ميانهروي در سرزمين دشمنيها
درگذشت سلطان قابوس، پادشاه عمان که يکشنبه گذشته اعلام شد، در زماني است که تنشها در منطقه خليجفارس به اوج خود رسيده و هنوز سايه جنگ از اين منطقه رخت نبسته است. سلطان قابوس توانسته بود با نيم قرن پادشاهي، ثبات نسبي را در اين کشور عربي حاشيه خليجفارس برقرار کند و با اتخاذ سياست بيطرفي در بسياري از منازعات منطقهاي و ايفاي نقش ميانجي در بحرانهاي بينالمللي، تصويري از يک پادشاهي معتدل و ميانهرو را به نمايش بگذارد.
او که حکومت را با کودتاي نظامي در جولای ۱۹۷۰ از پدرش گرفته بود، مدتها بود که از بيماري سرطان روده رنج ميبرد و بالاخره اين بيماري پادشاه عمان را در ۷۹ سالگي از پا انداخت. پس از دورههاي مختلف درمان که برخي از آنها در آلمان و بلژيک گذشت و همچنين پس از هفتهها ابهام درباره سلامتي پادشاه عمان، رسانههاي اين کشور در آخرين روز سال ميلادي گذشته اعلام کرده بودند که وضعيت جسمي سلطانقابوس در «حالت پايدار» است. عمان يکي از اعضاي شوراي همکاري کشورهاي حاشيه خليجفارس است که عربستان سعودي بر آن تسلط دارد. با اين حال، اين کشور به ائتلاف عربي به رهبري رياض در يمن نپيوست. در عوض، مسقط تشويقکننده بزرگي براي تبادل گروگانها بهويژه در يمن بوده که سالهاست درگير جنگ داخلي است. با وجود نقش مهم عمان در منطقه، گاهي که تنشهاي بينالمللي شديدا بالا بگيرد اين کشور در ايفاي نقش ميانجي خود دچار مشکل ميشود. نمونه آن، عدم توانايي لازم عمان در حل بحران ميان دوحه و رياض است.
عربستان و امارات؛ 2 خطر
روزنامه لبناني الاخبار در تحليلي از نحوه برخورد عربستان با مرگ سلطان قابوس، بهويژه غيبت نماينده اين کشور در مراسم ختم پادشاه عمان، امارات و سعودي را دو خطر پيشروي پادشاه جديد عمان ارزيابي و پيشبيني کرد که روابط آتي رياض با مسقط تنش بيشتري نسبت به گذشته داشته باشد. روزنامه «الاخبار» لبنان در مطلبي با عنوان «پس از سلطان قابوس: ادامه روابط خشک با برادران» نوشت: انتظار نميرود مشي سلطان قابوس بن سعيد در مرحله پس از او تغيير کند. قدرت به آرامي و سلامت در عمان به «هيثم بن طارق» منتقل و او براساس وصيت سلطان قابوس به عنوان پادشاه منصوب شد.
در اين ميان غيبت نمايندهاي از عربستان سعودي در کنار رهبران عرب و غيرعرب که براي عرض تسليت در مسقط حضور يافتند، قابل توجه است، به اضافه اينکه عربستان مانند ساير «برادران» «شوراي همکاري خليج فارس» عزاي عمومي اعلام نکرد؛ موضعي که بيانگر افزايش خشکي روابط عمان و عربستان در مرحله آينده است.
