ما ایرانی‌ها !
گیتی صفرزاده
ما ایرانی‌ها... چه؟ پشت‌بند این جمله چه می‌خواهید بگویید؟ راستش اگر سیستم امتیازدهی برای کلمات آغازین یک جمله وجود داشت، فکر کنم «ما ایرانی‌ها» امتیاز پرتناقض‌ترین، پرچالش‌ترین و انفجاری‌ترین کلمات آغازین یک جمله را می‌برد.
اگر باور نمی‌کنید، خودتان امتحان کنید. کافی است میان جمعی باشید و این کلمه جادویی را به زبان بیاورید، احتیاجی به هیچ‌گونه تشویق یا دعوت اضافی نیست، افراد جمع به شکل خودکار ادامه این جمله را می‌گویند؛ البته هرکدام به نحوی. مثلا یکی می‌گوید ما ایرانی‌ها هر بلایی سرمان می‌آید، حقمان است. یکی دیگر اضافه می‌کند عادت داریم تا فلان‌طور بشود، فلان کار را بکنیم. آن دیگری می‌گوید وقتی که کل جهان شترسواری می‌کرد، ما در حال دستیابی به هسته اتم بودیم. پشت‌بندش یکی دیگر می‌آید که اما از اول اهل دررفتن از زیر کار بودیم. نفر بعدی تصدیق می‌کند و بلافاصله اضافه می‌کند سند دارم که از دوره پارینه‌سنگی با رشوه کارمان را راه می‌انداختیم و فرد دیگری آه جانسوزی می‌کشد و می‌گوید هر جای دنیا هم برویم، سریع راه تقلب و میان‌بر‌زدن را یاد می‌گیریم؛ یکی از آن طرف توضیح می‌دهد از بس که باهوشیم و حتما یکی هم در جمع هست که آماری از تعداد نخبگان ایرانی در همه پست‌ها و مناصب بزرگ و مهم جهان ارائه دهد.
نکته خوبش این است که اگرچه جملاتی که برای شرح ما ایرانی‌ها می‌آید، تناقض‌های عجیبی با هم دارند؛ اما هیچ‌کس هم در آن جمع مشکلی با آن ندارد و در انتها همه با یک صمیمیت و توافق زائدالوصفی یکدیگر را ترک می‌کنند.
بعضی‌ها از راه این جمله کاسبی می‌کنند، مثلا شما صد هزار تومان پول می‌دهید تا بلیت شرکت در برنامه‌ای را بگیرید که یک بنده‌خدایی نیم‌ساعت با گفتن حرف‌های بانمکی که شروعش با «ما ایرانی‌ها» است، از خنده روده‌برتان کند. خیلی از آن حرف‌های خنده‌دار البته درباره ژاپنی‌ها یا آمریکایی‌ها هم مصداق دارد؛ اما وقتی آن کلمات جادویی را اولش می‌گذاریم، خوش‌خوشانمان می‌شود و دل و روده‌مان را حسابی قلقلک می‌دهد.
عده‌ای هم جور دیگری با این جمله محبوبیت کسب می‌کنند، برای مثال یک سخنرانی انگیزشی-اجتماعی برپا می‌کنند و ضمن تکمیل جمله ناقص «ما ایرانی‌ها» دو هزار خصلت نادرست و عجیب‌و‌غریبمان را موشکافی و تحلیل می‌کنند و می‌دهند دستمان. ما هم آن فیلم‌ها و سخنرانی‌ها را با خشنودی عمیقی برای یکدیگر فوروارد می‌کنیم؛ به‌طوری‌که انگار داریم اطلاعاتی درباره ساکنانی از کره مریخ به همدیگر می‌دهیم. خوب که نگاه می‌کنم، می‌بینم حتی در دایره ادبیات و هنر هم این نهضت بوده و ادامه داشته و مرحوم جمالزاده کتاب پروپیمانی نوشته و اسمش را گذاشته خلقیات ما ایرانی‌ها و در سال‌ها ادیبان دیگری هم به این ماجرا اضافه کرده‌اند. حالا درست است که شناختن نقاط ضعف و اشکالات هر موضوع یا آدم یا ملتی، خیلی کار خوبی است و نباید از نقد فرار کرد و بررسی الگوهای رفتاری قدم اول برای تحول است؛ اما راستش را بخواهید، به گمانم این حجم خودزنی که بین ما وجود دارد و خیلی هم گسترده و مشعوف از آن استقبال می‌کنیم، نمونه‌اش در جای دیگر دنیا دیده نمی‌شود. حالا که این‌طور است، من هم این جمله را تکمیل کنم: ما ایرانی‌ها واقعا مردم عجیبی هستیم!
