جشن تولدی برای دیار مسکوویچ‌ها
احمد وخشیته . دانشیار دانشگاه ملی اوراسیا
سال‌های بسیاری است که مسکوویچ‌ها آخرین روز از نخستین هفته پاییز را به مناسبت روز مسکو جشن می‌گیرند و امسال قطار عمر این سنت به ۸۷۳سالگی رسیده است. همه‌ساله نخستین شنبه ماه سپتامبر، یعنی در واپسین روزهایی که گرمای خورشید در این سرزمین سو‌سو می‌کند، بزرگ‌ترین شهر اروپا سرشار است از جشن‌ها و کنسرت‌های خیابانی رایگان؛ تا شهروندان این دیار به همراه خانواده و دوستان خویش به خیابان‌ها بیایند و به بهانه جشن تولد مسکو پایان این هفته خود را به شادی سپری کنند.
البته در میانه هیاهوی این سور و شادی‌ها، باید به این موضوع نیز توجه کرد که یکی از مهم‌ترین کارویژه‌های شهرداری مسکو برگزاری جشن‌ها و مراسم‌هایی است که به تحکیم خانواده و شاد‌بودن شهروندان کمک کند؛ برنامه‌هایی که به بهانه‌های مختلف در سراسر سال برگزار می‌شود و این امکان را برای همه مردم این سرزمین فراهم می‌کند تا بدون آنکه هزینه‌ای پرداخت کنند، شاد باشند و لذت ببرند. اگرچه نباید فراموش کنیم که بدون شک مالیات‌هایی که پرداخت می‌شود، در برگزاری این برنامه‌ها نقش مهمی دارد؛ اما این موضوع که برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی در کنار پروژه‌های عمرانی و زیباسازی شهر یکی از مهم‌ترین وظایف شهرداری به شمار می‌رود نیز بسیار جالب و تأمل‌برانگیز است؛ گزاره‌ای که بدون شک نقش مهمی در احیای هویت شهروندان یک سرزمین دارد.
ریشه برگزاری جشن روز مسکو از کجاست؟
در رابطه با شکل‌گیری شهری به نام مسکو روایت‌های گوناگونی وجود دارد اما نام این شهر در اسناد تاریخی برای نخستین بار در سال ۱۱۴۷ آمده است؛ یعنی زمانی که گفته می‌شود «یوری دولگوروکی» شاهزاده‌نشین مسکو میزبان شاهزاده‌نشین نووگراد بوده است. در واقع این برای نخستین‌بار است که نام مسکو در اسناد مکتوب آمده و این در حالی است که قدمت این شهر می‌تواند به سال‌ها قبل نیز بازگردد؛ اما در مجموع این تاریخ به نقطه عطفی برای جشن روز مسکو تبدیل شده است.
البته باید به این موضوع توجه داشت که برای سال‌ها چنین روزی در تاریخ این سرزمین جشن گرفته نمی‌شد و نخستین بار در اول ژانویه ۱۸۴۷ به فرمان نیکلاس اول هدایایی توزیع و هفتصدمین سال تولد مسکو جشن گرفته شد. در این روز میتروپالیت فیلارت، پدر روحانی مسکو دعایی در کلیسای داخل کرملین برای شکوه مسکو خواند و در عصر دیوارهای کرملین از کنار میدان سرخ و همچنین دیگر ساختمان‌های دولتی این شهر توسط چراغ‌هایی روشن شد؛ اگرچه سرعت باد خیلی زود آنها را خاموش کرد.
صد سال بعد در دوران شوروی، مسکوویچ‌ها در هفتم سپتامبر ۱۹۴۷ به مناسبت هشتصدمین سالروز تولد دیار مسکو، بساط سور‌و‌سات برپا کردند که البته تصویر رهبران شوروی در گوشه‌و‌کنار این مراسم‌ها به چشم می‌خورد. این بزرگداشت مصادف بود با تحول عمرانی در مسکو و در صدر آن ساخت آسمان‌خراش‌هایی که میان ایرانیان به هفت‌خواهران شهرت دارد و استالین در صدد بود تا آنها را به‌عنوان نمادی از مسکو به جهانیان معرفی کند. در آن ایام به دستور هیئت‌رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی مدال یادبود هشتصدمین سالروز مسکو به یک‌میلیون‌و 700 مسکوویچ اهدا شد. باوجوداین روز مسکو باز هم در تقویم ثبت نشد تا اینکه نهایتا پس از فروپاشی شوروی و هم‌زمان با هشتصد‌و‌پنجاهمین‌سالگی پایتخت این سنت به تلاش شهرداری و با دستور یلتسین در تقویم رویدادهای روسیه ثبت شد؛ اتفاقی که سبب شد همه‌ساله میادین اصلی این دیار و به‌ویژه میدان سرخ پذیرای هزاران مسکوویچ و میهمانی از دیگر شهرها و حتی کشورها باشند.
