توضیحات موسوی درباره مرگ پناهجویان افغان
رد مسئولیت حادثه همراه با گلایههایی محترمانه
درحالیکه وزرای خارجه ایران و افغانستان توافق کردند هیئتی تشکیل داده تا در مورد پناهجویان کشتهشده افغانستانی تحقیق کنند، سخنگوی وزارت خارجه ضمن ابراز تأثر بابت این حادثه به سؤالات مطرحشده در این مورد توضیحات مفصلی داده است. در ادامه، بخشهای مهم این گفتوگوی مفصل که در سایت وزارت خارجه قرار گرفته به دلیل کمبود جا، خلاصه شده است.
از اولین ساعاتی که برخی گزارشهای خبری در رسانههای مختلف در این خصوص مطرح شد، بررسی سریع و دقیق حادثه در دستور کار نهادهای ذیربط قرار گرفت... همه نهادهای مرتبط، به شمول بخشهای سیاسی و مرزی در وزارت امور خارجه، نیروی انتظامی، وزارت کشور، وزارت اطلاعات و ستاد کل نیروهای مسلح بسیج شدند تا یک ارزیابی جامع در این خصوص به دست آید و حقایق روشن شود. روز دوشنبه جلسهای در وزارت امور خارجه به همین منظور و با حضور نمایندگان مطلع تمام دستگاههای ذیربط برگزار شد تا نسبت به این موضوع جمعبندی شود.
اولا به لحاظ واقعیات عینی، بر اساس گزارشهای تأییدشده که از مرزبانی جمهوری اسلامی ایران دریافت شده است، در تاریخ موردنظر و در محدوده ادعایی نهتنها چنان واقعهای رخ نداده و مواجههای از هیچ نوع میان نیروهای جمهوری اسلامی ایران با اتباع افغان رخ نداده... در آن زمان به دلیل شرایط خاص جوی در منطقه حتی هیچگونه ورود اتباع افغان به خاک جمهوری اسلامی ایران ثبت نشده است.
درعینحال ... مجددا به تمام دستگاههای ذیربط دستورات لازم جهت بررسی دقیق و جامع موضوع صادر شد که نتیجه بررسیهای تکمیلی سایر دستگاهها نیز مؤید گزارش مرزبانی بوده و وقوع حادثه و دخالت ادعایی را به طور کامل رد کرده است. اصولا در ماههای اخیر، با توجه به شیوع بیماری کرونا ... بر اساس دستورهای ابلاغشده مرزبانی، ایران هیچ اردوگاهی در مناطق مرزی به صورت دایر ندارد و هرگونه ادعایی از قبیل انتقال اتباع افغان به اردوگاه یا اجبار آنها به کار اجباری و مانند آن از ریشه غلط و دروغ است...
پدیدهای که در سه سال اخیر در مرزهای مشترک ایران و افغانستان با آن مواجه بودهایم، تخلیه پاسگاههای مرزی در طرف افغانستان بوده است. در سه سال اخیر ظاهرا بهخاطر تهدیدات ناشی از حضور داعش و طالبان در آن منطقه، نیروهای افغان لااقل ۵۴ پاسگاه مرزی افغانستان ... را تخلیه کردهاند و این مناطق مرزی همجوارِ خاک جمهوری اسلامی ایران کاملا در اختیار نیروهای تروریستی قرار دارد. ... این امر ضمن ایجاد ناامنی در مرزهای ما، باعث شده که این مناطق جولانگاه گروههای تروریستی و قاچاقچیان شود... بر اساس قرارداد انتظامات مرزی میان دو کشور، دولت افغانستان موظف است با استقرار نیروهای سرحدی خود در طول مرز مشترک نسبت به تأمین امنیت و کنترل مرزهای خود اقدام کند. دولت جمهوری اسلامی ایران بارها به صورت رسمی به این رفتار دولت افغانستان اعتراض کرده است.
