چگونه میتوان درباره رشد قیمتها اظهارنظر کرد
مدیرعامل محترم روزنامه شرق
با سلام و احترام؛
پیرو انتشار مطلبی در مورخ 3/3/1397 در آن روزنامه با عنوان نرخ تورم در برابر گرانی جاخالی میدهد، توضیحات زیر به منظور تنویر افکار عمومی ارسال میشود. مقتضی است وفق قانون مطبوعات این جوابیه به اطلاع خوانندگان گرامی رسانده شود.
صرفا با عدد تورم شاخص کل قیمت نمیتوان در مورد میزان افزایش شاخص قیمت اجناس اظهارنظر کرد
با توجه به گستردگی جغرافیایی ایران و پراکندگی بازارها، قیمت و حتی در برخی موارد، روند تغییرات قیمت برای یک کالا در مناطق مختلف متفاوت است. عوامل گوناگونی از جمله هزینههای حملونقل، تفاوت در زیرساختهای اقتصادی در مناطق مختلف؛ اختلاف درآمد و تفاوت الگوی مصرف، باعث اختلاف قیمتها در مناطق مختلف شهری است و این نکته مهم مورد غفلت گزارشگر محترم آن روزنامه شده است. به همین دلیل، بانک مرکزی و مرکز آمار ایران با توجه به الگوی مصرفی خانوارهای شهری و روستایی، با انتخاب یک طیف از بهترین سبد کالاها که میتواند متوسط وضعیت مخارج مصرفکننده را پوشش دهد، متوسط مخارج مصرفکننده را در یک سال خاص به نام سال پایه به 12 گروه اصلی تقسیم کرده و برای سال پایه عدد 100 را بهعنوان شاخص قیمت در نظر میگیرند. بهاینترتیب، با مشخصشدن وضعیت هر قلم در طرح آمارگیری، قیمت هر قلم در طول ماههای مختلف از بازار اخذ میشود و با فرض اینکه سهم مخارج خانوار در گروههای ذکرشده در طول زمان ثابت مانده، اثر افزایش قیمت را با توجه به سهم آن محاسبه میکنند، در نهایت به عدد شاخص مربوط به هر ماه میرسد.
در مورد موضوع مسکن هم که در گزارش آن روزنامه اشاره شده است باید گفت که بخش مسکن فقط شامل اجاره است و نه قیمت خریدوفروش مسکن و یا حتی مصالح ساختمانی (مانند آهن، میلگرد، گچ و سیمان). به عبارتی مخارج سرمایهگذاری خانوارها و از جمله سرمایهگذاری در امر مسکن و افزایش نرخهای مرتبط با آن، جایی در شاخص قیمت مصرفکننده ندارد.
نکته دیگر اینکه موضوع تورم سالانه که در رسانهها مطرح میشود، علاوه بر نکاتی که ذکر شد، لازم است سایر موارد اثرگذار را نیز مطرح نمود. روش محاسبه تورم سالانه بدینگونه است که مجموع عدد شاخص قیمت که برای هر ماه در 12 ماه اخیر محاسبه شده، تقسیم بر مجموع عدد شاخص قیمت که برای هر ماه در 12 ماه ماقبل آن محاسبه شد منهای یک (کل عبارت ضربدر 100) بهعبارتی براي بهدستآوردن تورم سالانه در هر ماه لازم است عدد شاخص مربوط به هر ماه را تا 24 ماه گذشته در نظر داشته باشیم. به عبارتی دقیقتر برای محاسبه این نوع تورم لازم است 24 بار تغییر ماهانه هر گروه از اقلام کالایی طی دو سال گذشته را رصد نمود. از این رو نباید انتظار داشت به محض مشاهده تورم ماهانه طی چند ماه آن هم فقط در چند گروه خاص کالا و خدمات، اثر تورم آن به فوریت در تورم سالانه منعکس شود. هرچند اگر قرار باشد تورم سالانه را فقط در گروهی مانند خوراکیها و آشامیدنیها، منعکس کنیم و سایر گروهها را ندید بگیریم، تورم از فروردین 1396 تا اردیبهشت، وارد فاز دورقمی شده و برای مثال در دی ماه 1396 به 1/15 درصد رسیده است. با توجه به اهمیت تورم تکرقمی برای دولت، به منظور حصول
به تورم سالانه تکرقمی، لازم است تورم ماهانه هرکدام از اقلام در سبد مصرفکننده، بیشتر از هشتدهم درصد نباشد حال اگر گروهی مانند خوراکیها و آشامیدنیها از رشدی بیش از هشتدهم درصد در ماه برخوردار شده و موجبات تورم دورقمی را ایجاد کرده است، گروههای دیگر با متوسط رشد ماهانهای بسیار کمتر، اثر تورمی گروه خوراکیها و آشامیدنیها را کمتر کردهاند. بنابراین برای آزمون درستی تورم محسوس با تورم اعلامشده لازم است شاخص قیمت قلم موردنظر و یا اقلام گروه اصلی مورد در شاخص قیمت مورد بررسی قرار گیرد و صرفا با عدد تورم شاخص کل قیمت نمیتوان در مورد میزان افزایش شاخص قیمت گروهی مانند خوراکیها و آشامیدنیها اظهارنظر کرد.
