آگاهی سازمان اطلاعات آمريکا از نقشه عربستان
تاوان سختِ يك قتل مرموز
معماي سرنوشت جمال خاشقجي، روزنامهنگار بنام عربستاني، همچنان به قوت خود باقي است و هر خبري درباره عاقبت او تنها بر هولناکي ابعاد ماجرا ميافزايد. بيش از يک هفته از قدمگذاشتن اين روزنامهنگار به کنسولگري عربستانسعودي در استانبول ميگذرد و در خوشبينانهترين سناريو، او ناپديد شده و در بدترين سناريو، کشته. فعالان و روزنامهنگاران بسياري تلاش کردهاند از چندوچون ماجراي ناپديدشدن جمال خاشقجي سر دربياورند، اما تلاشهاي آنها براي پاسخگرفتن از عربستانسعودي تنها يک جواب داشته: انکار مقامات عربستانسعودي. ترکيه البته نظر ديگري دارد و از همان روزهاي نخست اعلام کرده که بر اساس شواهد و قرائن، او پس از ورود به کنسولگري عربستانسعودي در استانبول کشته شده است. روزنامه نيويورکتايمز هم در گزارشي تحقيقي نوشت، رهبران عربستانسعودي 15 نفر از مأموران اين کشور را که در همان روز ناپديدشدن خاشقجی به استانبول رسيده بودند، مأمور قتل او کرده بودهاند. در اين گزارش که روز سهشنبه منتشر شده، نيويورکتايمز به نقل از يکي از مقامات ارشد عربستاني گفت که در ميان اين تيم، يک متخصص کالبدشکافي وجود داشته که براي مثلهکردن استخوانها و
اندامهاي جسد خاشقجی يک ارهبرقي همراه خود داشته است. در ادامه اين گزارش آمده است که اين تيم کشتار طي دو ساعت مأموريت خود را به پايان رساندند و از ترکيه به مقاصد مختلف خارج شدند. بااينحال مقامهاي عربستاني، از جمله محمد بنسلمان، وليعهد عربستان، اين اتهامات را رد کرده و گفتهاند که خاشقجي روز دوم اکتبر کمي بعد از ورودش اين کنسولگري را ترک کرده است. در اين ميان ترکيه هم شواهدي براي اين اتهام خود ارائه نداده است. برخي رسانههاي حامي دولت ترکيه گزارش کردهاند هنوز پليس اين کشور احتمال ربودهشدن خاشقجي و کشتهنشدن او را در دست بررسي دارد. بااينحال با توجه به گذشت بيش از يک هفته از زمان ناپديدشدن او، احتمال زندهماندن وي هرچه بيشتر تضعيف شده است، هرچند روز گذشته روزنامه ترکيهاي صباح که رابطه نزديکي با دولت دارد، نام و عکس تيم 15 نفره عربستاني را که متهم به قتل خاشقجی هستند، منتشر کرد. اين افراد از سوي دولت ترکيه براي بازجويي تحت تعقيب قرار دارند. اگر اتهام ترکيه درست باشد، ميتواند عواقب مرگباري براي عربستانسعودي و رابطه اين پادشاهي با ايالات متحده، ترکيه و ديگر کشورهاي غربي داشته باشد.
قصور ايالات متحده و سرنوشت وليعهد
واشنگتنپست که خاشقجی از يک سال پيش همکاري خود را با اين رسانه آغاز کرده بود، روز گذشته در نوشتهاي به نقش دولت ترامپ در اين ماجراي هولناک پرداخته است. در اين نوشته تحليلي آمده است که دو سال پيش تصور اين هم دشوار بود که حاکمان عربستانسعودي، يکي از نزديکترين متحدان ايالات متحده، به ربودن يا قتل منتقدي که ساکن واشنگتن است و مرتبا براي واشنگتنپست مينويسد، متهم شوند يا اينکه عربستان جرئت کند چنين عملياتي را در ترکيه، يکي ديگر از متحدان ايالات متحده و عضو ناتو، ترتيب دهد. بخشي از اين قتل، در صورت صحت، به بيپروايي محمد بنسلمان، وليعهد جوان عربستاني، برميگردد که اين روزها همهکاره اين کشور است، اما به گفته واشنگتنپست، اين اتهام همچنين نشاندهنده تأثير دونالد ترامپ، رئيسجمهوري ايالات متحده، هم هست که وليعهد عربستانسعودي را به اين باور «غلط» سوق داده که حتي اقدامات ياغيانه او هم از سوي ايالات متحده مورد حمايت قرار ميگيرد. اين روزنامه در ادامه مينويسد، تماسهاي رصدشده ميان مسئولان سعودي توسط سازمان اطلاعات آمريکا نشان ميدهد که آنها قصد داشتند خاشقجي را فريب داده و او را به عربستان کشانده و بعد
