توصیه‌هایی برای امروز
کامران باقری‌لنکرانی*
بسیاری از نقاط جهان روزهای تلخی را با شیوع مجدد کرونا می‌گذرانند و کشور ما هم در این میان مستثنا نیست. هرچند تجربه‌های موفقی هم وجود دارد که در همین طغیان بیماری اوضاع بسیار بهتری دارند یا حداقل مرگ میرشان به اندازه ما نیست. اینکه چه شد که این‌گونه شد و اینکه چه فرصت‌هایی از دست رفت، موضوع دیگری است که باید به‌موقع به آن پرداخت. آنچه اکنون مهم است شتاب روزافزون بیماری در کشور ماست. در کمتر از سه ماه تعداد مبتلایان و موارد مرگ ناشی از این بیماری در کشور ما دو برابر شده که متأسفانه بیشتر این افزایش هم مربوط به دو هفته اخیر است. موارد نیاز به بستری چندی است که از ظرفیت بستری کشور فراتر رفته و ما را در چالش انتخاب بیماران قرار داده است.تصمیم‌های دیرهنگام اما مهم ستاد کشوری کرونا در اعمال برخی از محدودیت‌ها در ساعات کار و ترددها جای تشکر دارد. هرچند همین تصمیم‌ها به قاطعیت و جامعیت بیشتری احتیاج دارد. دولت به‌عنوان بزرگ‌ترین کارفرما بعد از 10 ماه اکنون باید بتواند بسیاری از خدمات را غیرحضوری انجام دهد و از ترددها بکاهد و طوری برنامه‌ریزی کند که ساعات قله و حداکثری در ترددها نداشته باشیم. تجمعات بیش از 10 نفر طبق بررسی‌ها ظرفیت انتقال گسترده بیماری را دارند. در جلوگیری از این تجمعات با هر انگیزه‌ای که باشند، باید با جدیت برخورد شود. تعیین شفاف مشوق‌هایی برای غیرحضوری‌کردن مشاغل، از معافیت مالیاتی تا وام‌های کم‌مقدار برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای ارائه خدمات، راهبرد خوبی برای اکنون و آینده است که به تصمیم‌های سریع و قاطع احتیاج دارد. متأسفانه بسیاری از بیماران که اغلب سالمند هستند، برای تهیه دارو مجبور به تردد می‌شوند و مطالعاتی پرخطر‌بودن داروخانه‌ها را به‌عنوان کانون انتقال بیماری علاوه بر خطرات خود تردد نشان داده‌اند. سالیانی است که امکان نسخه‌پیچی آنلاین به‌لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در کشور وجود دارد. وزرات بهداشت در این زمانه پیش‌گام شود و این کار را با ظرفیت داروخانه‌های موجود یا شبکه‌ای از آنها ممکن کند و سازوکار حمایت بیمه‌ای از آن را که چندان پیچیده نیست؛ عملیاتی کند. این برای بیمارانی که به‌طور مزمن از دارو استفاده می‌کنند، می‌تواند بسیار مهم و در گسست چرخه بیماری به‌ویژه برای افراد پرخطر بسیار مؤثر باشد.
