گفت‌وگو با مسعود دانشمند عضو اتاق بازرگانی:
ما قربانی تروریسم هستیم، نه حامی آن
با امضای «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور آمریکا، قانون محدودیت صدور روادید برای مسافران به ایران، عراق، سوریه و سودان تصویب شد. قبل از تصویب این قانون، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، کمپینی با عنوان «روشنگری علیه آدرس غلط تروریسم»، راه‌اندازی کرده بود تا مانع از تصویب آن شود. اما این اتفاق نیفتاد. «مسعود دانشمند»، از اعضای اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌وگو با «شرق» درباره راهکارهای پیش‌روی ایران در شرایط فعلی می‌گوید.
حالا که قانون محدودیت صدور روادید تصویب شده است، کمپین علیه آدرس غلط تروریسم چه وضعیتی پیدا می‌کند؟
ببینید، این قانون دو بند دارد. یک بند آن درباره نیاز به صدور روادید برای اتباع 38 کشور جهان از جمله کشورهای اروپایی است که در پنج سال گذشته به عراق و سوریه سفر کرده‌اند که در این بند اسمی از ایران نیامده. در بند دوم اسم ایران آمده؛ به‌عنوان کشوری که حامی تروریسم است و گفته شده کسانی که در پنج سال گذشته به کشورهای حامی تروریسم مثل ایران و سودان سفر داشته‌اند برای ورود به آمریکا نیاز به دریافت روادید دارند. بحث اصلی در اینجا این است که چرا ما در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار گرفته‌ایم؛ ما که نه‌تنها حامی تروریسم نیستیم بلکه بارها اعلام کرده‌ایم خود قربانی تروریسم هستیم. تمام تلاش ما هم از این پس باید این باشد که خودمان را از فهرست کشورهای حامی تروریسم خارج کنیم.
این تلاش باز هم باید از طریق کمپین‌هایی مشابه کمپین اتاق بازرگانی انجام شود؟ چون دیدیم که کمپین اتاق در این زمینه موفق نبود.
کمپین اتاق بازرگانی حرکت خوبی بود، اما فکر می‌کنم تصور اتاق بازرگانی این نبود که این قانون به این سرعت تصویب شود. سرعت این کمپین کم بود. مشکل دیگر که به نظرم وجود داشت و دارد، این است که ما هدف‌گذاری درستی نداشتیم. مسئله اصلی این کمپین یا هر کمپین دیگری که در این زمینه تشکیل شود باید خارج‌کردن ما از فهرست کشورهای حامی تروریسم باشد. در طول این مدت عمده بحث‌هایی که در این زمینه شد، حول محور برجام می‌چرخید. این قانون ربطی به برجام ندارد. درمورد برجام مسئله این بود که تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای ایران برداشته شود و دیگر تحریمی مرتبط با مسئله هسته‌ای وضع نشود که این اتفاق در حال افتادن است. اما اینکه تحریم‌های دیگری مثل تحریم‌هایی که مشمول کشورهای حامی تروریسم می‌شود، اعمال نشود، بحث کاملا جداگانه‌ای است. به همین دلیل می‌گویم همه تلاشمان باید این باشد که نام ایران از فهرست کشورهای حامی تروریسم خارج شود. در این زمینه کاملا هم روشن باید حرف بزنیم و نباید با ادبیات بازی کنیم.
هدف کمپین روشنگری علیه آدرس غلط تروریسم آگاه‌کردن فعالان اقتصادی و بخش خصوصی 38 کشور توسعه‌یافته بود تا علیه این قانون دست به اقدام بزنند. فکر می‌کنید، سرمایه‌گذاری در ایران برای کشورهای اروپایی و توسعه‌یافته به‌قدری جذابیت داشته باشد که حالا که این مصوبه تبدیل به قانون شده است، علیه آن اعتراض کنند؟
چند نکته را باید در اینجا توضیح دهم. اول اینکه همان زمان که این طرح در کنگره آمریکا رأی آورد، خانم موگرینی به آن اعتراض کرد اما باوجود اعتراضات صورت‌گرفته این طرح تصویب شد. نکته دیگر این است که برخی از کشورهای اروپایی مانند انگلستان قوانین‌شان به‌گونه‌ای است که می‌توانند برای اتباعشان دو پاسپورت صادر کنند. برای مثال اتباعی که به اسرائیل سفر می‌کنند، برای سفر به اسرائیل یک پاسپورت دارند و برای سفر به کشورهای اسلامی پاسپورتی دیگر. ممکن است برخی کشورهای دیگر هم پس از تصویب این قانون، قوانین داخلی‌شان را درجهت صدور دو پاسپورت برای اتباعشان تغییر دهند. البته با این کار باز هم مشکل عطف به ماسبق‌شدن این قانون پابرجاست. اما درباره سؤال شما باید بگوییم که شرایط اقتصادی اتحادیه اروپا اکنون به شکلی است که نمی‌تواند از بازار ایران صرف‌نظر کند. اروپایی‌ها به‌خاطر بالابردن رشد اقتصادی‌شان، حل مشکل اشتغال، پیداکردن بازار فروش برای کالاهایشان و... به سرمایه‌گذاری در ایران علاقه‌مند هستند، ولی چون این قانون به‌تازگی در آمریکا تصویب شده، تغییر آن به‌راحتی امکان‌پذیر نیست.
