال، هر زمان و هر جایی که اراده کنید؛ این شعار معروف شبکه نتفلیکس است که این روزها به یکی از مهم‌ترین شبکه‌های پخش ویدئویی آنلاین (استریم‌آنلاین)، تبدیل شده و به نظر می‌رسد که شیوع ویروس کرونا در دو ماه اخیر نیز به پربیننده‌ترشدن آن کمک فراوانی کرده است.

در پایان دهه 90 و هم‌زمان با نفوذ اینترنت در کشورهای مختلف، رید هستگینز و مارک راندولف اقدام به تأسیس نتفلیکس کرده و به مرور در 20 سال آن را به جایگاه امروزی‌اش رساندند. برای اینکه بیشتر به اهمیت نتفلیکس در چرخه مالی سینما و نیز سریال‌های تلویزیونی پی ببریم، تنها می‌توان به پهنای باند آن در ایالات متحده آمریکا اشاره کرد: 37 درصد از کل پهنای باند اینترنت این کشور! در سال‌های اخیر و با بالارفتن سرعت اینترنت که فرد را قادر به تماشای فیلم‌های موردعلاقه‌اش به صورت آنلاین می‌کند، نتفلیکس با عقد قرارداد با کمپانی‌های مشهور فیلم‌های روی اکران را با فاصله‌ای بسیار کوتاه نسبت به گذشته در اختیار مخاطبان سینما در سراسر جهان قرار می‌دهد. ضمن اینکه، رایت فیلم‌های قدیمی و کلاسیک را هم خریداری کرده و آرشیوی بسیار غنی را در اختیار مخاطبانش قرار داده است. در حقیقت کاری که نتفلیکس انجام داده، بازی برد-برد برای علاقه‌مندان حرفه‌ای سینماست که از یک سو، فیلم‌های روز را در فاصله زمانی کوتاه‌تری در اختیارشان قرار داده و از سوی دیگر هزینه سنگینی هم بر دوششان نمی‌گذارد.
کمپانی‌های تولیدکننده نیز زودتر به اصل سرمایه خود و سود ناشی از آن می‌رسند. نیاز به خوراک، در نهایت نتفلیکس را وادار به ورود به عرصه تولید کرده و هنگامی که به سایت آن مراجعه می‌کنیم، با تعداد زیادی فیلم و سریال مواجه می‌شویم که تولید خود آن هستند. آثاری که وجه اشتراک اغلبشان هزینه‌های متوسط و معمولی تولیدشان بوده و در عین حال مخاطب هم توقع چندانی از آن به جز سرگرمی ندارد. اما برگ برنده سال‌های اخیر این شبکه آنلاین ویدئویی، بدون شک سریال‌های آن است که مخاطبانی میلیونی از سراسر جهان دارد. آثاری با مضامین مختلف که گاه هزینه‌های هنگفتی هم صرف تولید آن می‌شود. از مینی‌سریال‌های هشت‌قسمتی تا سریال‌هایی که در چند فصل ساخته شده و به راحتی علاقه‌مندانش را ماه‌ها سرگرم می‌کند. برای مثال می‌توان به سریال‌های «شکارچی ذهن» و «خانه پوشالی» اشاره کرد. این بازار پررونق و جذاب، غول‌هایی همچون آمازون و اپل را هم وارد بازی کرده و به تولید نیز واداشته است. به‌ویژه آمازون که با توجه به زیرساخت‌های فوق‌العاده‌اش در بستر دنیای سایبر، می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور به یک رقیب کاملا جدی برای نتفلیکس تبدیل شود.
