سازگاری با کم‌آبی با اصلاح حکمرانی آب
یکم: سازمان ملل متحد شعار امسال روز جهانی آب را «آب و تغییر اقلیم» انتخاب کرده است که یادآور اهمیت تأثیر اقلیم بر زندگی انسان‌ها و منابع آبی است. تغییرات جهانی آب‌وهوا و پیامدهای اکولوژی، اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و سیاسی ناشی از آن یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهان امروز محسوب می‌شود. امروزه تغییر اقلیم به عنوان بحرانی اساسی، حیات و توسعه پایدار را در ابعاد زیست‌محیطی، سلامت، امنیت غذایی، اقتصادی و طبیعی تهدید می‌کند؛ بحرانی که ناشی از فرایندهای توسعه‌ای اشتباه تدریجی و بلندمدت است. براثر تغییرهای آب‌وهوایی، ناهنجاری‌ها و نوساناتی در روند شاخص‌های هواشناسی ازجمله بارندگی و دما حاصل می‌شود که این ناهنجاری‌ها موجب اختلال در اکوسیستم‌های طبیعی شده‌اند؛ برای مثال داده‌های هواشناسی و نتایج مدل‌های شبیه‌سازی‌شده تغییرهای اقلیمی نشان می‌دهد که متوسط دمای اتمسفر کره زمین در حال افزایش است که خود سبب کاهش مقدار بارش تابستانه و افزایش احتمال و شدت وقوع خشک‌سالی و امواج حرارتی، به‌ویژه در نواحی خشک و نیمه‌خشک می‌شود.دوم: تغییر اقلیم یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر سامانه‌های آبی (نظیر متغیرهای بارش، دما، رواناب و نیاز آبی گیاهان) است که توجه بسیاری از محققان را جلب کرده است. تغییر در پارامترهای اقلیمی نقش مهمی در وضعیت منابع آب یک کشور دارد. در ارتباط با تغییر اقلیم، انسان با دو مشکل اساسی در حوزه آب روبه‌رو است؛ یکی داشتن مازاد آب و وقوع سیلاب‌های مخرب در فصول سرد سال و دیگری کمبود آب و وقوع خشک‌سالی در فصول گرم است. هیئت بین‌المللی تغییر اقلیم پیش‌بینی می‌کند که خشک‌سالی‌ها و سیلاب‌ها با افزایش پیامدهای تغییر اقلیم، رو به افزایش است و در نهایت به تغییرات محسوسی در عملکرد سامانه‌های منابع آب منجر خواهد شد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال 2050 مسئله مدیریت منابع آب اصلی‌ترین موضوع مورد بحث در کشورهای گوناگون جهان خواهد بود. اگر روند رشد جمعیت در 30 سال آینده ادامه یابد بخش مهمی از مردم جهان با مشکلات تأمین آب روبه‌رو خواهند بود و بدین ترتیب می‌توان گفت این مسئله نه‌تنها یک بحران بلکه فاجعه‌ای است که از مدتی پیش آغاز شده است.
ایران نیز ازجمله کشورهایی است که با کمبود آب مواجه است و توجه به پایداری منابع آب و شیوه‌های مقابله با سیلاب‌ها و خشک‌سالی در آن ضروری است. نشانه‌ها و مصادیق کم‌آبی در ایران ازجمله خشک‌شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، خالی از سکنه شدن بعضی از روستاها، فرونشست زمین، تخریب کیفیت آب، ریزگرد، فرسایش خاک، بیابان‌زایی و توفان‌های گردوغبار، غیرقابل اجتناب و چشم‌پوشی هستند.
سوم: با توجه به آنکه اقلیم و زیست‌بوم ارتباط و تعامل تنگاتنگی با یکدیگر دارند، تغییرات اقلیمی اثرات فراوانی بر منابع آبی برجای می‌گذارد. برای مدیریت بهتر منابع آب، ضرورت دارد میزان تأثیرگذاری تغییرات اقلیمی بر منابع آب کشور بررسی شود. تغییر اقلیم بر کمیت و کیفیت آب اثر گذاشته و آب شرب، کشاورزی و نیاز صنایع به آب را متأثر می‌کند. تحقیقات محققان نشان می‌دهد تغییر اقلیم بر چرخه هیدرولوژی، منابع آب قابل‌دسترس، مدت، شدت، الگو و زمان بارش در مناطق مختلف، تغذیه آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیرزمین، وقوع خشک‌سالی و سیل، تهی‌شدن مخازن آب‌های زیرزمینی، تغییر در نرخ تبخیر و تعرق گیاهان، تغییر الگوی جریان آب در زمستان و کاهش ذخایر برفی در کوهستان‌ها، بالا‌آمدن سطح آب اقیانوس‌ها و دریا، خشک‌شدن قنوات و چشمه‌ها، کاهش دبی چاه‌های عمیق، تغییر جهت جریان آب‌های زیرزمینی و شورشدن آبخوان‌ها تأثیر می‌گذارد. همچنین تغییر اقلیم روی کیفیت آب نیز تأثیر خواهد داشت. با رشد موجودات هوازی در دریاچه‌ها کیفیت منابع آب پایین آمده و هزینه تصفیه آب افزایش پیدا می‌کند.
