|

«تهران 1400» در پیچ و خم بوروکراسی

گفت‌وگوی «شرق» با ناهید خداکرمی درباره تهدیدات سلامت عمومی شهروندان تهرانی

نمی‌دانیم شهر سالم شهروندان سالم تربیت می‌کند یا شهروندان سالم، سلامت شهر را تضمین می‌کنند؛ اما آنچه واضح است، باید دل‌نگران سلامت تهران و ساکنانش بود. ناهید خداکرمی، عضو شورای پنجم شهر تهران و رئیس کمیته سلامت این شورا، معتقد است عوامل مختلف و متنوعی در تزلزل سلامت روان تهرانی‌ها مؤثر هستند و شورای شهر به‌تنهایی نمی‌تواند از پس این مشکل برآید. او می‌گوید زنان بیشترین فشار روانی ناشی از شیوه مدیریت فرهنگی کشور را متحمل می‌شوند.

کارشناسان معتقدند بخشی از مشکلات مربوط به سلامت روان در جامعه، متأثر از فضای غمگین شهری و کمبود شور و نشاط اجتماعی است؛ شورا برای برون‌رفت از این مشکل چه برنامه‌ای دارد؟

اصولا مدیریت شهری در اتخاذ رویکردی که بتواند شادی را در شهر جاری کند، سهم زیادی ندارد؛ چراکه عوامل مؤثر بر سلامت روان، شادمانی و به‌خصوص احساس کامیابی، بسیار گسترده است و فاکتور‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، به همراه شیوه تربیت و آموزش در خانه و مدرسه، هرکدام نقش مهمی در سلامت روان افراد جامعه دارند. تهران به‌عنوان پایتخت ایران که شهروندانش از بعد فرهنگی، اجتماعی و قومی تنوع بسیاری دارند و از طرفی بار سنگین مشکلات اقتصادی سایر استان‌های کشور را نیز به دوش می‌کشد، در بحث مربوط به سلامت روان شهروندانش نیز با مسائل پیچیده‌ای روبه‌رو است؛ به‌طوری‌که حتی ساکنان مناطقی که از تغییرات اقلیمی و خشک‌سالی در رنج فقر و محرومیت گرفتار شده‌اند نیز به حاشیه شهر تهران پناه می‌آورند و همه این عوامل این را که شهروندان تهرانی سلامت روان مطلوبی داشته باشند، سخت می‌کند؛ به‌ویژه آنکه بر اساس تحقیقات بین‌المللی، زندگی در کلان‌شهرها و شهرنشینی خود تهدیدی برای سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و ناپایداری خلقی است.
عواملی که برشمردید، کلان و به نوعی اجتناب‌ناپذیر هستند. در این شرایط شورا می‌تواند اقدامی در راستای بهبود این امر داشته باشد؟
شورا برای برون‌رفت از فضای غمبار تهران، تنهاست و نمی‌تواند آن‌گونه که باید برنامه‌هایش را پیش ببرد. هر نهاد و سازمانی به سلیقه خود تهران را از شادبودن دور می‌کند و این امر در رابطه با زنان تهرانی رنج‌آورتر است و بیشترین فشار روانی ناشی از شیوه مدیریت فرهنگی کشور را زنان متحمل می‌شوند. زنان آزادی عمل برای انتخاب هرچه آنها را خوشحال می‌کند، نظیر علایق هنری و ورزشی و اوقات فراغت خود را ندارند و هر خواسته آنان