اطمینان تهران از اجرای برجام
امضای کری، تضمین است
هرچه به اجرای برجام نزدیک میشویم، اتفاقات غیرمترقبه بر سر راه اجرا، بیشتر خود را نشان میدهد. جدیدترین اتفاق، قانون جدید ویزا در آمریکاست که نگرانیهایی را بر سر اجرای توافق ایجاد کرده است. اما عباس عراقچی، رئیس ستاد پیگیری برجام، با توجه به نامه وزیر خارجه آمریکا خطاب به ظریف معتقد است «این اطمینان برای ما به وجود آمده که اجرای قانون لغو روادید، تأثیری بر اجرای برجام نمیگذارد؛ اگر تأثیر بگذارد، مکانیسمهایی در این زمینه پیشبینی شده است».
جمعهشب بود که باراک اوباما، رئیسجمهوری آمریکا با امضای مصوبه کنگره، طرح دشوارشدن راه ورود به آمریکا برای اتباع چهار کشور ایران، سوریه، عراق و سودان را به قانون تبدیل کرد. این مصوبه پس از آنکه در سنا به تصویب رسید، برای امضا به کاخ سفید فرستاده و در قالب قانون بودجه ارائه شده بود. اوباما در قالب این مصوبه، اختیار وتوی هیچ بندی را نداشت و مکلف بود تمام مصوبه را امضا و برای اجرا ابلاغ کند. اگر او تصمیم داشت با بندی از قانون مخالفت کند، قانون بودجه معطل میماند و کار دولت با توقف مواجه میشد.
درحالیکه ایران، آمریکا و پنج کشور دیگر به دنبال مذاکراتی طولانی توانستند به توافقی در راستای برنامه هستهای ایران برسند، با امضای این قانون، اجرای توافق میتوانست دستخوش نوسان شود. این موضوع در ایران از سوی وزیر خارجه و برخی نمایندگان با واکنش مواجه شد. به دنبال اعتراض ظریف، جان کری، وزیر خارجه آمریکا، در نامهای خطاب به ظریف نوشت: «تغییرات جدید برای کسب روادید که در کنگره تصویب شده است و دولت اختیار توقف اجرای آن را دارد، بههیچوجه مانع ما نمیشود که تعهدات خود طبق برجام را اجرا کنیم».
نامه تعهدآور است
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، درباره این نامه تأکید کرد: «این نامه به امضای وزیر خارجه آمریکا رسیده که همچون نامههای با امضای رئیس هر دولت، دارای تعهد حقوقی و سیاسی برای آن کشور است». او اضافه کرد: «این یک نامه معمولی نیست. در روابط بینالملل، نامه دو نفر، تعهدآور است که یکی نامه رئیس دولت است و دیگری نامه وزیر امور خارجه. این نامه، امضای وزیر خارجه آمریکا را دارد و اجرای موفق برجام را تضمین کرده است».
به گزارش «ایرنا»، سیدعباس عراقچی گفت: «ما الان در روزهای نزدیک به اجرائیشدن برجام هستیم. بسیاری از موارد جزئی، فنی و حقوقی توسط کارشناسان ما در حال نهاییشدن است و روزهای حساس و نفسگیری است. از آن سو، کسانی که مخالف برجام بودند و از روز اول همه تلاش خود را در آمریکا و منطقه انجام دادند تا جلوی برجام را بگیرند، طبعا بیکار نبودند و نیستند. آخرین تلاشی که انجام دادند این بود که در قانون بودجه سال 2016 آمریکا، بند و اصلاحیهای را برای قانون لغو روادیدی که آمریکا با 38 کشور داشت، مطرح و تلاش کردند اجرای برجام را تحتتأثیر قرار دهند».