چهارم: سازگاری با تغییر اقلیم، پیش‌شرط توسعه پایدار است و اتخاذ مدل مناسب مدیریتی برای کاهش پیامد تغییر اقلیم بر منابع آبی ایران امری ضروری است. باید براساس روند تغییرات جهانی آب‌وهوا، با سیاست‌گذاری کارآمد، الگوهای مصرف آب خود را منعطف‌تر و با طبیعت سازگارتر کنیم و به‌دنبال فعالیت‌های طبیعت‌محور باشیم. تغییر نگرش سیاست‌گذاران به آب و تغییر اقلیم، اصلاح حکمرانی آب و مدیریت پایدار آب از ملزومات اساسی سازگاری مدیریت آب با چالش‌های تغییر اقلیم است. سازگاری مدنظر ما به معنی تغییر سیستم‌های مدیریتی آب با هدف تطبیق با تغییرات اقلیمی، تعدیل در روندهای مدیریتی، فعالیت‌ها، فرایندها و ساختارها در پاسخ به تغییرات اقلیمی است؛ بنابراین تدوین برنامه اقدام سازگاری در سطح ملی و منطقه‌ای و بین‌المللی برای مقابله با اثرات تغییرات اقلیم ضروری است. توسعه منابع آبی جدید، بهبود راندمان آبیاری، استفاده از چرخه افزایندگی آب، استفاده از منابع آب غیرمتعارف، اصلاح شیوه‌های کشاورزی و جلوگیری از آلودگی آب‌ها، روش‌هایی برای مقابله با اثرات تغییر اقلیم‌اند. فراموش نکنیم انسان توان مقابله با طبیعت را ندارد و ناچار است خود را با طبیعت سازگار کند
یکم: سازمان ملل متحد شعار امسال روز جهانی آب را «آب و تغییر اقلیم» انتخاب کرده است که یادآور اهمیت تأثیر اقلیم بر زندگی انسان‌ها و منابع آبی است. تغییرات جهانی آب‌وهوا و پیامدهای اکولوژی، اقتصادی، امنیتی، اجتماعی و سیاسی ناشی از آن یکی از مهم‌ترین چالش‌های جهان امروز محسوب می‌شود. امروزه تغییر اقلیم به عنوان بحرانی اساسی، حیات و توسعه پایدار را در ابعاد زیست‌محیطی، سلامت، امنیت غذایی، اقتصادی و طبیعی تهدید می‌کند؛ بحرانی که ناشی از فرایندهای توسعه‌ای اشتباه تدریجی و بلندمدت است. براثر تغییرهای آب‌وهوایی، ناهنجاری‌ها و نوساناتی در روند شاخص‌های هواشناسی ازجمله بارندگی و دما حاصل می‌شود که این ناهنجاری‌ها موجب اختلال در اکوسیستم‌های طبیعی شده‌اند؛ برای مثال داده‌های هواشناسی و نتایج مدل‌های شبیه‌سازی‌شده تغییرهای اقلیمی نشان می‌دهد که متوسط دمای اتمسفر کره زمین در حال افزایش است که خود سبب کاهش مقدار بارش تابستانه و افزایش احتمال و شدت وقوع خشک‌سالی و امواج حرارتی، به‌ویژه در نواحی خشک و نیمه‌خشک می‌شود.دوم: تغییر اقلیم یکی از مهم‌ترین عوامل تأثیرگذار بر سامانه‌های آبی (نظیر متغیرهای بارش، دما، رواناب و نیاز آبی گیاهان) است که توجه بسیاری از محققان را جلب کرده است. تغییر در پارامترهای اقلیمی نقش مهمی در وضعیت منابع آب یک کشور دارد. در ارتباط با تغییر اقلیم، انسان با دو مشکل اساسی در حوزه آب روبه‌رو است؛ یکی داشتن مازاد آب و وقوع سیلاب‌های مخرب در فصول سرد سال و دیگری کمبود آب و وقوع خشک‌سالی در فصول گرم است. هیئت بین‌المللی تغییر اقلیم پیش‌بینی می‌کند که خشک‌سالی‌ها و سیلاب‌ها با افزایش پیامدهای تغییر اقلیم، رو به افزایش است و در نهایت به تغییرات محسوسی در عملکرد سامانه‌های منابع آب منجر خواهد شد. پیش‌بینی‌ها حاکی از آن است که تا سال 2050 مسئله مدیریت منابع آب اصلی‌ترین موضوع مورد بحث در کشورهای گوناگون جهان خواهد بود. اگر روند رشد جمعیت در 30 سال آینده ادامه یابد بخش مهمی از مردم جهان با مشکلات تأمین آب روبه‌رو خواهند بود و بدین ترتیب می‌توان گفت این مسئله نه‌تنها یک بحران بلکه فاجعه‌ای است که از مدتی پیش آغاز شده است.
