«شرق» زواياي سانحه سقوط هواپيماي بویينگ ۸۰۰-۷۳۷ اوكراين را در گفت‌وگو با منابع آگاه بررسي مي‌كند
حقيقت سقوط در جعبه سياه
شرق: آن‌قدر هجمه درباره سانحه سقوط بویينگ 737 سري 800، زياد است كه تميزدادن سره از ناسره سخت شده است. در شرايطي كه آمريكا و هم‌پيمانانش از جمله كانادا و استراليا بر برخورد موشك با اين هواپيما و در نهايت سقوط و مرگ 176 نفر از سرنشينان آن تأكيد می‌کنند، بسياري از كارشناسان معتقدند احتمال برخورد موشك با هواپيما بسيار اندك است، اما مي‌تواند به‌عنوان يك فرضيه بررسي شود؛ بااين‌حال احتمال نقص فني در موتور هواپيما بيش از ساير عوامل مطرح مي‌شود و كارشناسان صنعت هوايي كه در اين بازي رسانه‌اي كنار گذاشته‌اند، بيشتر روي اين احتمال مانور مي‌دهند. بااين‌حال نكته‌اي كه شايد بيش از هر نوع اظهارنظري بايد بر آن تأكيد شود، این است كه بدون خوانش جعبه سياه آن هم در حضور تمامي ذي‌نفعان، نمي‌توان به حقيقت دست يافت. نكته درخور توجهي كه مخالفان ادعاي برخورد موشك با هواپيما روي آن مانور مي‌دهند، نوع واكنش آمريكا و ديگر رسانه‌هاي غربي درباره اين سانحه است. در روز اول واكنش‌ها كه مصادف بود با حمله دفاعي ايران به پايگاه نظامي عين‌الاسد، اغلب رسانه‌هاي غربي سخن از احتمال نقص فني داده بودند و حتي در ادعايي كه روزنامه نيويورك‌تايمز
به به نقل از آژانس‌های اطلاعاتی غربي منتشر كرده بود، منابع اطلاعاتي تأکید کردند هیچ مدرکی برای اثبات ادعاي برخورد موشك به هواپيما وجود ندارد و منابع امنیتی معتقدند سقوط در اثر نقض فنی هواپیما بوده است. همچنين لس‌‌آنجلس‌تایمز هم گزارش داده بود وزرای خارجه و دفاع آمریکا و رئیس سیا در جلسه‌ای محرمانه با اعضای کنگره، اذعان کرده‌اند اطلاعاتی مبنی بر اینکه هواپیمای اوکراینی با شلیک موشک سرنگون شده باشد، وجود ندارد؛ اما يك روز پس از وقوع سانحه، وقتي دوباره جو رواني برخورد موشک‌های ايران با پايگاه نظامي آمريكا در عراق به‌عنوان اتفاقي كه پس از جنگ جهاني دوم تكرار نشده بود، روي كار آمد و احتمال داشت دوباره در صدر اخبار قرار بگيرد، مقامات آمريكايي مدعي شدند سقوط هواپيما حاصل برخورد دو موشك با هواپيماي اوكرايني بوده است. اين ادعا را ساعاتي بعد، نخست‌وزير كانادا نيز به نقل از منابع آمريكايي هم‌پيمانش آمريكا مطرح كرد و با فاصله‌اي اندك، فيلمي كه نشان مي‌داد شيئی خارجي به يك جسم متحرك در آسمان برخورد كرده، در صفحه اول نيويورك‌تايمز منتشر شد. فيلمي كه به آن استناد و ايران نيز متهم به پرتاب اشتباهي موشك به هواپيما شد.
