ورود دولت به بازار دلالان

‌مفید علیزاده، کارگزار بورس کالا، گفت: مدیران ارشد بورس هم می‌گویند که بازار دستورپذیر نیست و باید روند عادی خود را طی کند. تمام بازارها هم همین مکانیسم را دارند. وقتی محدودیتی بر بازار اعمال می‌شود، بازار از ساز‌و‌کار اصلی خود فاصله می‌گیرد و نظام حاکم بر آن مخدوش می‌شود. به نظر من دولت به‌جای ورود به بورس و تعیین سقف قیمت و کف عرضه یا دستور خروج کالاها از بورس، بازار دلالی را مدیریت کند. آنچه به بازار و قیمت‌ها و در نهایت مصرف‌کننده آسیب می‌رساند، فعالیت دلالان است. او در گفت‌وگو با «شرق» توضیح داد: دولت با ورود به بورس که بازار شفافی است، تنها باعث شدت‌گرفتن فعالیت دلالان می‌شود. ما تجربه‌های مختلفی را در سال‌های گذشته داشتیم. من نمی‌توانم بپذیرم که این تجربیات را دولت نمی‌بیند و تبعات دخالت‌های خود در بازار را بررسی نمی‌کند. قطعا این تحلیل‌ها در دولت وجود دارد. اما سؤال این است که چرا به‌جای مقابله با دلالی برای آنها زمینه حضور گسترده‌تر فراهم می‌شود. دولت به‌جای تعیین فرمول برای معاملات، اگر حاشیه‌ها را مدیریت کرده و آن را جمع کند، به‌مراتب اثرگذاری مؤثرتری بر بازار خواهد داشت. علیزاده متذکر شد: دولت ابتدا برای محصولات پتروشیمی شروع به تعیین سقف قیمت کرد. یعنی معامله‌گران حق نداشتند از سقف قیمتی که دولت تعیین کرده بود، با قیمت بالاتری معامله انجام دهند. این اتفاق باعث شد محصولات با قیمت کم در بورس توسط دلالان خریداری شود و در خارج از بورس با چندین برابر قیمت فروخته شود. طبق بررسی‌هایی که آن زمان مرکز پژوهش‌های مجلس داشت، قیمت‌ها حتی تا هفت ‌برابر در بازار سیاه بالا رفت و قیمت محصولات نهایی به‌شدت تحت‌ تأثیر این جریان قرار گرفت. به گفته او دولت پس از این تجربه تلخ، سقف قیمت‌ در بورس را حذف کرد اما همچنان معتقد بود که باید در این بازار مداخله داشته باشد. بنابراین با ایجاد سامانه بهین‌یاب، برای ورود افراد به بورس کالا، گیت گذاشت. تنها معامله‌گرانی می‌توانستند وارد بورس شوند که از گیت بهین‌یاب گذر می‌کردند. اما از آنجا که رانت برای عده‌ای سودجو بسیار جذاب است، با رسوخ به سیستم بهین‌یاب، باعث شدند عده‌ای دلال به‌جای تولیدکننده اصلی وارد بازار شوند و همان تجربه تلخ گذشته دوباره ایجاد شد. البته متخلفان سامانه بهین‌یاب توسط مقامات قضائی دستگیر شدند و دولت وعده داد که سامانه را بازبینی می‌کند اما عملا در این سامانه همچنان احتمال بروز تخلفات وجود دارد.این کارگزار بورس کالا تأکید کرد: دولت البته به سامانه بهین‌یاب اکتفا نکرد و از ابتدای سال با ابطال معاملات وجهه دیگری از ورود دولت به بورس را به نمایش گذاشت. در ماه‌های گذشته به‌ویژه در معاملات فولاد، ابطال‌ها افزایش یافت. به این مفهوم که در پایان روز کاری، معاملاتی که با قیمت‌های بالاتر انجام شده بود، از سوی دولت ابطال می‌شد. به‌این‌ترتیب تولیدکنندگان گاهی برای تهیه مواد اولیه مورد نیازشان دچار مشکل می‌شدند و نمی‌توانستند برای تولید برنامه‌ریزی کنند. اخیرا نیز دولت با تصمیم عجیب دیگری، بازار را شگفت‌زده کرد. بر اساس نامه‌ای که به امضای رئیس ‌دفتر رئیس‌جمهور رسیده است، برخی محصولات فولادی باید از بورس خارج شوند. ‌او افزود: این اتفاقات اگر نه بی‌نظیر دست‌کم اتفاقات بسیار کم‌نظیری در بورس دنیاست. مداخله‌های پیوسته دولت، بازار را از کارکرد اصلی خود دور کرده و شفافیت را که مزیت اصلی بورس است، زیر سؤال برده است. ‌علیزاده گفت: آنچه سبب می‌شود دولت به بازاری چون بورس ورود کند، یارانه‌ای است که به تولیدکننده صنایع بالادستی می‌دهد. از ماده اولیه ارزان تا انرژی یارانه‌ای که اینها به پایین‌ماندن قیمت تولید کمک می‌کند. اما مداخلات قیمتی دولت در مراحل بعد نه‌تنها نتیجه مثبت نداد بلکه شرایط را به‌مراتب از زمان آزاد‌گذاشتن قیمت‌ها بدتر کرد و قیمت‌ها را با رشد کاذب و تصاعدی مواجه کرد.