ما ایرانی‌ها... چه؟ پشت‌بند این جمله چه می‌خواهید بگویید؟ راستش اگر سیستم امتیازدهی برای کلمات آغازین یک جمله وجود داشت، فکر کنم «ما ایرانی‌ها» امتیاز پرتناقض‌ترین، پرچالش‌ترین و انفجاری‌ترین کلمات آغازین یک جمله را می‌برد.
اگر باور نمی‌کنید، خودتان امتحان کنید. کافی است میان جمعی باشید و این کلمه جادویی را به زبان بیاورید، احتیاجی به هیچ‌گونه تشویق یا دعوت اضافی نیست، افراد جمع به شکل خودکار ادامه این جمله را می‌گویند؛ البته هرکدام به نحوی. مثلا یکی می‌گوید ما ایرانی‌ها هر بلایی سرمان می‌آید، حقمان است. یکی دیگر اضافه می‌کند عادت داریم تا فلان‌طور بشود، فلان کار را بکنیم. آن دیگری می‌گوید وقتی که کل جهان شترسواری می‌کرد، ما در حال دستیابی به هسته اتم بودیم. پشت‌بندش یکی دیگر می‌آید که اما از اول اهل دررفتن از زیر کار بودیم. نفر بعدی تصدیق می‌کند و بلافاصله اضافه می‌کند سند دارم که از دوره پارینه‌سنگی با رشوه کارمان را راه می‌انداختیم و فرد دیگری آه جانسوزی می‌کشد و می‌گوید هر جای دنیا هم برویم، سریع راه تقلب و میان‌بر‌زدن را یاد می‌گیریم؛ یکی از آن طرف توضیح می‌دهد از بس که باهوشیم و حتما یکی هم در جمع هست که آماری از تعداد نخبگان ایرانی در همه پست‌ها و مناصب بزرگ و مهم جهان ارائه دهد.
نکته خوبش این است که اگرچه جملاتی که برای شرح ما ایرانی‌ها می‌آید، تناقض‌های عجیبی با هم دارند؛ اما هیچ‌کس هم در آن جمع مشکلی با آن ندارد و در انتها همه با یک صمیمیت و توافق زائدالوصفی یکدیگر را ترک می‌کنند.
بعضی‌ها از راه این جمله کاسبی می‌کنند، مثلا شما صد هزار تومان پول می‌دهید تا بلیت شرکت در برنامه‌ای را بگیرید که یک بنده‌خدایی نیم‌ساعت با گفتن حرف‌های بانمکی که شروعش با «ما ایرانی‌ها» است، از خنده روده‌برتان کند. خیلی از آن حرف‌های خنده‌دار البته درباره ژاپنی‌ها یا آمریکایی‌ها هم مصداق دارد؛ اما وقتی آن کلمات جادویی را اولش می‌گذاریم، خوش‌خوشانمان می‌شود و دل و روده‌مان را حسابی قلقلک می‌دهد.
عده‌ای هم جور دیگری با این جمله محبوبیت کسب می‌کنند، برای مثال یک سخنرانی انگیزشی-اجتماعی برپا می‌کنند و ضمن تکمیل جمله ناقص «ما ایرانی‌ها» دو هزار خصلت نادرست و عجیب‌و‌غریبمان را موشکافی و تحلیل می‌کنند و می‌دهند دستمان. ما هم آن فیلم‌ها و سخنرانی‌ها را با خشنودی عمیقی برای یکدیگر فوروارد می‌کنیم؛ به‌طوری‌که انگار داریم اطلاعاتی درباره ساکنانی از کره مریخ به همدیگر می‌دهیم. خوب که نگاه می‌کنم، می‌بینم حتی در دایره ادبیات و هنر هم این نهضت بوده و ادامه داشته و مرحوم جمالزاده کتاب پروپیمانی نوشته و اسمش را گذاشته خلقیات ما ایرانی‌ها و در سال‌ها ادیبان دیگری هم به این ماجرا اضافه کرده‌اند. حالا درست است که شناختن نقاط ضعف و اشکالات هر موضوع یا آدم یا ملتی، خیلی کار خوبی است و نباید از نقد فرار کرد و بررسی الگوهای رفتاری قدم اول برای تحول است؛ اما راستش را بخواهید، به گمانم این حجم خودزنی که بین ما وجود دارد و خیلی هم گسترده و مشعوف از آن استقبال می‌کنیم، نمونه‌اش در جای دیگر دنیا دیده نمی‌شود. حالا که این‌طور است، من هم این جمله را تکمیل کنم: ما ایرانی‌ها واقعا مردم عجیبی هستیم!