حمله موشكي يا اشتباه پدافند؟
برخي كارشناسان كه در فضاي مخرب كنوني ترجيح دادند نامي از آنها به ميان نيايد، در گفت‌وگو با «شرق» برخورد موشك به هواپيما را به دلايلي مشخص رد مي‌كنند. آنها معتقدند اگر برخورد موشكي بود، حتما سقوط، عمودي صورت مي‌گرفت و همين‌طور بر اثر انفجار، تكه‌هاي هواپيما با فاصله چند كيلومتري در فضا پخش مي‌شد، درحالي‌كه تكه‌هاي هواپيما در اطراف شهرك مسكوني بر زمين ريخته بود. همچنين يكي از خلبان‌ها در صفحه توييتري خود درباره اشتباه پدافندي ايران، نوشته: «تمام هواپيماهايي كه قرار است در حريم هوايي ايران پرواز يا از آن عبور كنند، داراي كدهاي مشخصي هستند كه به آنها (اسكواك‌كد) گفته مي‌شود. اين كدها در حافظه سيستم هوشمند سامانه مركزي پدافندي تعريف شده‌اند. علاوه بر آن افسران و كارمندان كنترل راداري همه آنها را در اختیار دارند. يكي از اولين اقدامات خلبانان در هنگام شروع پرواز و قبل از استارت‌زدن به هواپيما، ست‌كردن اسكواك‌كدها روي دستگاهي به نام تراسپاندر است كه در تمام هواپيماها وجود دارد. اين كد قبل از استارت توسط برج در اختيار خلبان قرار داده مي‌شود. خلبانان موظف‌اند اين كد را در ترانسپاندر خود ست كنند. به‌محض اينكه اين كد
ست شد، همان شماره به‌عنوان هويت هواپيما روي صفحه اسكوپ رادارهاي مركز كنترل ترافيك و مراكز كنترل راداري نظامي ظاهر مي‌شود. از اين به بعد در سامانه هوشمند مركز كنترل راداری و رادارهاي سراسر كشور، به‌عنوان پرنده‌هاي خودي شناخته و به‌طور اتوماتيك از كتگوري تهديد خارج مي‌شوند؛ يعني سامانه پدافندي كشور ديگر كاري به آنها ندارد. خلبانان هواپيماي اوكرايني هم اين كد را قبل از پرواز ست كرده بودند، چون رويه مكالمات اين‌گونه است كه خلبان بعد از دريافت كد از برج مراقبت، دوباره آن را تأیيد مي‌كند كه اگر اشتباهي شده باشد، مسئول برج مراقبت تصحيح كند؛ بنابراين امكان خطاي سامانه راداري و پدافندي ايران در حد غيرممكن است». بااين‌همه نمي‌توان از حق ساير كشورهايي كه شهروندانشان در اين هواپيما حضور داشته‌اند يا مالك و سازندگان هواپيما گذشت و بايد اين احتمالات نيز در حضور اين تمامي ذي‌نفعان به‌صورت كامل بررسي شود.
نجات بویينگ با قطعيت برخورد موشك
از سويي يك اتفاق مهم ديگر در اقتصاد آمريكا، پذيرش ادعاي اين كشور درباره برخورد اشتباهي موشكي ايران را با ترديد مواجه كرد. براساس گزارش يورونيوز، سهام هواپیمای بویینگ ۸۰۰-۷۳۷ پس از سقوط در ایران ۲.۳ درصد و ارزش سهام این شرکت ۴.۳ میلیارد دلار کاهش یافت. اين در حالي است كه پس از طرح ادعاهاي برخورد موشك به هواپيما، دوباره سهام اين شركت با افزايش روبه‌رو شد. به گزارش اسپوتنیک، سهام شرکت بویینگ «Boeing» روز پنجشنبه در بورس اوراق بهادار نیویورک پس از اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا درباره دلایل احتمالی سقوط هواپیمای مسافربری اوکراین، افزایش يافت. اين نكته در حالي داراي اهميت است که بویينگ صادركننده اول آمريكاست. همان زمان كه بویينگ تصميم گرفت هواپیمای ۷۳۷ مکس را كنار بگذارد، تحلیلگران گفتند كه اين اتفاق، بازتاب زنجیره‌اي در صنایع آمریکا خواهد داشت و این توقف باعث کاهش رشد اقتصادی در حدود نیم‌‌درصد و در نهایت منجر به اخراج کارگران از کار خواهد شد؛ بنابراين دور از ذهن نيست كه براي نجات اين غول هواپيماساز و جلوگیری از ورشکستگی احتمالی پس از سومین سقوط راهكاري در اتاق فكر در نظر گرفته شود.
