معرفی استارتاپ «ژول»:
راهی برای داشتن تغذیه سالم، با تمرکز بر داده‌ها
استارتاپ ژول سال ۹۸ توسط «آیلار مکی» راه‌اندازی شد تا مشکل و دغدغه‌های مربوط به سالم خوری را حل کند.
در دوره‌ای هستیم که سلامت بدن و توجه به غذا اهمیت زیادی نسبت به گذشته پیدا کرده است و بسیاری از افراد به دلایل گوناگون مانند چاقی، لاغری، دیابت و.... به دنبال پیدا کردن راهی برای خوردن غذاهای سالم هستند. با اینکه می‌توان دستور پخت انوع غذا یا پک‌های غذایی سالم را از طریق شبکه‌های اجتماعی و وب‌سایت‌های مختلف پیدا کرد، اما در مورد اصولی بودن آنها اماواگرهای مختلفی مطرح می‌شود. اگر به دنبال رعایت رژیم سالم برای داشتن یک بدن سلامت هستید شاید بد نباشد از استارتاپ ژول کمک بگیرید. این استارتاپ سال ۹۸ توسط «آیلار مکی» راه‌اندازی شد تا مشکل و دغدغه‌های مربوط به سالم خوری را حل کند.
ژول اولین استارتاپ حوزه غذای سلامت درمانی است. افرادی که به دنبال رژیم‌های مختلف یا درمان بیماری‌های خود هستند در وبسایت ژول با مشورت متخصصان تغذیه می‌توانند بستههای غذایی مشخص را تهیه کنند.
مهاجرت معکوس
به صورت اتفاقی اسم «ژول» را بین دوستان ورزشکارم شنیدم. سریع اسم آن را جست‌وجو کردم و به استارتاپی رسیدم که با استارتاپ‌های حوزه سلامت دیگر متفاوت است و قصد دارد سبک غذاخوردن افراد را تغییر دهد. مدیرعامل و بنیانگذار آن دختری آذری به نام آیلار مکی است: «من آذری و لر و متولد تهران هستم. ۹ ساله بودم که به همراه خانواده به کانادا مهاجرت کردیم. مقطع دبستان، راهنمایی، دبیرستان و دانشگاه را در کانادا گذراندم. در شهرهای تورنتو،کلگری، ونکوور و مونتریال کانادا زندگی کردم. در دانشگاه در رشته‌های مارکتینگ و جامعه‌شناسی تحصیل کردم، همزمان کاردانی علوم ارتباطات را هم خواندم. حدود ۷ سال درس خواندن من طول کشید.»
اما آیلار دختری نبود که فقط به درس‌خواندن راضی باشد، در تمام ۷ سال تحصیل، در مغازه، کافی‌شاپ، استارباکس، مغازه پوشاک و....کار کرد: «خیلی دوست داشتم فعالیت اقتصادی داشته باشم و علاقه‌ای نداشتم از پدرم پول تو جیبی بگیرم. بعد از اینکه سال چهارم و پنجم دانشگاه به پایان رسید، در بانک اسکوشیا کانادا مشغول به کار شدم. پس از مدتی متوجه شدم چقدر این دنیای مالی را دوست دارم. برای کار درکالیفرنیای آمریکا اقدام کردم. برای مصاحبه کاری در یک شرکت شتابدهنده در یک VC دعوت شدم. متوجه شدم این شرکت متعلق به هم‌بنیانگذار فیسبوک، ادواردو لوئیز ساورین است. من استخدام شدم و مدتی در قسمت جذب سرمایه کار کردم و با دنیای استارتاپ و تکنولوژی و سرمایه‌گذاری آشنا شدم. این حوزه خیلی برای من جذاب بود.»
اما کار در آن شرکت سرمایه‌گذاری طولانی نبود و آیلار تصمیم گرفت به ایران برگردد: «یک روز از خواب بیدار شدم، روز تعطیل بود و من کنار آب قدم می‌زدم. به اطرافم نگاه کردم و با خود گفتم چقدر اینجا قشنگ است و کالیفرنیا واقعا انتهای دنیاست، اما حس خانه به من نمی‌دهد. حس می‌کردم اینجا مهمان هستم.» به این ترتیب آیلار از شرکت استعفا داد و به ایران بازگشت.