ایران نیز ازجمله کشورهایی است که با کمبود آب مواجه است و توجه به پایداری منابع آب و شیوه‌های مقابله با سیلاب‌ها و خشک‌سالی در آن ضروری است. نشانه‌ها و مصادیق کم‌آبی در ایران ازجمله خشک‌شدن دریاچه‌ها، رودخانه‌ها و تالاب‌ها، کاهش سطح آب‌های زیرزمینی، خالی از سکنه شدن بعضی از روستاها، فرونشست زمین، تخریب کیفیت آب، ریزگرد، فرسایش خاک، بیابان‌زایی و توفان‌های گردوغبار، غیرقابل اجتناب و چشم‌پوشی هستند.
سوم: با توجه به آنکه اقلیم و زیست‌بوم ارتباط و تعامل تنگاتنگی با یکدیگر دارند، تغییرات اقلیمی اثرات فراوانی بر منابع آبی برجای می‌گذارد. برای مدیریت بهتر منابع آب، ضرورت دارد میزان تأثیرگذاری تغییرات اقلیمی بر منابع آب کشور بررسی شود. تغییر اقلیم بر کمیت و کیفیت آب اثر گذاشته و آب شرب، کشاورزی و نیاز صنایع به آب را متأثر می‌کند. تحقیقات محققان نشان می‌دهد تغییر اقلیم بر چرخه هیدرولوژی، منابع آب قابل‌دسترس، مدت، شدت، الگو و زمان بارش در مناطق مختلف، تغذیه آبخوان‌ها و سفره‌های آب زیرزمین، وقوع خشک‌سالی و سیل، تهی‌شدن مخازن آب‌های زیرزمینی، تغییر در نرخ تبخیر و تعرق گیاهان، تغییر الگوی جریان آب در زمستان و کاهش ذخایر برفی در کوهستان‌ها، بالا‌آمدن سطح آب اقیانوس‌ها و دریا، خشک‌شدن قنوات و چشمه‌ها، کاهش دبی چاه‌های عمیق، تغییر جهت جریان آب‌های زیرزمینی و شورشدن آبخوان‌ها تأثیر می‌گذارد. همچنین تغییر اقلیم روی کیفیت آب نیز تأثیر خواهد داشت. با رشد موجودات هوازی در دریاچه‌ها کیفیت منابع آب پایین آمده و هزینه تصفیه آب افزایش پیدا می‌کند.
چهارم: سازگاری با تغییر اقلیم، پیش‌شرط توسعه پایدار است و اتخاذ مدل مناسب مدیریتی برای کاهش پیامد تغییر اقلیم بر منابع آبی ایران امری ضروری است. باید براساس روند تغییرات جهانی آب‌وهوا، با سیاست‌گذاری کارآمد، الگوهای مصرف آب خود را منعطف‌تر و با طبیعت سازگارتر کنیم و به‌دنبال فعالیت‌های طبیعت‌محور باشیم. تغییر نگرش سیاست‌گذاران به آب و تغییر اقلیم، اصلاح حکمرانی آب و مدیریت پایدار آب از ملزومات اساسی سازگاری مدیریت آب با چالش‌های تغییر اقلیم است. سازگاری مدنظر ما به معنی تغییر سیستم‌های مدیریتی آب با هدف تطبیق با تغییرات اقلیمی، تعدیل در روندهای مدیریتی، فعالیت‌ها، فرایندها و ساختارها در پاسخ به تغییرات اقلیمی است؛ بنابراین تدوین برنامه اقدام سازگاری در سطح ملی و منطقه‌ای و بین‌المللی برای مقابله با اثرات تغییرات اقلیم ضروری است. توسعه منابع آبی جدید، بهبود راندمان آبیاری، استفاده از چرخه افزایندگی آب، استفاده از منابع آب غیرمتعارف، اصلاح شیوه‌های کشاورزی و جلوگیری از آلودگی آب‌ها، روش‌هایی برای مقابله با اثرات تغییر اقلیم‌اند. فراموش نکنیم انسان توان مقابله با طبیعت را ندارد و ناچار است خود را با طبیعت سازگار کند