حال می‌رسیم به سینمای ایران که در دو، سه سال اخیر گام‌های بلندی را در این زمینه برداشته و وی‌او‌دی‌های مختلف موفق به جذب مخاطبان زیادی در سراسر کشور شده‌اند. بهبود وضعیت خدمات‌دهی شرکت‌های اینترنتی از یک سو و گران‌شدن قیمت دی‌وی‌دی خام که افزایش صددرصدی بهای تمام‌شده را در پی داشت از سوی دیگر، به کسب‌وکار وی‌او‌دی‌هایی همچون فیلیمو و نماوا رونق فوق‌العاده‌ای بخشید. مشترکان شرکت‌های فوق با پرداخت رقمی کاملا معمولی به یک آرشیو غنی از فیلم‌ها و سریال‌های قدیمی‌تر دست پیدا کرده و در عین حال می‌توانند فیلم‌های از اکران برداشته‌شده را با فاصله زمانی اندک تماشا کنند. ضمن اینکه می‌توانند هر هفته نیز یک قسمت از سریالی را که صرفا برای شبکه نمایش خانگی تولید شده، مشاهده کنند.
سازوکار این وی‌او‌دی‌ها هم به گونه‌ای است که فرد قادر به دانلود اثر خارج از نرم‌افزار مخصوص آن نبوده و تهیه‌کنندگان را از کابوس تکثیر انبوه غیرمجاز نجات داده است. هرچند انتشار نسخه فیزیکی فیلم‌ها همچنان راه را برای قاچاق فیلم باز گذاشته است. نزدیک به دو ماه پیش، سالن‌های سینمای ایران به واسطه شیوع ویروس کرونا به حالت تعطیل درآمده و آن‌طور که پیداست این تعطیلی نیز ادامه‌دار خواهد بود؛ اتفاقی مهیب برای صنعت نحیف سینمای ایران که به خودی خود با ترافیک اکران روبه‌روست. یکی از پیشنهادهای جدی برای کاستن از آسیب اقتصادی تهیه‌کنندگان، اکران اینترنتی آن در بستر وی‌او‌دی‌هاست. کاری که از یکشنبه‌شب و با فیلم «خروج» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا رقم خورده و باید منتظر ماحصل آن در روزهای بعد ماند. اتفاقی که می‌تواند به نقطه‌عطف در یک بازه زمانی به شدت بحرانی تبدیل شده و سینمای ایران را وارد مسیر تازه‌ای برای آینده‌ای نه چندان دور حتی پس از غلبه بر کرونا کند.

تماشای فیلم و سریال، هر زمان و هر جایی که اراده کنید؛ این شعار معروف شبکه نتفلیکس است که این روزها به یکی از مهم‌ترین شبکه‌های پخش ویدئویی آنلاین (استریم‌آنلاین)، تبدیل شده و به نظر می‌رسد که شیوع ویروس کرونا در دو ماه اخیر نیز به پربیننده‌ترشدن آن کمک فراوانی کرده است.

در پایان دهه 90 و هم‌زمان با نفوذ اینترنت در کشورهای مختلف، رید هستگینز و مارک راندولف اقدام به تأسیس نتفلیکس کرده و به مرور در 20 سال آن را به جایگاه امروزی‌اش رساندند. برای اینکه بیشتر به اهمیت نتفلیکس در چرخه مالی سینما و نیز سریال‌های تلویزیونی پی ببریم، تنها می‌توان به پهنای باند آن در ایالات متحده آمریکا اشاره کرد: 37 درصد از کل پهنای باند اینترنت این کشور! در سال‌های اخیر و با بالارفتن سرعت اینترنت که فرد را قادر به تماشای فیلم‌های موردعلاقه‌اش به صورت آنلاین می‌کند، نتفلیکس با عقد قرارداد با کمپانی‌های مشهور فیلم‌های روی اکران را با فاصله‌ای بسیار کوتاه نسبت به گذشته در اختیار مخاطبان سینما در سراسر جهان قرار می‌دهد. ضمن اینکه، رایت فیلم‌های قدیمی و کلاسیک را هم خریداری کرده و آرشیوی بسیار غنی را در اختیار مخاطبانش قرار داده است. در حقیقت کاری که نتفلیکس انجام داده، بازی برد-برد برای علاقه‌مندان حرفه‌ای سینماست که از یک سو، فیلم‌های روز را در فاصله زمانی کوتاه‌تری در اختیارشان قرار داده و از سوی دیگر هزینه سنگینی هم بر دوششان نمی‌گذارد.