مسئله دیگری که به لحاظ حقوقی و فنی درخصوص حادثه باید مورد توجه قرار بگیرد این است که برای رسیدگی به این قبیل حوادث ادعایی، از دههها پیش یک سازوکار مورد توافق، رسمی، سریع و کارآمد میان دو طرف برقرار است که میتوانست از لحظات ابتدایی این مسئله مورد استفاده طرف افغان قرار گیرد؛... اما متأسفانه مغفول ماند. بر اساس ترتیبات مندرج در ماده ۵ «قرارداد انتظامات مرزی ایران و افغانستان» (قرارداد کمیساران سرحدی بین ایران و افغانستان) که از قریب به هفت دهه گذشته؛ یعنی از سال ۱۳۳۵ شمسی میان دو کشور برقرار است، در صورت وقوع هرگونه حادثه در محدوده مرزی، بنا به درخواست هر یک از طرفین، مرزبانان دو طرف میتوانند از محل حادثه بازدید کرده و نسبت به بررسی مشترک اقدام کنند. تا این تاریخ ... درخواستی از سوی مرزبانان افغان مستقر در منطقه به مرزبانان جمهوری اسلامی ایران جهت بررسی مشترک حادثه واصل نشده است. ... مرزبانان جمهوری اسلامی ایران برای شفافسازی موضوع و از روی حسننیت، طی دو نامه رسمی از مرزبان افغانستانی درخواست جلسه مشترک به منظور بررسی حادثه کردهاند که متأسفانه این درخواستهای مرزبانی ایران که منطبق با رویه جاری میان
دو طرف و مبتنیبر قرارداد انتظامات مرزی ۱۳۳۵ است، تا این لحظه بیپاسخ مانده. بااینحال، دولت جمهوری اسلامی ایران بر اساس اصول حسن همجواری و با نیت انساندوستانه کماکان آمادگی دارد علاوهبر تحقیقات جامع داخلی خود که نتایج آن در بالا اعلام شد، در چارچوب قرارداد انتظامات مرزی ۱۳۳۵ این حادثه را با طرف مقابل مورد بررسی مشترک قرار دهد.
بر اساس گزارشهایی که دریافت کردهایم، در این ایام رودخانه هریرود از جریان آب قابلتوجهی برخوردار است و احتمال میرود این افراد چون به منطقه ناآشنا بوده و از شدت آب و عمق رودخانه بیخبر بودهاند وارد رودخانه شده و دچار حادثه شده باشند. احتمال دیگری که مطرح است اینکه این افراد در شاخههای فرعی هریرود در داخل خاک افغانستان گرفتار آب شده و در بخش مرزی هریرود از آب گرفته شده باشند؛ بهخصوص که هیچگونه جسدی از اتباع افغان در ساحل ایران مشاهده نشده که با توجه به وضعیت توپوگرافی رودخانه که شیب آن به سمت ایران است احتمال وقوع رویداد در هریرود را کم میکند.
درحالیکه وزرای خارجه ایران و افغانستان توافق کردند هیئتی تشکیل داده تا در مورد پناهجویان کشتهشده افغانستانی تحقیق کنند، سخنگوی وزارت خارجه ضمن ابراز تأثر بابت این حادثه به سؤالات مطرحشده در این مورد توضیحات مفصلی داده است. در ادامه، بخشهای مهم این گفتوگوی مفصل که در سایت وزارت خارجه قرار گرفته به دلیل کمبود جا، خلاصه شده است.
از اولین ساعاتی که برخی گزارشهای خبری در رسانههای مختلف در این خصوص مطرح شد، بررسی سریع و دقیق حادثه در دستور کار نهادهای ذیربط قرار گرفت... همه نهادهای مرتبط، به شمول بخشهای سیاسی و مرزی در وزارت امور خارجه، نیروی انتظامی، وزارت کشور، وزارت اطلاعات و ستاد کل نیروهای مسلح بسیج شدند تا یک ارزیابی جامع در این خصوص به دست آید و حقایق روشن شود. روز دوشنبه جلسهای در وزارت امور خارجه به همین منظور و با حضور نمایندگان مطلع تمام دستگاههای ذیربط برگزار شد تا نسبت به این موضوع جمعبندی شود.
اولا به لحاظ واقعیات عینی، بر اساس گزارشهای تأییدشده که از مرزبانی جمهوری اسلامی ایران دریافت شده است، در تاریخ موردنظر و در محدوده ادعایی نهتنها چنان واقعهای رخ نداده و مواجههای از هیچ نوع میان نیروهای جمهوری اسلامی ایران با اتباع افغان رخ نداده... در آن زمان به دلیل شرایط خاص جوی در منطقه حتی هیچگونه ورود اتباع افغان به خاک جمهوری اسلامی ایران ثبت نشده است.