همین مطلب درباره آزمایشگاه‌ها هم تا حدود زیادی قابل انجام است. مراقبت از بیماران در منزل، رکن مهمی در کاهش بار بیماران بستری است. تجربیات خوبی در این زمینه در برخی از استان‌ها وجود دارد که چگونه می‌توان با استفاده از نیروهای حد واسط و در مواقع لزوم پزشک، مراقبت باکیفیت در منزل ارائه داد. راهنمای صحیح و مستند برای این نوع مراقبت که با شفافیت و با توجه به امکانات موجود در یک خانواده متوسط بتواند راهنمای خانواده‌ها در ارائه این مراقبت باشد، به‌شدت مورد نیاز است. در برخی از استان‌ها خیرین به میدان آمده و کپسول اکسیژن و سایر امکانات مورد نیاز مراقبت در منزل را فراهم کرده و به امانت می‌دهند. گسترش آزمایش‌های تشخیصی با توجه به امکان تهیه حداقل دو نوع کیت تشخیص زودرس و ارزان و سریع در کشور باید بیشتر مورد حمایت قرار گیرد. انحصار در این عرصه درست نیست. البته تشخیص اگر پیوست مراقبت و قرنطینه نداشته باشد، به کار نمی‌آید و باید چرخه را کامل دید. از حضور کسانی که آزمایش مثبت دارند یا علامت دارند، در محل کار باید جلوگیری کرد. این کار با توجه به زیرساخت فناوری اطلاعات و تلفن همراه شدنی است. رهگیری افراد مثبت و جلوگیری از
تردد آنها نیز کاملا ممکن است. حداقل هشدار به خانواده‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد. بسته حمایتی در این‌گونه موارد می‌تواند هوشمندانه‌تر توزیع شود یا حداقل حمایت از مبتلایان سرپرست خانوار بیشتر باشد. مصرف سلیقه‌ای داروها در بیمارستان‌ها بار مضاعفی را ایجاد کرده است. پروتکل درمانی کشوری با توجه به نتایج مطالعه سازمان بهداشت جهانی باید به‌روز شود و در مواردی که نیاز به دارو خارج از این پروتکل است، سازوکار را با تمهیداتی که مشخص کند سایر داروها نباید مبنای درمان همه باشند، فراهم کرد. مسیر ارجاع بیماران بدحال در هر شهر معلوم باشد. این روا نیست که برخی بیماران در پشت در بمانند و برخی به‌راحتی تخت پیدا کنند. مصرف داروهای طب سنتی در این ایام فراگیرتر شده و متأسفانه بازار مکاره‌ای را برای برخی فراهم کرده است. وزارت بهداشت راهنمایی برای مصرف این داروها با ذکر محتوا و اجزای آنها نه با نام معجون‌ها فراهم کند تا مواردی که مؤثر هستند یا حداقل مضر نیستند به اطلاع عامه مردم برسد. با نام‌گذاری معجون‌ها با نام‌های مقدس شدیدا برخورد شود. همچنین اینکه از اجزای وزارت بهداشت سخنان متفاوتی شنیده شود، به‌هیچ‌وجه در این هنگامه درست
نیست. بالاخره تأکید میشود در کشور ما دانشمندان، مؤسسات و انجمن‌هایی علمی وجود دارند که برای همین ایام تربیت شده‌اند. از ظرفیت آنها برای حل معضل بزرگ گسترش کرونا استفاده کنیم.
*استاد ممتاز طب داخلی دانشگاه علوم پزشکی شیراز
بسیاری از نقاط جهان روزهای تلخی را با شیوع مجدد کرونا می‌گذرانند و کشور ما هم در این میان مستثنا نیست. هرچند تجربه‌های موفقی هم وجود دارد که در همین طغیان بیماری اوضاع بسیار بهتری دارند یا حداقل مرگ میرشان به اندازه ما نیست. اینکه چه شد که این‌گونه شد و اینکه چه فرصت‌هایی از دست رفت، موضوع دیگری است که باید به‌موقع به آن پرداخت. آنچه اکنون مهم است شتاب روزافزون بیماری در کشور ماست. در کمتر از سه ماه تعداد مبتلایان و موارد مرگ ناشی از این بیماری در کشور ما دو برابر شده که متأسفانه بیشتر این افزایش هم مربوط به دو هفته اخیر است. موارد نیاز به بستری چندی است که از ظرفیت بستری کشور فراتر رفته و ما را در چالش انتخاب بیماران قرار داده است.تصمیم‌های دیرهنگام اما مهم ستاد کشوری کرونا در اعمال برخی از محدودیت‌ها در ساعات کار و ترددها جای تشکر دارد. هرچند همین تصمیم‌ها به قاطعیت و جامعیت بیشتری احتیاج دارد. دولت به‌عنوان بزرگ‌ترین کارفرما بعد از 10 ماه اکنون باید بتواند بسیاری از خدمات را غیرحضوری انجام دهد و از ترددها بکاهد و طوری برنامه‌ریزی کند که ساعات قله و حداکثری در ترددها نداشته باشیم. تجمعات بیش از 10 نفر طبق بررسی‌ها ظرفیت انتقال گسترده بیماری را دارند. در جلوگیری از این تجمعات با هر انگیزه‌ای که باشند، باید با جدیت برخورد شود. تعیین شفاف مشوق‌هایی برای غیرحضوری‌کردن مشاغل، از معافیت مالیاتی تا وام‌های کم‌مقدار برای استفاده از ظرفیت فضای مجازی برای ارائه خدمات، راهبرد خوبی برای اکنون و آینده است که به تصمیم‌های سریع و قاطع احتیاج دارد. متأسفانه بسیاری از بیماران که اغلب سالمند هستند، برای تهیه دارو مجبور به تردد می‌شوند و مطالعاتی پرخطر‌بودن داروخانه‌ها را به‌عنوان کانون انتقال بیماری علاوه بر خطرات خود تردد نشان داده‌اند. سالیانی است که امکان نسخه‌پیچی آنلاین به‌لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در کشور وجود دارد. وزرات بهداشت در این زمانه پیش‌گام شود و این کار را با ظرفیت داروخانه‌های موجود یا شبکه‌ای از آنها ممکن کند و سازوکار حمایت بیمه‌ای از آن را که چندان پیچیده نیست؛ عملیاتی کند. این برای بیمارانی که به‌طور مزمن از دارو استفاده می‌کنند، می‌تواند بسیار مهم و در گسست چرخه بیماری به‌ویژه برای افراد پرخطر بسیار مؤثر باشد.
