دریافت مالیات بر ارزش افزوده از اسنپ؛ تصمیمی که با فلسفه قانون در تضاد است

مدیرعامل اسنپ دو روز پیش اعلام کرد از سوی سازمان امور مالیاتی تهدید به پرداخت «مالیات بر ارزش افزوده» معوقه از سال 1400 شده‌اند. این در حالی است که نمایندگان مجلس بارها با این موضوع مخالفت کرده و آن را مغایر با قانون می‌دانند. «سیاوش غیبی‌پور» کارشناس امور اقتصادی و مالیاتی نیز به «شبکه شرق» گفت دریافت این نوع مالیات با فلسفه و ماهیت قانون مالیات بر ارزش افزوده در تضاد است.

اردیبهشت ماه امسال بود که خبرآمد افزایش تعرفه تاکسی‌های اینترنتی خلاف قانون است. 30 نماینده مجلس به هیئت رئیسه نامه‌ای نوشتند و با افزایش 10 درصدی تعرفه تاکسی‌های اینترنتی بابت مالیات برارزش افزوده مخالفت کردند.

مالیات بر ارزش افزوده چیست؟

مالیات بر ارزش افزوده مالیات غیرمستقیمی است که فروشنده هنگام فروش کالا یا خدمات، آن را از مصرف کننده نهایی یعنی مردم دریافت می‌کند.

غیبی‌پور در گفت‌وگو با  شبکه شرق به ماهیت این قانون اشاره کرد و گفت: «فلسفه مالیات بر ارزش افزوده این است که به نیابت دولت این مبلغ را از یک دست بگیری و با دست دیگر به دولت بپردازی. مثلاً رستوران‌ها و طلافروش‌ها از جمله مشاغلی هستند که 10 درصد ارزش کالای فروخته شده را از مصرف‌کننده می‌گیرند.»

مشمولین این قانون نیز فرصت دارند تا یک ماه پس از ارائه اظهارنامه فصلی، آن را پرداخت کنند. بنابراین مالیات بر ارزش افزوده را باید از مالیات عملکرد که از سود خالص اشخاص حقیقی یا حقوقی دریافت می‌شود، تفکیک کرد.

درخواستی که با فلسفه قانونی مالیات بر ارزش افزوده در تضاد است

غیبی‌پور دریافت مالیات بر ارزش افزوده از اسنپ را مغایر با فلسفه این قانون دانست و گفت با چنین شرایطی، این سؤال پیش می‌آید که اسنپ اصولاً از چه کسی باید این مبلغ را بگیرد و بپردازد؟ در قبضی که برای مسافر اسنپ صادر می‌شود، پولی بابت ارزش افزوده گرفته نمی‌شود که آن را جمع کرده و به دولت پرداخت کنند. مشاغل مشمول ارزش افزوده نیز این مالیات را از خود نمی‌پردازند.

این کارشناس اعتقاد دارد اگر قانون شود که به ازای هر سرویس از مسافر این مالیات دریافت شود، اسنپ باید آن را گرفته و تجمیع و پرداخت کند، اما «الان چنین قانونی نداریم.»

در بند (ب) ماده 9 قانون مالیات بر ارزش افزوده، خدمات حمل و نقل (اعم از بار و مسافر) درون و برون‌شهری و بین‌المللی جاده‌ای، ریلی و ‌دریایی از دریافت این نوع مالیات معاف شدند.

غیبی‌پور با اشاره به این ماده گفت تنها خدمات جانبی حمل و نقل، مشمول مالیات بر ارزش افزوده است که البته بیشتر در زمینه بار بحث آن مطرح است. به گفته او از آخر سال پیش، این تفسیر از قانون شده که کسانی که خدمات جانبی برای حمل‌ونقل ایجاد می‌کنند، یعنی خود کار حمل‌ونقل نمی کنند، اما کمیسیون می‌گیرند، مشمول مالیات بر ارزش افزوده می‌شود. منظور از خدمات جانبی نیز تخلیه، بسته بندی و این قبیل خدمات حاشیه‌ای در حمل‌ونقل است. 

غیبی‌پور با ارائه این توضیحات، مجدداً به مسأله اسنپ اشاره کرد و گفت اسنپ در بخش جابه‌جایی مسافر که خدمات جانبی ندارد، تنها شاید در بخش حمل بار این خدمات جانبی را داشته باشد. حال اگر به طور مثال قبض 100 هر تومانی برای مسافر صادر و تعیین شود که 30 هزار تومان آن بابت خدمات جانبی حمل‌و‌نقل بوده، از آن 30 هزار تومان می‌توان مالیات بر ارزش افزوده گرفت که 10 درصد آن سه هزار تومان می‌شود.

اسنپ به دیوان عدالت اداری اعتراض کرد

«محمد خلج»، مدیرعامل اسنپ دو روز پیش در شبکه اجتماعی ایکس از اعتراض به دیوان عدالت اداری خبر داد که در پی تهدید جدی سازمان امور مالیاتی برای پرداخت «مالیات بر ارزش افزوده» معوقه از سال 1400 انجام شده است. او ابراز امیدواری کرد این دیوان، با ایستادن طرف حق، حامی بقای این کسب‌وکار و حقوق کاربرانش باشد؛ چراکه شناخت ناکافی از ماهیت، درآمد و هزینه‌ها می‌تواند یک کسب‌وکار را به مرز نابودی بکشاند.

