طرح 46000 هكتاري سيستانوبلوچستان پنجشنبه آغاز به كار كرد
افتتاح طرحي نيمهكاره
ليلا مرگن : پنجشنبه گذشته طرحي نيمهكاره شد افتتاح شد. طرحي كه اگرچه حيات اهالي سيستان به آن گره خورده است، اما گويا قيچيشدن روبان قرمز افتتاح به قدري براي مسئولان جذاب بوده كه صداي مردم را نشنوند. پيش از افتتاح طرح فيلمي از اعتراض كشاورزان سيستان به افتتاح اين طرح نيمهكاره در فضاي مجازي منتشر شد و اين فيلم در اختيار «شرق» هم قرار گرفت. كشاورزان از رئيسجمهور خواستند طرحي پراشكال را افتتاح نكند. حبيبالله دهمرده نماينده مردم زابل، زهك و هيرمند هم در نامهاي به رئيس دفتر رئيسجمهور خواستار توقف افتتاح طرح نيمهكاره موسوم به 46هزارهكتاري شد. او حتي به كاظم خاوازي، وزير جهاد كشاورزي هم درباره اشكالات اين طرح تذكر داد اما فايدهاي نداشت. منابع مطلع ميگويند كه ايران 850 ميليون دلار يعني رقمي 85 برابر اعتباري كه اتحاديه اروپا و شاخه عمران سازمان ملل متحد براي احياي هامون صرف كردهاند، هزينه كرده است تا آب غيرمطمئن چاهنيمهها را به بخشي از اراضي كشاورزي دشت سيستان منتقل كند. اقدامي كه تبعات اقتصادي و اجتماعي آن به زودي دامان مردم منطقه را خواهد گرفت.
اول خردادماه با حضور ویدئوکنفرانسی رئیسجمهور و وزیر جهاد کشاورزی ۸۰۷ طرح بخش کشاورزی استان سیستانوبلوچستان به بهرهبرداری رسید. يكي از اين طرحها، طرح نيمهكاره 46هزارهكتاري بود. افراد زيادي تلاش كردند به مسئولان بگويند كه اين طرح نيمهكاره نهتنها حيات دشت سيستان را با مشكل مواجه ميكند، بلكه امنيت منطقه شرق كشور را هم به خطر خواهد انداخت اما جاذبه افتتاح طرحهاي متعدد و قيچيكردن روبان قرمز اجازه نداد مسئولان صداي مردم را بشنود. پيش از افتتاح اين پروژه نيمهكاره، حبيبالله دهمرده، نماينده مردم زابل، زهك و هيرمند در مجلس شوراي اسلامي 30 ارديبهشت در نامهاي خطاب به واعظي رئيس دفتر رئيسجمهور از روحاني خواست با توجه به كاملنشدن پروژه 46هزارهكتاري و اذعان وزير جهاد كشاورزي به اين نقص، پروژه يادشده افتتاح نشود. در اين نامه قيد شد كه دولت تا سال 1400 براي افتتاح وقت دارد بنابراين ميتواند با رفع نقايص طرح، بهموقع آن را افتتاح كند تا جلوي نارضايتي مردم هم گرفته شود. اين نماينده مجلس، 23 ارديبهشت ماه هم به كاظم خاوازي، وزير جهاد كشاورزي درباره افتتاح اين پروژه نيمهكاره تذكر كتبي داد اما اين اقدامات كارگر
نيفتاد.
اعتراض مردم به افتتاح طرحي نيمهكاره
پيش از افتتاح طرح، فيلمي در فضاي مجازي دست به دست شد كه اين فيلم در اختيار «شرق» قرار گرفت. در فيلم بسياري از كشاورزان منطقه به دليل آمادهنبودن طرح 46هزارهكتاري خواستار توقف افتتاح آن توسط رئيسجمهور شدند. حاجي محمدسليم سرواني، رئيس خانه كشاورز شهرستان هيرمند در اين فيلم با اشاره به ناقصبودن طرح، اختلاف ارتفاع اراضي كشاورزي با حوضچههاي تقسيم آب را يكي از مشكلات رفعنشده طرح اعلام ميكند. او ميگويد كه لولههاي انتقال آب از چاهنيمهها در بسياري از نقاط شكسته و به حال خود رها شدهاند.
