بررسی اختلاف‌نظرهای دبیرکل و سخنگوی حزب کارگزاران سازندگی
تضادهای 2 ژنرال
شرق: غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب سازندگی، به‌تازگی در گفت‌وگویی با خبرگزاری «ایسنا»، گفته است: «تعریف اصلاح‌طلبان روی هواست». او در انتقاد به شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان ادامه داده است: «یکی می‌گوید می‌خواهیم از ریشه بزنیم و دیگری می‌گوید می‌خواهیم اصلاح کنیم و معلوم نیست اصلاح‌طلبان چه کسانی هستند و می‌خواهند چه کنند. شورای عالی سیاست‌گذاری برای فعالیت در انتخابات ایجاد شد، اما وسط انتخابات گفتند در انتخابات شرکت نمی‌کنند... . باید معلوم شود چه کسانی و با چه هدف مشترکی می‌خواهند شورا ایجاد کنند. یک شورا در شرایطی ایجاد می‌شود که افرادی براساس اهداف مشترک دور هم جمع شوند. اگر نمی‌خواهند در انتخابات شرکت کنند، ایجاد شورا هم معنایی ندارد».
روز بعد از این گفت‌وگو، حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران، سخنانی خلاف آنچه کرباسچی گفت، اظهار کرد و در گفت‌وگو با سایت «فردا» گفت: «الان هیچ اصلاح‌طلبی عدم مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری را نمی‌گوید. همه دوستانی هم که در انتخابات مجلس یازدهم شرکت نکردند، امروز علاقه‌مند هستند در انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 شرکت کنند... . بحث عدم تمایل برای مشارکت در انتخابات مطرح نیست. مهم‌ترین چالش انتخابات 1400 برای اصلاح‌طلبان، امکان یا عدم امکان داشتن کاندیدای مدنظر آنهاست؛ یعنی باید ببینیم انتخابات چگونه شکل می‌گیرد. شورای نگهبان سیاست‌های حاکم بر انتخابات را رقم می‌زند، نمی‌دانیم شورای نگهبان چه نگاهی دارد؛ آیا سیاستش شکل‌گیری انتخاباتی با رقابت بالاست یا شکل‌گیری انتخابات با رقابت کم؟».
او در واکنش به سخن کرباسچی مبنی‌بر اینکه تعریف اصلاح‌طلبان روی هواست، به کنایه گفته است: «الان کجا روی هوا نیست؟... درباره این موضوع در احزاب دارد بحث می‌شود و احزاب درباره روی هوا بودن دارند راه‌حل‌های خودشان را می‌دهند. ان‌شاءالله از این وضعیت خارج می‌شویم. چون الان در حال گذار از شورای عالی دوره سوم به نهاد جدید هماهنگ‌کننده هستیم، همه دارند مطالعه می‌کنند تا ببینیم چه راه‌حلی وجود دارد. بنابراین منظور آقای کرباسچی، همین مقطع زمانی بود، نه به معنی کلی آن». از این دو گفت‌وگو چنین برمی‌آید که کرباسچی به‌عنوان دبیرکل کارگزاران، به‌تندی به ساختار شورای عالی می‌تازد، اما مرعشی بدون انتقاد صریح از ساختاری جدید سخن می‌گوید. یا آنکه کرباسچی می‌گوید هیچ تعریف روشنی در جریان اصلاحات وجود ندارد و عده‌ای می‌گویند در انتخابات شرکت می‌کنیم، اما عده‌ای انتخابات را تحریم می‌کنند و مرعشی می‌گوید هیچ اختلاف‌نظری بر سر شرکت در انتخابات وجود ندارد. البته چنین اختلاف‌نظرها یا شاید چنین تفاوت روش‌هایی صرفا به مقطع کنونی بازنمی‌گردد و شاید بتوان مشخص‌ترین چالش مرعشی و کرباسچی را در اظهارات انتقادی کرباسچی به سیدمحمد خاتمی و
واکنش مرعشی به اظهارات او بررسی کرد.
