گزارش «شبکه شرق» از وضعیت مهم‌ترین رودخانه کویر مرکزی ایران:
آخرین وضعیت زاینده رود: آب را قطع کردند؛ گاوخونی باز هم تشنه ماند
علیرغم سادی کوتاه مدت اصفهانی‌ها برای جاری شدن آب در بستر رود آخرین وضعیت زاینده رود کمی نگران کننده است.
زینب رحیمی: بعد از پایان یافتن آبیاری کشت پاییزه کشاورزان اصفهان، آب زاینده‌رود هم قطع شد. سوم آذرماه امسال (1403) آب سد زاینده‌رود به طور موقت باز شد. نهم آذرماه این آب به زیر سی و سه پل اصفهان رسید و 22 آذرماه جریان آب، به طور کامل قطع شد.
شادی اصفهانی‌ها دوام نیاورد
در روزهای گذشته، زاینده‌رود به طور موقت جاری شد. جریان آب زیر پای پل‌های تاریخی اصفهان، شهروندان این شهر و سایر ایرانیها را خوشحال کرد. فیلم آواز خواندن دستهجمعی اصفهانی‌ها کنار آب جاری زاینده‌رود در فضای مجازی دست به دشت شد، اما این شادی دوامی نداشت.
9 آذرماه آب به سی و سه پل رسید
شنبه سوم آذرماه، سد زاینده‌رود جهت تامین آب مورد نیاز کشاورزان غرب و شرق استان اصفهان برای کشت پاییزه باز شد و از جمعهشب، نهم آذرماه، بعد از ۱۶۲ روز دوباره زیر پل‌های تاریخی شهر اصفهان آب جاری شد.
22 آذرماه آب به روی رود بسته شد
رهاسازی آب طی ۱۸ روز و در دو مرحله برای کشت پاییزه کشاورزان اصفهان انجام شد. به این صورت که در مرحله اول به مدت ۶ روز در شبکه‌های آبیاری غرب و پس از آن به مدت ۱۲ روز در شبکه‌های آبیاری منطقه میانی و شرق اصفهان توزیع شد. جریان آب زاینده‌رود به مدت دو هفته در شهر تاریخی اصفهان جاری بود. بعد از پایان یافتن دوره کشت پاییزه کشاورزان، 20 آذر خروجی سد زاینده‌رود کاهش پیدا کرد و ته مانده این آب در کانال‌ها تا روز پنجشنبه 22 آذرماه باقی ماند و بعد از آن زاینده‌رود مجددا خشک شد.
انتقاد محیط زیست؛ تالاب گاوخونی از رهاسازی آب سهمی نبرد
معاون اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان ضمن انتقاد از شرکت آب منطقه‌ای این استان گفت: انتظار داشتیم در رهاسازی آذر امسال معادل ۱۰ میلیون مترمکعب نیز برای تالاب گاوخونی در نظر گرفته شود ولی این اتفاق نیفتاد.
حسین اکبری تاکید کرد که تالاب گاوخونی جزیی تفکیک‌ناپذیر از زیست بوم یکپارچه حوضه زاینده‌رود از سراب تا پایاب است. در نتیجه رهاسازی آب برای تالاب به‌منظور حمایت از پرندگان مهاجر و جلوگیری از تبدیل شدن این تالاب به کانون گرد و غبار اهمیت ویژه ای دارد.
آب نداریم به گاوخونی بدهیم
آمارها بیانگر این است که حجم آب پشت سد زاینده‌رود تا 17 آذر امسال ۱۷۷ میلیونمترمکعب و معادل ۱۴ درصد از حجم کل سد بوده است که نسبت به سال گذشته ۳۸ درصد کاهش را نشان میدهد.
برای همین هم احمدرضا صادقی، معاون حفاظت و بهره‌برداری شرکت آب منطقه‌ای اصفهان تصریح کرد که با توجه به وضعیت کنونی سد زاینده‌رود، متأسفانه نمی‌توانیم برای تالاب گاوخونی جریان مستقیم از سد در نظر بگیریم و این امکان‌پذیر نیست اما حجم آبی که در پی توزیع آب کشاورزی پشت دریاچه‌های سد رودشتین و آبشار ذخیره شده است به سمت تالاب رهاسازی می‌کنیم که از مسیر رودخانه به گاوخونی برسد هرچند حجم بسیار اندکی است.
کار زاینده‌رود به شکایت کشید
دقت کنید که اداره کل حفاظت محیط زیست اصفهان فروردینماه سال گذشته (1402) از مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای اصفهان، مدیر حوضه آبریز زاینده‌رود و یکی از معاونان وقت وزیر نفت شکایت کرد تا بتواند از این طریق حقآبه زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را تامین کند. بعد از بررسی ابعاد فنی این پرونده توسط هیئتی از کارشناسان دادگستری و اساتید دانشگاهی، طبق آخرین رای صادر شده در مهرماه امسال، قرار شده این پرونده در یکی از دادگاه‌های کیفری تهران رسیدگی شود.
313 میلیون مترمکعب حقآبه قانونی زاینده‌رود و گاوخونی
تالاب 47 هزار هکتاری گاوخونی، در فهرست کنوانسیون بینالمللی رامسر و جزو اراضی تحت مدیریت سازمان حفاظت محیط زیست است. بر اساس مطالعات دانشگاه صنعتی اصفهان و دانشگاه شهرکرد، حداقل حقآبه محیط زیستی زاینده‌رود و تالاب گاوخونی ۳۱۳ میلیون مترمکعب در سال است.
گاوخونی را جدی بگیرید؛ غبار آلوده به فلزات سنگین در کمین اصفهان
کارشناسان بارها هشدا دادهاند که خشک شدن کامل تالاب سبب می‌شود که این عرصه و اراضی حاشیهای آن به منبع اصلی غبار آلوده به فلزات سنگین تبدیل شوند. همچنین خشک شدن تالاب گاوخونی منجر به از بین رفتن اراضی کشاورزی منطقه و بیش از صد هزار هکتار دشت‌های حاصلخیز خواهد شد. افزایش بیماری‌های چشمی، پوستی و تنفسی از دیگر عوارض خشکی گاوخونی است.
وزارت نیرو 176 میلیون متر مکعب گاوخونی را بدهد
احمد لاهیجانزاده، معاون محیط‌زیست دریایی سازمان حفاظت محیط‌زیست می‌گوید: انتظار ما از شرکت آب منطقه‌ای اصفهان این است که با یک برنامه زمانبندی مشخص و با دبی و حجم معین، در هر نوبت که آب را برای کشاورزان رها میکند، برای تالاب هم پیش بینی کند و اگر با هر نوبت رهاسازی، سهم آب تالاب داده شود، با همین وضع موجود که بارش‌ها کمتر از نرمال است به راحتی به طور متوسط در سال ما می‌توانیم حداقل ۶۰ میلیون مترمکعب آب را به تالاب برسانیم و اگر بارندگی‌ها مناسب باشد و میزان آورد سد زاینده‌رود خوب باشد میزان آب مورد نیاز تالاب ۱۷۶ میلیون مترمکعب است که همیشه درخواست داریم.
خشکی گاوخونی نشان ناکارآمدی وزارت نیرو
به نظر میرسد؛ حکمرانی نامنسجم و غیرشفاف در وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای اصفهان، زاینده‌رود و تالاب گاوخونی را به مرز نابودی کشانده است. ضمن اینکه فرونشست چهار تا 15 سانتی در مناطق مختلف اصفهان بیانگر مدیریت ناکارآمد همین مجموعه و البته شریک او یعنی وزارت جهاد کشاورزی است.