يكي از اعضاي خانه كشاورز شهرستان زابل و نماينده آبياران و كشاورزان اين شهرستان هم به اشكالات متعدد طرح اشاره كرده و عنوان ميكند: هنوز در ناحيه يك و دو زابل آب به حوضچهها نرسيده است. در بازديد وزير جهاد كشاورزي و جلسه مشترك او با امام جمعه هم مطرح شده كه طرح هنوز ناقص است. شيخي از كشاورزان منطقه ميگويد: مسئولان در سال 98 در جلسه استانداري پيشرفت فيزيكي طرح را 98 درصد اعلام كردهاند. از آن زمان تاكنون حتي يك سانتيمتر هم لولهگذاري نشده يا كار خاصي در طرح انجام نشده اما قرار است به زودي طرحي با اشكالات فراوان را افتتاح كنند. او به عنوان يك سيستاني اعلام ميكند كه اين طرح نقص دارد.
محمدامير نيكنژاد از شهرستان زهك و مسئول گروه همآب هم افتتاح اين طرح را نادرست ميداند و معتقد است اگر شرايط حوضچهها به همين نحو باقي بماند، درگيري در ميان مردم افزايش خواهد يافت. خواجهپور مدير انجمن توسعه سيستان نيز يادآور ميشود: جانمايي حوضچهها در طرح اشكال دارد و نظام بهرهبرداري آن مشخص نيست. بايد سر فرصت و بعد از رفع مشكلات اجرائي و فني، اين طرح افتتاح شود. محمدگل سارباني، عضو شوراي مركزي خانه كشاورز ايران هم تأكيد ميكند: اگر طرح 46هزارهكتاري را با اين وضعيت افتتاح كنند، يعني به اهالي سيستان اجحاف كردهاند.
ابراهيم سربيشه كشاورزي از روستاي دولتآباد شهرستان هامون عنوان ميكند: طرح 46هزارهكتاري در حالي قرار است افتتاح شود كه هنوز تست نشده و تحويل موقت نشده است. او تأكيد ميكند: انصاف ميگويد كه طرح تستنشده را نبايد افتتاح كنند. اجحاف به كشاورزان سيستاني هم حد و مرزي دارد. براي رضاي خدا به ما رحم كنيد و طرح را در زماني افتتاح كنيد كه آب در زمين ما روان شود.
طرحي مشكلساز براي شرق كشور
در طرح 46هزارهكتاري دولت 850 ميليون دلار اعتبار را صرف حفظ شغل كشاورزي مردم منطقه كرده است. شغلي كه به شدت به آب گره خورده و درآمد آن نامطمئن است. اما چرا دولت اين رقم را صرف شغلي ناپايدار كرده است؟ يك منبع مطلع به «شرق» ميگويد: براي اجراي طرح 46هزارهكتاري 850 ميليون دلار هزينه صرف شده و اين در حالي است كه شاخه عمران سازمان ملل متحد و اتحاديه اروپا با كلي تبليغات براي احياي هامون 10 ميليون دلار بودجه تصويب كردهاند. اگر با پول طرح 46هزارهكتاري هامون احيا ميشد، بسياري از مشكلات منطقه از جمله گردوغبار حل ميشد و مردم شرايط بهتري داشتند.
او ادامه ميدهد: اشكال بزرگ اين طرح اين است كه آب مطمئن در اختيار ندارد. 400 ميليون مترمكعب آب از چاهنيمهها قرار است به مزارع كشاورزان منتقل شود اما اگر به هر دليلي چاهنيمه آب نداشت، چه سرنوشتي در انتظار مردم خواهد بود؟
به گفته اين منبع مطلع سطح اراضي كشاورزي منطقه 200 هزار هكتار بوده كه بعدها اين رقم به 120 هزار هكتار ميرسد اما وزارت جهاد كشاورزي تصميم ميگيرد اين سطح را به 46 هزار هكتار كاهش دهد. حال اين پرسش مطرح ميشود كه بقيه ساكنان دشت سيستان كه زمينهاي آنها خارج از طرح 46هزارهكتاري قرار ميگيرد، چگونه به امرار معاش خواهند پرداخت.