به یاد داریم که کرباسچی در سال گذشته در گفت‌وگو با روزنامه حزب کارگزاران، یعنی سازندگی، خاتمی را رهبر جریان اصلاحات ندانست و گفته بود: «جریان اصلاحات نه در گذشته که در وضعیت فعلی نیز به معنای واقعی رهبر نداشته و ندارد، اما نیازمند رهبری است که برنامه، خط‌مشی و استراتژی آن را تعیین کند... . رهبری مفهوم مشخصی دارد؛ رهبری این نیست که فقط به صورت نمادین بگوییم آقای خاتمی رهبر تشکیلاتی اصلاحات است. آقای خاتمی فردی شناخته‌شده، مورد احترام و فرهیخته است و از بهترین شخصیت‌هایی است که در عرصه سیاسی فعالیت می‌کند، اما موضوع رهبری یک جریان سیاسی، امری متفاوت و نیازمند سازوکار تشکیلاتی در جبهه اصلاحات است. اصلاحات از ابتدا تاکنون رهبری نداشته که اکنون بگوییم نیازمند رهبری جدید است. آقای خاتمی مورد احترام همه بوده و هستند، اما آیا به‌واقع آقای خاتمی اصلاحات را رهبری می‌کنند؟ اینکه زمانی در جریان انتخابات یا در مسئله‌ای در حوزه دیگری ایشان اظهارنظری کنند و همه به نظر ایشان احترام بگذارند، به معنای رهبری نیست؛ رهبری یعنی ورود به مسائل، مدیریت و ساماندهی آنها».
کرباسچی در گفت‌وگو با روزنامه «جهان صنعت» نیز گفته بود: «آقای عارف اگر می‌تواند در شورای عالی اصلاحات، فراکسیون امید یا هر جایی نقش برجسته ایفا کند باید از او حمایت کنیم اما اگر در عمل دیدیم که شخصیت اجرائی با توانایی برقرارکردن یک سازوکار فعال را ندارد باید تعارف را کنار بگذاریم... درباره بقیه بزرگان هم همین‌طور است؛ حتی دیگر کسانی که شاید برای ما کاریزما بوده و شخصیت مورد علاقه ما باشند؛ حالا آقای خاتمی یا هر کدام از رفقا. به خاطر شخصیت‌های بزرگوار و خصلت‌های قابل تحسینی که دارند، به خاطر اینکه نمی‌توانند به هیچ‌کسی نه بگویند و... نباید تعارف داشته باشیم».
در مقابل سخنان کرباسچی، مرعشی نه‌تنها در نقد خاتمی بحث را مطرح نمی‌کند بلکه به نظر می‌رسد بعد از سخنان تند کرباسچی، سعی می‌کند به‌نوعی از میزان واکنش‌ها بکاهد و شرایط را قدری عادی کند که شاید چنین گزاره‌ای دست‌کم حکایت از اختلاف او با کرباسچی بر سر جایگاه محمد خاتمی در جریان اصلاحات دارد یا آنکه اگر اختلافی هم نباشد گویا کرباسچی در این موضوع فارغ از سیاست کلی حزب کارگزاران سخن گفته است. چنانکه حسین مرعشی بعد از گفت‌وگوی کرباسچی با کارگزاران به خبرگزاری «ایلنا» گفته بود: «ما برای آقای خاتمی احترام ویژه‌ای قائل هستیم و طبق مصوبات قبلی، آقای خاتمی را رهبر اصلاحات می‌دانیم و اگر آقای کرباسچی مقصودشان این بوده که آقای خاتمی رهبر اصلاحات نیستند، باید در کمیته سیاسی حزب در‌این‌باره بحث شود». حتی مرعشی با تأکید بر اینکه براساس مصوبه حزب کارگزاران، این تشکیلات همواره از رهبری آقای خاتمی بر جبهه اصلاحات حمایت کرده، گفته بود: «در حال حاضر هم تشخیص من این نیست که آقای کرباسچی چنین منظوری داشته بلکه شاید منظور ایشان رهبری تشکیلاتی بوده است... هنوز ایشان[کرباسچی] را ندیده‌ام که بدانم منظورشان چه بوده؛ بنابراین فردا در
کمیته سیاسی راجع به آن بحث کرده و حزب نظر خودش را اعلام خواهد کرد». مرعشی در این گفت‌وگو پا را فراتر نهاد و گفت: «اگر مقصود این باشد که آقای خاتمی رهبر اصلاحات نیستند، این نظر شخصی آقای کرباسچی است».
