مواجهه با واقعیتی به نام معلولیت

پذیرفتن واقعیتی به نام معلولیت، به زبان ساده و در عمل مشکل است. حال می‌خواهد این معلولیت از بدو تولد باشد و خواه در اثر بیماری یا حادثه، خواه معلولیت شکل دائمی داشته باشد، خواه معلولیتی پیش‌رونده باشد و خواه بهبودیابنده تلقی شود. 15درصد از افراد در سراسر جهان به نوعی از معلولیت دچار هستند اما ساختار روابط اجتماعی به‌گونه‌ای شکل گرفته که به افراد دارای معلولیت، توجه نمی‌کند و در مواقع بحران‌های بزرگ، به خصوص در زمان همه‌گیری ویروس کووید 19، این گروه را از اولویت خارج می‌کند. ایران هم از این قاعده مستثنا نیست. دوستان جانباز و رفقای دارای معلولیت زیادی داریم که هریک به نوعی با معلولیت کنار آمده‌اند یا در چالش کنارآمدن با آن هستند. صرف‌نظر از سبک زندگی، می‌توانیم تغییراتی را ایجاد کنیم که زندگی با معلولیت را آسان‌تر و شادتر کند. با هماهنگ‌کردن خود، هم از نظر عاطفی و هم از نظر جسمی، قادر خواهیم شد که بپذیریم ناتوانی و معلولیت شخصیت ما را تعریف نمی‌کند. در اکثر موارد، معلولیت مانع یک زندگی راحت و شاد نیست. یکی از کارهایی که باید بکنیم، این است که از نظر احساسی و عاطفی، خود را هماهنگ کنیم. چند نکته در این رابطه مهم است.
اول اینکه درباره معلولیت خود بیاموزیم: آگاهی در مورد معلولیت خود می‌تواند به ما قدرت زندگی با آن را بدهد. به‌ویژه اگر به‌تازگی دچار نوعی از معلولیت شده‌ایم، باید با پزشک خود در مورد انتظاراتی که از بدن خود می‌توانیم داشته باشیم، صحبت کنیم. طرح این‌گونه سؤالات مفید هستند:
• آیا معلولیت من موقت است یا دائمی؟
• آیا عوارض شایع یا بیماری‌های ثانویه‌ای وجود دارد که با این معلولیت ایجاد می‌شود؟
• آیا گروه‌های هم‌فکر و هم‌درد، برای برخورداری از حمایت عاطفی و اجتماعی وجود دارند؟
• آیا برای کنترل معلولیت، به درمان مداوم یا فیزیوتراپی نیاز است؟
• برای سازگاری با ناتوانی جدید یا در حال پیشرفت، چه تغییراتی را می‌توانیم در سبک زندگی قبلی، شغل یا فعالیت‌های خود ایجاد کنیم؟
• اگر معلولیت ما در حال پیشرفت است، پیشرفت با چه سرعتی انجام می‌شود؟ آیا روش‌هایی برای کند‌کردن آن وجود دارد؟
دوم اینکه شرایط خود را بپذیریم. احتمالا سخت‌ترین کار در زمان سازگاری عاطفی با یک معلولیت، کنارآمدن با آن است. امید به بهبودی و تلاش در جهت بهبودی، کار خوبی است ولی اگر تصورات رؤیایی داشته باشیم، به‌زودی به مرحله «بی‌اعتنایی به وضعیت فعلی» و سپس به مرحله افسردگی و سرخوردگی خواهیم رسید. باید شرایط فعلی و همچنین آینده احتمالی خود را بپذیریم. تلاش خود را روی ارتقای استاندارد و سطح زندگی خود متمرکز کنیم، نه اینکه بر اساس میزان ناراحتی از روند بهبودی، خود را در حالت ناراحتی قرار دهیم. پذیرش معلولیت با وادادگی و تنبلی متفاوت است. پذیرش به این معنی است که شما کاملا می‌دانید وضعیت ما همان چیزی است که هست، هر‌چند هنوز توانایی بهبود آن را دارید. از سوی دیگر، انکار یا نادیده‌گرفتن شدت معلولیت می‌تواند کار ما را از حیث عاطفی و جسمی بسیار دشوارتر کند.