او يادآور ميشود: الگوي كشت در طرح 46هزارهكتاري مشخص نيست. بر اساس الگوي كشت اوليه ارائهشده بخشي از زمينهاي منطقه بايد تبديل به باغ شود. اگر به هر دليل بعد از چند سال افغانستان به تعهداتش عمل نكرد و آب در اختيار باغات كشاورزان قرار داده نشد، تكليف سرمايهگذاري انجامشده براي باغات به باردهي رسيده چه خواهد بود؟
اين منبع مطلع همچنين شوري خاك را يكي از عوامل محدودكننده و مهم براي كشاورزي سيستان ميداند و ميگويد: 50 درصد اراضي دشت سيستان مشكل شوري دارند كه به اين مسئله در مطالعات به حد كفايت توجه نشده است. 70 درصد خاكهاي دشت سيستان در كلاس سه و بالاتر جاي ميگيرند و اين خاك نامرغوب نيازمند مديريت مناسب است. كوچكترين تعللي ميتواند قابليت كشت اراضي منطقه را دچار مشكل كند.
به گفته او نظام بهرهبرداري طرح 46هزارهكتاري هم مشخص نيست و اول طرح را افتتاح كردهاند و بعد قرار است به سراغ نظام بهرهبرداري بروند. همچنين ميخواهند از كشاورزان سيستان آببها دريافت كنند و هزينه نگهداري و بهرهبرداري از شبكه را هم از جيب كشاورزان منطقه پرداخت كنند. اين در حالي است كه در دشتهاي غنيتر و ثروتمندتر هم كشاورزان حاضر به پرداخت آببها نبودهاند.اين كارشناس مطلع ميگويد: قرار است با برخي نهادها صحبت كنند تا شايد آنها هزينه نگهداري و بهرهبرداري از شبكه را عهدهدار شوند اما معلوم نيست چه نتيجهاي داشته باشد.
عدم آسيبشناسي طرح
اين منبع مطلع يادآور ميشود: قبل از اجراي طرح 46هزارهكتاري، طرح نيملولهها در سيستان اجرا شده است اما اين طرح به دليل مشكلات متعدد به بهرهبرداري نرسيد و رها شد. متأسفانه از تجارب شكست طرح نيملولهها استفاده نشده و بررسي نكردهاند كه چرا طرح قبلي شكست خورده است تا اين تجربيات در طرح 46هزارهكتاري تكرار نشود.
او عدم تست آزمايشي بخشهايي از طرح را هم يكي ديگر از مشكلات پروژه نيمهكاره افتتاحشده، اعلام ميكند. به گفته او پروژه با سعي و خطا پيش ميرود و بدون شك براي جوامع محلي مشكل ايجاد خواهد كرد. زيرا براي انتقال آب از حوضچهها به زمين كشاورزان هيچ فكري نشده است و فقط به كشاورزان وعده دادهاند كه با پرداخت وام، در آينده آب با لوله از حوضچه به زمين آنها منتقل خواهد شد.
اين كارشناس مطلع ميگويد: با توجه به مكانيابي حوضچهها امكان درگيري بين كشاورزان بر سر آب افزايش خواهد يافت. شواهد متعددي وجود دارد كه خيلي از حوضچهها و تأسيسات مشكلات فني متعدد يا نشتي دارند. پمپ آب در مسير خط لوله كار نگذاشتهاند يا پمپها دچار مشكلات فني است.
او يادآور ميشود: حتي اگر اقتصاديترين محصول كشاورزي يعني پسته هم در اين زمينها كاشته شود، ارزش صرف 850 ميليون دلار براي آبرساني را ندارد و بهتر بود با اين پول مشاغل جايگزين كشاورزي و كمآبخواه تعريف ميشد.
اين منبع مطلع بيان ميكند: بيش از پنج دهه است كه مشكل استان سيستانوبلوچستان اصلاح الگوي كشت معرفي شده است. طرح 46هزارهكتاري نه تنها الگوي كشت ندارد بلكه در اجراي دقيق الگوي كشت آن شك و شبهه وجود دارد. ضمن اينكه حتي اگر الگوي كشت وزارت جهاد كشاورزي به طور دقيق اجرا شود، برآوردها نشان ميدهد متوسط درآمد در هر هكتار سه تا چهار ميليون تومان خواهد بود.