به نوشته الاخبار، هنگامي که سلطان قابوس جانشين خود را تعيين کرد، اولويت او ادامه مشي «بيطرفي مثبت» بود که در طول پنج دهه بنيان گذاشته بود. دليل اينکه او پسرعموي خود، هيثمبنطارق را به عنوان جانشين انتخاب کرد اين است که او بيش از هر کس ديگري از نظر شخصيتي به پادشاه نزديک بود، به اضافه اينکه هيثمبنطارق در ترسيم نقشه توسعه کشورش نقش محوري داشته و در سياست خارجي نيز کارشناس بوده و صاحب مهارت است. پس از آن، همه نگاهها متوجه اظهارات هيثمبنطارق در جريان سوگند پادشاهي بهويژه در ارتباط با سياست خارجي عمان بود؛ اظهاراتي که در آن بر اصول و سياست کشورش مبتنيبر همزيستي مسالمتآميز بين ملتها و حسن همجواري و نيز خودداري از دخالت در امور داخلي ساير کشورها تأکيد کرد.به اين ترتيب کاملا روشن شد سياست سلطان قابوس پس از درگذشت او نيز ادامه خواهد يافت، اما اجرائيکردن اين سياست به اندازه اعلام آن سهل و ساده نخواهد بود، زيرا دو خطر به نامهاي عربستان و امارات در برابر عمان وجود دارند. در اين ميان ناظران سياسي از احتمال اختلاف بين خاندان حاکم عمان بيم دارند؛ اختلافي که موجب رقابت بين قبايل اين کشور شده و ثبات سياسي آن
را متزلزل کرده است آن هم در شرايطي که شاهينها در رياض و ابوظبي قدرت را در دست دارند.از سوي ديگر، عمان با برخي چالشهاي داخلي از جمله ميانگين بالاي بيکاري و افزايش وابستگي به بدهيهاي خارجي و کاهش بهاي نفت روبهرو است؛ بر اين اساس، اهميت انتخاب هيثمبنطارق که از سال ۲۰۱۳ رئيس کميته چشمانداز آينده بوده است، مشخص ميشود. به نوشته الاخبار، اين کميته مکلف به برنامهريزي براي آينده عمان و چشمانداز ۲۰۴۰ است که درواقع نقشه اصلاحات طولانيمدت به شمار ميآيد که براساس آن مشخص خواهد شد آيا عمان در سوقيافتن به سمت اقتصاد پس از نفت موفق خواهد شد يا خير؟
درگذشت سلطان قابوس، پادشاه عمان که يکشنبه گذشته اعلام شد، در زماني است که تنشها در منطقه خليجفارس به اوج خود رسيده و هنوز سايه جنگ از اين منطقه رخت نبسته است. سلطان قابوس توانسته بود با نيم قرن پادشاهي، ثبات نسبي را در اين کشور عربي حاشيه خليجفارس برقرار کند و با اتخاذ سياست بيطرفي در بسياري از منازعات منطقهاي و ايفاي نقش ميانجي در بحرانهاي بينالمللي، تصويري از يک پادشاهي معتدل و ميانهرو را به نمايش بگذارد.
او که حکومت را با کودتاي نظامي در جولای ۱۹۷۰ از پدرش گرفته بود، مدتها بود که از بيماري سرطان روده رنج ميبرد و بالاخره اين بيماري پادشاه عمان را در ۷۹ سالگي از پا انداخت. پس از دورههاي مختلف درمان که برخي از آنها در آلمان و بلژيک گذشت و همچنين پس از هفتهها ابهام درباره سلامتي پادشاه عمان، رسانههاي اين کشور در آخرين روز سال ميلادي گذشته اعلام کرده بودند که وضعيت جسمي سلطانقابوس در «حالت پايدار» است. عمان يکي از اعضاي شوراي همکاري کشورهاي حاشيه خليجفارس است که عربستان سعودي بر آن تسلط دارد. با اين حال، اين کشور به ائتلاف عربي به رهبري رياض در يمن نپيوست. در عوض، مسقط تشويقکننده بزرگي براي تبادل گروگانها بهويژه در يمن بوده که سالهاست درگير جنگ داخلي است. با وجود نقش مهم عمان در منطقه، گاهي که تنشهاي بينالمللي شديدا بالا بگيرد اين کشور در ايفاي نقش ميانجي خود دچار مشکل ميشود. نمونه آن، عدم توانايي لازم عمان در حل بحران ميان دوحه و رياض است.
