نگاهی به قطعنامه اخیر شورای حقوق بشر
اجماع جهانی علیه نژادپرستی
امیر بیپروا . پژوهشگر حقوق بینالملل
قضیه كشتهشدن جورج فلوید، نمونهای از موارد اعمال خشونت نسبت به عضوی از یک گروه نژادی در میان گروههای نژادی است؛ نمونهای از قتل، اعمال خشونت و وحشیگری که قلب افکار عمومی جهان را به درد آورد. قبل از این نمونه، در حوادثی مشابه، افرادی مانند اریک گارنر و مایکل براون نیز به قتل رسیدند که نحوه برخورد با آنها مصادیق اعمال خشونت و تبعیض بود. قدر متیقن همه این مصادیق، اعمال خشونت و اقدامات غیرقانونی تبعیضآمیز نسبت به گروه نژادی آفریقاییتبارها است که البته نباید آن را صرفا محدود به آمریکا دانست.
وحشیگری و خشونت در ماجرای قتل جورج فلوید در برابر عموم از سوی شبکههای اجتماعی بهسرعت به اطلاع جهانیان رسید و افکار عمومی جهان بهشدت از آن متأثر شدند. موج گستردهای از اعتراضها از سوی افکار عمومی، نهادهای جامعه مدنی، سازمانهای بینالمللی دولتی و غیردولتی و دولتها علیه وحشیگری، خشونت و اعمال تبعیض نسبت به رنگینپوستان بلند شد و تمام جهان را دربر گرفت. این اعتراضها بهطور رسمی خشونت و تبعیض را محکوم کردند و خواهان تکرارنشدن چنین فجایعی، مسئولیتپذیری دولتها و جبران خسارات ناشی از آن بودند.
همزمان با ازسرگیری اجلاس چهلوسوم شورای حقوق بشر ملل متحد، 50 کشور آفریقایی عضو سازمان ملل متحد (گروه کشورهای آفریقایی) از شورای حقوق بشر تقاضای صدور قطعنامه علیه نژادپرستی و خشونت علیه رنگینپوستان را کردند که این درخواست از سوی سفیر بورکینافاسو در دفتر سازمان ملل متحد در ژنو تسلیم شورای حقوق بشر شد.
رئیس دورهای شورای حقوق بشر، این تقاضا و اقدام شورای حقوق بشر را گامی تاریخی اعلام کرد که در جلسه فوری شورا در 17 و 18 ژوئن، متن پیشنویس قطعنامه با حضور کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، گزارشگران موضوعی مرتبط، کارشناسان مستقل حقوق بشر و تمامی 47 کشور عضو شورای حقوق بشر مورد بررسی قرار گرفت و با اجماع آرا، تحت عنوان «قطعنامه برای حمایت و ارتقای حقوق بشر و آزادیهای اساسی مردم آفریقایی و دارای نژاد آفریقایی نسبت به اعمال خشونت و دیگر نقضهای حقوق بشر از سوی مقامات رسمی» به تصویب شورای حقوق بشر رسید. این قطعنامه از حیث تعداد کشورهای متقاضی، تعداد حامیان در میان نهادهای دولتی و غیردولتی و اجماع اعضای شورا، در تاریخ قطعنامههای شورای حقوق بشر، قطعنامهای تاریخی است.
این قطعنامه، اعمال تبعیض و خشونت نسبت به نژاد آفریقایی با تأکید بر قضیه جورج فلوید، از سوی مقامات رسمی بهشدت محکوم شده و در گامی فراتر، تبعیض ساختاری را در سیستم عدالت کیفری محکوم کرده است. شورا در قطعنامه از کمیسر عالی حقوق بشر و کارشناسان مستقل حقوقبشری خواسته است گزارشهایی را درباره نقض حقوق بشر و نژادپرستی نسبت به مردمان آفریقایی بهخصوص قضیه جورج فلوید تهیه كنند. شورا همچنین از کمیسر عالی حقوق بشر تقاضای بررسی اقدامات دولتها درباره اعتراضهای مسالمتآمیز در قبال تبعیض نژادی و ادعاهای اعمال خشونت نسبت به معترضان، فعالان مدنی و روزنامهنگاران را میکند و در آخر از کمیسر عالی درخواست دارد گزارش خود در موضوعات اعلامشده را در اجلاسهای چهلوپنجم، چهلوششم و چهلوهفتم شورای حقوق بشر ارائه کند.
قطعنامه شورا در محکومیت نژادپرستی و اعمال خشونت نسبت به رنگینپوستان آفریقایی که با مشارکت گسترده، حمایت جامعه بینالمللی و اجماع اعضا بود، در محکومیت تبعیض و اعمال خشونت در تاریخ حقوق بینالملل بشر برجسته خواهد بود و از لحاظ جنبه اجرائی که به کمیسر عالی حقوق بشر سپرده است، عملا قطعنامهای اجرائی برای مقابله با تبعیض و اعمال خشونت نسبت به آفریقاییتباران است. منتهای مراتب، لازم بود قطعنامه صرفا تبعیض و خشونت را نسبت به نژاد آفریقایی محکوم نمیکرد و همه اشکال نژادپرستی، تبعیض و اعمال خشونت را محکوم میکرد تا گامی تاریخی در محکومیت تبعیض تحقق یابد.
جای نام آمریکا در این قطعنامه خالی است؛ در قطعنامهای که تأکید بر قتل جورج فلوید شده است و مسئولیت نقض حقوق بشر و خشونت نیز بر عهده مرتکب آن، پلیس آمریکاست، از لحاظ حقوقی جای نام آمریکا خالی است و از جهت محکومیت و لزوم تأکید بر مسئولیت آمریکا نیز خلأهای بیشماری دارد.