اضافه وزن، جرقه ایجاد یک کسب‌وکار
بعد از برگشت به ایران در سال ۹۲، آیلار در شرکتی استخدام شد: «یکی از دوستانم که پدرش مالک مجموعه بزرگی بود، من را به کار دعوت کرد. آنها دنبال فردی برای مارکتینگ و صادرات بودند که تسلط به زبان انگلیسی داشته باشد. بعد از چند روز و چند ساعت مصاحبه، در بخش مارکتینگ استخدام شدم. حدود ۲ تا ۳ سال در آن مجموعه مشغول به کار بودم. شرکت برای ناهار از کترینگ‌ها و رستوران‌ها غذا می‌گرفت. این غذاها باعث شدند من اضافه وزن عجیبی بگیرم. در عرض شش‌ماه از ۵۸ کیلو به ۷۸ کیلو رسیده بودم؛ یعنی ۲۰ کیلو اضافه وزن. بعد از آن افسردگی شدید گرفتم. لباس‌هایم تنگ شده بود. اصلا دوست نداشتم از خانه بیرون بروم و با مردم معاشرت کنم.»
آیلار تصمیم گرفت رژیم‌های مختلف، قرص‌ها و دمنوش‌های چربی‌سوز را امتحان کند، اما هیچ تغییری نمی‌کرد و فقط حالش بدتر می‌شد: «به نقطه‌ای رسیدم که متابولیسم بدنم صفر شده بود و بدنم ورم عجیبی کرده بود. یکروز صبح از خواب بیدار شدم و از شدت ورم، پای من در کفش جا نمی‌گرفت. متوجه شدم این قضیه خیلی جدی است و با این رژیم‌ها تنها به بدنم آسیب زدم.»
او مطالعه درمورد علم تغذیه، متابولیسم و مسائل هورمونی بدن را آغاز کرد، بعد برای خودش آشپزی کرد و به جای غذای شرکت، غذای خود را به محل کار می‌برد: «یک روتین غذایی برای خودم درست کردم، اما موقع ناهار متوجه شدم بچه‌ها غذای من را می‌خورند و من مجبور بودم باز خورشت و غذاهای چرب بخورم. به بچه‌های شرکت گفتم برای آنها هم غذا می‌برم، پس از مدتی فهمیدم کل حقوق من برای پخت غذا مصرف می‌شود، پس به آنها گفتم من غذا می‌پزم و شما باید هزینه آن را پرداخت کنید. من حتی برای خانواده همکارانم هم غذا درست می‌کردم.»
این کار جرقه‌ای در ذهن آیلار ایجاد کرد تا کسب‌وکاری در این زمینه راه‌اندازی کند. در این مورد هم اول با خاله‌اش صحبت کرد: «خاله من خانمی آذری است و سلیقه و دست‌پخت بی‌نظیری دارد. با او صحبت کردم. قرار شد فروش و مارکتینگ به عهده من و پخت‌وپز با ایشان باشد.»
سال ۹۴ آیلار متوجه شد اطلاعاتی درمورد آشپزخانه صنعتی ندارد، پس به آمریکا برگشت: «در آمریکا یکسال در شرکت‌های مختلف و در سمت‌های گوناگون کار کردم؛ از شستشوی ظروف تا خرد کردن کاهو و بخش فروش. تمام فکر و ذهن من این بود که اینجا کار یاد بگیرم و به ایران برگردم. بعد از یکسال از شرکت‌ها خداحافظی کردم و برای شروع کار به ایران برگشتم.»