تبدیل به مشکل یا بروز جرم می‌شود. حتی من به‌عنوان یک زن که نماینده بخش بزرگی از شهروندان تهرانی هستم نیز برای ایفای وظیفه خود مجبور به تحمل استرس زیادی هستم و حتی حق اظهارنظر کارشناسی و آزادانه درباره مسائل اجتماعی را هم ندارم و به خاطر مصاحبه یا توییت‌های خود با شکایت افرادی در خارج از شهر تهران و کیفرخواست دادسرای رسانه تهران محاکمه و جریمه شده‌ام. امروز ده‌ها زن تهرانی به دلیل مطالبات بسیار ساده‌ای نظیر حضور در ورزشگاه‌ها، رنج محاکمه و زندان را به جان خریده‌اند. خب معلوم است که اینها در معرض بروز انواع مشکلات روانی قرار می‌گیرند. دختران امروز، همسران، مادران و نقش‌آفرینان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فردای پایتخت هستند؛ ولی متأسفانه هر نهادی به نحوی مانع آنها می‌شود. مردان ما هم از شرمساری ناشی از وضعیت بد اقتصادی، بی‌کاری و آسیب‌های اجتماعی، روح و روانشان مورد تهدید قرار می‌گیرد. حال ما انتظار داریم این دختران و پسران به‌موقع ازدواج کنند و فرزند بیاورند و جامعه سالم و پرنشاطی را تشکیل دهند. معلوم است که ترس‌های امروز آنها نتیجه‌ای جز گریز از تشکیل خانواده، افسردگی، طلاق و آسیب‌های پیدا و پنهان دیگر در پی نخواهد داشت. ملاحظه می‌کنید که با این حجم از مشکلاتی که نه مردم خودشان در بروز آن نقش دارند و نه شورا و شهرداری می‌توانند مانع بروز آن شوند، بسط شادمانی در شهر تا چه‌ اندازه سخت خواهد بود. گرچه ما ناامید نشدیم و تمام تلاش خود را برای بهبود سلامت روان شهروندان به کار بسته‌ایم که یکی از آنها کمپین سلامت روان و خودیاری دیجیتالی است که به‌زودی در سطح کوچه و محلات شهر شاهد آن خواهیم بود تا لااقل با بهبود سبک زندگی، خودیاری و کاهش خشونت‌های خیابانی و توانمند‌سازی شهروندان به همراه اجرای برنامه‌های شادی‌آور محله و منطقه، امید و شادمانی در شهر جاری شود.
در حوزه سلامت عمومی چه مواردی شهر را با مخاطره مواجه می‌کند؟ شورا برای سیاست‌گذاری و شهرداری در اجرا چه برنامه‌ای برای عبور از آنها دارد؟
در حوزه سلامت عمومی، اخبار مفسدان اقتصادی یا به عبارتی مدیران خائن به بیت‌المال، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، خشونت‌های خیابانی، تصادف و سوانح مختلف و آسیب‌هایی اجتماعی نظیر اعتیاد، عوامل تهدیدکننده سلامت شهروندان است. برای رفع و کاهش اثر این عوامل بر سلامت شهری در حوزه‌هایی که شهرداری بتواند مداخله مؤثر داشته باشد، برنامه‌های خوبی در حال اجراست و شورا با نظارت دقیق، پیگیر اجرای طرح‌ها و لوایح مرتبط با ارتقای سلامت عمومی شهروندان است.