کمپانی‌های تولیدکننده نیز زودتر به اصل سرمایه خود و سود ناشی از آن می‌رسند. نیاز به خوراک، در نهایت نتفلیکس را وادار به ورود به عرصه تولید کرده و هنگامی که به سایت آن مراجعه می‌کنیم، با تعداد زیادی فیلم و سریال مواجه می‌شویم که تولید خود آن هستند. آثاری که وجه اشتراک اغلبشان هزینه‌های متوسط و معمولی تولیدشان بوده و در عین حال مخاطب هم توقع چندانی از آن به جز سرگرمی ندارد. اما برگ برنده سال‌های اخیر این شبکه آنلاین ویدئویی، بدون شک سریال‌های آن است که مخاطبانی میلیونی از سراسر جهان دارد. آثاری با مضامین مختلف که گاه هزینه‌های هنگفتی هم صرف تولید آن می‌شود. از مینی‌سریال‌های هشت‌قسمتی تا سریال‌هایی که در چند فصل ساخته شده و به راحتی علاقه‌مندانش را ماه‌ها سرگرم می‌کند. برای مثال می‌توان به سریال‌های «شکارچی ذهن» و «خانه پوشالی» اشاره کرد. این بازار پررونق و جذاب، غول‌هایی همچون آمازون و اپل را هم وارد بازی کرده و به تولید نیز واداشته است. به‌ویژه آمازون که با توجه به زیرساخت‌های فوق‌العاده‌اش در بستر دنیای سایبر، می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور به یک رقیب کاملا جدی برای نتفلیکس تبدیل شود.
حال می‌رسیم به سینمای ایران که در دو، سه سال اخیر گام‌های بلندی را در این زمینه برداشته و وی‌او‌دی‌های مختلف موفق به جذب مخاطبان زیادی در سراسر کشور شده‌اند. بهبود وضعیت خدمات‌دهی شرکت‌های اینترنتی از یک سو و گران‌شدن قیمت دی‌وی‌دی خام که افزایش صددرصدی بهای تمام‌شده را در پی داشت از سوی دیگر، به کسب‌وکار وی‌او‌دی‌هایی همچون فیلیمو و نماوا رونق فوق‌العاده‌ای بخشید. مشترکان شرکت‌های فوق با پرداخت رقمی کاملا معمولی به یک آرشیو غنی از فیلم‌ها و سریال‌های قدیمی‌تر دست پیدا کرده و در عین حال می‌توانند فیلم‌های از اکران برداشته‌شده را با فاصله زمانی اندک تماشا کنند. ضمن اینکه می‌توانند هر هفته نیز یک قسمت از سریالی را که صرفا برای شبکه نمایش خانگی تولید شده، مشاهده کنند.
سازوکار این وی‌او‌دی‌ها هم به گونه‌ای است که فرد قادر به دانلود اثر خارج از نرم‌افزار مخصوص آن نبوده و تهیه‌کنندگان را از کابوس تکثیر انبوه غیرمجاز نجات داده است. هرچند انتشار نسخه فیزیکی فیلم‌ها همچنان راه را برای قاچاق فیلم باز گذاشته است. نزدیک به دو ماه پیش، سالن‌های سینمای ایران به واسطه شیوع ویروس کرونا به حالت تعطیل درآمده و آن‌طور که پیداست این تعطیلی نیز ادامه‌دار خواهد بود؛ اتفاقی مهیب برای صنعت نحیف سینمای ایران که به خودی خود با ترافیک اکران روبه‌روست. یکی از پیشنهادهای جدی برای کاستن از آسیب اقتصادی تهیه‌کنندگان، اکران اینترنتی آن در بستر وی‌او‌دی‌هاست. کاری که از یکشنبه‌شب و با فیلم «خروج» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا رقم خورده و باید منتظر ماحصل آن در روزهای بعد ماند. اتفاقی که می‌تواند به نقطه‌عطف در یک بازه زمانی به شدت بحرانی تبدیل شده و سینمای ایران را وارد مسیر تازه‌ای برای آینده‌ای نه چندان دور حتی پس از غلبه بر کرونا کند.