نکته دیگر این است که باید بر حال و آینده خود تمرکز کنیم، نه بر گذشته خود! اگر به‌تازگی دچار یک معلولیت در نتیجه یک تصادف یا یک بیماری در حال پیشرفت شده‌ایم، نباید شرایط فعلی خود را با گذشته مقایسه کنیم. این، زندگی ما را دشوارتر می‌کند. زیستن در گذشته نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه خودش قوز بالا قوز می‌شود. شرایط جدید را بپذیریم البته نیازی نیست که گذشته را فراموش کنیم اما نباید به خاطر وضعیت فعلی خود را در حالت ناامیدی قرار دهیم. پس بیایید از خاطرات گذشته لذت ببریم (منظور زمان قبل از معلولیت) اما اجازه ندهیم این‌گونه خاطرات ما را عقب نگه دارند. همیشه در حال حرکت به جلو باشید و هدفتان بهبود وضعیت فعلی خود باشد. هنوز هم می‌توانیم وقت خود را به یادآوری خاطرات گذشته اختصاص دهیم اما اجازه ندهیم که ما را افسرده کند. اگر می‌بینید که تمام وقتتان به یاد ایام گذشته می‌گذرد، باید فعالیت‌هایی را شروع کنید که شما را مجبور به برنامه‌ریزی برای آینده می‌کنند.
1. آیا اشکالی دارد که به خود اجازه تخلیه عاطفی را بدهیم! این طبیعی است که کسانی که به معلولیت جدید یا در حال پیشرفت دچار شده‌اند، به خاطر اینکه دارند از «خود قدیمی» فاصله می‌گیرند، دچار اندوه و غم شوند. اگر جزء این گروه هستید، خوب است که وقت بگذارید و به احساساتی که در رابطه با تغییر زندگی خود دارید، اهمیت دهید. ناراحت‌بودن یا عصبانیت از تغییر وضعیت خود اشکالی ندارد. این کار به درک وضعیت موجود کمک می‌کند و به ما اجازه می‌دهد که بتوانیم از کنار آنها عبور کنیم.
باید تمام تلاش خود را برای مثبت‌ماندن انجام دهیم! افرادی که هنگام ابتلا به یک شرایط آزاردهنده، خوش‌بینی خود را حفظ می‌کنند، خوشبخت‌تر و سالم‌تر از کسانی هستند که نسبت به زندگی خود بدبین مانده‌اند. ما می‌توانیم با هدف مثبت‌ماندن حتی در هنگام گذر از برخی مسائل دشوار، در عملکرد ذهنی و جسمی خود تغییر بزرگی ایجاد کنیم. این عادت راحت ایجاد نمی‌شود. سعی کنیم همیشه به سمت روشن نگاه کنیم. برای حس خوشبختی نمی‌توانیم به محرک‌ها و تجربیات خارجی تکیه کنیم. باید مسئولیت خوشبختی خود را بر عهده بگیرید وگرنه ممکن است هرگز آن را پیدا نکنید. سعی کنیم موضوعات مثبت را در هر موقعیتی پیدا کنیم، حتی اگر چیزهای کوچکی باشند. هر زمان که به اظهارنظر منفی متمایل می‌شوید، آگاهانه جلوی خودتان را بگیرید. سعی کنیم هر فکر منفی را با یک فکر مثبت جایگزین کنیم.