ليلا مرگن : پنجشنبه گذشته طرحي نيمهكاره شد افتتاح شد. طرحي كه اگرچه حيات اهالي سيستان به آن گره خورده است، اما گويا قيچيشدن روبان قرمز افتتاح به قدري براي مسئولان جذاب بوده كه صداي مردم را نشنوند. پيش از افتتاح طرح فيلمي از اعتراض كشاورزان سيستان به افتتاح اين طرح نيمهكاره در فضاي مجازي منتشر شد و اين فيلم در اختيار «شرق» هم قرار گرفت. كشاورزان از رئيسجمهور خواستند طرحي پراشكال را افتتاح نكند. حبيبالله دهمرده نماينده مردم زابل، زهك و هيرمند هم در نامهاي به رئيس دفتر رئيسجمهور خواستار توقف افتتاح طرح نيمهكاره موسوم به 46هزارهكتاري شد. او حتي به كاظم خاوازي، وزير جهاد كشاورزي هم درباره اشكالات اين طرح تذكر داد اما فايدهاي نداشت. منابع مطلع ميگويند كه ايران 850 ميليون دلار يعني رقمي 85 برابر اعتباري كه اتحاديه اروپا و شاخه عمران سازمان ملل متحد براي احياي هامون صرف كردهاند، هزينه كرده است تا آب غيرمطمئن چاهنيمهها را به بخشي از اراضي كشاورزي دشت سيستان منتقل كند. اقدامي كه تبعات اقتصادي و اجتماعي آن به زودي دامان مردم منطقه را خواهد گرفت.
اول خردادماه با حضور ویدئوکنفرانسی رئیسجمهور و وزیر جهاد کشاورزی ۸۰۷ طرح بخش کشاورزی استان سیستانوبلوچستان به بهرهبرداری رسید. يكي از اين طرحها، طرح نيمهكاره 46هزارهكتاري بود. افراد زيادي تلاش كردند به مسئولان بگويند كه اين طرح نيمهكاره نهتنها حيات دشت سيستان را با مشكل مواجه ميكند، بلكه امنيت منطقه شرق كشور را هم به خطر خواهد انداخت اما جاذبه افتتاح طرحهاي متعدد و قيچيكردن روبان قرمز اجازه نداد مسئولان صداي مردم را بشنود. پيش از افتتاح اين پروژه نيمهكاره، حبيبالله دهمرده، نماينده مردم زابل، زهك و هيرمند در مجلس شوراي اسلامي 30 ارديبهشت در نامهاي خطاب به واعظي رئيس دفتر رئيسجمهور از روحاني خواست با توجه به كاملنشدن پروژه 46هزارهكتاري و اذعان وزير جهاد كشاورزي به اين نقص، پروژه يادشده افتتاح نشود. در اين نامه قيد شد كه دولت تا سال 1400 براي افتتاح وقت دارد بنابراين ميتواند با رفع نقايص طرح، بهموقع آن را افتتاح كند تا جلوي نارضايتي مردم هم گرفته شود. اين نماينده مجلس، 23 ارديبهشت ماه هم به كاظم خاوازي، وزير جهاد كشاورزي درباره افتتاح اين پروژه نيمهكاره تذكر كتبي داد اما اين اقدامات كارگر
نيفتاد.
اعتراض مردم به افتتاح طرحي نيمهكاره
پيش از افتتاح طرح، فيلمي در فضاي مجازي دست به دست شد كه اين فيلم در اختيار «شرق» قرار گرفت. در فيلم بسياري از كشاورزان منطقه به دليل آمادهنبودن طرح 46هزارهكتاري خواستار توقف افتتاح آن توسط رئيسجمهور شدند. حاجي محمدسليم سرواني، رئيس خانه كشاورز شهرستان هيرمند در اين فيلم با اشاره به ناقصبودن طرح، اختلاف ارتفاع اراضي كشاورزي با حوضچههاي تقسيم آب را يكي از مشكلات رفعنشده طرح اعلام ميكند. او ميگويد كه لولههاي انتقال آب از چاهنيمهها در بسياري از نقاط شكسته و به حال خود رها شدهاند.