دستگيرش کنند. رياض مقصد اولين سفر دونالد ترامپ بود و او هيچگاه مسائل حقوقبشري رهبران سعودي را مورد انتقاد قرار نداد و وقتي چندين فعال زن عربستاني در چند ماه گذشته بازداشت شدند، رياض هيچ واکنش منفياي از واشنگتن دريافت نکرد. وقتي در اواخر سال 2017 چندين تاجر و عضو خاندان سلطنتي عربستان بازداشت شدند، ترامپ در توييتي گفت که به ملک سلمان و وليعهد عربستانسعودي اعتماد دارد: «آنها دقيقا ميدانند که چه ميکنند». در ماجراي حملات ائتلاف به رهبري عربستانسعودي به يمن و کشتار غيرنظاميان هم دولت ترامپ يکي از حاميان عربستانسعودي بود. دونالد ترامپ و مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا، تا شش روز بعد از ناپديدشدن خاشقجی سکوت کردند و وقتي سکوت خود را هم شکستند، فقط ابراز نگراني کردند و از انتقاد خبري نبود. بااينحال صداهاي انتقادي از کنگره آمريکا بلند شد و برخي قانونگذاران جمهوريخواه و دموکرات آمريکايي ميگويند دولت ايالات متحده بايد در روابط خود با عربستانسعودي تجديدنظر اساسي کند. ماجراي ناپديدشدن روزنامهنگار عربستاني، بيشک براي وليعهد جوان سعودي هم عواقب بدي دارد. محمد بنسلمان که از زمان وليعهدي تلاش کرده بود با
اصلاحاتي سياسي و اقتصادي مانند مجوز رانندگي زنان، چهره اين ديکتاتوري را تغيير دهد، در پي اين اتهام ديگر نميتواند با هيچ اقدامي اين لکه ننگ را از دامن پادشاهي عربستان پاک کند. دم خروس دروغينبودن اصلاحات محمد بنسلمان با بازداشتهاي فراگير ماههاي اخير بيرون زده بود و شايد بتوان گفت که سرنوشت خاشقجی با سرنوشت محمد بنسلمان گره خورده است، هرچند شايد باید به کليشهها رجوع کرد و گفت دنياي سياست هميشه راه فراري براي کثافتهايش مييابد.
معماي سرنوشت جمال خاشقجي، روزنامهنگار بنام عربستاني، همچنان به قوت خود باقي است و هر خبري درباره عاقبت او تنها بر هولناکي ابعاد ماجرا ميافزايد. بيش از يک هفته از قدمگذاشتن اين روزنامهنگار به کنسولگري عربستانسعودي در استانبول ميگذرد و در خوشبينانهترين سناريو، او ناپديد شده و در بدترين سناريو، کشته. فعالان و روزنامهنگاران بسياري تلاش کردهاند از چندوچون ماجراي ناپديدشدن جمال خاشقجي سر دربياورند، اما تلاشهاي آنها براي پاسخگرفتن از عربستانسعودي تنها يک جواب داشته: انکار مقامات عربستانسعودي. ترکيه البته نظر ديگري دارد و از همان روزهاي نخست اعلام کرده که بر اساس شواهد و قرائن، او پس از ورود به کنسولگري عربستانسعودي در استانبول کشته شده است. روزنامه نيويورکتايمز هم در گزارشي تحقيقي نوشت، رهبران عربستانسعودي 15 نفر از مأموران اين کشور را که در همان روز ناپديدشدن خاشقجی به استانبول رسيده بودند، مأمور قتل او کرده بودهاند. در اين گزارش که روز سهشنبه منتشر شده، نيويورکتايمز به نقل از يکي از مقامات ارشد عربستاني گفت که در ميان اين تيم، يک متخصص کالبدشکافي وجود داشته که براي مثلهکردن استخوانها و
اندامهاي جسد خاشقجی يک ارهبرقي همراه خود داشته است. در ادامه اين گزارش آمده است که اين تيم کشتار طي دو ساعت مأموريت خود را به پايان رساندند و از ترکيه به مقاصد مختلف خارج شدند. بااينحال مقامهاي عربستاني، از جمله محمد بنسلمان، وليعهد عربستان، اين اتهامات را رد کرده و گفتهاند که خاشقجي روز دوم اکتبر کمي بعد از ورودش اين کنسولگري را ترک کرده است. در اين ميان ترکيه هم شواهدي براي اين اتهام خود ارائه نداده است. برخي رسانههاي حامي دولت ترکيه گزارش کردهاند هنوز پليس اين کشور احتمال ربودهشدن خاشقجي و کشتهنشدن او را در دست بررسي دارد. بااينحال با توجه به گذشت بيش از يک هفته از زمان ناپديدشدن او، احتمال زندهماندن وي هرچه بيشتر تضعيف شده است، هرچند روز گذشته روزنامه ترکيهاي صباح که رابطه نزديکي با دولت دارد، نام و عکس تيم 15 نفره عربستاني را که متهم به قتل خاشقجی هستند، منتشر کرد. اين افراد از سوي دولت ترکيه براي بازجويي تحت تعقيب قرار دارند. اگر اتهام ترکيه درست باشد، ميتواند عواقب مرگباري براي عربستانسعودي و رابطه اين پادشاهي با ايالات متحده، ترکيه و ديگر کشورهاي غربي داشته باشد.