با امضای «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور آمریکا، قانون محدودیت صدور روادید برای مسافران به ایران، عراق، سوریه و سودان تصویب شد. قبل از تصویب این قانون، اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران، کمپینی با عنوان «روشنگری علیه آدرس غلط تروریسم»، راه‌اندازی کرده بود تا مانع از تصویب آن شود. اما این اتفاق نیفتاد. «مسعود دانشمند»، از اعضای اتاق بازرگانی ایران، در گفت‌وگو با «شرق» درباره راهکارهای پیش‌روی ایران در شرایط فعلی می‌گوید.
حالا که قانون محدودیت صدور روادید تصویب شده است، کمپین علیه آدرس غلط تروریسم چه وضعیتی پیدا می‌کند؟
ببینید، این قانون دو بند دارد. یک بند آن درباره نیاز به صدور روادید برای اتباع 38 کشور جهان از جمله کشورهای اروپایی است که در پنج سال گذشته به عراق و سوریه سفر کرده‌اند که در این بند اسمی از ایران نیامده. در بند دوم اسم ایران آمده؛ به‌عنوان کشوری که حامی تروریسم است و گفته شده کسانی که در پنج سال گذشته به کشورهای حامی تروریسم مثل ایران و سودان سفر داشته‌اند برای ورود به آمریکا نیاز به دریافت روادید دارند. بحث اصلی در اینجا این است که چرا ما در فهرست کشورهای حامی تروریسم قرار گرفته‌ایم؛ ما که نه‌تنها حامی تروریسم نیستیم بلکه بارها اعلام کرده‌ایم خود قربانی تروریسم هستیم. تمام تلاش ما هم از این پس باید این باشد که خودمان را از فهرست کشورهای حامی تروریسم خارج کنیم.
این تلاش باز هم باید از طریق کمپین‌هایی مشابه کمپین اتاق بازرگانی انجام شود؟ چون دیدیم که کمپین اتاق در این زمینه موفق نبود.
کمپین اتاق بازرگانی حرکت خوبی بود، اما فکر می‌کنم تصور اتاق بازرگانی این نبود که این قانون به این سرعت تصویب شود. سرعت این کمپین کم بود. مشکل دیگر که به نظرم وجود داشت و دارد، این است که ما هدف‌گذاری درستی نداشتیم. مسئله اصلی این کمپین یا هر کمپین دیگری که در این زمینه تشکیل شود باید خارج‌کردن ما از فهرست کشورهای حامی تروریسم باشد. در طول این مدت عمده بحث‌هایی که در این زمینه شد، حول محور برجام می‌چرخید. این قانون ربطی به برجام ندارد. درمورد برجام مسئله این بود که تحریم‌های مرتبط با موضوع هسته‌ای ایران برداشته شود و دیگر تحریمی مرتبط با مسئله هسته‌ای وضع نشود که این اتفاق در حال افتادن است. اما اینکه تحریم‌های دیگری مثل تحریم‌هایی که مشمول کشورهای حامی تروریسم می‌شود، اعمال نشود، بحث کاملا جداگانه‌ای است. به همین دلیل می‌گویم همه تلاشمان باید این باشد که نام ایران از فهرست کشورهای حامی تروریسم خارج شود. در این زمینه کاملا هم روشن باید حرف بزنیم و نباید با ادبیات بازی کنیم.
هدف کمپین روشنگری علیه آدرس غلط تروریسم آگاه‌کردن فعالان اقتصادی و بخش خصوصی 38 کشور توسعه‌یافته بود تا علیه این قانون دست به اقدام بزنند. فکر می‌کنید، سرمایه‌گذاری در ایران برای کشورهای اروپایی و توسعه‌یافته به‌قدری جذابیت داشته باشد که حالا که این مصوبه تبدیل به قانون شده است، علیه آن اعتراض کنند؟
چند نکته را باید در اینجا توضیح دهم. اول اینکه همان زمان که این طرح در کنگره آمریکا رأی آورد، خانم موگرینی به آن اعتراض کرد اما باوجود اعتراضات صورت‌گرفته این طرح تصویب شد. نکته دیگر این است که برخی از کشورهای اروپایی مانند انگلستان قوانین‌شان به‌گونه‌ای است که می‌توانند برای اتباعشان دو پاسپورت صادر کنند. برای مثال اتباعی که به اسرائیل سفر می‌کنند، برای سفر به اسرائیل یک پاسپورت دارند و برای سفر به کشورهای اسلامی پاسپورتی دیگر. ممکن است برخی کشورهای دیگر هم پس از تصویب این قانون، قوانین داخلی‌شان را درجهت صدور دو پاسپورت برای اتباعشان تغییر دهند. البته با این کار باز هم مشکل عطف به ماسبق‌شدن این قانون پابرجاست. اما درباره سؤال شما باید بگوییم که شرایط اقتصادی اتحادیه اروپا اکنون به شکلی است که نمی‌تواند از بازار ایران صرف‌نظر کند. اروپایی‌ها به‌خاطر بالابردن رشد اقتصادی‌شان، حل مشکل اشتغال، پیداکردن بازار فروش برای کالاهایشان و... به سرمایه‌گذاری در ایران علاقه‌مند هستند، ولی چون این قانون به‌تازگی در آمریکا تصویب شده، تغییر آن به‌راحتی امکان‌پذیر نیست.