نواقص پي‌در‌پي بویينگ
نكته ديگري كه نبايد از نظر دور داشت، نواقصي است كه بویينگ در سال‌هاي گذشته تجربه و اين هواپيماساز را دچار چالش كرده است. يك منبع آگاه در گفت‌وگو با «شرق» به سانحه‌اي مشابه اشاره مي‌كند: «نقص فني هواپیمای بویینگ 747 ماهان‌ایر در سال 1394، با شرايطي كاملا مشابه پس از بلند‌شدن به مقصد بندرعباس، دوباره در مهرآباد نشست؛ اما چه شده بود؟ اين هواپيما بالاي اسلامشهر، دچار انفجار كمپرسور موتور شد. تركش انفجار موتور باعث نشت روغن در موتور كناري و ايجاد سوراخ‌هايي روي پوسته بيروني بدنه و زير بال شد». اين مورد مشابه با آنچه اكنون نيز در سانحه اخير ديده شد، احتمال نقص فني را بيشتر مي‌كند؛ البته با اين تفاوت كه اين‌بار، تانكر سوخت هم احتمالا دچار آسيب شد و در نهايت فاجعه انفجار و سقوط را در پي داشت.نكته ديگري كه از سوي كارشناسان صنعت هوايي بر آن تأكيد مي‌شود، مشكلاتي است كه موتور هواپيماي بویينگ ۸۰۰-۷۳۷ با آن روبه‌رو بود. براساس اطلاعات موجود، موتور CFMI CFM56 ساخت شركت سي‌اف‌ام اينترنشنال (سازنده: فرانسه و آمريكا)، تاكنون دچار 687 سانحه شده كه 18 مورد آن به مرگ منتهي شده است. خرابي تيغه فن و آتش‌سوزي موتور، بي‌ثباتي
ناگهاني در تنظيم رانش هنگام صعود به علت نقص طراحي در محفظه موتور داخل بویينگ، ورود باران و تگرگ و در نهايت از كار افتادن موتور، از‌جمله مهم‌ترين اشكالات فني است كه موتور اين نوع هواپيما را دچار مشكل كرده است. در‌اين‌ميان در حدود يك ماه گذشته، 10 حادثه براي اين نوع هواپيما به وجود آمده است.
احتمال نقص فني در موتور بالاست
يك كارشناس صنعت هوايي در گفت‌وگو با «شرق» با تأكيد بر اينكه با وجود همه اشكالاتي كه براي اين هواپيما وجود دارد، احتمال نقص فني بسيار بالاست، مي‌گويد: «به احتمال قوي، نقص فني در موتور اين هواپيما، منجر به انفجار كمپرسور، سوراخ‌شدن باك، از‌بين‌رفتن كنترل فرامين در ارتفاع كم و
در نهايت برخورد با زمين شده است».او كه نخواست نامي از او برده شود، درباره اعلام‌نشدن حالت فوق‌العاده به مرکز رادار تقرب مهرآباد از سوي خلبان، مي‌گويد: «توجه داشته باشید که همه اتفاقات تا برخورد زیر دو دقیقه رخ داده است. همه دستورالعمل‌های شرایط اضطراری مي‌گويند در چنین مواقعی اول کنترل وضعیت پرواز، دوم مشخص‌شدن موقعیت و سپس برقراري ارتباط بايد از سوي خلبان در دستور كار قرار گيرد. شدت اتفاق و تأثیر اتفاق در وضعیت پرواز به حدی شدید بوده که احتمالا خلبان فرصت ارتباط پیدا نکرده است».
پوسته موتور براي تعمير باز شده بود
يك منبع آگاه از فرودگاه امام خميني (ره) كه از پيش از تيك‌آف هواپيماي بویينگ ۸۰۰-۷۳۷ در محل حاضر بود و در زمينه فني داراي تخصص است
نيز به «شرق» مي‌گويد: «اوكرايني‌ها، براي چك هواپيما، پوسته موتور (کولینگ موتور) را برداشته بودند كه قطعا نشان مي‌دهد موتور هواپيما داراي اشكال بوده و با رفع ايراد، هواپيما با يك ساعت تأخير پريده است».اين منبع آگاه با بيان اينكه مسئوليت تعمير و پرواز برعهده طرف اوكرايني است، ادامه مي‌دهد: «اجازه release to service هواپیما به خاطر مالکیت اوکراینی هواپیما با ایران نیست و همان نفرات فنی اوکراینی مجاز به صدور این اجازه هستند و در آخر تأیید خلبان هواپیما ملاك مجوز پرواز قرار مي‌گيرد كه در‌اين‌صورت مسئوليت آن بر گردن ايران نيست».