توصیه دیگر این است که خود را منزوی نکنیم! انزواجویی برای افراد دارای معلولیت، وسوسه‌برانگیز است. ممکن است وسوسه شویم که در زمان احساس ناراحتی بخواهیم از افراد و برنامه‌های اجتماعی دوری کنیم اما انجام این کار فقط باعث بدتر‌شدن وضعیت ما می‌شود. معلولیت خود را برای جدا‌شدن از دوستان، خانواده یا فعالیت‌هایی که دوست دارید «بهانه» نکنید. در عوض، باید برعکس عمل کنیم. برای بیرون‌آمدن و تجربه چیزهای جدید و مهیج از هر شانسی که به ما داده می‌شود، استفاده کنیم. با دوستان خود معاشرت کنید، در مناسبت‌های اجتماعی حضور یابید، به دیدار خانواده بروید، سرگرمی‌های جدید را امتحان کنید. اگر با افرادی که دوستشان دارید می‌توانید کارهای لذت‌بخشی انجام دهید، روحیه‌تان عوض خواهد شد و شما را بسیار خوشحال خواهد کرد. سرگرم‌شدن و گذراندن وقت با خود با «انزواجویی» متفاوت است. همیشه سعی کنید وقتی برای تنهایی بگذارید اما تمام وقت خود را به تنهایی و عزلت سپری نکنید.
• هر هفته با یک دوست صمیمی یا یکی از اعضای خانواده زمان ملاقاتی در نظر بگیرید. یا اگر به خاطر ایام کرونایی ممکن نیست حتما از شبکه‌ای اجتماعی استفاده کنید و همدیگر را به شکل مجازی ببینید. به‌این‌ترتیب، همیشه دلیلی برای دیدن شخصی که از آن لذت می‌برید، خواهید داشت.
مطلب مهم دیگر این است که بر نقاط قوت خود تمرکز کنیم! در سازگاری با یک معلولیت، باید درک خود را از قدرت و توانایی‌هایتان تغییر دهید. به‌جای اینکه به کارهایی نگاه کنیم که دیگر نمی‌توانیم انجام دهیم، به چیزهایی نگاه کنیم که هنوز کاملا در آنها مهارت داریم. تا می‌توانیم این نقاط قوت را تقویت کنیم و بهبود ببخشیم. حتی ممکن است نقاط قوت جدیدی بر اثر تجربیات جدیدتان در ایام معلولیت پیدا کنیم. وقتی از معلولیت خود صحبت می‌کنیم، روی مواردی که دیگر قادر به انجام آنها نیستيم، تمرکز نکنیم. همیشه ابتدا در مورد توانایی‌های خود صحبت کنیم. کلاس‌های مجازی زیادی وجود دارد که به شما در رشد استعدادها و توانایی‌هایتان کمک می‌کند.
برای کنارآمدن با معلولیت، دو کار را باید در دستور کار قرار دهیم: اول اینکه سرگرمی‌ها و علایق را در صورت امکان حفظ کنیم! اگر کارهای مورد علاقه خود را متوقف کنیم، قطعا احساس بدتری پیدا خواهیم کرد. در صورت امکان، تمام تلاش خود را برای حفظ سرگرمی‌ها و فعالیت‌های مورد علاقه خود انجام دهید. اگر انجام سرگرمی‌ها و کارهای مورد علاقه قبلی، دیگر برای شما آسان نیست، به دنبال کارها و سرگرمی‌های جدید باشید. برای مثال، اگر قبلا عاشق مطالعه بودید اما الان مشکل بینایی پیدا کرده‌اید یا نمی‌توانید کتاب را در دست بگیرید، شروع کنید و کتاب‌های صوتی را گوش کنید. اگر اکنون از ویلچر استفاده می‌کنید و عاشق ورزش هستید، باید در شهر یا محله خود به دنبال تیم‌های ویژه معلولان باشید. در صورت تداوم محدودیت‌های کرونایی، شروع سرگرمی‌های جدید در خانه را نیز مد نظر قرار دهیم.
2- دوم اینکه به دنبال مشاغلی باشیم که مناسب وضعیت معلولیت ما باشد!