شروع کار در اینستاگرام
آیلار پس از بازگشت به ایران، یک واحد سرایداری در ساختمان اداری در جردن اجاره کرد تا کار خود را آغاز کند: «یک خانم بازنشسته که قبلا در سالن آرایشی کار میکرد را استخدام کردیم. اشرف خانم اولین کارمند ما بود. اسم کسب‌وکار هم ژول نبود، فرشیز بود. سفارش‌ها کم کم افزایش پیدا کرد. درآن‌زمان سایت هم نداشتیم. به همین‌خاطر در اینستاگرام شخصی خود تبلیغ می‌کردم و لینک تلگرام را برای سفارش در اینستاگرام می‌گذاشتم. هرآنچه از کسب‌وکار درمی‌آوردیم، در خود کسب‌وکار خرج می‌کردیم.»
روز به روز سفارش‌ها افزایش پیدا میکرد، اما سال ۹۷ اتفاق بدی رخ داد؛ تلگرام فیلتر شد: «من خیلی ناراحت شدم و باید فکر می‌کردم که در این موقعیت چه کاری باید انجام دهیم. تصمیم گرفتیم سایت راه‌اندازی کنیم و کار را گسترش دهیم.»
آیلار همزمان با فرشیز، در یک شرکت نفتی به صورت تمام‌وقت کار میکرد: «من از ۶ صبح تا ۶ عصر در شرکت کار می‌کردم و ۶ عصر کار را از خاله‌ام تحویل می‌گرفتم.»
البته همیشه دنیا به کام آیلار نبود و زمانی که سفارش‌ها به روزی یک‌میلیون تومان رسید و روزی ۱۰۰ غذا را به دست مشتریان می‌رساندند، خاله او تصمیم گرفت به خاطر تحصیلات پسرش از ایران مهاجرت کند: «پس از مهاجرت خاله‌ام،من هم دست تنها شدم. پس تصمیم گرفتم فرشیز را ببندم، اما مهرماه ۹۸ کسب‌وکارم را به نام ژول با محصولات و وبسایت جدید مجدد افتتاح کردم.»
تولد ژول
وقتی قرار شد ژول دوباره شروع به کار کند، در جردن یک فضای ۷۰۰ متری را اجاره کردند: «فضایی که ما الان در اختیار داریم، پیشتر یک رستوران بود. ما آن را تبدیل به یک فضای صنعتی کردیم. البته اول فکر کردیم به خارج از تهران برویم، اما به مشکل حمل‌ونقل برمی‌خوردیم و باید غذا را تازه و با دمایی که می‌خواهیم به دست مشتریان می‌رساندیم. پس در داخل شهر ماندیم.»
سپس به بخش تیم‌سازی رسید که بخش آشپزخانه و دسته‌بندی و حمل و نقل را تشکیل دادند: «الان حدود ۶۰ نفر در بخش تولید ما فعال هستند و خط تولید ژول به صورت بیست و چهار ساعته سه شیفت فعالیت می‌کند. بخش حمل و نقل یا توزیع را هم برونسپاری نکردیم و برای اینکار تیم تشکیل دادیم. هرکجا نیاز باشد از اسنپ پیک و تپسی هم کمک می‌گیریم.»
بسیاری از استارتاپ‌ها برای سرعت بخشیدن به کار خود، بخش بسته‌بندی محصولاتشان را اتوماتیک کردند، اما ژول خلاف آنها هنوز دسته‌بندی سفارش‌ها را به صورت دستی انجام می‌دهد: «هدف اصلی من از برگشتن به ایران و راه‌اندازی این استارتاپ اشتغالزایی و فراهم کردن یک فضای امن برای خانم‌ها بوده است. وقتی ژول آغاز شد، چهارسال اول فقط خانم استخدام می‌کردیم که سرپرست خانواده بودند. اما به جایی رسیدیم که فهمیدیم بعضی کارها از نظر فیزیکی برای خانم‌ها دشوار است، پس در آن‌زمان آقایان را هم استخدام کردیم. هدف من این بود تا فضای اشتغالزایی امن برای دخترها و پسرهای جوان که می‌خواهند در ایران رشد کنند، فراهم کنم.»