روز مسکو زیر سایه کرونا
سرگی سوبیانین، شهردار مسکو هم‌زمان با روز مسکو اعلام کرد که سلامتی شهروندان در وضعیت اپیدمی کرونا بسیار مهم‌تر از برگزاری جشنی بزرگ مانند سال‌های گذشته است و از‌این‌رو اعلام کرد که امسال تمرکز این مراسم با تأکید بر حفظ تاریخ و هنر به موزه‌ها اختصاص داده شده است. از‌این‌رو شهروندان می‌توانند با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و با ماسک از نمایشگاه‌هایی که در فضای باز پارک‌ها طراحی شده است، بازدید کنند.
همچنین مسئولان شهر مسکو تأکید کردند که کنسرت‌های بزرگ نیز امسال برگزار نمی‌شود و تنها از برگزاری چند کنسرت کوچک در پارک‌هایی مشخص خبر دادند که با توجه به ظرفیت محدود به موجب اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، اگرچه این برنامه‌ها رایگان است اما تنها افرادی می‌توانند در آن شرکت کنند که پیش‌تر در سایت ثبت‌نام کرده و با ماسک و دستکش حضور پیدا کنند.
در این میان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این كشور نیز در سخنرانی خود به مناسبت روز مسکو، با اشاره به پیوند ناگسستنی تاریخ روسیه از مسکو، این روز را تبریک گفت و از همه شهروندان پایتخت قدردانی کرد که پس از ظهور ویروس کرونا با نظم و احساس مسئولیت خود به توصیه‌های پزشکی عمل کردند تا این بحران مدیریت شود و از بازگشت آهنگ معمولی زندگی پس از کووید ۱۹ خبر داد.
سال‌های بسیاری است که مسکوویچ‌ها آخرین روز از نخستین هفته پاییز را به مناسبت روز مسکو جشن می‌گیرند و امسال قطار عمر این سنت به ۸۷۳سالگی رسیده است. همه‌ساله نخستین شنبه ماه سپتامبر، یعنی در واپسین روزهایی که گرمای خورشید در این سرزمین سو‌سو می‌کند، بزرگ‌ترین شهر اروپا سرشار است از جشن‌ها و کنسرت‌های خیابانی رایگان؛ تا شهروندان این دیار به همراه خانواده و دوستان خویش به خیابان‌ها بیایند و به بهانه جشن تولد مسکو پایان این هفته خود را به شادی سپری کنند.
البته در میانه هیاهوی این سور و شادی‌ها، باید به این موضوع نیز توجه کرد که یکی از مهم‌ترین کارویژه‌های شهرداری مسکو برگزاری جشن‌ها و مراسم‌هایی است که به تحکیم خانواده و شاد‌بودن شهروندان کمک کند؛ برنامه‌هایی که به بهانه‌های مختلف در سراسر سال برگزار می‌شود و این امکان را برای همه مردم این سرزمین فراهم می‌کند تا بدون آنکه هزینه‌ای پرداخت کنند، شاد باشند و لذت ببرند. اگرچه نباید فراموش کنیم که بدون شک مالیات‌هایی که پرداخت می‌شود، در برگزاری این برنامه‌ها نقش مهمی دارد؛ اما این موضوع که برنامه‌های فرهنگی و اجتماعی در کنار پروژه‌های عمرانی و زیباسازی شهر یکی از مهم‌ترین وظایف شهرداری به شمار می‌رود نیز بسیار جالب و تأمل‌برانگیز است؛ گزاره‌ای که بدون شک نقش مهمی در احیای هویت شهروندان یک سرزمین دارد.