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام افزود: «آقای کری در این نامه اطمینان داده دولت آمریکا قانون مربوط به لغو روادید را بهگونهای اجرا خواهد کرد که هیچ تأثیری بر اجرای موفق برجام نگذارد. آنچه برای ما مهم است این است که برجام در مرحله اجرا با هیچگونه خدشه و صدمهای مواجه نشود، آقای کری این تضمین را به عنوان وزیر خارجه آمریکا به صورت کتبی با امضای رسمی داده است». عراقچی تأکید کرد: «به اعتقاد ما اکنون این اطمینان به وجود آمده که اجرای قانون لغو روادید برای آمریکا، تأثیری بر اجرای برجام نمیگذارد اما اگر بر مرحله عملیاتیشدن و اجرا تأثیر بگذارد، مکانیسمهایی در برجام پیشبینی شده است. کمیسیون مشترک وجود دارد که میتوانیم به آن مراجعه کنیم. اما این مانند هر خلاف دیگری که ممکن است 1+5 و آمریکاییها انجام دهند، در آینده مسیر خود را دارد و ما طی خواهیم کرد».
تعهد برای دولت آمریکا
عباس عراقچی در این زمینه تأکید کرده: «زمانی که وزیر امور خارجه نامهای را امضا میکند، برای کشورش تعهد حقوقی و سیاسی ایجاد میکند. آقای کری دیروز با این تعهد که برای دولت آمریکا ایجاد کرده، اجرای موفق برجام را در حقیقت تضمین کرده و گفته آمریکا به تعهداتش در برجام بهگونهای عمل میکند که نقضی در آن وجود نداشته باشد و قانون مربوط به لغو روادید که کنگره تصویب کرده را به گونهای اجرا خواهد کرد که منافع اقتصادی ایران متأثر نشود ولو اینکه قانون مذکور را اجرا نکند. کری در نامه اشاره کرده که دولت آمریکا اختیار توقف در اجرای این قانون را هم دارد، بنابراین ایشان تضمین داده ولو اگر شده اجرای قانون مذبور را متوقف کند، آمریکا به تعهدات برجامی خود عمل کرده و اجازه نمیدهد منافع اقتصادی که ایران باید در اثر برجام داشته باشد، دچار خدشه شود».معاون وزیر خارجه ایران درباره اجرای قانون روادید در دولتهای آینده آمریکا نیز گفت: «هماکنون دولت آمریکا در مرحله اجرا میگوید من اجرا نخواهم کرد یا به گونهای اجرا خواهم کرد که به تعهدات من طبق برجام صدمهای وارد نشود. اینکه در آینده ممکن است دولتی در آمریکا این تعهدات را اجرا نکند،
صرف این قانون و صرف نامه آقای کری نیست. ممکن است هر دولتی در آینده تصمیم بگیرد تعهدات آمریکا طبق برجام را اجرا نکند. در آن صورت آن دولت، برجام را نقض کرده است، بنابراین آن زمان ما با شرایطی مواجه میشویم که برجام نقض شده و ما هم مسیر دیگری انتخاب خواهیم کرد و تعهدات خود را طبق برجام کنار خواهیم گذاشت و برنامه خود را طبق شرایطی که تشخیص میدهیم ادامه خواهیم داد».
افزایش بیاعتمادی
اما روز گذشته علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، در دیدار با ژرار لارشه، رئیس مجلس سنای فرانسه مصوبه اخیر آمریکا را موجب افزایش بیاعتمادی دانست.
شمخانی، فضای پسابرجام را زمینهای مناسب برای جایگزینی گفتوگو و مفاهمه بهجای خصومت و منازعه عنوان کرد و با تأکید بر ضروت صیانت طرفین مذاکره از دستاوردهای آن، گفت: «برخی اقدامات و تصمیماتی که بهتازگی نمونهای از آن در مصوبه کنگره آمریکا بروز و ظهور یافت، به طور قطع موجب افزایش سوءتفاهم و بیاعتمادی میشود و میتواند تأثیرهای جبرانناپذیری بر روند اجرای تعهدات متقابل در اجرای برجام به دنبال داشته باشد».