یا آنکه مرعشی چندوقت پیش بعد از یک گفت‌وگوی دیگر کرباسچی به «خبرآنلاین» گفته بود: متأسفانه برخی بدون تأمل کافی روی این مواضع اظها نظر می‌کنند. آقای کرباسچی انتقاداتی داشتند و این انتقادها را مطرح کردند. هیچ‌گونه تعرضی نیز ازسوی ایشان و حزب کارگزاران سازندگی متوجه رئیس دولت اصلاحات نیست. رئیس دولت اصلاحات یک شخصیت ملی، بین‌المللی و تأثیرگذار در مناسبات سیاسی و اجتماعی است و افتخار جریان اصلاحات به‌شمار می‌رود. بنده و آقای کرباسچی نیز همین دیدگاه را نسبت به رئیس دولت اصلاحات داریم. اگر انتقادی صورت می‌گیرد به‌دلیل این است که ما انتظار داریم رئیس دولت اصلاحات در تصمیم‌گیری‌ها نقش پررنگ‌تری ایفا کنند. ما امیدواریم رئیس دولت اصلاحات اعمال مدیریت بیشتری در مورد ضعف‌های جریان اصلاحات داشته باشند تا بتوانیم در آینده این ضعف‌ها را پوشش بدهیم».
به هر روی به نظر می‌رسد یا غلامحسین کرباسچی بدون هماهنگی با مجموعه حزب کارگزاران به بیان دیدگاه‌های شخصی می‌پردازد یا آنکه دیدگاه‌های شخصی مرعشی و کرباسچی در عالم سیاست با هم متفاوت شده است یا اگر دیدگاه هر یک از آنها، یکی به‌عنوان دبیرکل و یکی به‌عنوان سخنگو را موضع حزب کارگزاران قلمداد کنیم، باید بگوییم احتمالا در این حزب دو دیدگاه و رویکرد سیاسی و شاید دو طیف وجود دارد؛ طیف کرباسچی و طیف مرعشی.
شرق: غلامحسین کرباسچی، دبیرکل حزب سازندگی، به‌تازگی در گفت‌وگویی با خبرگزاری «ایسنا»، گفته است: «تعریف اصلاح‌طلبان روی هواست». او در انتقاد به شورای عالی سیاست‌گذاری اصلاح‌طلبان ادامه داده است: «یکی می‌گوید می‌خواهیم از ریشه بزنیم و دیگری می‌گوید می‌خواهیم اصلاح کنیم و معلوم نیست اصلاح‌طلبان چه کسانی هستند و می‌خواهند چه کنند. شورای عالی سیاست‌گذاری برای فعالیت در انتخابات ایجاد شد، اما وسط انتخابات گفتند در انتخابات شرکت نمی‌کنند... . باید معلوم شود چه کسانی و با چه هدف مشترکی می‌خواهند شورا ایجاد کنند. یک شورا در شرایطی ایجاد می‌شود که افرادی براساس اهداف مشترک دور هم جمع شوند. اگر نمی‌خواهند در انتخابات شرکت کنند، ایجاد شورا هم معنایی ندارد».
روز بعد از این گفت‌وگو، حسین مرعشی، سخنگوی حزب کارگزاران، سخنانی خلاف آنچه کرباسچی گفت، اظهار کرد و در گفت‌وگو با سایت «فردا» گفت: «الان هیچ اصلاح‌طلبی عدم مشارکت در انتخابات ریاست‌جمهوری را نمی‌گوید. همه دوستانی هم که در انتخابات مجلس یازدهم شرکت نکردند، امروز علاقه‌مند هستند در انتخابات ریاست‌جمهوری 1400 شرکت کنند... . بحث عدم تمایل برای مشارکت در انتخابات مطرح نیست. مهم‌ترین چالش انتخابات 1400 برای اصلاح‌طلبان، امکان یا عدم امکان داشتن کاندیدای مدنظر آنهاست؛ یعنی باید ببینیم انتخابات چگونه شکل می‌گیرد. شورای نگهبان سیاست‌های حاکم بر انتخابات را رقم می‌زند، نمی‌دانیم شورای نگهبان چه نگاهی دارد؛ آیا سیاستش شکل‌گیری انتخاباتی با رقابت بالاست یا شکل‌گیری انتخابات با رقابت کم؟».