ممکن است در نتیجه معلولیت، قادر به ادامه کار قبلی یا انجام وظایف شغلی سابق نباشیم. برای اینکه از نظر مالی و هم از نظر سرگرمی، مشغولیت داشته باشید، به فکر یافتن شغل جدیدی باشید که فارغ از معلولیت خود بتوانید در آن موفق باشید. ابتدا لیستی از کارهایی که در آن مهارت دارید و مشاغل احتمالی مربوط به این استعدادها را تهیه کنید. این نوع مشاغل را در منطقه خود جست‌وجو کنید و ببینید چه فرصت‌هایی پیش می‌آید. در بسیاری از کشورها، بهانه‌آوردن کارفرما به علت معلولیت، درحالی‌که قادر به انجام کاری هستید، امری غیرقانونی است. در ایران نیز به‌صورت کلی این موضوع در قانون حمایت از معلولان مطرح شده است و مزایایی برای اشتغال معلولان به کارفرما داده می‌شود. تا زمانی که قادر به انجام شغلی هستید، ناتوانی شما نباید مانع استخدام شود. اگر مشکل مالی جدی ندارید، انجام کارهای داوطلبانه را برای سرگرمی در نظر بگیرید. این می‌تواند تمرکز بیشتری به شما بدهد و قادر به کارهای سازنده باشید. این کار، به ما حس شادی و مفید‌بودن می‌دهد.
آخرین نکته و مهم‌ترین نکته این است که سلامتی خود را حفظ کنیم! «رعایت رژیم غذایی مناسب» در کنار «ورزش منظم» برای همه مهم است. اما این دو قاعده مهم به خصوص در زمان معلولیت، اهمیت بیشتری می‌یابند. اطمینان حاصل کنید که وعده‌های غذایی‌تان، مقدار زیادی میوه و سبزیجات را در خود جای داده باشد. بسته به اینکه مهارت و سطح مهارت ما چیست، سعی کنیم هر‌روز فعالیت بدنی انجام دهیم. رعایت رژیم غذایی و ورزش همچنین می‌تواند خطر افسردگی و تنهایی را کاهش دهد‌ زیرا هر دو سطح دوپامین و سروتونین (هورمون‌های شاد) را در مغز افزایش می‌دهند. در صورت لزوم، برنامه فیزیوتراپی را به‌عنوان بخشی از ورزش روزانه خودتان در نظر بگیرید. همیشه قبل از تغییر قابل‌توجه در رژیم غذایی، با پزشک خود مشورت کنید. ورزش منظم به ما در ساخت و حفظ عضلات کمک می‌کند که ممکن است به غلبه بر ناتوانی جسمی نیز کمک کند.

پذیرفتن واقعیتی به نام معلولیت، به زبان ساده و در عمل مشکل است. حال می‌خواهد این معلولیت از بدو تولد باشد و خواه در اثر بیماری یا حادثه، خواه معلولیت شکل دائمی داشته باشد، خواه معلولیتی پیش‌رونده باشد و خواه بهبودیابنده تلقی شود. 15درصد از افراد در سراسر جهان به نوعی از معلولیت دچار هستند اما ساختار روابط اجتماعی به‌گونه‌ای شکل گرفته که به افراد دارای معلولیت، توجه نمی‌کند و در مواقع بحران‌های بزرگ، به خصوص در زمان همه‌گیری ویروس کووید 19، این گروه را از اولویت خارج می‌کند. ایران هم از این قاعده مستثنا نیست. دوستان جانباز و رفقای دارای معلولیت زیادی داریم که هریک به نوعی با معلولیت کنار آمده‌اند یا در چالش کنارآمدن با آن هستند. صرف‌نظر از سبک زندگی، می‌توانیم تغییراتی را ایجاد کنیم که زندگی با معلولیت را آسان‌تر و شادتر کند. با هماهنگ‌کردن خود، هم از نظر عاطفی و هم از نظر جسمی، قادر خواهیم شد که بپذیریم ناتوانی و معلولیت شخصیت ما را تعریف نمی‌کند. در اکثر موارد، معلولیت مانع یک زندگی راحت و شاد نیست. یکی از کارهایی که باید بکنیم، این است که از نظر احساسی و عاطفی، خود را هماهنگ کنیم. چند نکته در این رابطه مهم است.