ژول در کنار متخصصان
برای اینکه ژول به صورت تخصصی در زمینه تغذیه و سلامت افراد فعالیت کند، بخش مشاوره تغذیه را هم به ساختار خود اضافه کرد. درسایت ژول، شما بستههای غذایی متفاوت مناسب با انواع رژیم و درمان بیماری‌ها می‌بینید. به گفته آیلار تک تک دستورغذایی‌ها، رژیم‌ها و حتی نوشیدنی‌ها زیر نظر و با تایید متخصصان تغذیه آماده شده است: «کار ما علمی، درمانی و پزشکی است. یعنی نمی‌توانید ما را با رستوران یا کترینگ مقایسه کنید. غذای ژول دارو است. غذایی نیست که فقط شما سیر شوید. کسی که کبد چرب، کلسترول و اسیداوریک و حتی افسردگی دارد را می‌توانیم با مشاوره دادن و تغذیه درستی که به دست آنها می‌رسانیم، درمان کنیم. بخش تغذیه ما زیرنظر خانم دکتر هنرور متخصص تغذیه از دانشگاه هاروارد است.»
ژول چگونه کار می‌کند؟
وقتی وبسایت ژول را باز کنید، با بستههای متنوع غذایی روبرو می‌شوید؛ منوی غذایی ژول، غذاهای روزانه پیشنهادی ژول، بستههای هفتگی ژول و بستههای اقتصادی و....
در بخشی از وبسایت با چنین جمله‌ای مواجه می‌شوید: «دنبال چه نوع رژیمی هستی؟» هرکدام از گزینه‌های «رژیم کاهش وزن»، «رژیم افزایش وزن»، «بهبود گوارش»، «بهبود متابولیسم» و... را انتخاب کنید، فرمی را باید پر کنید. پس از پرکردن از سمت مشاوره تغذیه با شما تماس می‌گیرند: «افراد لیست بیماری‌ها و داروها و اهدافی که دارند را به مشاوران ما می‌دهند. آنها این اطلاعات را از سمت خودشان وارد سایت می‌کنند. اطلاعات پردازش می‌شود. هوش مصنوعی در سیستم، دستور غذا را براساس اطلاعات کاربران شخصی‌سازی می‌کند، این دستورغذا به بخش آشپزخانه تحویل داده می‌شود، آشپزخانه تولید را شروع می‌کند. بعد دسته‌بندی و سپس به آدرس کاربر ارسال می‌شود.»
به گفته آیلار هم‌اکنون پزشکان، ژول را به عنوان غذای درمانی، به جای دارو یا در کنار داروها به بیماران خود تجویز می‌کنند. ژول در کنار ارائه خدمت به کاربران، اکنون غذای سازمانی به سازمان‌ها و شرکت‌ها عرضه می‌کند تا کارمندان سالمی داشته باشند.
اتفاق پشت اتفاق
ژول به خوبی کار میکرد تا اینکه آبان ۹۸ اینترنت قطع شد: «درآن زمان ۲۰ نیرو استخدام کرده بودم. خیلی هول شدم، فکر می‌کردم من چطور حقوق این افراد را بدهم؟ چطور محصولات را بفروشم؟ با تلفن با همه مشتریان تماس گرفتیم و شماره خود را به آنها اعلام کردیم تا تلفنی سفارش خود را ثبت کنند.»
سپس سال ۹۹ ویروس کرونا شیوع پیدا کرد و کسب‌وکارهای حضوری تعطیل شدند و همه دنیا در یک قرنطینه طولانی به سر برد. استارتاپ ژول هم تحت تاثیر شیوع این ویروس دچار تغییراتی شد: «من به عنوان یک فرصت به این موضوع نگاه کردم. متوجه شدم دراین دوران باید روی سیستم ایمنی بدن و غذای سالم تبلیغ کنیم. ۲ ویدیو درست و در اینستاگرام منتشر کردم. در آن‌زمان هنرمندهای درجه یک و افراد تاثیرگذار که مشتریان ما بودند، مانند سحر دولتشاهی، نیکی کریمی و ....ویدیوهای من را به اشتراک گذاشتند. به ناگاه سفارش‌ها افزایش پیدا کرد. ما رشد عجیب و غریبی را تجربه کردیم.»