او در واکنش به سخن کرباسچی مبنی‌بر اینکه تعریف اصلاح‌طلبان روی هواست، به کنایه گفته است: «الان کجا روی هوا نیست؟... درباره این موضوع در احزاب دارد بحث می‌شود و احزاب درباره روی هوا بودن دارند راه‌حل‌های خودشان را می‌دهند. ان‌شاءالله از این وضعیت خارج می‌شویم. چون الان در حال گذار از شورای عالی دوره سوم به نهاد جدید هماهنگ‌کننده هستیم، همه دارند مطالعه می‌کنند تا ببینیم چه راه‌حلی وجود دارد. بنابراین منظور آقای کرباسچی، همین مقطع زمانی بود، نه به معنی کلی آن». از این دو گفت‌وگو چنین برمی‌آید که کرباسچی به‌عنوان دبیرکل کارگزاران، به‌تندی به ساختار شورای عالی می‌تازد، اما مرعشی بدون انتقاد صریح از ساختاری جدید سخن می‌گوید. یا آنکه کرباسچی می‌گوید هیچ تعریف روشنی در جریان اصلاحات وجود ندارد و عده‌ای می‌گویند در انتخابات شرکت می‌کنیم، اما عده‌ای انتخابات را تحریم می‌کنند و مرعشی می‌گوید هیچ اختلاف‌نظری بر سر شرکت در انتخابات وجود ندارد. البته چنین اختلاف‌نظرها یا شاید چنین تفاوت روش‌هایی صرفا به مقطع کنونی بازنمی‌گردد و شاید بتوان مشخص‌ترین چالش مرعشی و کرباسچی را در اظهارات انتقادی کرباسچی به سیدمحمد خاتمی و
واکنش مرعشی به اظهارات او بررسی کرد.
به یاد داریم که کرباسچی در سال گذشته در گفت‌وگو با روزنامه حزب کارگزاران، یعنی سازندگی، خاتمی را رهبر جریان اصلاحات ندانست و گفته بود: «جریان اصلاحات نه در گذشته که در وضعیت فعلی نیز به معنای واقعی رهبر نداشته و ندارد، اما نیازمند رهبری است که برنامه، خط‌مشی و استراتژی آن را تعیین کند... . رهبری مفهوم مشخصی دارد؛ رهبری این نیست که فقط به صورت نمادین بگوییم آقای خاتمی رهبر تشکیلاتی اصلاحات است. آقای خاتمی فردی شناخته‌شده، مورد احترام و فرهیخته است و از بهترین شخصیت‌هایی است که در عرصه سیاسی فعالیت می‌کند، اما موضوع رهبری یک جریان سیاسی، امری متفاوت و نیازمند سازوکار تشکیلاتی در جبهه اصلاحات است. اصلاحات از ابتدا تاکنون رهبری نداشته که اکنون بگوییم نیازمند رهبری جدید است. آقای خاتمی مورد احترام همه بوده و هستند، اما آیا به‌واقع آقای خاتمی اصلاحات را رهبری می‌کنند؟ اینکه زمانی در جریان انتخابات یا در مسئله‌ای در حوزه دیگری ایشان اظهارنظری کنند و همه به نظر ایشان احترام بگذارند، به معنای رهبری نیست؛ رهبری یعنی ورود به مسائل، مدیریت و ساماندهی آنها».
کرباسچی در گفت‌وگو با روزنامه «جهان صنعت» نیز گفته بود: «آقای عارف اگر می‌تواند در شورای عالی اصلاحات، فراکسیون امید یا هر جایی نقش برجسته ایفا کند باید از او حمایت کنیم اما اگر در عمل دیدیم که شخصیت اجرائی با توانایی برقرارکردن یک سازوکار فعال را ندارد باید تعارف را کنار بگذاریم... درباره بقیه بزرگان هم همین‌طور است؛ حتی دیگر کسانی که شاید برای ما کاریزما بوده و شخصیت مورد علاقه ما باشند؛ حالا آقای خاتمی یا هر کدام از رفقا. به خاطر شخصیت‌های بزرگوار و خصلت‌های قابل تحسینی که دارند، به خاطر اینکه نمی‌توانند به هیچ‌کسی نه بگویند و... نباید تعارف داشته باشیم».