‌مفید علیزاده، کارگزار بورس کالا، گفت: مدیران ارشد بورس هم می‌گویند که بازار دستورپذیر نیست و باید روند عادی خود را طی کند. تمام بازارها هم همین مکانیسم را دارند. وقتی محدودیتی بر بازار اعمال می‌شود، بازار از ساز‌و‌کار اصلی خود فاصله می‌گیرد و نظام حاکم بر آن مخدوش می‌شود. به نظر من دولت به‌جای ورود به بورس و تعیین سقف قیمت و کف عرضه یا دستور خروج کالاها از بورس، بازار دلالی را مدیریت کند. آنچه به بازار و قیمت‌ها و در نهایت مصرف‌کننده آسیب می‌رساند، فعالیت دلالان است. او در گفت‌وگو با «شرق» توضیح داد: دولت با ورود به بورس که بازار شفافی است، تنها باعث شدت‌گرفتن فعالیت دلالان می‌شود. ما تجربه‌های مختلفی را در سال‌های گذشته داشتیم. من نمی‌توانم بپذیرم که این تجربیات را دولت نمی‌بیند و تبعات دخالت‌های خود در بازار را بررسی نمی‌کند. قطعا این تحلیل‌ها در دولت وجود دارد. اما سؤال این است که چرا به‌جای مقابله با دلالی برای آنها زمینه حضور گسترده‌تر فراهم می‌شود. دولت به‌جای تعیین فرمول برای معاملات، اگر حاشیه‌ها را مدیریت کرده و آن را جمع کند، به‌مراتب اثرگذاری مؤثرتری بر بازار خواهد داشت. علیزاده متذکر شد: دولت ابتدا برای محصولات پتروشیمی شروع به تعیین سقف قیمت کرد. یعنی معامله‌گران حق نداشتند از سقف قیمتی که دولت تعیین کرده بود، با قیمت بالاتری معامله انجام دهند. این اتفاق باعث شد محصولات با قیمت کم در بورس توسط دلالان خریداری شود و در خارج از بورس با چندین برابر قیمت فروخته شود. طبق بررسی‌هایی که آن زمان مرکز پژوهش‌های مجلس داشت، قیمت‌ها حتی تا هفت ‌برابر در بازار سیاه بالا رفت و قیمت محصولات نهایی به‌شدت تحت‌ تأثیر این جریان قرار گرفت. به گفته او دولت پس از این تجربه تلخ، سقف قیمت‌ در بورس را حذف کرد اما همچنان معتقد بود که باید در این بازار مداخله داشته باشد. بنابراین با ایجاد سامانه بهین‌یاب، برای ورود افراد به بورس کالا، گیت گذاشت. تنها معامله‌گرانی می‌توانستند وارد بورس شوند که از گیت بهین‌یاب گذر می‌کردند. اما از آنجا که رانت برای عده‌ای سودجو بسیار جذاب است، با رسوخ به سیستم بهین‌یاب، باعث شدند عده‌ای دلال به‌جای تولیدکننده اصلی وارد بازار شوند و همان تجربه تلخ گذشته دوباره ایجاد شد. البته متخلفان سامانه بهین‌یاب توسط مقامات قضائی دستگیر شدند و دولت وعده داد که سامانه را بازبینی می‌کند اما عملا در این سامانه همچنان احتمال بروز تخلفات وجود دارد.این کارگزار بورس کالا تأکید کرد: دولت البته به سامانه بهین‌یاب اکتفا نکرد و از ابتدای سال با ابطال معاملات وجهه دیگری از ورود دولت به بورس را به نمایش گذاشت. در ماه‌های گذشته به‌ویژه در معاملات فولاد، ابطال‌ها افزایش یافت. به این مفهوم که در پایان روز کاری، معاملاتی که با قیمت‌های بالاتر انجام شده بود، از سوی دولت ابطال می‌شد. به‌این‌ترتیب تولیدکنندگان گاهی برای تهیه مواد اولیه مورد نیازشان دچار مشکل می‌شدند و نمی‌توانستند برای تولید برنامه‌ریزی کنند. اخیرا نیز دولت با تصمیم عجیب دیگری، بازار را شگفت‌زده کرد. بر اساس نامه‌ای که به امضای رئیس ‌دفتر رئیس‌جمهور رسیده است، برخی محصولات فولادی باید از بورس خارج شوند. ‌او افزود: این اتفاقات اگر نه بی‌نظیر دست‌کم اتفاقات بسیار کم‌نظیری در بورس دنیاست. مداخله‌های پیوسته دولت، بازار را از کارکرد اصلی خود دور کرده و شفافیت را که مزیت اصلی بورس است، زیر سؤال برده است. ‌علیزاده گفت: آنچه سبب می‌شود دولت به بازاری چون بورس ورود کند، یارانه‌ای است که به تولیدکننده صنایع بالادستی می‌دهد. از ماده اولیه ارزان تا انرژی یارانه‌ای که اینها به پایین‌ماندن قیمت تولید کمک می‌کند. اما مداخلات قیمتی دولت در مراحل بعد نه‌تنها نتیجه مثبت نداد بلکه شرایط را به‌مراتب از زمان آزاد‌گذاشتن قیمت‌ها بدتر کرد و قیمت‌ها را با رشد کاذب و تصاعدی مواجه کرد.