روانشناسی زرد، تجارتی پر سود

ریحانه جولایى-  کرونا و قرنطینه‌ مشکلات بسیارى را برای مردم بوجود آورد، سوگ‌های ناتمام، مشکلات اقتصادی و ... موجب شد تا بازار مشاوران و روانشناسان بیش از گذشته گرم شود.

افزایش اختلالات روانى در جامعه

"پیش‌بینی می‌شود از هر 3 نفر شهروند ایرانی، یک نفر دچار اختلالات روانی باشد که آمار قابل توجهی است." این آمار، سال گذشته توسط علیرضا زالی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی اعلام شد. به گفته او، بروز اختلالات روانی در جامعه ایرانی نسبت به سال‌های قبل روند صعودی را تجربه کرده به‌طوری که آمار حدود 20درصدی در سال 80، در سال‌های اخیر 12 درصد افزایش داشته است.

توقف درمان به خاطر ویزیت بالا

 کرونا و قرنطینه‌ مشکلات بسیارى را برای مردم بوجود آورد، سوگ‌های ناتمام، مشکلات اقتصادی و ... موجب شد تا بازار مشاوران و روانشناسان بیش از گذشته گرم شود. در این برخى از این فرصت استفاده کرده و بیشتر از تعرفه مصوب از مراجعان پول دریافت کردند. مسئله اى که باعث شد تا بسیاری از بیماران، پروسه درمان را متوقف یا اصلا به شروع آن فکر نکنند.

تعرفه خدمات روانشناسی 

بر اساس پیشنهاد شورای عالی بیمه سلامت کشور و تایید سازمان برنامه و بودجه، تعرفه خدمات تشخیصی و درمانی در بخش دولتی و خصوصی در سال ۱۴۰۱ برای ویزیت 45 دقیقه‌ای توسط کارشناسان ارشد و دکترای تخصصی در صورت داشتن پروانه صلاحیت حرفه‌ای، به ترتیب مبلغ  130هزار تومان و مبلغ 187 هزار تومان تعیین شد؛ که بر اساس سوابق حرفه‌ای، از زمان دریافت پروانه تخصصی، برای افراد با سابقه کار بالای ۱۵ سال، ۱۵ درصد به مبلغ پایه اضافه می‌شود.

انتظار طولانی، ویزیت بالا

با این حال کمتر روانشناسی را می‌توان پیدا کرد که مبلغ مصوب شده را از مراجعه کننده‌ها دریافت کند. میانگین ویزیت هر جلسه مشاوره و روانشناسی در سال 1401، 300 هزار تومان است و اگر مشاور یا روانشناس سابقه کاری خوبی هم داشته باشد این مبلغ تا ساعتی 500 یا 600 هزار تومان نیز می‌رسد. از سوی دیگر، یک مراجعه کننده برای آغاز دوره درمانی باید حداقل یک ماه و در برخی موارد حتی یک سال هم در نوبت بماند.

تمایل مردم به روانشناسی زرد

انتظار زیاد، بالا بودن هزینه جلسات مشاوره و دسترسی آسان به فضای مجازی باعث شده تا افرادی زیادی جذب صفحه‌های اینستاگرامی و به عبارتی «روانشناسی زرد» شوند. صفحات روانشناسی که پر از جملات انگیزشی و راه‌های سریع برای رسیدن به موفقیت هستند این روزها تبدیل به یکی از چالش‌های فضای مجازی شده است. بیشتر این صفحات با ویدیوها، عکس نوشت‌ها و یا صحبت‌های روانشناس‌نماها حالا مخاطبان زیادی پیدا کرده‌اند و نه تنها برای دنبال کنندگانش هیچ سودی ندارند بلکه گاهی تاثیرات معکوس هم می‌گذارد.      

کدام روانشناسی زرد است؟

دکتر سارا گلستانی، روانشناس به «شرق» می‌گوید: روانشناسی زرد شامل مفاهیمی است که محوریت آن بر انسان و روابط انسانی است اما پراکندگی دارند، دستور کار مشخصی ندارند و صرفا برای ایجاد انگیزه به کار می‌رود اما در عین حال چشم اندازی هم ندارد یا به عنوان بریده‌ای از یک فرایند از آن استفاده می‌شود. قوانینی که به صورت یک نسخه عمومی برای تعداد زیادی تجویز می‌شود که بر پایه نظریه‌های علمی نیست و علم روانشناشی آن را قبول ندارد. این نوع روانشناسی مهیج است و هیجانات افراد را برانگیخته می‌کند و باعث امیدواری فرد می‌شود که مقطعی و کوتاه مدت است و پاسخ درمانی یا شناختی متناسب با نیاز و شخصیت افراد را نمی‌دهد.

روانشناسی یا تجارت؟

سارا گلستانى ، دلیل معروف شدن روانشناسان زرد که در اینستاگرام صفحات پرمخاطب دارند را سواد تجاری آنها می‌داند. به گفته او این افراد بیشتر از روانشناسی در مورد تجارت و کسب درآمد اطلاعات دارند، بنابراین بر اساس نیازسنجی‌ها و کمبودهایی که وجود دارند مخاطب عظیم خود را پیدا کرده‌اند. از سوی دیگر زمانی که متخصصان عرصه را خالی می‌کنند و نیازهای مردم را نمی‌دانند روانشناسان زرد بیشتر دیده می‌شوند.

در روانشناسی زرد وقت زیادی از زمان افراد صرف این می‌شود که باورهای خرافی یا غیرواقعیشان را جدی‌تر بگیرند بنابراین ممکن است در یک دوره در فضایی به دور از واقع‌بینی برای زندگیشان تصمیم بگیرند و صدماتی از این طریق نصیبشان شود.