درعینحال ... مجددا به تمام دستگاههای ذیربط دستورات لازم جهت بررسی دقیق و جامع موضوع صادر شد که نتیجه بررسیهای تکمیلی سایر دستگاهها نیز مؤید گزارش مرزبانی بوده و وقوع حادثه و دخالت ادعایی را به طور کامل رد کرده است. اصولا در ماههای اخیر، با توجه به شیوع بیماری کرونا ... بر اساس دستورهای ابلاغشده مرزبانی، ایران هیچ اردوگاهی در مناطق مرزی به صورت دایر ندارد و هرگونه ادعایی از قبیل انتقال اتباع افغان به اردوگاه یا اجبار آنها به کار اجباری و مانند آن از ریشه غلط و دروغ است...
پدیدهای که در سه سال اخیر در مرزهای مشترک ایران و افغانستان با آن مواجه بودهایم، تخلیه پاسگاههای مرزی در طرف افغانستان بوده است. در سه سال اخیر ظاهرا بهخاطر تهدیدات ناشی از حضور داعش و طالبان در آن منطقه، نیروهای افغان لااقل ۵۴ پاسگاه مرزی افغانستان ... را تخلیه کردهاند و این مناطق مرزی همجوارِ خاک جمهوری اسلامی ایران کاملا در اختیار نیروهای تروریستی قرار دارد. ... این امر ضمن ایجاد ناامنی در مرزهای ما، باعث شده که این مناطق جولانگاه گروههای تروریستی و قاچاقچیان شود... بر اساس قرارداد انتظامات مرزی میان دو کشور، دولت افغانستان موظف است با استقرار نیروهای سرحدی خود در طول مرز مشترک نسبت به تأمین امنیت و کنترل مرزهای خود اقدام کند. دولت جمهوری اسلامی ایران بارها به صورت رسمی به این رفتار دولت افغانستان اعتراض کرده است.
مسئله دیگری که به لحاظ حقوقی و فنی درخصوص حادثه باید مورد توجه قرار بگیرد این است که برای رسیدگی به این قبیل حوادث ادعایی، از دههها پیش یک سازوکار مورد توافق، رسمی، سریع و کارآمد میان دو طرف برقرار است که میتوانست از لحظات ابتدایی این مسئله مورد استفاده طرف افغان قرار گیرد؛... اما متأسفانه مغفول ماند. بر اساس ترتیبات مندرج در ماده ۵ «قرارداد انتظامات مرزی ایران و افغانستان» (قرارداد کمیساران سرحدی بین ایران و افغانستان) که از قریب به هفت دهه گذشته؛ یعنی از سال ۱۳۳۵ شمسی میان دو کشور برقرار است، در صورت وقوع هرگونه حادثه در محدوده مرزی، بنا به درخواست هر یک از طرفین، مرزبانان دو طرف میتوانند از محل حادثه بازدید کرده و نسبت به بررسی مشترک اقدام کنند. تا این تاریخ ... درخواستی از سوی مرزبانان افغان مستقر در منطقه به مرزبانان جمهوری اسلامی ایران جهت بررسی مشترک حادثه واصل نشده است. ... مرزبانان جمهوری اسلامی ایران برای شفافسازی موضوع و از روی حسننیت، طی دو نامه رسمی از مرزبان افغانستانی درخواست جلسه مشترک به منظور بررسی حادثه کردهاند که متأسفانه این درخواستهای مرزبانی ایران که منطبق با رویه جاری میان
دو طرف و مبتنیبر قرارداد انتظامات مرزی ۱۳۳۵ است، تا این لحظه بیپاسخ مانده. بااینحال، دولت جمهوری اسلامی ایران بر اساس اصول حسن همجواری و با نیت انساندوستانه کماکان آمادگی دارد علاوهبر تحقیقات جامع داخلی خود که نتایج آن در بالا اعلام شد، در چارچوب قرارداد انتظامات مرزی ۱۳۳۵ این حادثه را با طرف مقابل مورد بررسی مشترک قرار دهد.
بر اساس گزارشهایی که دریافت کردهایم، در این ایام رودخانه هریرود از جریان آب قابلتوجهی برخوردار است و احتمال میرود این افراد چون به منطقه ناآشنا بوده و از شدت آب و عمق رودخانه بیخبر بودهاند وارد رودخانه شده و دچار حادثه شده باشند. احتمال دیگری که مطرح است اینکه این افراد در شاخههای فرعی هریرود در داخل خاک افغانستان گرفتار آب شده و در بخش مرزی هریرود از آب گرفته شده باشند؛ بهخصوص که هیچگونه جسدی از اتباع افغان در ساحل ایران مشاهده نشده که با توجه به وضعیت توپوگرافی رودخانه که شیب آن به سمت ایران است احتمال وقوع رویداد در هریرود را کم میکند.