اول اینکه درباره معلولیت خود بیاموزیم: آگاهی در مورد معلولیت خود می‌تواند به ما قدرت زندگی با آن را بدهد. به‌ویژه اگر به‌تازگی دچار نوعی از معلولیت شده‌ایم، باید با پزشک خود در مورد انتظاراتی که از بدن خود می‌توانیم داشته باشیم، صحبت کنیم. طرح این‌گونه سؤالات مفید هستند:
• آیا معلولیت من موقت است یا دائمی؟
• آیا عوارض شایع یا بیماری‌های ثانویه‌ای وجود دارد که با این معلولیت ایجاد می‌شود؟
• آیا گروه‌های هم‌فکر و هم‌درد، برای برخورداری از حمایت عاطفی و اجتماعی وجود دارند؟
• آیا برای کنترل معلولیت، به درمان مداوم یا فیزیوتراپی نیاز است؟
• برای سازگاری با ناتوانی جدید یا در حال پیشرفت، چه تغییراتی را می‌توانیم در سبک زندگی قبلی، شغل یا فعالیت‌های خود ایجاد کنیم؟
• اگر معلولیت ما در حال پیشرفت است، پیشرفت با چه سرعتی انجام می‌شود؟ آیا روش‌هایی برای کند‌کردن آن وجود دارد؟
دوم اینکه شرایط خود را بپذیریم. احتمالا سخت‌ترین کار در زمان سازگاری عاطفی با یک معلولیت، کنارآمدن با آن است. امید به بهبودی و تلاش در جهت بهبودی، کار خوبی است ولی اگر تصورات رؤیایی داشته باشیم، به‌زودی به مرحله «بی‌اعتنایی به وضعیت فعلی» و سپس به مرحله افسردگی و سرخوردگی خواهیم رسید. باید شرایط فعلی و همچنین آینده احتمالی خود را بپذیریم. تلاش خود را روی ارتقای استاندارد و سطح زندگی خود متمرکز کنیم، نه اینکه بر اساس میزان ناراحتی از روند بهبودی، خود را در حالت ناراحتی قرار دهیم. پذیرش معلولیت با وادادگی و تنبلی متفاوت است. پذیرش به این معنی است که شما کاملا می‌دانید وضعیت ما همان چیزی است که هست، هر‌چند هنوز توانایی بهبود آن را دارید. از سوی دیگر، انکار یا نادیده‌گرفتن شدت معلولیت می‌تواند کار ما را از حیث عاطفی و جسمی بسیار دشوارتر کند.
نکته دیگر این است که باید بر حال و آینده خود تمرکز کنیم، نه بر گذشته خود! اگر به‌تازگی دچار یک معلولیت در نتیجه یک تصادف یا یک بیماری در حال پیشرفت شده‌ایم، نباید شرایط فعلی خود را با گذشته مقایسه کنیم. این، زندگی ما را دشوارتر می‌کند. زیستن در گذشته نه‌تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه خودش قوز بالا قوز می‌شود. شرایط جدید را بپذیریم البته نیازی نیست که گذشته را فراموش کنیم اما نباید به خاطر وضعیت فعلی خود را در حالت ناامیدی قرار دهیم. پس بیایید از خاطرات گذشته لذت ببریم (منظور زمان قبل از معلولیت) اما اجازه ندهیم این‌گونه خاطرات ما را عقب نگه دارند. همیشه در حال حرکت به جلو باشید و هدفتان بهبود وضعیت فعلی خود باشد. هنوز هم می‌توانیم وقت خود را به یادآوری خاطرات گذشته اختصاص دهیم اما اجازه ندهیم که ما را افسرده کند. اگر می‌بینید که تمام وقتتان به یاد ایام گذشته می‌گذرد، باید فعالیت‌هایی را شروع کنید که شما را مجبور به برنامه‌ریزی برای آینده می‌کنند.
1. آیا اشکالی دارد که به خود اجازه تخلیه عاطفی را بدهیم! این طبیعی است که کسانی که به معلولیت جدید یا در حال پیشرفت دچار شده‌اند، به خاطر اینکه دارند از «خود قدیمی» فاصله می‌گیرند، دچار اندوه و غم شوند. اگر جزء این گروه هستید، خوب است که وقت بگذارید و به احساساتی که در رابطه با تغییر زندگی خود دارید، اهمیت دهید. ناراحت‌بودن یا عصبانیت از تغییر وضعیت خود اشکالی ندارد. این کار به درک وضعیت موجود کمک می‌کند و به ما اجازه می‌دهد که بتوانیم از کنار آنها عبور کنیم.