2 هزار سانتریفیوژ فعال برچیده شد
درهمینحال، علیاکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، در شبکه العالم درباره اقدامهای ایران برای اجرای برجام، گفت: «برخی از اقدامات ما منوط به قطعنامه شده بود که این قطعنامه در شورای حکام تصویب شود، بعد از تصویب این قطعنامه، ما بهفوریت، برچیدن سانتریفیوژهای فعال در نطنز و فردو را شروع کردیم که امیدواریم در یک یا دو هفته آینده حداکثر این سانتریفیوژها کاملا برچیده شوند. قبل از آن اعلام کردیم برای برچیدن سانتریفیوژهای غیرفعال اقدام کرده بودیم، اما فعالها را برای بعد از قطعنامه گذاشته بودیم که این کار را آغاز کردیم و امیدواریم در دو هفته آینده به اتمام برسد. بنابراین این بخش عمدهای از کار است».
صالحی همچنین اضافه کرد: «اصرار غربیها درباره لزوم فروش آب سنگین اضافی، قبل از اجرای برجام، خارج از عرف است و پذیرفتی نیست. فروش میزان اضافه آب سنگین جزء شرطهای اجرای برجام نیست و امکان موکولشدن آن به بعد از اجرای برجام وجود دارد؛ اما اکنون طرف مقابل اصرار دارد این را هم قبل از اجرای برجام انجام دهیم؛ این از تقاضاهای خارج از عرفی است که طرف غربی مطرح میکند، درحالیکه ایران آمادگی خود را برای فروش آب سنگین اضافی در صورت وجود مشتری اعلام کرده است».
صالحی درباره تعداد سانتریفیوژهایی که تاکنون برداشته شدهاند، گفت: «من الان عدد دقیق را ندارم، اما تعداد سانتریفیوژها که فعال بودند، چیزی حدود 9هزاروخوردهای است؛ فرض کنیم 10 هزار سانتریفیوژ فعال بودند؛ من تصورم این است که از این 10هزارتا، ششهزارتا باقی خواهد ماند. چهارهزارتا را باید برداریم. فکر میکنم از این چهارهزار تا شاید دو هزارتا از آنها برداشته شده باشد».
هرچه به اجرای برجام نزدیک میشویم، اتفاقات غیرمترقبه بر سر راه اجرا، بیشتر خود را نشان میدهد. جدیدترین اتفاق، قانون جدید ویزا در آمریکاست که نگرانیهایی را بر سر اجرای توافق ایجاد کرده است. اما عباس عراقچی، رئیس ستاد پیگیری برجام، با توجه به نامه وزیر خارجه آمریکا خطاب به ظریف معتقد است «این اطمینان برای ما به وجود آمده که اجرای قانون لغو روادید، تأثیری بر اجرای برجام نمیگذارد؛ اگر تأثیر بگذارد، مکانیسمهایی در این زمینه پیشبینی شده است».
جمعهشب بود که باراک اوباما، رئیسجمهوری آمریکا با امضای مصوبه کنگره، طرح دشوارشدن راه ورود به آمریکا برای اتباع چهار کشور ایران، سوریه، عراق و سودان را به قانون تبدیل کرد. این مصوبه پس از آنکه در سنا به تصویب رسید، برای امضا به کاخ سفید فرستاده و در قالب قانون بودجه ارائه شده بود. اوباما در قالب این مصوبه، اختیار وتوی هیچ بندی را نداشت و مکلف بود تمام مصوبه را امضا و برای اجرا ابلاغ کند. اگر او تصمیم داشت با بندی از قانون مخالفت کند، قانون بودجه معطل میماند و کار دولت با توقف مواجه میشد.
درحالیکه ایران، آمریکا و پنج کشور دیگر به دنبال مذاکراتی طولانی توانستند به توافقی در راستای برنامه هستهای ایران برسند، با امضای این قانون، اجرای توافق میتوانست دستخوش نوسان شود. این موضوع در ایران از سوی وزیر خارجه و برخی نمایندگان با واکنش مواجه شد. به دنبال اعتراض ظریف، جان کری، وزیر خارجه آمریکا، در نامهای خطاب به ظریف نوشت: «تغییرات جدید برای کسب روادید که در کنگره تصویب شده است و دولت اختیار توقف اجرای آن را دارد، بههیچوجه مانع ما نمیشود که تعهدات خود طبق برجام را اجرا کنیم».
