مدلینگ کودک یا کودکان کار مدرن
آمنه ولیجانی.پژوهشگر مؤسسه مطالعات کودکی
کودکان کار مدرن، کودکانی هستند که با پوشیدن لباسهای فاخر جلوی دوربین عکاسی یا فیلمبرداری مشغول به کار هستند. در حقیقت آنها همان کودکان کار هستند که در چهارراهها گل میفروشند، ولی با ظاهری متفاوت در شبکههای مجازی دیده میشوند. استفاده ابزاری از کودکان در فضای مجازی نوعی آزار محسوب میشود؛ آزاری که اثر آن در زندگی آینده کودک بیتأثیر نخواهد بود. دیدگاه والدین کودک این است که کودکشان را وارد صنعت مدلینگ کردهاند؛ صنعتی که سالیان متمادی از کودکان بهعنوان کالایی برای تبلیغات تجاری خود استفاده میکند. اما مدلینگ کودک در دنیا شرایط و قوانین خاصی دارد که حتی برخی از کشورها با وجود این شرایط نیز مدلینگ کودک را ممنوع اعلام کردهاند. قوانین مدلینگ در دنیا برای کودک ساعت کار متناسب با سن کودک تعریف کرده و اینکه در تمام مراحل عکاسی حضور پدر و مادر الزامی است. استفاده از مواد آرایشی و شیمیایی برای کودکان ممنوع و تعداد روزهای کاری آنها محدود است. کودک را نباید مجبور به کاری کنند که علاقه ندارد؛ بهعنوانمثال: اجبار کودک درخصوص خوراکی که تمایلی به خوردن آن را ندارد. حضور کودک تنها در تبلیغ محصولاتی که مرتبط با کودک است، باشد. با وجود تمام این قوانین، به دلیل عوارض و عواقب جبرانناپذیر این حرفه، تعداد داوطلبان آن رو به نزول است. بااینحال تعداد کودکان کار در فضای مجازی مانند اینستاگرام در حال افزایش است. در ایران لایحهای در حمایت از حقوق کودکان تدوین شده است که هرگونه استفاده ابزاری و شغلی از کودکان در فضای مجازی که سبب آسیب به کودکی آنها و مانع تحصیلشان شود، پیگرد قانونی دارد.
پس با توجه به خطرات و آسیبها، والدین باید از قراردادن فیلم و عکس کودک در فضای مجازی در موارد زیر خودداری کنند: ۱- در حال تعویض پوشک یا حمامکردن کودک و همچنین انتشار عکس و فیلمی که کودک در آن برهنه است. این تصاویر میتوانند در آینده باعث تمسخر و تحقیر کودک شوند و هم بستر مناسبی برای افراد کودکآزار (پدوفیلیا) را فراهم کنند. ۲- زمانی که کودک در واکنش هیجانی باشد؛ یعنی در حال گریه شدید، اضطراب و ترس یا پرخاشگری باشد. ۳- استفاده ابزاری از کودک در تبلیغات و کسب سود برای شرکتها. ۴- نشر عکس یا فیلم کودک در فضای مجازی بدون اجازه پدر و مادر. ۵- انتشار تصاویر گروهی کودکان که در مراسمها و جشنها از آنها گرفته شده است. ۵- در مواقعی که کودک در حال انجام کارهایی است که احتمال مواجهه با خطرات را برای او افزایش میدهد و والدین به دلیل اشتغال به عکاسی، امکان کمک بهموقع و مناسب به کودک را ندارند. زمانی که کودک در حال انجام کار خطرناکی است و ما حواسمان به گرفتن فیلم و عکس است، شاید خطری در انتظار کودک باشد. ۶- خودداری از انتشار تصاویر زندگی خصوصی کودک مثلا: محل زندگی و مهدکودک، این کار تهدیدی برای حریم خصوصی کودک است. لطفا قبل از انتشار هر عکس و فیلم از کودک به آینده او بیندیشیم.