خرابکاری اسرائیل در مذاکرات پنهانی آمریکا و حماس

به گزارش گروه رسانه ای شرق؛ منابع آگاه در گفت‌وگو با الجزیره از برگزاری چهار دور مذاکرات محرمانه میان نمایندگان ایالات متحده و حماس در پایتخت قطر خبر دادند. الجزیره که به حماس نزدیک است، نوشته که این گفت‌وگوها که با میانجیگری دوحه و به درخواست مستقیم کاخ سفید برای تسریع در آزادی شهروندان دو تابعیتی آمریکایی-اسرائیلی برگزار شد، نشانه‌هایی از تمایل واشنگتن به اجتناب از تشدید تنش‌ها و تمدید فاز اول توافق تبادل اسرا را آشکار کرد. بر اساس این گزارش، واشنگتن با اولویت قرار دادن آزادی گروگان‌ها، پیشنهاد تمدید چارچوب توافق قبلی را مطرح کرد، اما حماس با رد درخواست آمریکا، این افراد را نه غیرنظامی، بلکه عناصر نظامی اسرائیل خواند و بر موضع خود مبنی بر عدم آزادسازی بدون «هزینه سنگین» پای فشرد.

در لایه‌ای دیگر از مذاکرات، دو دور از این گفت‌وگوها با حضور هیئتی بلندپایه به سرپرستی خلیل الحیه، عضو ارشد دفتر سیاسی حماس، برای حصول توافق بر سر آزادی یک نظامی اسرائیلی و تحویل اجساد چهار نفر دیگر انجام شد. در مقابل، حماس خواستار آزادی ۲۵۰ زندانی فلسطینی از جمله چهره‌های شاخصی شد که دادگاه‌های اسرائیل برای آنان حکم حبس ابد صادر کرده بود. اگرچه توافق اولیه در این زمینه حاصل شد، اما تل‌آویو با آزادی ۵۰ نفر از این محکومان، به دلیل «حساسیت امنیتی» مخالفت کرد.

با بن‌بست در مذاکرات، آمریکا با تاکید بر الزام آزادی بی‌قیدوشرط گروگان‌های دارای تابعیت دوگانه، خواستار عبور از تنش‌ها شد؛ اقدامی که با واکنش منفی حماس مواجه گردید. الجزیره با اشاره به ادعای منابع نزدیک به پرونده، تاکید کردند که واشنگتن ترجیح می‌دهد با تمدید گام نخست توافق، از ورود مجدد به چرخه جنگ اجتناب کند، اما مواضع سختگیرانه دو طرف، افق روشنی برای حل بحران ترسیم نمی‌کند.

در همین حال، خبرگزاری فرانسه گزارش داد که حماس خواستار مذاکرات برای مرحله دوم توافق آتش‌بس در غزه شده و از سیگنال‌های مثبت سخن گفته است. در حالی که اسرائیل اعلام کرد امروز هیئتی را برای مذاکرات جدید به دوحه اعزام خواهد کرد. مذاکره‌کنندگان جنبش فلسطینی حماس روز شنبه با میانجی‌های مصری دیدار کردند تا درباره حفظ آتش‌بس شکننده در غزه گفتگو کنند. این آتش‌بس پس از بیش از ۱۵ ماه جنگ که با حمله حماس به جنوب اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، برقرار شده است. حماس امروز در بیانیه‌ای اعلام کرد که هیئت اعزامی "بر لزوم رعایت تمام مفاد توافق، آغاز فوری مذاکرات برای مرحله دوم، بازگشایی گذرگاه‌ها و ورود کمک‌های امدادی به منطقه بدون هیچ محدودیت یا شرطی تأکید کرده است.

عبداللطیف القانوع، سخنگوی حماس گفت: سیگنال‌ها برای آغاز مذاکرات مرحله دوم مثبت است. او افزود: تلاش‌های میانجی‌های مصری و قطری برای تکمیل اجرای توافق آتش‌بس ادامه دارد. این توافق از ۱۹ ژانویه اجرایی شده و مرحله اول آن در اول مارس به پایان رسید. اما سخنگوی حماس بر لزوم وادار کردن میانجی‌های اسرائیلی به اجرای توافق تأکید کرد.

اسرائیل نیز اعلام کرد که با هدف پیشبرد مذاکرات، هیئتی را به قطر، یکی از کشورهای میانجی به همراه مصر و ایالات متحده، اعزام می‌کند.

غلبه بر اختلافات

دفتر بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرد که هیئتی به دعوت میانجی‌هایی که از سوی ایالات متحده حمایت می‌شوند دوشنبه به دوحه سفر خواهد کرد تا بر اختلافات میان حماس و اسرائیل در مسیر دستیابی به  آتش‌بس دائمی غلبه کند.

استیو ویتکاف، فرستاده ایالات متحده برای خاورمیانه، هم در منطقه حضور خواهد داشت و قرار است در ریاض با هیئتی از اوکراین دیدار کند تا درباره آتش‌بس اوکراین با روسیه گفتگو کند.

اسرائیل خواستار تمدید مرحله اول آتش‌بس تا اواسط آوریل است و خلع سلاح کامل غزه، خروج حماس از این منطقه و بازگشت آخرین گروگان‌ها را پیش از ورود به مرحله دوم مطالبه می‌کند.

حماس، که از سال ۲۰۰۷ قدرت را در غزه در دست دارد، بر ماندن در غزه اصرار دارد و خواستار خروج کامل ارتش اسرائیل از غزه، پایان محاصره این منطقه، بازسازی آن و کمک‌های مالی بر اساس نتایج اجلاس اخیر کشورهای عربی است.