چرا تأخير؟
با نگاهي به سوابق روزهاي قبلي همين پرواز مي‌توان گفت روز 3، 4 و 6 ژانویه پرواز انجام شده و همگی ساعت پرواز 5:15 (تایم اصلی و برنامه‌ریزی‌شده پرواز) بوده و به ترتیب پرواز 3 ژانویه ساعت 5:22 (هفت دقیقه تأخیر) ، 4 ژانویه 5:36 (21 دقیقه تأخیر) و 6 ژانویه 5:31 (16 دقیقه تأخیر) داشته است؛ اما در روز 8 ژانویه که سانحه روی داده، هواپيما ساعت 6:12 بلند شده است؛ یعنی نزدیک به يك ساعت تأخیر. سؤال اين است که بنا بر اظهارات شواهد عيني، کولینگ موتور باز شده است، چرا؟ و دوم، چرا اين هواپيما با يك ساعت تأخير به پرواز درآمده؟ پاسخ به اين دو پرسش، نتيجه احتمالي را تا حدودي روشن مي‌كند.
دعوت از آمریکا، سوئد، کانادا، فرانسه و اوکراین براي نظارت بر بررسي سانحه
حالا پس از اظهارات متفاوتي كه از سوي مقامات ديگر كشورها و همچنين رسانه‌هاي غربي طرح شده، مقامات مسئول ايراني، رئيس سازمان هواپيمايي كشوري و مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری در نشستي خبري اعلام موضع رسمي كردند. علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی ایران، در جریان یک کنفرانس خبری گفت ایران توانایی استخراج اطلاعات جعبه سیاه را در شرایط عادی دارد؛ اما اگر نیاز باشد، از کشورهای دیگر کمک مي‌گيرند. او همچنین گفته «آمریکایی‌ها یافته‌های‌شان را با پشتوانه علمی و فنی و جنبه‌های تخصصی برای تنویر افکار عمومی جهان ارائه کنند». عابدزاده خبر داده كه از آمریکا، سوئد، کانادا، فرانسه و اوکراین براي نظارت بر بررسي سانحه دعوت شده است. فرهاد پرورش، نماینده ایران در سازمان بین‌المللی هوانوردی، هم در راستاي عملكرد شفاف ايران در بررسي اين سانحه، خواستار مشارکت آمریکا در تحقیقات شد.
شرق: آن‌قدر هجمه درباره سانحه سقوط بویينگ 737 سري 800، زياد است كه تميزدادن سره از ناسره سخت شده است. در شرايطي كه آمريكا و هم‌پيمانانش از جمله كانادا و استراليا بر برخورد موشك با اين هواپيما و در نهايت سقوط و مرگ 176 نفر از سرنشينان آن تأكيد می‌کنند، بسياري از كارشناسان معتقدند احتمال برخورد موشك با هواپيما بسيار اندك است، اما مي‌تواند به‌عنوان يك فرضيه بررسي شود؛ بااين‌حال احتمال نقص فني در موتور هواپيما بيش از ساير عوامل مطرح مي‌شود و كارشناسان صنعت هوايي كه در اين بازي رسانه‌اي كنار گذاشته‌اند، بيشتر روي اين احتمال مانور مي‌دهند. بااين‌حال نكته‌اي كه شايد بيش از هر نوع اظهارنظري بايد بر آن تأكيد شود، این است كه بدون خوانش جعبه سياه آن هم در حضور تمامي ذي‌نفعان، نمي‌توان به حقيقت دست يافت. نكته درخور توجهي كه مخالفان ادعاي برخورد موشك با هواپيما روي آن مانور مي‌دهند، نوع واكنش آمريكا و ديگر رسانه‌هاي غربي درباره اين سانحه است. در روز اول واكنش‌ها كه مصادف بود با حمله دفاعي ايران به پايگاه نظامي عين‌الاسد، اغلب رسانه‌هاي غربي سخن از احتمال نقص فني داده بودند و حتي در ادعايي كه روزنامه نيويورك‌تايمز
به به نقل از آژانس‌های اطلاعاتی غربي منتشر كرده بود، منابع اطلاعاتي تأکید کردند هیچ مدرکی برای اثبات ادعاي برخورد موشك به هواپيما وجود ندارد و منابع امنیتی معتقدند سقوط در اثر نقض فنی هواپیما بوده است. همچنين لس‌‌آنجلس‌تایمز هم گزارش داده بود وزرای خارجه و دفاع آمریکا و رئیس سیا در جلسه‌ای محرمانه با اعضای کنگره، اذعان کرده‌اند اطلاعاتی مبنی بر اینکه هواپیمای اوکراینی با شلیک موشک سرنگون شده باشد، وجود ندارد؛ اما يك روز پس از وقوع سانحه، وقتي دوباره جو رواني برخورد موشک‌های ايران با پايگاه نظامي آمريكا در عراق به‌عنوان اتفاقي كه پس از جنگ جهاني دوم تكرار نشده بود، روي كار آمد و احتمال داشت دوباره در صدر اخبار قرار بگيرد، مقامات آمريكايي مدعي شدند سقوط هواپيما حاصل برخورد دو موشك با هواپيماي اوكرايني بوده است. اين ادعا را ساعاتي بعد، نخست‌وزير كانادا نيز به نقل از منابع آمريكايي هم‌پيمانش آمريكا مطرح كرد و با فاصله‌اي اندك، فيلمي كه نشان مي‌داد شيئی خارجي به يك جسم متحرك در آسمان برخورد كرده، در صفحه اول نيويورك‌تايمز منتشر شد. فيلمي كه به آن استناد و ايران نيز متهم به پرتاب اشتباهي موشك به هواپيما شد.