باید تمام تلاش خود را برای مثبت‌ماندن انجام دهیم! افرادی که هنگام ابتلا به یک شرایط آزاردهنده، خوش‌بینی خود را حفظ می‌کنند، خوشبخت‌تر و سالم‌تر از کسانی هستند که نسبت به زندگی خود بدبین مانده‌اند. ما می‌توانیم با هدف مثبت‌ماندن حتی در هنگام گذر از برخی مسائل دشوار، در عملکرد ذهنی و جسمی خود تغییر بزرگی ایجاد کنیم. این عادت راحت ایجاد نمی‌شود. سعی کنیم همیشه به سمت روشن نگاه کنیم. برای حس خوشبختی نمی‌توانیم به محرک‌ها و تجربیات خارجی تکیه کنیم. باید مسئولیت خوشبختی خود را بر عهده بگیرید وگرنه ممکن است هرگز آن را پیدا نکنید. سعی کنیم موضوعات مثبت را در هر موقعیتی پیدا کنیم، حتی اگر چیزهای کوچکی باشند. هر زمان که به اظهارنظر منفی متمایل می‌شوید، آگاهانه جلوی خودتان را بگیرید. سعی کنیم هر فکر منفی را با یک فکر مثبت جایگزین کنیم.
توصیه دیگر این است که خود را منزوی نکنیم! انزواجویی برای افراد دارای معلولیت، وسوسه‌برانگیز است. ممکن است وسوسه شویم که در زمان احساس ناراحتی بخواهیم از افراد و برنامه‌های اجتماعی دوری کنیم اما انجام این کار فقط باعث بدتر‌شدن وضعیت ما می‌شود. معلولیت خود را برای جدا‌شدن از دوستان، خانواده یا فعالیت‌هایی که دوست دارید «بهانه» نکنید. در عوض، باید برعکس عمل کنیم. برای بیرون‌آمدن و تجربه چیزهای جدید و مهیج از هر شانسی که به ما داده می‌شود، استفاده کنیم. با دوستان خود معاشرت کنید، در مناسبت‌های اجتماعی حضور یابید، به دیدار خانواده بروید، سرگرمی‌های جدید را امتحان کنید. اگر با افرادی که دوستشان دارید می‌توانید کارهای لذت‌بخشی انجام دهید، روحیه‌تان عوض خواهد شد و شما را بسیار خوشحال خواهد کرد. سرگرم‌شدن و گذراندن وقت با خود با «انزواجویی» متفاوت است. همیشه سعی کنید وقتی برای تنهایی بگذارید اما تمام وقت خود را به تنهایی و عزلت سپری نکنید.
• هر هفته با یک دوست صمیمی یا یکی از اعضای خانواده زمان ملاقاتی در نظر بگیرید. یا اگر به خاطر ایام کرونایی ممکن نیست حتما از شبکه‌ای اجتماعی استفاده کنید و همدیگر را به شکل مجازی ببینید. به‌این‌ترتیب، همیشه دلیلی برای دیدن شخصی که از آن لذت می‌برید، خواهید داشت.
مطلب مهم دیگر این است که بر نقاط قوت خود تمرکز کنیم! در سازگاری با یک معلولیت، باید درک خود را از قدرت و توانایی‌هایتان تغییر دهید. به‌جای اینکه به کارهایی نگاه کنیم که دیگر نمی‌توانیم انجام دهیم، به چیزهایی نگاه کنیم که هنوز کاملا در آنها مهارت داریم. تا می‌توانیم این نقاط قوت را تقویت کنیم و بهبود ببخشیم. حتی ممکن است نقاط قوت جدیدی بر اثر تجربیات جدیدتان در ایام معلولیت پیدا کنیم. وقتی از معلولیت خود صحبت می‌کنیم، روی مواردی که دیگر قادر به انجام آنها نیستيم، تمرکز نکنیم. همیشه ابتدا در مورد توانایی‌های خود صحبت کنیم. کلاس‌های مجازی زیادی وجود دارد که به شما در رشد استعدادها و توانایی‌هایتان کمک می‌کند.
