شهریه دانشگاه و كوويد19

شیوع و گسترش بیماری کرونا‌ویروس 2019 یا همان كوويد-19 در عرصه جهانی در مقیاس بزرگ باعث رکود گسترده شرکت‌های بزرگ و کوچک تجاری یا کم‌رنگ‌شدن نقش آنها در عرصه اقتصادی شده است (البته به غیر از شرکت‌های تولیدی محصولات ضدعفونی و شرکت‌های تولیدی محصولات مراقبتی و بهداشتی). در مقیاس کوچک بیماری کروناویروس 2019 صدمات و خسارت‌های شدید و شوک‌آور را به طبقه فرودست جوامع که به خرده‌فروشی، دست‌فروشی، مشاغل فصلی و... مشغول بوده‌اند، زده است. اشاره به این موارد و بحث و بررسی درباره آنها را تقریبا همه‌روزه در رسانه‌های رسمی و غیررسمی شاهد هستیم؛ اما آنچه در‌این‌بین غافل مانده است، تأثیر بیماری کروناویروس 2019 بر توانایی پرداخت شهریه دانشگاه‌ از سوی دانشجویان است. از‌آنجا‌که مطلع هستیم در ایران دانشگاه‌ها به دانشگاه‌های دولتی، پیام ‌نور، غیرانتفاعی، علمی‌-کاربردی، آزاد اسلامی و... دسته‌بندی می‌شوند، تکلیف دانشجویانی که در زمره دانشجویان دانشگاه‌های دولتی نیستند و باید برای تحصیل در این شرایط دشوار شهریه پرداخت کنند، چیست؟ از‌آنجا‌که عده بی‌شماری از دانشجویان در مقاطع کارشناسی، کارشناسی‌ ارشد و دکترا در دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی، در ایران مشغول تحصیل هستند و دارای شغل و درآمد ثابت نيستند، چگونه در این شرایط عجیب شهریه تحصیل دانشگاهی خود را پرداخت کنند؟ دانشجویانی که شهریه دانشگاه آنها از جانب خانواده‌شان تأمین می‌شده و در این اوضاع و احوال بیماری کروناویروس 2019، خانواده نیز توانایی تأمین این هزینه‌های کمرشکن را ندارد، تکلیف‌شان چیست؟ بنابراين در این برهه زمانی لازم و ضروری است که دست‌اندرکاران امر در این زمینه تدابیر ویژه‌ای را اتخاذ کنند که تأمین‌کننده نیازهای مالی دانشجویان و رافع مشکلات آنان شود. از طرفی در این روزها با توجه به تعطیلی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، موضوع آموزش مجازی از طریق سامانه‌های مجازی دانشگاه‌ها مطرح شده و تا حدودی نیز انجام شده است که این خود نیز پرسش‌ فرعی در قیاس با سؤال اصلی را به وجود می‌آورد که پیش‌‌روی داریم؛ با این عنوان که آیا این نوع آموزش، دارای کارایی و اثربخشی برای دانشجویان هست یا خیر؟ اگر بخواهیم پاسخ منطقی و متقن به این پرسش دهیم، باید اذعان کنیم که هیچ‌گاه این نوع شیوه آموزشی که در‌حال‌حاضر در ایران از زمینه مناسب نیز برخوردار نیست، توانایی و شایستگی پاسخ‌گویی نیازهای آموزشی را ندارد و هرگز جانشین مناسبی برای آموزش مستقیم و حضوری نخواهد بود؛ اما از‌آنجا‌که در بالا به این اشاره داشتیم که شرایط اقتصادی حاصل از بیماری کروناویروس 2019، گریبان دانشجویان دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی را به‌سختی گرفته است و در شرایطی که دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی شامل دانشگاه‌های غیرانتفاعی، علمی‌-کاربردی، آزاد اسلامی و... به پذیرش دانشجو به صورت حضوری و همچنین آموزش حضوری آنها تعهد داده‌اند و بر‌اساس‌این نیز از دانشجویان شهریه ثابت و شهریه متغیر حضوری را دریافت می‌کنند، آیا در شرایط کنونی که همه دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی تعطیل شده است و آموزش از طریق سامانه‌های الکترونیکی و مجازی جایگزین شده است، باز هم دانشجو ‌باید شهریه ثابت و شهریه