کمیته سلامت شورای شهر برای تبدیل شهر تهران به شهری سالم و در شأن پایتخت ایران، توجه به محتوای شهر، یعنی ساکنان شهر را برجسته کرده و استراتژی پیشگیری و توانمند‌سازی را اتخاذ کرده است و با بهبود سبک زندگی، شناسایی کانون‌های پرخطر شهری، گسترش شادمانی در سطح شهر، تغییر رفتار در مصرف پلاستیک، کاهش مصرف دخانیات و فست‌فود‌ها، کاهش خشونت‌های خیابانی و خانگی، کاهش رفتار‌های پرخطر و آسیب‌های اجتماعی را به‌عنوان معیار مدنظر قرار داده و در برنامه پنج‌ساله سوم برای هر‌یک از این حوزه‌ها شاخص و معیار‌های دقیقی پیش‌بینی کرده است. به همین دلیل در حال طراحی پروژه‌ای است که نتیجه آن استخراج مدل ارائه خدمات سلامت محله‌محور است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مشکلات سلامت عمومی مناطق مختلف تهران یکسان نیست؛ برای مثال، در یک منطقه ممکن است آسیب‌های اجتماعی، اعتیاد، استعمال مواد نیروزا و دخانیات، فقر و حاشیه‌نشینی مشکل اصلی سلامتی باشد و در منطقه دیگر کم‌تحرکی، چاقی، تصادفات یا تغذیه نامتعارف، سلامت شهروندان را به مخاطره بیندازد؛ بنابراین برنامه‌های بهبود سبک زندگی و کنترل عوامل اجتماعی و فیزیکی مؤثر بر سلامت در هر منطقه متفاوت است. در مرکز اغلب برنامه‌های بهبود سلامت عمومی، توجه به جوانان و نوجوانان و حتی کودکان برای شورا بسیار مهم است؛ زیرا هرچقدر مسئولیت‌‌پذیری اجتماعی و مشارکت‌‌پذیری در کودکان و نوجوانان تقویت شود، شهر سالم‌تر خواهد شد. ضمن اینکه به حرکت جمعیتی و پیر‌شدن جمعیت هم به‌عنوان معضل آتی سلامتی شهر تهران در برنامه سوم به صورت ویژه توجه شده است. امیدوارم شورا بتواند در کنار سراهای محلات، مهدهای سالمند-کودک را طراحی و اجرا کند تا کودکان بتوانند در کنار مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌های هم‌کلاسی، روز‌های پربار و تأثیرگذاری را در سلامت آتی خود تجربه کنند.
شما چه برنامه‌ای برای آنتن‌های مخابراتی شهر و شلختگی بصری که ایجاد می‌کنند، دارید؟
بحث آنتن‌ها و دکل‌های مخابراتی نیز معضل مزمن شهر تهران است. نیاز به دسترسی به ارتباط مطلوب فضای مجازی و مخابراتی از یک طرف و نصب آنتن‌های غیر‌استاندارد و بدون مجوز از سوی دیگر، شورای پنجم را با چالش مواجه کرده بود که خوشبختانه در دو سال اخیر نزدیک به هزار آنتن یا دکل مخابراتی غیر‌مجاز جمع‌آوری و سایر اپراتور‌ها نیز ملزم به اخذ مجوز برای آنتن‌های بدون مجوز خود شدند. ضمن اینکه در‌حال‌حاضر برای همه آنتن‌ها یا دکل‌های مخابراتی جدید، ابتدا مجوز اخذ شده و سپس نصب می‌شوند و کارگروه صدور مجوز به‌دقت و با وسواس زیاد سعی در استاندارد‌سازی دارد. ضمن اینکه از منظر زیبایی نیز دقت زیادی به کار می‌رود و در کنار آن سعی شده درباره مزایا و مضرات دکل‌های مخابراتی اطلاع‌رسانی کافی انجام شود.
پیش‌تر درباره رویداد تهران ١٤٠٠ از شما شنیده بودیم؛ این برنامه به کجا رسید؟
با شنیدن تهران 1400 آه از نهادم بلند می‌شود؛ زیرا برای ایجاد شور، نشاط و ثروت‌آفرینی متکی بر پتانسیل‌های طبیعی، زیست‌محیطی، تجاری، جغرافیایی و تاریخی فرهنگی تهران، رویدادی حرکت‌آفرین و بسیار حیاتی را برای بهبود کیفیت زندگی و رونق کسب‌وکار تحت عنوان تهران 1400 طراحی کردم که خوشبختانه با اقبال اعضای شورا به تصویب رسید؛ ولی متأسفانه همچنان در پیچ‌و‌خم بوروکراسی شهرداری زمین‌گیر است و معاونت برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری تا امروز نتوانسته لایحه رویداد تهران 1400 را به شورا بیاورد. گرچه فرصت دو سال آن از دست رفت؛ ولی هنوز ناامید نیستم و امیدوارم در فرصت کم باقی‌مانده و با تغییر معاون برنامه‌ریزی شهرداری، مسیر تدوین و حرکت لایحه رویداد تهران 1400 به سمت صحن شورا و بعد از آن در سطح شهر تهران باز شود.