برای کنارآمدن با معلولیت، دو کار را باید در دستور کار قرار دهیم: اول اینکه سرگرمی‌ها و علایق را در صورت امکان حفظ کنیم! اگر کارهای مورد علاقه خود را متوقف کنیم، قطعا احساس بدتری پیدا خواهیم کرد. در صورت امکان، تمام تلاش خود را برای حفظ سرگرمی‌ها و فعالیت‌های مورد علاقه خود انجام دهید. اگر انجام سرگرمی‌ها و کارهای مورد علاقه قبلی، دیگر برای شما آسان نیست، به دنبال کارها و سرگرمی‌های جدید باشید. برای مثال، اگر قبلا عاشق مطالعه بودید اما الان مشکل بینایی پیدا کرده‌اید یا نمی‌توانید کتاب را در دست بگیرید، شروع کنید و کتاب‌های صوتی را گوش کنید. اگر اکنون از ویلچر استفاده می‌کنید و عاشق ورزش هستید، باید در شهر یا محله خود به دنبال تیم‌های ویژه معلولان باشید. در صورت تداوم محدودیت‌های کرونایی، شروع سرگرمی‌های جدید در خانه را نیز مد نظر قرار دهیم.
2- دوم اینکه به دنبال مشاغلی باشیم که مناسب وضعیت معلولیت ما باشد!
ممکن است در نتیجه معلولیت، قادر به ادامه کار قبلی یا انجام وظایف شغلی سابق نباشیم. برای اینکه از نظر مالی و هم از نظر سرگرمی، مشغولیت داشته باشید، به فکر یافتن شغل جدیدی باشید که فارغ از معلولیت خود بتوانید در آن موفق باشید. ابتدا لیستی از کارهایی که در آن مهارت دارید و مشاغل احتمالی مربوط به این استعدادها را تهیه کنید. این نوع مشاغل را در منطقه خود جست‌وجو کنید و ببینید چه فرصت‌هایی پیش می‌آید. در بسیاری از کشورها، بهانه‌آوردن کارفرما به علت معلولیت، درحالی‌که قادر به انجام کاری هستید، امری غیرقانونی است. در ایران نیز به‌صورت کلی این موضوع در قانون حمایت از معلولان مطرح شده است و مزایایی برای اشتغال معلولان به کارفرما داده می‌شود. تا زمانی که قادر به انجام شغلی هستید، ناتوانی شما نباید مانع استخدام شود. اگر مشکل مالی جدی ندارید، انجام کارهای داوطلبانه را برای سرگرمی در نظر بگیرید. این می‌تواند تمرکز بیشتری به شما بدهد و قادر به کارهای سازنده باشید. این کار، به ما حس شادی و مفید‌بودن می‌دهد.
آخرین نکته و مهم‌ترین نکته این است که سلامتی خود را حفظ کنیم! «رعایت رژیم غذایی مناسب» در کنار «ورزش منظم» برای همه مهم است. اما این دو قاعده مهم به خصوص در زمان معلولیت، اهمیت بیشتری می‌یابند. اطمینان حاصل کنید که وعده‌های غذایی‌تان، مقدار زیادی میوه و سبزیجات را در خود جای داده باشد. بسته به اینکه مهارت و سطح مهارت ما چیست، سعی کنیم هر‌روز فعالیت بدنی انجام دهیم. رعایت رژیم غذایی و ورزش همچنین می‌تواند خطر افسردگی و تنهایی را کاهش دهد‌ زیرا هر دو سطح دوپامین و سروتونین (هورمون‌های شاد) را در مغز افزایش می‌دهند. در صورت لزوم، برنامه فیزیوتراپی را به‌عنوان بخشی از ورزش روزانه خودتان در نظر بگیرید. همیشه قبل از تغییر قابل‌توجه در رژیم غذایی، با پزشک خود مشورت کنید. ورزش منظم به ما در ساخت و حفظ عضلات کمک می‌کند که ممکن است به غلبه بر ناتوانی جسمی نیز کمک کند.