حمله موشكي يا اشتباه پدافند؟
برخي كارشناسان كه در فضاي مخرب كنوني ترجيح دادند نامي از آنها به ميان نيايد، در گفت‌وگو با «شرق» برخورد موشك به هواپيما را به دلايلي مشخص رد مي‌كنند. آنها معتقدند اگر برخورد موشكي بود، حتما سقوط، عمودي صورت مي‌گرفت و همين‌طور بر اثر انفجار، تكه‌هاي هواپيما با فاصله چند كيلومتري در فضا پخش مي‌شد، درحالي‌كه تكه‌هاي هواپيما در اطراف شهرك مسكوني بر زمين ريخته بود. همچنين يكي از خلبان‌ها در صفحه توييتري خود درباره اشتباه پدافندي ايران، نوشته: «تمام هواپيماهايي كه قرار است در حريم هوايي ايران پرواز يا از آن عبور كنند، داراي كدهاي مشخصي هستند كه به آنها (اسكواك‌كد) گفته مي‌شود. اين كدها در حافظه سيستم هوشمند سامانه مركزي پدافندي تعريف شده‌اند. علاوه بر آن افسران و كارمندان كنترل راداري همه آنها را در اختیار دارند. يكي از اولين اقدامات خلبانان در هنگام شروع پرواز و قبل از استارت‌زدن به هواپيما، ست‌كردن اسكواك‌كدها روي دستگاهي به نام تراسپاندر است كه در تمام هواپيماها وجود دارد. اين كد قبل از استارت توسط برج در اختيار خلبان قرار داده مي‌شود. خلبانان موظف‌اند اين كد را در ترانسپاندر خود ست كنند. به‌محض اينكه اين كد
ست شد، همان شماره به‌عنوان هويت هواپيما روي صفحه اسكوپ رادارهاي مركز كنترل ترافيك و مراكز كنترل راداري نظامي ظاهر مي‌شود. از اين به بعد در سامانه هوشمند مركز كنترل راداری و رادارهاي سراسر كشور، به‌عنوان پرنده‌هاي خودي شناخته و به‌طور اتوماتيك از كتگوري تهديد خارج مي‌شوند؛ يعني سامانه پدافندي كشور ديگر كاري به آنها ندارد. خلبانان هواپيماي اوكرايني هم اين كد را قبل از پرواز ست كرده بودند، چون رويه مكالمات اين‌گونه است كه خلبان بعد از دريافت كد از برج مراقبت، دوباره آن را تأیيد مي‌كند كه اگر اشتباهي شده باشد، مسئول برج مراقبت تصحيح كند؛ بنابراين امكان خطاي سامانه راداري و پدافندي ايران در حد غيرممكن است». بااين‌همه نمي‌توان از حق ساير كشورهايي كه شهروندانشان در اين هواپيما حضور داشته‌اند يا مالك و سازندگان هواپيما گذشت و بايد اين احتمالات نيز در حضور اين تمامي ذي‌نفعان به‌صورت كامل بررسي شود.