قضیه كشتهشدن جورج فلوید، نمونهای از موارد اعمال خشونت نسبت به عضوی از یک گروه نژادی در میان گروههای نژادی است؛ نمونهای از قتل، اعمال خشونت و وحشیگری که قلب افکار عمومی جهان را به درد آورد. قبل از این نمونه، در حوادثی مشابه، افرادی مانند اریک گارنر و مایکل براون نیز به قتل رسیدند که نحوه برخورد با آنها مصادیق اعمال خشونت و تبعیض بود. قدر متیقن همه این مصادیق، اعمال خشونت و اقدامات غیرقانونی تبعیضآمیز نسبت به گروه نژادی آفریقاییتبارها است که البته نباید آن را صرفا محدود به آمریکا دانست.
وحشیگری و خشونت در ماجرای قتل جورج فلوید در برابر عموم از سوی شبکههای اجتماعی بهسرعت به اطلاع جهانیان رسید و افکار عمومی جهان بهشدت از آن متأثر شدند. موج گستردهای از اعتراضها از سوی افکار عمومی، نهادهای جامعه مدنی، سازمانهای بینالمللی دولتی و غیردولتی و دولتها علیه وحشیگری، خشونت و اعمال تبعیض نسبت به رنگینپوستان بلند شد و تمام جهان را دربر گرفت. این اعتراضها بهطور رسمی خشونت و تبعیض را محکوم کردند و خواهان تکرارنشدن چنین فجایعی، مسئولیتپذیری دولتها و جبران خسارات ناشی از آن بودند.
همزمان با ازسرگیری اجلاس چهلوسوم شورای حقوق بشر ملل متحد، 50 کشور آفریقایی عضو سازمان ملل متحد (گروه کشورهای آفریقایی) از شورای حقوق بشر تقاضای صدور قطعنامه علیه نژادپرستی و خشونت علیه رنگینپوستان را کردند که این درخواست از سوی سفیر بورکینافاسو در دفتر سازمان ملل متحد در ژنو تسلیم شورای حقوق بشر شد.
رئیس دورهای شورای حقوق بشر، این تقاضا و اقدام شورای حقوق بشر را گامی تاریخی اعلام کرد که در جلسه فوری شورا در 17 و 18 ژوئن، متن پیشنویس قطعنامه با حضور کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل متحد، گزارشگران موضوعی مرتبط، کارشناسان مستقل حقوق بشر و تمامی 47 کشور عضو شورای حقوق بشر مورد بررسی قرار گرفت و با اجماع آرا، تحت عنوان «قطعنامه برای حمایت و ارتقای حقوق بشر و آزادیهای اساسی مردم آفریقایی و دارای نژاد آفریقایی نسبت به اعمال خشونت و دیگر نقضهای حقوق بشر از سوی مقامات رسمی» به تصویب شورای حقوق بشر رسید. این قطعنامه از حیث تعداد کشورهای متقاضی، تعداد حامیان در میان نهادهای دولتی و غیردولتی و اجماع اعضای شورا، در تاریخ قطعنامههای شورای حقوق بشر، قطعنامهای تاریخی است.
این قطعنامه، اعمال تبعیض و خشونت نسبت به نژاد آفریقایی با تأکید بر قضیه جورج فلوید، از سوی مقامات رسمی بهشدت محکوم شده و در گامی فراتر، تبعیض ساختاری را در سیستم عدالت کیفری محکوم کرده است. شورا در قطعنامه از کمیسر عالی حقوق بشر و کارشناسان مستقل حقوقبشری خواسته است گزارشهایی را درباره نقض حقوق بشر و نژادپرستی نسبت به مردمان آفریقایی بهخصوص قضیه جورج فلوید تهیه كنند. شورا همچنین از کمیسر عالی حقوق بشر تقاضای بررسی اقدامات دولتها درباره اعتراضهای مسالمتآمیز در قبال تبعیض نژادی و ادعاهای اعمال خشونت نسبت به معترضان، فعالان مدنی و روزنامهنگاران را میکند و در آخر از کمیسر عالی درخواست دارد گزارش خود در موضوعات اعلامشده را در اجلاسهای چهلوپنجم، چهلوششم و چهلوهفتم شورای حقوق بشر ارائه کند.
قطعنامه شورا در محکومیت نژادپرستی و اعمال خشونت نسبت به رنگینپوستان آفریقایی که با مشارکت گسترده، حمایت جامعه بینالمللی و اجماع اعضا بود، در محکومیت تبعیض و اعمال خشونت در تاریخ حقوق بینالملل بشر برجسته خواهد بود و از لحاظ جنبه اجرائی که به کمیسر عالی حقوق بشر سپرده است، عملا قطعنامهای اجرائی برای مقابله با تبعیض و اعمال خشونت نسبت به آفریقاییتباران است. منتهای مراتب، لازم بود قطعنامه صرفا تبعیض و خشونت را نسبت به نژاد آفریقایی محکوم نمیکرد و همه اشکال نژادپرستی، تبعیض و اعمال خشونت را محکوم میکرد تا گامی تاریخی در محکومیت تبعیض تحقق یابد.
جای نام آمریکا در این قطعنامه خالی است؛ در قطعنامهای که تأکید بر قتل جورج فلوید شده است و مسئولیت نقض حقوق بشر و خشونت نیز بر عهده مرتکب آن، پلیس آمریکاست، از لحاظ حقوقی جای نام آمریکا خالی است و از جهت محکومیت و لزوم تأکید بر مسئولیت آمریکا نیز خلأهای بیشماری دارد.