نامه تعهدآور است
عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران، درباره این نامه تأکید کرد: «این نامه به امضای وزیر خارجه آمریکا رسیده که همچون نامههای با امضای رئیس هر دولت، دارای تعهد حقوقی و سیاسی برای آن کشور است». او اضافه کرد: «این یک نامه معمولی نیست. در روابط بینالملل، نامه دو نفر، تعهدآور است که یکی نامه رئیس دولت است و دیگری نامه وزیر امور خارجه. این نامه، امضای وزیر خارجه آمریکا را دارد و اجرای موفق برجام را تضمین کرده است».
به گزارش «ایرنا»، سیدعباس عراقچی گفت: «ما الان در روزهای نزدیک به اجرائیشدن برجام هستیم. بسیاری از موارد جزئی، فنی و حقوقی توسط کارشناسان ما در حال نهاییشدن است و روزهای حساس و نفسگیری است. از آن سو، کسانی که مخالف برجام بودند و از روز اول همه تلاش خود را در آمریکا و منطقه انجام دادند تا جلوی برجام را بگیرند، طبعا بیکار نبودند و نیستند. آخرین تلاشی که انجام دادند این بود که در قانون بودجه سال 2016 آمریکا، بند و اصلاحیهای را برای قانون لغو روادیدی که آمریکا با 38 کشور داشت، مطرح و تلاش کردند اجرای برجام را تحتتأثیر قرار دهند».
رئیس ستاد پیگیری اجرای برجام افزود: «آقای کری در این نامه اطمینان داده دولت آمریکا قانون مربوط به لغو روادید را بهگونهای اجرا خواهد کرد که هیچ تأثیری بر اجرای موفق برجام نگذارد. آنچه برای ما مهم است این است که برجام در مرحله اجرا با هیچگونه خدشه و صدمهای مواجه نشود، آقای کری این تضمین را به عنوان وزیر خارجه آمریکا به صورت کتبی با امضای رسمی داده است». عراقچی تأکید کرد: «به اعتقاد ما اکنون این اطمینان به وجود آمده که اجرای قانون لغو روادید برای آمریکا، تأثیری بر اجرای برجام نمیگذارد اما اگر بر مرحله عملیاتیشدن و اجرا تأثیر بگذارد، مکانیسمهایی در برجام پیشبینی شده است. کمیسیون مشترک وجود دارد که میتوانیم به آن مراجعه کنیم. اما این مانند هر خلاف دیگری که ممکن است 1+5 و آمریکاییها انجام دهند، در آینده مسیر خود را دارد و ما طی خواهیم کرد».
تعهد برای دولت آمریکا
عباس عراقچی در این زمینه تأکید کرده: «زمانی که وزیر امور خارجه نامهای را امضا میکند، برای کشورش تعهد حقوقی و سیاسی ایجاد میکند. آقای کری دیروز با این تعهد که برای دولت آمریکا ایجاد کرده، اجرای موفق برجام را در حقیقت تضمین کرده و گفته آمریکا به تعهداتش در برجام بهگونهای عمل میکند که نقضی در آن وجود نداشته باشد و قانون مربوط به لغو روادید که کنگره تصویب کرده را به گونهای اجرا خواهد کرد که منافع اقتصادی ایران متأثر نشود ولو اینکه قانون مذکور را اجرا نکند. کری در نامه اشاره کرده که دولت آمریکا اختیار توقف در اجرای این قانون را هم دارد، بنابراین ایشان تضمین داده ولو اگر شده اجرای قانون مذبور را متوقف کند، آمریکا به تعهدات برجامی خود عمل کرده و اجازه نمیدهد منافع اقتصادی که ایران باید در اثر برجام داشته باشد، دچار خدشه شود».معاون وزیر خارجه ایران درباره اجرای قانون روادید در دولتهای آینده آمریکا نیز گفت: «هماکنون دولت آمریکا در مرحله اجرا میگوید من اجرا نخواهم کرد یا به گونهای اجرا خواهم کرد که به تعهدات من طبق برجام صدمهای وارد نشود. اینکه در آینده ممکن است دولتی در آمریکا این تعهدات را اجرا نکند،
صرف این قانون و صرف نامه آقای کری نیست. ممکن است هر دولتی در آینده تصمیم بگیرد تعهدات آمریکا طبق برجام را اجرا نکند. در آن صورت آن دولت، برجام را نقض کرده است، بنابراین آن زمان ما با شرایطی مواجه میشویم که برجام نقض شده و ما هم مسیر دیگری انتخاب خواهیم کرد و تعهدات خود را طبق برجام کنار خواهیم گذاشت و برنامه خود را طبق شرایطی که تشخیص میدهیم ادامه خواهیم داد».