قصور ايالات متحده و سرنوشت وليعهد
واشنگتنپست که خاشقجی از يک سال پيش همکاري خود را با اين رسانه آغاز کرده بود، روز گذشته در نوشتهاي به نقش دولت ترامپ در اين ماجراي هولناک پرداخته است. در اين نوشته تحليلي آمده است که دو سال پيش تصور اين هم دشوار بود که حاکمان عربستانسعودي، يکي از نزديکترين متحدان ايالات متحده، به ربودن يا قتل منتقدي که ساکن واشنگتن است و مرتبا براي واشنگتنپست مينويسد، متهم شوند يا اينکه عربستان جرئت کند چنين عملياتي را در ترکيه، يکي ديگر از متحدان ايالات متحده و عضو ناتو، ترتيب دهد. بخشي از اين قتل، در صورت صحت، به بيپروايي محمد بنسلمان، وليعهد جوان عربستاني، برميگردد که اين روزها همهکاره اين کشور است، اما به گفته واشنگتنپست، اين اتهام همچنين نشاندهنده تأثير دونالد ترامپ، رئيسجمهوري ايالات متحده، هم هست که وليعهد عربستانسعودي را به اين باور «غلط» سوق داده که حتي اقدامات ياغيانه او هم از سوي ايالات متحده مورد حمايت قرار ميگيرد. اين روزنامه در ادامه مينويسد، تماسهاي رصدشده ميان مسئولان سعودي توسط سازمان اطلاعات آمريکا نشان ميدهد که آنها قصد داشتند خاشقجي را فريب داده و او را به عربستان کشانده و بعد
دستگيرش کنند. رياض مقصد اولين سفر دونالد ترامپ بود و او هيچگاه مسائل حقوقبشري رهبران سعودي را مورد انتقاد قرار نداد و وقتي چندين فعال زن عربستاني در چند ماه گذشته بازداشت شدند، رياض هيچ واکنش منفياي از واشنگتن دريافت نکرد. وقتي در اواخر سال 2017 چندين تاجر و عضو خاندان سلطنتي عربستان بازداشت شدند، ترامپ در توييتي گفت که به ملک سلمان و وليعهد عربستانسعودي اعتماد دارد: «آنها دقيقا ميدانند که چه ميکنند». در ماجراي حملات ائتلاف به رهبري عربستانسعودي به يمن و کشتار غيرنظاميان هم دولت ترامپ يکي از حاميان عربستانسعودي بود. دونالد ترامپ و مايک پمپئو، وزير خارجه آمريکا، تا شش روز بعد از ناپديدشدن خاشقجی سکوت کردند و وقتي سکوت خود را هم شکستند، فقط ابراز نگراني کردند و از انتقاد خبري نبود. بااينحال صداهاي انتقادي از کنگره آمريکا بلند شد و برخي قانونگذاران جمهوريخواه و دموکرات آمريکايي ميگويند دولت ايالات متحده بايد در روابط خود با عربستانسعودي تجديدنظر اساسي کند. ماجراي ناپديدشدن روزنامهنگار عربستاني، بيشک براي وليعهد جوان سعودي هم عواقب بدي دارد. محمد بنسلمان که از زمان وليعهدي تلاش کرده بود با
اصلاحاتي سياسي و اقتصادي مانند مجوز رانندگي زنان، چهره اين ديکتاتوري را تغيير دهد، در پي اين اتهام ديگر نميتواند با هيچ اقدامي اين لکه ننگ را از دامن پادشاهي عربستان پاک کند. دم خروس دروغينبودن اصلاحات محمد بنسلمان با بازداشتهاي فراگير ماههاي اخير بيرون زده بود و شايد بتوان گفت که سرنوشت خاشقجی با سرنوشت محمد بنسلمان گره خورده است، هرچند شايد باید به کليشهها رجوع کرد و گفت دنياي سياست هميشه راه فراري براي کثافتهايش مييابد.