عربستان و امارات؛ 2 خطر
روزنامه لبناني الاخبار در تحليلي از نحوه برخورد عربستان با مرگ سلطان قابوس، بهويژه غيبت نماينده اين کشور در مراسم ختم پادشاه عمان، امارات و سعودي را دو خطر پيشروي پادشاه جديد عمان ارزيابي و پيشبيني کرد که روابط آتي رياض با مسقط تنش بيشتري نسبت به گذشته داشته باشد. روزنامه «الاخبار» لبنان در مطلبي با عنوان «پس از سلطان قابوس: ادامه روابط خشک با برادران» نوشت: انتظار نميرود مشي سلطان قابوس بن سعيد در مرحله پس از او تغيير کند. قدرت به آرامي و سلامت در عمان به «هيثم بن طارق» منتقل و او براساس وصيت سلطان قابوس به عنوان پادشاه منصوب شد.
در اين ميان غيبت نمايندهاي از عربستان سعودي در کنار رهبران عرب و غيرعرب که براي عرض تسليت در مسقط حضور يافتند، قابل توجه است، به اضافه اينکه عربستان مانند ساير «برادران» «شوراي همکاري خليج فارس» عزاي عمومي اعلام نکرد؛ موضعي که بيانگر افزايش خشکي روابط عمان و عربستان در مرحله آينده است.
به نوشته الاخبار، هنگامي که سلطان قابوس جانشين خود را تعيين کرد، اولويت او ادامه مشي «بيطرفي مثبت» بود که در طول پنج دهه بنيان گذاشته بود. دليل اينکه او پسرعموي خود، هيثمبنطارق را به عنوان جانشين انتخاب کرد اين است که او بيش از هر کس ديگري از نظر شخصيتي به پادشاه نزديک بود، به اضافه اينکه هيثمبنطارق در ترسيم نقشه توسعه کشورش نقش محوري داشته و در سياست خارجي نيز کارشناس بوده و صاحب مهارت است. پس از آن، همه نگاهها متوجه اظهارات هيثمبنطارق در جريان سوگند پادشاهي بهويژه در ارتباط با سياست خارجي عمان بود؛ اظهاراتي که در آن بر اصول و سياست کشورش مبتنيبر همزيستي مسالمتآميز بين ملتها و حسن همجواري و نيز خودداري از دخالت در امور داخلي ساير کشورها تأکيد کرد.به اين ترتيب کاملا روشن شد سياست سلطان قابوس پس از درگذشت او نيز ادامه خواهد يافت، اما اجرائيکردن اين سياست به اندازه اعلام آن سهل و ساده نخواهد بود، زيرا دو خطر به نامهاي عربستان و امارات در برابر عمان وجود دارند. در اين ميان ناظران سياسي از احتمال اختلاف بين خاندان حاکم عمان بيم دارند؛ اختلافي که موجب رقابت بين قبايل اين کشور شده و ثبات سياسي آن
را متزلزل کرده است آن هم در شرايطي که شاهينها در رياض و ابوظبي قدرت را در دست دارند.از سوي ديگر، عمان با برخي چالشهاي داخلي از جمله ميانگين بالاي بيکاري و افزايش وابستگي به بدهيهاي خارجي و کاهش بهاي نفت روبهرو است؛ بر اين اساس، اهميت انتخاب هيثمبنطارق که از سال ۲۰۱۳ رئيس کميته چشمانداز آينده بوده است، مشخص ميشود. به نوشته الاخبار، اين کميته مکلف به برنامهريزي براي آينده عمان و چشمانداز ۲۰۴۰ است که درواقع نقشه اصلاحات طولانيمدت به شمار ميآيد که براساس آن مشخص خواهد شد آيا عمان در سوقيافتن به سمت اقتصاد پس از نفت موفق خواهد شد يا خير؟