در مقابل سخنان کرباسچی، مرعشی نه‌تنها در نقد خاتمی بحث را مطرح نمی‌کند بلکه به نظر می‌رسد بعد از سخنان تند کرباسچی، سعی می‌کند به‌نوعی از میزان واکنش‌ها بکاهد و شرایط را قدری عادی کند که شاید چنین گزاره‌ای دست‌کم حکایت از اختلاف او با کرباسچی بر سر جایگاه محمد خاتمی در جریان اصلاحات دارد یا آنکه اگر اختلافی هم نباشد گویا کرباسچی در این موضوع فارغ از سیاست کلی حزب کارگزاران سخن گفته است. چنانکه حسین مرعشی بعد از گفت‌وگوی کرباسچی با کارگزاران به خبرگزاری «ایلنا» گفته بود: «ما برای آقای خاتمی احترام ویژه‌ای قائل هستیم و طبق مصوبات قبلی، آقای خاتمی را رهبر اصلاحات می‌دانیم و اگر آقای کرباسچی مقصودشان این بوده که آقای خاتمی رهبر اصلاحات نیستند، باید در کمیته سیاسی حزب در‌این‌باره بحث شود». حتی مرعشی با تأکید بر اینکه براساس مصوبه حزب کارگزاران، این تشکیلات همواره از رهبری آقای خاتمی بر جبهه اصلاحات حمایت کرده، گفته بود: «در حال حاضر هم تشخیص من این نیست که آقای کرباسچی چنین منظوری داشته بلکه شاید منظور ایشان رهبری تشکیلاتی بوده است... هنوز ایشان[کرباسچی] را ندیده‌ام که بدانم منظورشان چه بوده؛ بنابراین فردا در
کمیته سیاسی راجع به آن بحث کرده و حزب نظر خودش را اعلام خواهد کرد». مرعشی در این گفت‌وگو پا را فراتر نهاد و گفت: «اگر مقصود این باشد که آقای خاتمی رهبر اصلاحات نیستند، این نظر شخصی آقای کرباسچی است».
یا آنکه مرعشی چندوقت پیش بعد از یک گفت‌وگوی دیگر کرباسچی به «خبرآنلاین» گفته بود: متأسفانه برخی بدون تأمل کافی روی این مواضع اظها نظر می‌کنند. آقای کرباسچی انتقاداتی داشتند و این انتقادها را مطرح کردند. هیچ‌گونه تعرضی نیز ازسوی ایشان و حزب کارگزاران سازندگی متوجه رئیس دولت اصلاحات نیست. رئیس دولت اصلاحات یک شخصیت ملی، بین‌المللی و تأثیرگذار در مناسبات سیاسی و اجتماعی است و افتخار جریان اصلاحات به‌شمار می‌رود. بنده و آقای کرباسچی نیز همین دیدگاه را نسبت به رئیس دولت اصلاحات داریم. اگر انتقادی صورت می‌گیرد به‌دلیل این است که ما انتظار داریم رئیس دولت اصلاحات در تصمیم‌گیری‌ها نقش پررنگ‌تری ایفا کنند. ما امیدواریم رئیس دولت اصلاحات اعمال مدیریت بیشتری در مورد ضعف‌های جریان اصلاحات داشته باشند تا بتوانیم در آینده این ضعف‌ها را پوشش بدهیم».
به هر روی به نظر می‌رسد یا غلامحسین کرباسچی بدون هماهنگی با مجموعه حزب کارگزاران به بیان دیدگاه‌های شخصی می‌پردازد یا آنکه دیدگاه‌های شخصی مرعشی و کرباسچی در عالم سیاست با هم متفاوت شده است یا اگر دیدگاه هر یک از آنها، یکی به‌عنوان دبیرکل و یکی به‌عنوان سخنگو را موضع حزب کارگزاران قلمداد کنیم، باید بگوییم احتمالا در این حزب دو دیدگاه و رویکرد سیاسی و شاید دو طیف وجود دارد؛ طیف کرباسچی و طیف مرعشی.