خلج با طرح این سؤال که در صورت اضافه شدن ارزش افزوده به هزینه سفر، چه کسی پاسخگوی حقوق مصرف‌کننده خواهد بود؟ نوشت: «این حق باید برای مصرف‌کننده نهایی به عنوان حقوق عامه لحاظ شود تا کاربران بتوانند همچنان با قیمت مناسب سفر کنند.»

سازمان امور مالیاتی چه می‌گوید؟

«داود خدابنده»، روابط عمومی سازمان امور مالیاتی کشور دیروز با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: «اگر اسنپ می‌پذیرد خدمات حمل و نقل شهری ارائه می دهد و لوازم آن، مانند امنیت مسافران را متعهد می‌شود، طبق قانون از مالیات بر ارزش افزوده معاف خواهد بود. سازمان امور مالیاتی در جلسات متعدد، توضیح فوق و راهنمایی‌های لازم را به شرکت منعکس کرده است.»

به نظر می‌رسد سخنان او به بند 12 ماده 12 مصوبه سال 1399 مالیات بر ارزش افزوده باز می‌گردد. موضوع این بند معافیت شرکت‌های ارائه دهنده خدمات هوشمند جابه‌جایی مسافر از مالیات بر ارزش افزوده است. در این بند آمده» «در صورتی که کلیه مسئولیت‌های حمل مسافر بر عهده اشخاص حقوقی ارائه دهنده خدمات هوشمند جابجایی مسافر باشد به موجب بند (۱۲) ماده (۱۳) قانون مالیات بر ارزش افزوده خدمات حمل و نقل عمومی مسافری فارغ از نوع نحوه و کیفیت آن معاف از مالیات نوع، نحوه و کیفیت آن، معالف از مالیات بر ارزش افزوده است.

خدابنده به همراه پست خود، تصویری از بخش شرایط و قوانین اسنپ را ضمیمه کرده که البته مربوط به بخش اسنپ‌باکس است نه اسنپ خودرو. در بند 12 ماده 3 قوانین اسنپ‌باکس آمده: «کاربران مى‌پذیرند که اسنپ خدمات حمل‌ونقل شهرى نیست بلکه تنها خدمات نرم‌افزارى است که ارتباط بین کاربر سفارش‌دهنده و کاربر راننده را به منظور توافق بر انجام حمل مرسوله یا انجام سفر فراهم می‌نماید.»

در بخش انتهایی این بند نیز نوشته شده: «شرکت ضامن صلاحیت، رفتار و اعمال کاربران در مقابل یکدیگر نبوده و هیچ مسئولیت حقوقی و کیفری دراین‌خصوص و اتفاقات حین حمل یا انجام سفر نخواهد داشت.»

اسنپ اما در بند 7 ماده 5 خود را مسئول در قبال کاربران دانسته و شرایط این رفع مسئولیت را ذکر کرده است: «مسئولیت شرکت و طرف تجاری فقط در فرضی متصور است که کاربران از طریق اپلیکیشن اقدام به اخذ خدمات از جمله ارسال درخواست و قبول توسط کاربر دیگر کرده باشند. لذا اگر کاربر راننده و کاربر مسافر که در اپلیکیشن اسنپ ثبت نام کرده‌اند خارج از اپلیکیشن با یکدیگر بر انجام سفر توافق کنند، هیچ گونه مسئولیتی متوجه شرکت نخواهد بود.»

سعی کردیم برای شفاف شدن این موضوع با مدیر روابط عمومی سازمان امور مالیاتی مصاحبه‌ای داشته باشیم که تا زمان تهیه این گزارش تماس‌ و پیگیری‌مان بی‌پاسخ ماند.

سفر با تاکسی‌های اینترنتی گران‌تر می‌شود؟

اگر سازمان امور مالیاتی بر تصمیم خود برای دریافت این مالیات پافشاری کند، قیمت هر سفر با اسنپ 10 درصد گران خواهد شد. این در حالی است که همین الان هم از نظر کاربران تاکسی‌های اینترنتی، هزینه‌های سفر بالا است. شاغلی که در تهران به طور متوسط روزی 300 هزار تومان برای رفت و برگشت خود هزینه می‌کند، با این قانون باید روزانه 30 هزار تومان بیشتر پرداخت کند.

البته این اولین تصمیم دولتی نیست که به ضرر کاربران تمام می‌شود. سال گذشته با تهدیدهای سازمان تعزیرات، اسنپ و تپسی گزینه «عجله دارم» را حذف کردند. 

مدیرعامل اسنپ اعتقاد داشت گزینه عجله دارم حتی برای کاربران مسافری که می‌خواهند با قیمت‌های پایین‌تر سفر خود را انجام دهند نیز مفید بود: «با حذف این گزینه تأثیرات قیمتی گریزناپذیر است؛ چون الگوریتم‌های پیشرفته‌ اسنپ قیمت‌ها را براساس نرخ پاسخ‌دهی و سازوکار عرضه و تقاضا تنظیم می‌کند.»