آزادی گروگان‌ها

حدود ۵۰ گروگان سابق اسرائیلی و خانواده‌های آنها روز شنبه از نخست‌وزیر اسرائیل خواستند تا به توافقی ;کامل برای آتش‌بس دست یابد و آزادی همه گروگان‌های باقی‌مانده را تضمین کند.  عیناو زنگاوکر که پسرش ماتان گروگان است، گفت: تنها توافقی که همه گروگان‌ها را یکجا بازگرداند، می تواند آن‌ها را به خانه بیاورد. او نتانیاهو را متهم کرد که روند مذاکرات را خراب می‌کند و از پسرش و دیگر گروگان‌ها به عنوان مهره‌هایی در صفحه شطرنج سیاسی خود استفاده می‌کند.

عمری لیفشیتز هم که پدرش در اسارت جان باخت، به نتانیاهو هشدار داد: اگر جنگ را از سر بگیری، گروگان‌ها به خاطر تو خواهند مرد. خون آن‌ها بر دستان تو خواهد بود.این اظهارات در تجمع هفتگی انجمن خانواده‌های گروگان‌ها در تل‌آویو بیان شد.

دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، اخیرا در شبکه اجتماعی تروث سوشال خود آخرین هشدار را به حماس و مردم غزه داد و از آن‌ها خواست گروگان‌ها را آزاد کنند. او نوشت: به مردم غزه: شما آینده‌ای درخشان دارید، اما نه اگر گروگان‌ها را نگه دارید. اگر این کار را بکنید، شما مرده‌اید! تصمیم درست را بگیرید. پنهان کاری امریکا و درز مذاکرات توسط اسرائیل در این میان، خبر می رسد که اسرائیل از گفت‌وگوهای مستقیم آمریکا با حماس خشمگین است. یک مقام اسرائیلی با شرط ناشناس ماندن به;Times of Israel; گفت: «اسرائیل نسبت به گفت‌وگوهای مستقیم ایالات متحده با حماس دیدگاه منفی دارد.» این مقام تأیید کرد که اسرائیل پشت درز رسانه‌ای چهارشنبه درباره این مذاکرات بوده است.

به گفته این مقام، با وجود ادعای کاخ سفید درباره مشورت با اسرائیل، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، تنها پس از انجام مذاکرات آمریکا با حماس از موضوع مطلع شد. بر اساس این گزارش، آمریکا عمداً تصمیم گرفت اسرائیل را از برگزاری نشست اخیر میان «آدام بولر»، فرستاده ویژه ترامپ برای امور گروگان‌ها، و نمایندگان حماس با خبر نکند. دلیل این امر به تجربه پیشین بازمی‌گردد که واشنگتن در یک اقدام قبلی با مشورت گرفتن از تل آویو، با مخالفت شدید اسرائیل مواجه شد و مجبور به لغو نشست برنامه‌ریزی‌شده گردید. این بار، بولر ترجیح داد اسرائیل را نادیده بگیرد.

این نشست بر آزادی «ایدن الکساندر»، گروگان دارای تابعیت دوگانه اسرائیلی-آمریکایی، و بازگرداندن اجساد چهار گروگان دیگر با همین تابعیت - شامل «اومر نِوترا»، «ایتای چن»، «گادی هاگای» و «جودی واینستین» - متمرکز بود.

همچنین گزارش شده که خطوط کلی یک توافق گسترده‌تر میان اسرائیل و حماس، شامل آزادی تمامی گروگان‌های باقی‌مانده و برقراری آتش‌بس جامع برای پایان دادن به جنگ ناشی از حملات ۷ اکتبر ۲۰۲۳، مورد بررسی قرار گرفت.

اسرائیل بلافاصله پس از اطلاع از این نشست، با هدف تخریب این ابتکار عمل، جزئیات آن را به رسانه‌ها درز داد. مقام اسرائیلی گفت: «این افشاسازی به طور کامل به هدف خود رسیده، چرا که مذاکرات واشنگتن با حماس از آن پس متوقف شده است.»

مخالفت اسرائیل با چنین مذاکرات مستقیمی از ترسِ توافق آمریکا بر سر یک معامله جزیی نشأت می‌گیرد؛ معامله‌ای که اولویت را به آزادی گروگان‌های آمریکایی می‌دهد و چارچوب گسترده‌تری شامل گروگان‌های اسرائیلی و سایر مسائل امنیتی را نادیده می‌گیرد.

استیو ویتکاف فرستاده ویژه آمریکا به خاورمیانه، اخیرا در تلاش برای اطمینان‌بخشی به اسرائیل گفت: «واشنگتن همچنان متعهد به آزادی تمام گروگان‌هاست.» با این حال، او تأیید کرد که ایدن الکساندر برای دولت آمریکا اولویت دارد و واشنگتن خواهان آزادی این سرباز ۲۰ساله ارتش اسرائیل به عنوان یک«ژست حسن نیت» از سوی حماس است.

ویتکاف در یک نشست توجیهی خارج از کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «ایدن الکساندر برای ما بسیار مهم است، همانند تمام گروگان‌ها، اما او یک آمریکایی است و مجروح شده. بنابراین در اولویت بالایی قرار دارد.» او ضمن تأیید غیرمستقیم بحث درباره آزادی الکساندر در مذاکرات بولر با حماس، ابراز تأسف کرد که این گفت‌وگوها تاکنون به نتیجه ملموسی نرسیده است.