يكي از اعضاي خانه كشاورز شهرستان زابل و نماينده آبياران و كشاورزان اين شهرستان هم به اشكالات متعدد طرح اشاره كرده و عنوان ميكند: هنوز در ناحيه يك و دو زابل آب به حوضچهها نرسيده است. در بازديد وزير جهاد كشاورزي و جلسه مشترك او با امام جمعه هم مطرح شده كه طرح هنوز ناقص است. شيخي از كشاورزان منطقه ميگويد: مسئولان در سال 98 در جلسه استانداري پيشرفت فيزيكي طرح را 98 درصد اعلام كردهاند. از آن زمان تاكنون حتي يك سانتيمتر هم لولهگذاري نشده يا كار خاصي در طرح انجام نشده اما قرار است به زودي طرحي با اشكالات فراوان را افتتاح كنند. او به عنوان يك سيستاني اعلام ميكند كه اين طرح نقص دارد.
محمدامير نيكنژاد از شهرستان زهك و مسئول گروه همآب هم افتتاح اين طرح را نادرست ميداند و معتقد است اگر شرايط حوضچهها به همين نحو باقي بماند، درگيري در ميان مردم افزايش خواهد يافت. خواجهپور مدير انجمن توسعه سيستان نيز يادآور ميشود: جانمايي حوضچهها در طرح اشكال دارد و نظام بهرهبرداري آن مشخص نيست. بايد سر فرصت و بعد از رفع مشكلات اجرائي و فني، اين طرح افتتاح شود. محمدگل سارباني، عضو شوراي مركزي خانه كشاورز ايران هم تأكيد ميكند: اگر طرح 46هزارهكتاري را با اين وضعيت افتتاح كنند، يعني به اهالي سيستان اجحاف كردهاند.
ابراهيم سربيشه كشاورزي از روستاي دولتآباد شهرستان هامون عنوان ميكند: طرح 46هزارهكتاري در حالي قرار است افتتاح شود كه هنوز تست نشده و تحويل موقت نشده است. او تأكيد ميكند: انصاف ميگويد كه طرح تستنشده را نبايد افتتاح كنند. اجحاف به كشاورزان سيستاني هم حد و مرزي دارد. براي رضاي خدا به ما رحم كنيد و طرح را در زماني افتتاح كنيد كه آب در زمين ما روان شود.
طرحي مشكلساز براي شرق كشور
در طرح 46هزارهكتاري دولت 850 ميليون دلار اعتبار را صرف حفظ شغل كشاورزي مردم منطقه كرده است. شغلي كه به شدت به آب گره خورده و درآمد آن نامطمئن است. اما چرا دولت اين رقم را صرف شغلي ناپايدار كرده است؟ يك منبع مطلع به «شرق» ميگويد: براي اجراي طرح 46هزارهكتاري 850 ميليون دلار هزينه صرف شده و اين در حالي است كه شاخه عمران سازمان ملل متحد و اتحاديه اروپا با كلي تبليغات براي احياي هامون 10 ميليون دلار بودجه تصويب كردهاند. اگر با پول طرح 46هزارهكتاري هامون احيا ميشد، بسياري از مشكلات منطقه از جمله گردوغبار حل ميشد و مردم شرايط بهتري داشتند.
او ادامه ميدهد: اشكال بزرگ اين طرح اين است كه آب مطمئن در اختيار ندارد. 400 ميليون مترمكعب آب از چاهنيمهها قرار است به مزارع كشاورزان منتقل شود اما اگر به هر دليلي چاهنيمه آب نداشت، چه سرنوشتي در انتظار مردم خواهد بود؟
به گفته اين منبع مطلع سطح اراضي كشاورزي منطقه 200 هزار هكتار بوده كه بعدها اين رقم به 120 هزار هكتار ميرسد اما وزارت جهاد كشاورزي تصميم ميگيرد اين سطح را به 46 هزار هكتار كاهش دهد. حال اين پرسش مطرح ميشود كه بقيه ساكنان دشت سيستان كه زمينهاي آنها خارج از طرح 46هزارهكتاري قرار ميگيرد، چگونه به امرار معاش خواهند پرداخت.