ریشه برگزاری جشن روز مسکو از کجاست؟
در رابطه با شکل‌گیری شهری به نام مسکو روایت‌های گوناگونی وجود دارد اما نام این شهر در اسناد تاریخی برای نخستین بار در سال ۱۱۴۷ آمده است؛ یعنی زمانی که گفته می‌شود «یوری دولگوروکی» شاهزاده‌نشین مسکو میزبان شاهزاده‌نشین نووگراد بوده است. در واقع این برای نخستین‌بار است که نام مسکو در اسناد مکتوب آمده و این در حالی است که قدمت این شهر می‌تواند به سال‌ها قبل نیز بازگردد؛ اما در مجموع این تاریخ به نقطه عطفی برای جشن روز مسکو تبدیل شده است.
البته باید به این موضوع توجه داشت که برای سال‌ها چنین روزی در تاریخ این سرزمین جشن گرفته نمی‌شد و نخستین بار در اول ژانویه ۱۸۴۷ به فرمان نیکلاس اول هدایایی توزیع و هفتصدمین سال تولد مسکو جشن گرفته شد. در این روز میتروپالیت فیلارت، پدر روحانی مسکو دعایی در کلیسای داخل کرملین برای شکوه مسکو خواند و در عصر دیوارهای کرملین از کنار میدان سرخ و همچنین دیگر ساختمان‌های دولتی این شهر توسط چراغ‌هایی روشن شد؛ اگرچه سرعت باد خیلی زود آنها را خاموش کرد.
صد سال بعد در دوران شوروی، مسکوویچ‌ها در هفتم سپتامبر ۱۹۴۷ به مناسبت هشتصدمین سالروز تولد دیار مسکو، بساط سور‌و‌سات برپا کردند که البته تصویر رهبران شوروی در گوشه‌و‌کنار این مراسم‌ها به چشم می‌خورد. این بزرگداشت مصادف بود با تحول عمرانی در مسکو و در صدر آن ساخت آسمان‌خراش‌هایی که میان ایرانیان به هفت‌خواهران شهرت دارد و استالین در صدد بود تا آنها را به‌عنوان نمادی از مسکو به جهانیان معرفی کند. در آن ایام به دستور هیئت‌رئیسه شورای عالی اتحاد جماهیر شوروی مدال یادبود هشتصدمین سالروز مسکو به یک‌میلیون‌و 700 مسکوویچ اهدا شد. باوجوداین روز مسکو باز هم در تقویم ثبت نشد تا اینکه نهایتا پس از فروپاشی شوروی و هم‌زمان با هشتصد‌و‌پنجاهمین‌سالگی پایتخت این سنت به تلاش شهرداری و با دستور یلتسین در تقویم رویدادهای روسیه ثبت شد؛ اتفاقی که سبب شد همه‌ساله میادین اصلی این دیار و به‌ویژه میدان سرخ پذیرای هزاران مسکوویچ و میهمانی از دیگر شهرها و حتی کشورها باشند.
روز مسکو زیر سایه کرونا
سرگی سوبیانین، شهردار مسکو هم‌زمان با روز مسکو اعلام کرد که سلامتی شهروندان در وضعیت اپیدمی کرونا بسیار مهم‌تر از برگزاری جشنی بزرگ مانند سال‌های گذشته است و از‌این‌رو اعلام کرد که امسال تمرکز این مراسم با تأکید بر حفظ تاریخ و هنر به موزه‌ها اختصاص داده شده است. از‌این‌رو شهروندان می‌توانند با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی و با ماسک از نمایشگاه‌هایی که در فضای باز پارک‌ها طراحی شده است، بازدید کنند.
همچنین مسئولان شهر مسکو تأکید کردند که کنسرت‌های بزرگ نیز امسال برگزار نمی‌شود و تنها از برگزاری چند کنسرت کوچک در پارک‌هایی مشخص خبر دادند که با توجه به ظرفیت محدود به موجب اجرای طرح فاصله‌گذاری اجتماعی، اگرچه این برنامه‌ها رایگان است اما تنها افرادی می‌توانند در آن شرکت کنند که پیش‌تر در سایت ثبت‌نام کرده و با ماسک و دستکش حضور پیدا کنند.
در این میان ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری این كشور نیز در سخنرانی خود به مناسبت روز مسکو، با اشاره به پیوند ناگسستنی تاریخ روسیه از مسکو، این روز را تبریک گفت و از همه شهروندان پایتخت قدردانی کرد که پس از ظهور ویروس کرونا با نظم و احساس مسئولیت خود به توصیه‌های پزشکی عمل کردند تا این بحران مدیریت شود و از بازگشت آهنگ معمولی زندگی پس از کووید ۱۹ خبر داد.