روایت‌هایی از چرنوبیل
انرژی هسته‌ای به عنوان جایگزین زغال سنگ و نفت جذابیت خاصی دارد؛ چراکه غلظت دی‌اکسیدکربن اتمسفر را افزایش نمی‌دهد. با جایگزینی انرژی هسته‌ای می‌توان محیط‌زیستی پاک‌تر و سالم‌تر داشت بی‌آنکه از میزان انرژی مصرفی کم شود. اما مزایای انرژی هسته‌ای را باید در مقابل هزینه‌ها و خطرهایی که دارد سبک و سنگین کرد. اگرچه در دهه‌های گذشته در مناطق فعال در انرژی هسته‌ای آزادسازی زباله‌های رادیواکتیو کمتر صورت گرفته اما دو حادثه جدی در نیروگاه‌های هسته‌ای رخ داده است: حادثه نیروگاه اتمی تری‌مایل آیلند در پنسیلوانیا در سال 1979 و حادثه نیروگاه اتمی چرنوبیل در اوکراین در سال 1986. در حادثه نیروگاه اتمی تری‌مایل آیلند مقدار بسیار کمی تشعشع رادیواکتیو وارد اتمسفر شد، اما تشعشع هسته‌ای خارج‌شده در حادثه چرنوبیل خسارات اکولوژیکی عظیمی به بار آورد و باعث مرگ افراد زیادی شد. در طول 35سالی که از فاجعه چرنوبیل می‌گذرد، نویسندگان و هنرمندان بسیاری تلاش کرده‌اند تا روایت‌هایی از این فاجعه را منتشر کنند، صدها کتاب و فیلم و سریال محصول این تلاش است با‌این‌حال باز هنوز ابعاد این حادثه به‌صورت کامل مشخص نشده است. کتاب «چرنوبیل» ویراسته دیوید اریک نلسون که به‌تازگی با ترجمه شهربانو صارمی توسط انتشارات ققنوس منتشر و راهی بازار نشر شده تلاش می‌کند زوایای پنهانی از این ماجرا را روشن سازد. نسخه اصلی این کتاب در سال ۲۰۱۰ منتشر شده است. این کتاب، اولین عنوان از مجموعه «چشم‌اندازهایی از تاریخ معاصر جهان» است که بناست ترجمه عناوین آن، توسط این ناشر چاپ شود. مجموعه‌کتاب‌های «چشم‌اندازهایی از تاریخ معاصر جهان» رویدادهای تاریخی دنیا را از قرن بیستم به بعد با ارائه تحلیل و از دیدگاه‌های مختلف بررسی می‌کنند. کتاب‌های این مجموعه به دانشجویان و علاقه‌مندان، گزیده‌ای از رویدادهای مهم تاریخ را ارائه می‌کنند که پیش‌تر منتشر شده‌اند اما این‌بار پوششی بین‌المللی از آن به دست می‌دهند. این کتاب برای طیف وسیعی از مخاطبان طراحی شده‌اند؛ کسانی که می‌خواهند نه‌تنها درباره تاریخ بلکه درباره رویدادهای جاری، سیاست، حکومت، روابط بین‌المللی و جامعه‌شناسی بیشتر بدانند. اولین عنوان این مجموعه درباره فاجعه نیروگاه هسته‌ای چرنوبیل در مرز بلاروس و روسیه است که در سال‌های پایانی حکومت اتحاد شوروی رخ داد و سقوط امپراطوری شوروی را سرعت بخشید. از یک میلیون نفری که در آن زمان به کار پاکسازی آلودگی‌های چرنوبیل مشغول شدند، ۲۰ درصد جان باختند و ۸۰ درصد بقیه به مشکلات جسمی‌ای دچار شدند که اغلب توضیحی برای آنها وجود ندارد. کتاب پیش‌رو، سه بخش اصلی دارد که هربخش، فصل‌ها یا دیدگاه‌های مختلفی را در خود جا داده است. «زمینه تاریخی فاجعه چرنوبیل»، «مباحث پیرامونی فاجعه چرنوبیل» و «روایت‌های شخصی» عناوین ۳ بخش این‌کتاب هستند. دیدگاه‌ها یا فصل‌های این کتاب به قلم خبرنگاران، پژوهشگران و تحلیلگران مختلف نوشته شده و توسط اریک نلسون تدوین و ویرایش شده‌اند. به عقیده بسیاری از کارشناسان دولت میخائیل گورباچف این حادثه را لاپوشانی کرد و با این کار خشم مردم را برانگیخت و به فروپاشی اتحاد شوروی کمک کرد. در واقع سکوت اولیه باعث مرگ افرادی شد که اگر تمهیدات ایمنی در نظر گرفته می‌شد نمی‌مردند. در کیِف، که فقط ۸۰ کیلومتر با چرنوبیل فاصله داشت، شهروندان اونیفرم‌پوش که بیشتر آنها بسیار جوان بودند در رژه‌ای به‌مناسبت روز کارگر زیر بارش شدید بارانی مرگبار رژه می‌رفتند. 10 روز بعد از انفجار، دستگاه‌های کنترل‌کننده تشعشع در ایستگاه پوینت‌رِیز، در ساحل کالیفرنیا، بارش را تشخیص دادند. خیلی زود جوجه‌آوری پرندگان ۶۰ درصد کاهش پیدا کرد. (پژوهشگری که خبر آن را علنی کرد اخراج شد) قبل از این اتفاق‌ها، حامیان رآکتور می‌گفتند وقوع حوادثی مثل تری‌مایل آیلند [تی‌ام‌آی] و چرنوبیل «غیرممکن» هستند. تا به امروز هیچ‌کس نمی‌داند چه‌مقدار تشعشع از چرنوبیل ساطع شد، کجاها رفت و چه کسانی از آن آسیب دیدند. دکتر آلکسی یابلوکوف، مشاور پیشین محیط زیست در دوران بوریس یلتسین رئیس‌جمهور متوفی روسیه و رئیس مرکز سیاست‌گذاری زیست‌محیطی روسیه، تعداد جان‌باختگان را در کل ۳۰۰۰۰۰ تن تخمین می‌زدند. مرگ نوزادان و میزان سرطان‌های دوران کودکی در مناطقی که در جهت باد قرار داشتند هولناک بود. تصاویر بصری بی‌شماری از کودکان و حیوانات متولدشده با ناهنجاری‌های مادرزادی بعد از این ماجرا منتشر شد. پرورشگاه‌های بلاروس پر از کودکانی شد که «یتیمان چرنوبیل» خوانده می‌شدند و نشانه‌های مشخص سرطان و نقایص مادرزادی عجیب و غریب در آنها دیده می‌شد. اما از طرفی، منطقه حفاظت‌شده چرنوبیل مأمن حیوانات کمیابی شد که با وجود گردش آزادانه در اطراف تأسیسات اتمی ازکارافتاده هیچ نشانی از بیماری در آنها دیده نمی‌شد. کتاب چرنوبیل حاوی دیدگاه‌های گوناگون جذاب و غالبا متناقض درباره این فاجعه و تأثیرات پایدار آن است.