مدیرعامل محترم روزنامه شرق
با سلام و احترام؛
پیرو انتشار مطلبی در مورخ 3/3/1397 در آن روزنامه با عنوان نرخ تورم در برابر گرانی جاخالی میدهد، توضیحات زیر به منظور تنویر افکار عمومی ارسال میشود. مقتضی است وفق قانون مطبوعات این جوابیه به اطلاع خوانندگان گرامی رسانده شود.
صرفا با عدد تورم شاخص کل قیمت نمیتوان در مورد میزان افزایش شاخص قیمت اجناس اظهارنظر کرد
با توجه به گستردگی جغرافیایی ایران و پراکندگی بازارها، قیمت و حتی در برخی موارد، روند تغییرات قیمت برای یک کالا در مناطق مختلف متفاوت است. عوامل گوناگونی از جمله هزینههای حملونقل، تفاوت در زیرساختهای اقتصادی در مناطق مختلف؛ اختلاف درآمد و تفاوت الگوی مصرف، باعث اختلاف قیمتها در مناطق مختلف شهری است و این نکته مهم مورد غفلت گزارشگر محترم آن روزنامه شده است. به همین دلیل، بانک مرکزی و مرکز آمار ایران با توجه به الگوی مصرفی خانوارهای شهری و روستایی، با انتخاب یک طیف از بهترین سبد کالاها که میتواند متوسط وضعیت مخارج مصرفکننده را پوشش دهد، متوسط مخارج مصرفکننده را در یک سال خاص به نام سال پایه به 12 گروه اصلی تقسیم کرده و برای سال پایه عدد 100 را بهعنوان شاخص قیمت در نظر میگیرند. بهاینترتیب، با مشخصشدن وضعیت هر قلم در طرح آمارگیری، قیمت هر قلم در طول ماههای مختلف از بازار اخذ میشود و با فرض اینکه سهم مخارج خانوار در گروههای ذکرشده در طول زمان ثابت مانده، اثر افزایش قیمت را با توجه به سهم آن محاسبه میکنند، در نهایت به عدد شاخص مربوط به هر ماه میرسد.
در مورد موضوع مسکن هم که در گزارش آن روزنامه اشاره شده است باید گفت که بخش مسکن فقط شامل اجاره است و نه قیمت خریدوفروش مسکن و یا حتی مصالح ساختمانی (مانند آهن، میلگرد، گچ و سیمان). به عبارتی مخارج سرمایهگذاری خانوارها و از جمله سرمایهگذاری در امر مسکن و افزایش نرخهای مرتبط با آن، جایی در شاخص قیمت مصرفکننده ندارد.
نکته دیگر اینکه موضوع تورم سالانه که در رسانهها مطرح میشود، علاوه بر نکاتی که ذکر شد، لازم است سایر موارد اثرگذار را نیز مطرح نمود. روش محاسبه تورم سالانه بدینگونه است که مجموع عدد شاخص قیمت که برای هر ماه در 12 ماه اخیر محاسبه شده، تقسیم بر مجموع عدد شاخص قیمت که برای هر ماه در 12 ماه ماقبل آن محاسبه شد منهای یک (کل عبارت ضربدر 100) بهعبارتی براي بهدستآوردن تورم سالانه در هر ماه لازم است عدد شاخص مربوط به هر ماه را تا 24 ماه گذشته در نظر داشته باشیم. به عبارتی دقیقتر برای محاسبه این نوع تورم لازم است 24 بار تغییر ماهانه هر گروه از اقلام کالایی طی دو سال گذشته را رصد نمود. از این رو نباید انتظار داشت به محض مشاهده تورم ماهانه طی چند ماه آن هم فقط در چند گروه خاص کالا و خدمات، اثر تورم آن به فوریت در تورم سالانه منعکس شود. هرچند اگر قرار باشد تورم سالانه را فقط در گروهی مانند خوراکیها و آشامیدنیها، منعکس کنیم و سایر گروهها را ندید بگیریم، تورم از فروردین 1396 تا اردیبهشت، وارد فاز دورقمی شده و برای مثال در دی ماه 1396 به 1/15 درصد رسیده است. با توجه به اهمیت تورم تکرقمی برای دولت، به منظور حصول
به تورم سالانه تکرقمی، لازم است تورم ماهانه هرکدام از اقلام در سبد مصرفکننده، بیشتر از هشتدهم درصد نباشد حال اگر گروهی مانند خوراکیها و آشامیدنیها از رشدی بیش از هشتدهم درصد در ماه برخوردار شده و موجبات تورم دورقمی را ایجاد کرده است، گروههای دیگر با متوسط رشد ماهانهای بسیار کمتر، اثر تورمی گروه خوراکیها و آشامیدنیها را کمتر کردهاند. بنابراین برای آزمون درستی تورم محسوس با تورم اعلامشده لازم است شاخص قیمت قلم موردنظر و یا اقلام گروه اصلی مورد در شاخص قیمت مورد بررسی قرار گیرد و صرفا با عدد تورم شاخص کل قیمت نمیتوان در مورد میزان افزایش شاخص قیمت گروهی مانند خوراکیها و آشامیدنیها اظهارنظر کرد.