نمی‌دانیم شهر سالم شهروندان سالم تربیت می‌کند یا شهروندان سالم، سلامت شهر را تضمین می‌کنند؛ اما آنچه واضح است، باید دل‌نگران سلامت تهران و ساکنانش بود. ناهید خداکرمی، عضو شورای پنجم شهر تهران و رئیس کمیته سلامت این شورا، معتقد است عوامل مختلف و متنوعی در تزلزل سلامت روان تهرانی‌ها مؤثر هستند و شورای شهر به‌تنهایی نمی‌تواند از پس این مشکل برآید. او می‌گوید زنان بیشترین فشار روانی ناشی از شیوه مدیریت فرهنگی کشور را متحمل می‌شوند.

کارشناسان معتقدند بخشی از مشکلات مربوط به سلامت روان در جامعه، متأثر از فضای غمگین شهری و کمبود شور و نشاط اجتماعی است؛ شورا برای برون‌رفت از این مشکل چه برنامه‌ای دارد؟

اصولا مدیریت شهری در اتخاذ رویکردی که بتواند شادی را در شهر جاری کند، سهم زیادی ندارد؛ چراکه عوامل مؤثر بر سلامت روان، شادمانی و به‌خصوص احساس کامیابی، بسیار گسترده است و فاکتور‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، به همراه شیوه تربیت و آموزش در خانه و مدرسه، هرکدام نقش مهمی در سلامت روان افراد جامعه دارند. تهران به‌عنوان پایتخت ایران که شهروندانش از بعد فرهنگی، اجتماعی و قومی تنوع بسیاری دارند و از طرفی بار سنگین مشکلات اقتصادی سایر استان‌های کشور را نیز به دوش می‌کشد، در بحث مربوط به سلامت روان شهروندانش نیز با مسائل پیچیده‌ای روبه‌رو است؛ به‌طوری‌که حتی ساکنان مناطقی که از تغییرات اقلیمی و خشک‌سالی در رنج فقر و محرومیت گرفتار شده‌اند نیز به حاشیه شهر تهران پناه می‌آورند و همه این عوامل این را که شهروندان تهرانی سلامت روان مطلوبی داشته باشند، سخت می‌کند؛ به‌ویژه آنکه بر اساس تحقیقات بین‌المللی، زندگی در کلان‌شهرها و شهرنشینی خود تهدیدی برای سلامت روان مانند افسردگی، اضطراب و ناپایداری خلقی است.
عواملی که برشمردید، کلان و به نوعی اجتناب‌ناپذیر هستند. در این شرایط شورا می‌تواند اقدامی در راستای بهبود این امر داشته باشد؟
شورا برای برون‌رفت از فضای غمبار تهران، تنهاست و نمی‌تواند آن‌گونه که باید برنامه‌هایش را پیش ببرد. هر نهاد و سازمانی به سلیقه خود تهران را از شادبودن دور می‌کند و این امر در رابطه با زنان تهرانی رنج‌آورتر است و بیشترین فشار روانی ناشی از شیوه مدیریت فرهنگی کشور را زنان متحمل می‌شوند. زنان آزادی عمل برای انتخاب هرچه آنها را خوشحال می‌کند، نظیر علایق هنری و ورزشی و اوقات فراغت خود را ندارند و هر خواسته آنان تبدیل به مشکل یا بروز جرم می‌شود. حتی من به‌عنوان یک زن که نماینده بخش بزرگی از شهروندان تهرانی هستم نیز برای ایفای وظیفه خود مجبور به تحمل استرس زیادی هستم و حتی حق اظهارنظر کارشناسی و آزادانه درباره مسائل اجتماعی را هم ندارم و به خاطر مصاحبه یا توییت‌های خود با شکایت افرادی در خارج از شهر تهران و کیفرخواست دادسرای رسانه تهران محاکمه و جریمه شده‌ام. امروز ده‌ها زن تهرانی به دلیل مطالبات