افزایش بیاعتمادی
اما روز گذشته علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، در دیدار با ژرار لارشه، رئیس مجلس سنای فرانسه مصوبه اخیر آمریکا را موجب افزایش بیاعتمادی دانست.
شمخانی، فضای پسابرجام را زمینهای مناسب برای جایگزینی گفتوگو و مفاهمه بهجای خصومت و منازعه عنوان کرد و با تأکید بر ضروت صیانت طرفین مذاکره از دستاوردهای آن، گفت: «برخی اقدامات و تصمیماتی که بهتازگی نمونهای از آن در مصوبه کنگره آمریکا بروز و ظهور یافت، به طور قطع موجب افزایش سوءتفاهم و بیاعتمادی میشود و میتواند تأثیرهای جبرانناپذیری بر روند اجرای تعهدات متقابل در اجرای برجام به دنبال داشته باشد».
2 هزار سانتریفیوژ فعال برچیده شد
درهمینحال، علیاکبر صالحی، رئیس سازمان انرژی اتمی، در شبکه العالم درباره اقدامهای ایران برای اجرای برجام، گفت: «برخی از اقدامات ما منوط به قطعنامه شده بود که این قطعنامه در شورای حکام تصویب شود، بعد از تصویب این قطعنامه، ما بهفوریت، برچیدن سانتریفیوژهای فعال در نطنز و فردو را شروع کردیم که امیدواریم در یک یا دو هفته آینده حداکثر این سانتریفیوژها کاملا برچیده شوند. قبل از آن اعلام کردیم برای برچیدن سانتریفیوژهای غیرفعال اقدام کرده بودیم، اما فعالها را برای بعد از قطعنامه گذاشته بودیم که این کار را آغاز کردیم و امیدواریم در دو هفته آینده به اتمام برسد. بنابراین این بخش عمدهای از کار است».
صالحی همچنین اضافه کرد: «اصرار غربیها درباره لزوم فروش آب سنگین اضافی، قبل از اجرای برجام، خارج از عرف است و پذیرفتی نیست. فروش میزان اضافه آب سنگین جزء شرطهای اجرای برجام نیست و امکان موکولشدن آن به بعد از اجرای برجام وجود دارد؛ اما اکنون طرف مقابل اصرار دارد این را هم قبل از اجرای برجام انجام دهیم؛ این از تقاضاهای خارج از عرفی است که طرف غربی مطرح میکند، درحالیکه ایران آمادگی خود را برای فروش آب سنگین اضافی در صورت وجود مشتری اعلام کرده است».
صالحی درباره تعداد سانتریفیوژهایی که تاکنون برداشته شدهاند، گفت: «من الان عدد دقیق را ندارم، اما تعداد سانتریفیوژها که فعال بودند، چیزی حدود 9هزاروخوردهای است؛ فرض کنیم 10 هزار سانتریفیوژ فعال بودند؛ من تصورم این است که از این 10هزارتا، ششهزارتا باقی خواهد ماند. چهارهزارتا را باید برداریم. فکر میکنم از این چهارهزار تا شاید دو هزارتا از آنها برداشته شده باشد».