همین مطلب درباره آزمایشگاه‌ها هم تا حدود زیادی قابل انجام است. مراقبت از بیماران در منزل، رکن مهمی در کاهش بار بیماران بستری است. تجربیات خوبی در این زمینه در برخی از استان‌ها وجود دارد که چگونه می‌توان با استفاده از نیروهای حد واسط و در مواقع لزوم پزشک، مراقبت باکیفیت در منزل ارائه داد. راهنمای صحیح و مستند برای این نوع مراقبت که با شفافیت و با توجه به امکانات موجود در یک خانواده متوسط بتواند راهنمای خانواده‌ها در ارائه این مراقبت باشد، به‌شدت مورد نیاز است. در برخی از استان‌ها خیرین به میدان آمده و کپسول اکسیژن و سایر امکانات مورد نیاز مراقبت در منزل را فراهم کرده و به امانت می‌دهند. گسترش آزمایش‌های تشخیصی با توجه به امکان تهیه حداقل دو نوع کیت تشخیص زودرس و ارزان و سریع در کشور باید بیشتر مورد حمایت قرار گیرد. انحصار در این عرصه درست نیست. البته تشخیص اگر پیوست مراقبت و قرنطینه نداشته باشد، به کار نمی‌آید و باید چرخه را کامل دید. از حضور کسانی که آزمایش مثبت دارند یا علامت دارند، در محل کار باید جلوگیری کرد. این کار با توجه به زیرساخت فناوری اطلاعات و تلفن همراه شدنی است. رهگیری افراد مثبت و جلوگیری از
تردد آنها نیز کاملا ممکن است. حداقل هشدار به خانواده‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد. بسته حمایتی در این‌گونه موارد می‌تواند هوشمندانه‌تر توزیع شود یا حداقل حمایت از مبتلایان سرپرست خانوار بیشتر باشد. مصرف سلیقه‌ای داروها در بیمارستان‌ها بار مضاعفی را ایجاد کرده است. پروتکل درمانی کشوری با توجه به نتایج مطالعه سازمان بهداشت جهانی باید به‌روز شود و در مواردی که نیاز به دارو خارج از این پروتکل است، سازوکار را با تمهیداتی که مشخص کند سایر داروها نباید مبنای درمان همه باشند، فراهم کرد. مسیر ارجاع بیماران بدحال در هر شهر معلوم باشد. این روا نیست که برخی بیماران در پشت در بمانند و برخی به‌راحتی تخت پیدا کنند. مصرف داروهای طب سنتی در این ایام فراگیرتر شده و متأسفانه بازار مکاره‌ای را برای برخی فراهم کرده است. وزارت بهداشت راهنمایی برای مصرف این داروها با ذکر محتوا و اجزای آنها نه با نام معجون‌ها فراهم کند تا مواردی که مؤثر هستند یا حداقل مضر نیستند به اطلاع عامه مردم برسد. با نام‌گذاری معجون‌ها با نام‌های مقدس شدیدا برخورد شود. همچنین اینکه از اجزای وزارت بهداشت سخنان متفاوتی شنیده شود، به‌هیچ‌وجه در این هنگامه درست
نیست. بالاخره تأکید میشود در کشور ما دانشمندان، مؤسسات و انجمن‌هایی علمی وجود دارند که برای همین ایام تربیت شده‌اند. از ظرفیت آنها برای حل معضل بزرگ گسترش کرونا استفاده کنیم.
*استاد ممتاز طب داخلی دانشگاه علوم پزشکی شیراز