بسیار ساده‌ای نظیر حضور در ورزشگاه‌ها، رنج محاکمه و زندان را به جان خریده‌اند. خب معلوم است که اینها در معرض بروز انواع مشکلات روانی قرار می‌گیرند. دختران امروز، همسران، مادران و نقش‌آفرینان اقتصادی، اجتماعی و سیاسی فردای پایتخت هستند؛ ولی متأسفانه هر نهادی به نحوی مانع آنها می‌شود. مردان ما هم از شرمساری ناشی از وضعیت بد اقتصادی، بی‌کاری و آسیب‌های اجتماعی، روح و روانشان مورد تهدید قرار می‌گیرد. حال ما انتظار داریم این دختران و پسران به‌موقع ازدواج کنند و فرزند بیاورند و جامعه سالم و پرنشاطی را تشکیل دهند. معلوم است که ترس‌های امروز آنها نتیجه‌ای جز گریز از تشکیل خانواده، افسردگی، طلاق و آسیب‌های پیدا و پنهان دیگر در پی نخواهد داشت. ملاحظه می‌کنید که با این حجم از مشکلاتی که نه مردم خودشان در بروز آن نقش دارند و نه شورا و شهرداری می‌توانند مانع بروز آن شوند، بسط شادمانی در شهر تا چه‌ اندازه سخت خواهد بود. گرچه ما ناامید نشدیم و تمام تلاش خود را برای بهبود سلامت روان شهروندان به کار بسته‌ایم که یکی از آنها کمپین سلامت روان و خودیاری دیجیتالی است که به‌زودی در سطح کوچه و محلات شهر شاهد آن خواهیم بود تا لااقل با بهبود سبک زندگی، خودیاری و کاهش خشونت‌های خیابانی و توانمند‌سازی شهروندان به همراه اجرای برنامه‌های شادی‌آور محله و منطقه، امید و شادمانی در شهر جاری شود.
در حوزه سلامت عمومی چه مواردی شهر را با مخاطره مواجه می‌کند؟ شورا برای سیاست‌گذاری و شهرداری در اجرا چه برنامه‌ای برای عبور از آنها دارد؟
در حوزه سلامت عمومی، اخبار مفسدان اقتصادی یا به عبارتی مدیران خائن به بیت‌المال، آلودگی هوا، آلودگی صوتی، خشونت‌های خیابانی، تصادف و سوانح مختلف و آسیب‌هایی اجتماعی نظیر اعتیاد، عوامل تهدیدکننده سلامت شهروندان است. برای رفع و کاهش اثر این عوامل بر سلامت شهری در حوزه‌هایی که شهرداری بتواند مداخله مؤثر داشته باشد، برنامه‌های خوبی در حال اجراست و شورا با نظارت دقیق، پیگیر اجرای طرح‌ها و لوایح مرتبط با ارتقای سلامت عمومی شهروندان است.
کمیته سلامت شورای شهر برای تبدیل شهر تهران به شهری سالم و در شأن پایتخت ایران، توجه به محتوای شهر، یعنی ساکنان شهر را برجسته کرده و استراتژی پیشگیری و توانمند‌سازی را اتخاذ کرده است و با بهبود سبک زندگی، شناسایی کانون‌های پرخطر شهری، گسترش شادمانی در سطح شهر، تغییر رفتار در مصرف پلاستیک، کاهش مصرف دخانیات و فست‌فود‌ها، کاهش خشونت‌های خیابانی و خانگی، کاهش رفتار‌های پرخطر و آسیب‌های اجتماعی را به‌عنوان معیار مدنظر قرار داده و در برنامه پنج‌ساله سوم برای هر‌یک از این حوزه‌ها شاخص و معیار‌های دقیقی پیش‌بینی کرده است. به همین دلیل در حال طراحی پروژه‌ای است که نتیجه آن استخراج مدل ارائه خدمات سلامت محله‌محور است. بررسی‌ها نشان می‌دهد مشکلات سلامت عمومی مناطق مختلف تهران یکسان نیست؛ برای مثال، در یک منطقه