نجات بویينگ با قطعيت برخورد موشك
از سويي يك اتفاق مهم ديگر در اقتصاد آمريكا، پذيرش ادعاي اين كشور درباره برخورد اشتباهي موشكي ايران را با ترديد مواجه كرد. براساس گزارش يورونيوز، سهام هواپیمای بویینگ ۸۰۰-۷۳۷ پس از سقوط در ایران ۲.۳ درصد و ارزش سهام این شرکت ۴.۳ میلیارد دلار کاهش یافت. اين در حالي است كه پس از طرح ادعاهاي برخورد موشك به هواپيما، دوباره سهام اين شركت با افزايش روبه‌رو شد. به گزارش اسپوتنیک، سهام شرکت بویینگ «Boeing» روز پنجشنبه در بورس اوراق بهادار نیویورک پس از اظهارات دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا درباره دلایل احتمالی سقوط هواپیمای مسافربری اوکراین، افزایش يافت. اين نكته در حالي داراي اهميت است که بویينگ صادركننده اول آمريكاست. همان زمان كه بویينگ تصميم گرفت هواپیمای ۷۳۷ مکس را كنار بگذارد، تحلیلگران گفتند كه اين اتفاق، بازتاب زنجیره‌اي در صنایع آمریکا خواهد داشت و این توقف باعث کاهش رشد اقتصادی در حدود نیم‌‌درصد و در نهایت منجر به اخراج کارگران از کار خواهد شد؛ بنابراين دور از ذهن نيست كه براي نجات اين غول هواپيماساز و جلوگیری از ورشکستگی احتمالی پس از سومین سقوط راهكاري در اتاق فكر در نظر گرفته شود.
نواقص پي‌در‌پي بویينگ
نكته ديگري كه نبايد از نظر دور داشت، نواقصي است كه بویينگ در سال‌هاي گذشته تجربه و اين هواپيماساز را دچار چالش كرده است. يك منبع آگاه در گفت‌وگو با «شرق» به سانحه‌اي مشابه اشاره مي‌كند: «نقص فني هواپیمای بویینگ 747 ماهان‌ایر در سال 1394، با شرايطي كاملا مشابه پس از بلند‌شدن به مقصد بندرعباس، دوباره در مهرآباد نشست؛ اما چه شده بود؟ اين هواپيما بالاي اسلامشهر، دچار انفجار كمپرسور موتور شد. تركش انفجار موتور باعث نشت روغن در موتور كناري و ايجاد سوراخ‌هايي روي پوسته بيروني بدنه و زير بال شد». اين مورد مشابه با آنچه اكنون نيز در سانحه اخير ديده شد، احتمال نقص فني را بيشتر مي‌كند؛ البته با اين تفاوت كه اين‌بار، تانكر سوخت هم احتمالا دچار آسيب شد و در نهايت فاجعه انفجار و سقوط را در پي داشت.نكته ديگري كه از سوي كارشناسان صنعت هوايي بر آن تأكيد مي‌شود، مشكلاتي است كه موتور هواپيماي بویينگ ۸۰۰-۷۳۷ با آن روبه‌رو بود. براساس اطلاعات موجود، موتور CFMI CFM56 ساخت شركت سي‌اف‌ام اينترنشنال (سازنده: فرانسه و آمريكا)، تاكنون دچار 687 سانحه شده كه 18 مورد آن به مرگ منتهي شده است. خرابي تيغه فن و آتش‌سوزي موتور، بي‌ثباتي
ناگهاني در تنظيم رانش هنگام صعود به علت نقص طراحي در محفظه موتور داخل بویينگ، ورود باران و تگرگ و در نهايت از كار افتادن موتور، از‌جمله مهم‌ترين اشكالات فني است كه موتور اين نوع هواپيما را دچار مشكل كرده است. در‌اين‌ميان در حدود يك ماه گذشته، 10 حادثه براي اين نوع هواپيما به وجود آمده است.