متغیر در حالت حضوری و آموزشی را که مبتنی بر حضور در کلاس درس توسط استاد بوده است، پرداخت کند؟! روشن است که پاسخ به این پرسش هم از نظر عقلی و هم از نظر اخلاقی منفی است؛ زیرا هم عقل و منطق و هم اخلاق و تعهد، مبیّن این موضوع است که زمانی که دانشگاهی متعهد به آموزش حضوری است، هرگز نباید برای نبود آموزش حضوری و تشکیل‌نشدن کلاس درس، هزینه‌ای در قالب آموزش حضوری دریافت کند و باید هزینه شهریه ثابت و متغیر را متناسب با آموزشی که ارائه می‌دهد، دریافت کند؛ بنابراین روشن است که در این شرایط، دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی باید متناظر با آموزش مجازی که ارائه می‌دهند، به کاهش و تقلیل شهریه ثابت و متغیر دریافتی‌شان دست بزنند. از طرفی دیگر این روزها که رسانه‌های رسمی و غیررسمی به صورت مرتب به معرفی مدیران کارخانجات و شرکت‌ها، صاحبان مجتمع‌های تجاری و مالکان مغازه‌های کسب‌وکارهای کوچک و... که حاضر شده‌اند با اتخاذ تصمیم‌های منطقی و اخلاقی دست به این اقدام خیرانه بزنند که حقوق کارکنان خود را چند ماه پیش‌پرداخت کنند یا هیچ‌گونه اجاره‌بهایی را از موجران خود نگیرند، اقدام کرده‌اند، چرا هیچ توجهی به موضوع پرداخت شهریه‌های سنگین دانشگاه‌ها از سوی دانشجویان نمی‌شود و این مورد به‌درستی تبیین و تشریح نمی‌شود؛ بنابراین توجه ارزنده و ویژه به برپایی و حفظ عدالت آموزشی در شرایط کنونی و تأکید بر اجرای این عدالت آموزشی، موجب می‌شود که دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی، شهریه ثابت و متغیر دریافتی از دانشجویان را متناظر با سبک و روش آموزشی که ارائه می‌دهند، تقلیل و کاهش دهند تا هیچ‌گونه حقی از قشر دانشجو تضییع نشود.

شیوع و گسترش بیماری کرونا‌ویروس 2019 یا همان كوويد-19 در عرصه جهانی در مقیاس بزرگ باعث رکود گسترده شرکت‌های بزرگ و کوچک تجاری یا کم‌رنگ‌شدن نقش آنها در عرصه اقتصادی شده است (البته به غیر از شرکت‌های تولیدی محصولات ضدعفونی و شرکت‌های تولیدی محصولات مراقبتی و بهداشتی). در مقیاس کوچک بیماری کروناویروس 2019 صدمات و خسارت‌های شدید و شوک‌آور را به طبقه فرودست جوامع که به خرده‌فروشی، دست‌فروشی، مشاغل فصلی و... مشغول بوده‌اند، زده است. اشاره به این موارد و بحث و بررسی درباره آنها را تقریبا همه‌روزه در رسانه‌های رسمی و غیررسمی شاهد هستیم؛ اما آنچه در‌این‌بین غافل مانده است، تأثیر بیماری کروناویروس 2019 بر توانایی پرداخت شهریه دانشگاه‌ از سوی دانشجویان است. از‌آنجا‌که مطلع هستیم در ایران دانشگاه‌ها به دانشگاه‌های دولتی، پیام ‌نور، غیرانتفاعی، علمی‌-کاربردی، آزاد اسلامی و... دسته‌بندی می‌شوند، تکلیف دانشجویانی که در زمره دانشجویان دانشگاه‌های دولتی نیستند و باید برای تحصیل در این شرایط دشوار شهریه پرداخت کنند، چیست؟ از‌آنجا‌که عده بی‌شماری از دانشجویان در مقاطع کارشناسی، کارشناسی‌ ارشد و دکترا در دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی، در ایران مشغول تحصیل هستند و دارای شغل و درآمد ثابت نيستند، چگونه در این شرایط عجیب شهریه تحصیل دانشگاهی خود را پرداخت کنند؟ دانشجویانی که شهریه دانشگاه آنها از جانب خانواده‌شان تأمین می‌شده و در این اوضاع و احوال بیماری کروناویروس 2019، خانواده نیز توانایی تأمین این هزینه‌های کمرشکن را ندارد، تکلیف‌شان چیست؟ بنابراين در این برهه زمانی لازم و ضروری است که دست‌اندرکاران امر در این زمینه تدابیر ویژه‌ای را اتخاذ کنند که تأمین‌کننده نیازهای مالی دانشجویان و رافع مشکلات آنان شود. از طرفی در این روزها با توجه به تعطیلی دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی، موضوع آموزش مجازی از طریق سامانه‌های مجازی دانشگاه‌ها مطرح شده و تا حدودی نیز انجام شده است که این خود نیز پرسش‌ فرعی در قیاس با سؤال اصلی را به وجود می‌آورد که پیش‌‌روی داریم؛ با این عنوان که آیا این نوع آموزش، دارای کارایی و اثربخشی برای دانشجویان هست یا خیر؟ اگر بخواهیم پاسخ منطقی و متقن به این پرسش دهیم، باید اذعان کنیم که هیچ‌گاه این نوع شیوه آموزشی که در‌حال‌حاضر در ایران از زمینه مناسب نیز برخوردار نیست، توانایی و شایستگی پاسخ‌گویی نیازهای آموزشی را ندارد و هرگز جانشین مناسبی برای آموزش مستقیم و حضوری نخواهد بود؛ اما از‌آنجا‌که در بالا به این اشاره داشتیم که شرایط اقتصادی حاصل از بیماری کروناویروس 2019، گریبان دانشجویان دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی را به‌سختی گرفته است و در شرایطی که دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی شامل دانشگاه‌های غیرانتفاعی، علمی‌-کاربردی، آزاد اسلامی و... به پذیرش دانشجو به صورت حضوری و همچنین آموزش حضوری آنها تعهد داده‌اند و بر‌اساس‌این نیز از دانشجویان شهریه ثابت و شهریه متغیر حضوری را دریافت می‌کنند، آیا در شرایط کنونی که همه دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی تعطیل شده است و آموزش از طریق سامانه‌های الکترونیکی و مجازی جایگزین شده است، باز هم دانشجو ‌باید شهریه ثابت و شهریه متغیر در حالت حضوری و آموزشی را که مبتنی بر حضور در کلاس درس توسط استاد بوده است، پرداخت کند؟! روشن است که پاسخ به این پرسش هم از نظر عقلی و هم از نظر اخلاقی منفی است؛ زیرا هم عقل و منطق و هم اخلاق و تعهد، مبیّن این موضوع است که زمانی که دانشگاهی متعهد به آموزش حضوری است، هرگز نباید برای نبود آموزش حضوری و تشکیل‌نشدن کلاس درس، هزینه‌ای در قالب آموزش حضوری دریافت کند و باید هزینه شهریه ثابت و متغیر را متناسب با آموزشی که ارائه می‌دهد، دریافت کند؛ بنابراین روشن است که در این شرایط، دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی باید متناظر با آموزش مجازی که ارائه می‌دهند، به کاهش و تقلیل شهریه ثابت و متغیر دریافتی‌شان دست بزنند. از طرفی دیگر این روزها که رسانه‌های رسمی و غیررسمی به صورت مرتب به معرفی مدیران کارخانجات و شرکت‌ها، صاحبان مجتمع‌های تجاری و مالکان مغازه‌های کسب‌وکارهای کوچک و... که حاضر شده‌اند با اتخاذ تصمیم‌های منطقی و اخلاقی دست به این اقدام خیرانه بزنند که حقوق کارکنان خود را چند ماه پیش‌پرداخت کنند یا هیچ‌گونه اجاره‌بهایی را از موجران خود نگیرند، اقدام کرده‌اند، چرا هیچ توجهی به موضوع پرداخت شهریه‌های سنگین دانشگاه‌ها از سوی دانشجویان نمی‌شود و این مورد به‌درستی تبیین و تشریح نمی‌شود؛ بنابراین توجه ارزنده و ویژه به برپایی و حفظ عدالت آموزشی در شرایط کنونی و تأکید بر اجرای این عدالت آموزشی، موجب می‌شود که دانشگاه‌های به‌اصطلاح پولی، شهریه ثابت و متغیر دریافتی از دانشجویان را متناظر با سبک و روش آموزشی که ارائه می‌دهند، تقلیل و کاهش دهند تا هیچ‌گونه حقی از قشر دانشجو تضییع نشود.