او يادآور ميشود: الگوي كشت در طرح 46هزارهكتاري مشخص نيست. بر اساس الگوي كشت اوليه ارائهشده بخشي از زمينهاي منطقه بايد تبديل به باغ شود. اگر به هر دليل بعد از چند سال افغانستان به تعهداتش عمل نكرد و آب در اختيار باغات كشاورزان قرار داده نشد، تكليف سرمايهگذاري انجامشده براي باغات به باردهي رسيده چه خواهد بود؟
اين منبع مطلع همچنين شوري خاك را يكي از عوامل محدودكننده و مهم براي كشاورزي سيستان ميداند و ميگويد: 50 درصد اراضي دشت سيستان مشكل شوري دارند كه به اين مسئله در مطالعات به حد كفايت توجه نشده است. 70 درصد خاكهاي دشت سيستان در كلاس سه و بالاتر جاي ميگيرند و اين خاك نامرغوب نيازمند مديريت مناسب است. كوچكترين تعللي ميتواند قابليت كشت اراضي منطقه را دچار مشكل كند.
به گفته او نظام بهرهبرداري طرح 46هزارهكتاري هم مشخص نيست و اول طرح را افتتاح كردهاند و بعد قرار است به سراغ نظام بهرهبرداري بروند. همچنين ميخواهند از كشاورزان سيستان آببها دريافت كنند و هزينه نگهداري و بهرهبرداري از شبكه را هم از جيب كشاورزان منطقه پرداخت كنند. اين در حالي است كه در دشتهاي غنيتر و ثروتمندتر هم كشاورزان حاضر به پرداخت آببها نبودهاند.اين كارشناس مطلع ميگويد: قرار است با برخي نهادها صحبت كنند تا شايد آنها هزينه نگهداري و بهرهبرداري از شبكه را عهدهدار شوند اما معلوم نيست چه نتيجهاي داشته باشد.
عدم آسيبشناسي طرح
اين منبع مطلع يادآور ميشود: قبل از اجراي طرح 46هزارهكتاري، طرح نيملولهها در سيستان اجرا شده است اما اين طرح به دليل مشكلات متعدد به بهرهبرداري نرسيد و رها شد. متأسفانه از تجارب شكست طرح نيملولهها استفاده نشده و بررسي نكردهاند كه چرا طرح قبلي شكست خورده است تا اين تجربيات در طرح 46هزارهكتاري تكرار نشود.
او عدم تست آزمايشي بخشهايي از طرح را هم يكي ديگر از مشكلات پروژه نيمهكاره افتتاحشده، اعلام ميكند. به گفته او پروژه با سعي و خطا پيش ميرود و بدون شك براي جوامع محلي مشكل ايجاد خواهد كرد. زيرا براي انتقال آب از حوضچهها به زمين كشاورزان هيچ فكري نشده است و فقط به كشاورزان وعده دادهاند كه با پرداخت وام، در آينده آب با لوله از حوضچه به زمين آنها منتقل خواهد شد.
اين كارشناس مطلع ميگويد: با توجه به مكانيابي حوضچهها امكان درگيري بين كشاورزان بر سر آب افزايش خواهد يافت. شواهد متعددي وجود دارد كه خيلي از حوضچهها و تأسيسات مشكلات فني متعدد يا نشتي دارند. پمپ آب در مسير خط لوله كار نگذاشتهاند يا پمپها دچار مشكلات فني است.
او يادآور ميشود: حتي اگر اقتصاديترين محصول كشاورزي يعني پسته هم در اين زمينها كاشته شود، ارزش صرف 850 ميليون دلار براي آبرساني را ندارد و بهتر بود با اين پول مشاغل جايگزين كشاورزي و كمآبخواه تعريف ميشد.
اين منبع مطلع بيان ميكند: بيش از پنج دهه است كه مشكل استان سيستانوبلوچستان اصلاح الگوي كشت معرفي شده است. طرح 46هزارهكتاري نه تنها الگوي كشت ندارد بلكه در اجراي دقيق الگوي كشت آن شك و شبهه وجود دارد. ضمن اينكه حتي اگر الگوي كشت وزارت جهاد كشاورزي به طور دقيق اجرا شود، برآوردها نشان ميدهد متوسط درآمد در هر هكتار سه تا چهار ميليون تومان خواهد بود.