احتمال نقص فني در موتور بالاست
يك كارشناس صنعت هوايي در گفت‌وگو با «شرق» با تأكيد بر اينكه با وجود همه اشكالاتي كه براي اين هواپيما وجود دارد، احتمال نقص فني بسيار بالاست، مي‌گويد: «به احتمال قوي، نقص فني در موتور اين هواپيما، منجر به انفجار كمپرسور، سوراخ‌شدن باك، از‌بين‌رفتن كنترل فرامين در ارتفاع كم و
در نهايت برخورد با زمين شده است».او كه نخواست نامي از او برده شود، درباره اعلام‌نشدن حالت فوق‌العاده به مرکز رادار تقرب مهرآباد از سوي خلبان، مي‌گويد: «توجه داشته باشید که همه اتفاقات تا برخورد زیر دو دقیقه رخ داده است. همه دستورالعمل‌های شرایط اضطراری مي‌گويند در چنین مواقعی اول کنترل وضعیت پرواز، دوم مشخص‌شدن موقعیت و سپس برقراري ارتباط بايد از سوي خلبان در دستور كار قرار گيرد. شدت اتفاق و تأثیر اتفاق در وضعیت پرواز به حدی شدید بوده که احتمالا خلبان فرصت ارتباط پیدا نکرده است».
پوسته موتور براي تعمير باز شده بود
يك منبع آگاه از فرودگاه امام خميني (ره) كه از پيش از تيك‌آف هواپيماي بویينگ ۸۰۰-۷۳۷ در محل حاضر بود و در زمينه فني داراي تخصص است
نيز به «شرق» مي‌گويد: «اوكرايني‌ها، براي چك هواپيما، پوسته موتور (کولینگ موتور) را برداشته بودند كه قطعا نشان مي‌دهد موتور هواپيما داراي اشكال بوده و با رفع ايراد، هواپيما با يك ساعت تأخير پريده است».اين منبع آگاه با بيان اينكه مسئوليت تعمير و پرواز برعهده طرف اوكرايني است، ادامه مي‌دهد: «اجازه release to service هواپیما به خاطر مالکیت اوکراینی هواپیما با ایران نیست و همان نفرات فنی اوکراینی مجاز به صدور این اجازه هستند و در آخر تأیید خلبان هواپیما ملاك مجوز پرواز قرار مي‌گيرد كه در‌اين‌صورت مسئوليت آن بر گردن ايران نيست».
چرا تأخير؟
با نگاهي به سوابق روزهاي قبلي همين پرواز مي‌توان گفت روز 3، 4 و 6 ژانویه پرواز انجام شده و همگی ساعت پرواز 5:15 (تایم اصلی و برنامه‌ریزی‌شده پرواز) بوده و به ترتیب پرواز 3 ژانویه ساعت 5:22 (هفت دقیقه تأخیر) ، 4 ژانویه 5:36 (21 دقیقه تأخیر) و 6 ژانویه 5:31 (16 دقیقه تأخیر) داشته است؛ اما در روز 8 ژانویه که سانحه روی داده، هواپيما ساعت 6:12 بلند شده است؛ یعنی نزدیک به يك ساعت تأخیر. سؤال اين است که بنا بر اظهارات شواهد عيني، کولینگ موتور باز شده است، چرا؟ و دوم، چرا اين هواپيما با يك ساعت تأخير به پرواز درآمده؟ پاسخ به اين دو پرسش، نتيجه احتمالي را تا حدودي روشن مي‌كند.
دعوت از آمریکا، سوئد، کانادا، فرانسه و اوکراین براي نظارت بر بررسي سانحه
حالا پس از اظهارات متفاوتي كه از سوي مقامات ديگر كشورها و همچنين رسانه‌هاي غربي طرح شده، مقامات مسئول ايراني، رئيس سازمان هواپيمايي كشوري و مدیرکل بررسی سوانح سازمان هواپیمایی کشوری در نشستي خبري اعلام موضع رسمي كردند. علی عابدزاده، رئیس سازمان هواپیمایی ایران، در جریان یک کنفرانس خبری گفت ایران توانایی استخراج اطلاعات جعبه سیاه را در شرایط عادی دارد؛ اما اگر نیاز باشد، از کشورهای دیگر کمک مي‌گيرند. او همچنین گفته «آمریکایی‌ها یافته‌های‌شان را با پشتوانه علمی و فنی و جنبه‌های تخصصی برای تنویر افکار عمومی جهان ارائه کنند». عابدزاده خبر داده كه از آمریکا، سوئد، کانادا، فرانسه و اوکراین براي نظارت بر بررسي سانحه دعوت شده است. فرهاد پرورش، نماینده ایران در سازمان بین‌المللی هوانوردی، هم در راستاي عملكرد شفاف ايران در بررسي اين سانحه، خواستار مشارکت آمریکا در تحقیقات شد.