ممکن است آسیب‌های اجتماعی، اعتیاد، استعمال مواد نیروزا و دخانیات، فقر و حاشیه‌نشینی مشکل اصلی سلامتی باشد و در منطقه دیگر کم‌تحرکی، چاقی، تصادفات یا تغذیه نامتعارف، سلامت شهروندان را به مخاطره بیندازد؛ بنابراین برنامه‌های بهبود سبک زندگی و کنترل عوامل اجتماعی و فیزیکی مؤثر بر سلامت در هر منطقه متفاوت است. در مرکز اغلب برنامه‌های بهبود سلامت عمومی، توجه به جوانان و نوجوانان و حتی کودکان برای شورا بسیار مهم است؛ زیرا هرچقدر مسئولیت‌‌پذیری اجتماعی و مشارکت‌‌پذیری در کودکان و نوجوانان تقویت شود، شهر سالم‌تر خواهد شد. ضمن اینکه به حرکت جمعیتی و پیر‌شدن جمعیت هم به‌عنوان معضل آتی سلامتی شهر تهران در برنامه سوم به صورت ویژه توجه شده است. امیدوارم شورا بتواند در کنار سراهای محلات، مهدهای سالمند-کودک را طراحی و اجرا کند تا کودکان بتوانند در کنار مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌های هم‌کلاسی، روز‌های پربار و تأثیرگذاری را در سلامت آتی خود تجربه کنند.
شما چه برنامه‌ای برای آنتن‌های مخابراتی شهر و شلختگی بصری که ایجاد می‌کنند، دارید؟
بحث آنتن‌ها و دکل‌های مخابراتی نیز معضل مزمن شهر تهران است. نیاز به دسترسی به ارتباط مطلوب فضای مجازی و مخابراتی از یک طرف و نصب آنتن‌های غیر‌استاندارد و بدون مجوز از سوی دیگر، شورای پنجم را با چالش مواجه کرده بود که خوشبختانه در دو سال اخیر نزدیک به هزار آنتن یا دکل مخابراتی غیر‌مجاز جمع‌آوری و سایر اپراتور‌ها نیز ملزم به اخذ مجوز برای آنتن‌های بدون مجوز خود شدند. ضمن اینکه در‌حال‌حاضر برای همه آنتن‌ها یا دکل‌های مخابراتی جدید، ابتدا مجوز اخذ شده و سپس نصب می‌شوند و کارگروه صدور مجوز به‌دقت و با وسواس زیاد سعی در استاندارد‌سازی دارد. ضمن اینکه از منظر زیبایی نیز دقت زیادی به کار می‌رود و در کنار آن سعی شده درباره مزایا و مضرات دکل‌های مخابراتی اطلاع‌رسانی کافی انجام شود.
پیش‌تر درباره رویداد تهران ١٤٠٠ از شما شنیده بودیم؛ این برنامه به کجا رسید؟
با شنیدن تهران 1400 آه از نهادم بلند می‌شود؛ زیرا برای ایجاد شور، نشاط و ثروت‌آفرینی متکی بر پتانسیل‌های طبیعی، زیست‌محیطی، تجاری، جغرافیایی و تاریخی فرهنگی تهران، رویدادی حرکت‌آفرین و بسیار حیاتی را برای بهبود کیفیت زندگی و رونق کسب‌وکار تحت عنوان تهران 1400 طراحی کردم که خوشبختانه با اقبال اعضای شورا به تصویب رسید؛ ولی متأسفانه همچنان در پیچ‌و‌خم بوروکراسی شهرداری زمین‌گیر است و معاونت برنامه‌ریزی، توسعه شهری و امور شورای شهرداری تا امروز نتوانسته لایحه رویداد تهران 1400 را به شورا بیاورد. گرچه فرصت دو سال آن از دست رفت؛ ولی هنوز ناامید نیستم و امیدوارم در فرصت کم باقی‌مانده و با تغییر معاون برنامه‌ریزی شهرداری، مسیر تدوین و حرکت لایحه رویداد تهران 1400 به سمت صحن شورا و بعد از آن در سطح شهر تهران باز شود.

 

اخبار مرتبط سایر رسانه ها