چگونگی تضمین کیفیت غذاها
آیلار در طول گفت‌وگوی خود روی تازگی و سلامت غذاها تاکید داشته است. او درمورد اینکه از کجا مواد اولیه‌ی غذاها را تهیه می‌کند، می‌گوید: «سعی می‌کنیم مواداولیه را از جایی که مطمئن است، تهیه کنیم. کشتارگاهی که شخصا خودم به آنجا مراجعه و کیفیت آن را تایید کردم، گوشت را تهیه می‌کنیم. سبزیجات را به صورت مستقیم از گلخانه‌ای که به صورت حضوری رفتم و بررسی کردم، می‌گیریم. حتی من شخصا به باغ زیتون در رودبار رفتم تا با چشمان خود کیفیت روغن زیتون‌ها را ببینم. میوه‌هایی هم که لوکس و فانتزی هستند را مستقیم از واردکننده تهیه می‌کنیم.»
وقتی قیمت‌ها روی این بسته‌ها را در وبسایت می‌بینیم، این سوال ایجاد می‌شود که ژول برچه اساس پک‌های غذایی خود را قیمت‌گذاری می‌کند: «قیمت‌گذاری روی پک را ما انجام می‌دهیم، الگوریتمی روی سایت قرار دادیم که خود را با تغییرات قیمتی هماهنگ می‌کند، اعلان می‌فرستد که قیمت خرید بالا رفته و چنددرصد باید از قیمت کم و در صورت نیاز اضافه کنیم. اوایل فعالیت ژول، سالی یک بار تغییر قیمت رخ می‌داد و حالا با تورم هرروز قیمت‌ها را مانیتور و در صورت نیاز آنها را به‌روزرسانی می‌کنیم.»
به همه نمی‌توان سرویس داد
اسم ژول را کمتر در میان مردم شنیدیم. بسیاری هنوز با این استارتاپ آشنایی ندارند، اما به گفته آیلار در حال حاضر با توجه به شرایط تولید نمی‌توانند به همه سرویس ارائه دهند و قصد دارند آرام آرام رشد کنند و به دنبال رشد غیرارگانیک که با یک رپورتاژ آگهی ایجاد می‌شود، نیستند: «کانال اصلی ارتباط ما همیشه اینستاگرام بوده است. به خاطر اینکه نمی‌توانیم برای مارکتینگ هزینه گزاف پرداخت کنیم. غیر از اینستاگرام، خود من هم هرجا رفتم، برندم را با خود حمل و در مورد آن صحبت کردم. همانطور که گفتم افراد تاثیرگذار، ورزشکاران ملی، بازیگران و اکوسیستم فناوری از ژول بسیار حمایت کردند. به همین خاطر بهترین راه برای ما تبلیغ دهان به دهان است.»
البته ژول می‌تواند برای مارکتینگ جذب سرمایه کند، اما به نظر می‌رسد این استارتاپ چنین قصدی ندارد: «سال گذشته توسط ۲ شرکت سرمایه‌گذاری ارزشگذاری شدیم. با آنها وارد مذاکره شدیم. به نظر من ارزشگذاری که انجام دادند یکی از بالاترین ارزشگذاری‌ها در حوزه سلامت در اکوسیستم استارتاپی است، اما تصمیم گرفتیم همچنان به همین شکل پیش رویم و سهام خود را حفظ کنیم و جذب سرمایه نداشته باشیم.»
ژول فقط سرویس آنلاین نیست
ژول علاوه بر سفارش‌گیری در سایت، شعبه‌های حضوری Grab&Go (بردار و ببر) راه‌اندازی کرده است. یعنی این کافه‌ها جایی برای نشستن ندارند، بلکه افراد بستههای غذایی را می‌گیرند و می‌برند. امکان سفارش از طریق اسنپ و تپسی‌فود هم فعال است.
به گفته آیلار افرادی که به دنبال غذای سالم هستند و می‌خواهند بدون عذاب‌وجدان و نگرانی از غذاهای ناسالم از بیرون غذا تهیه کنند، می‌توانند از شعب ژول به صورت حضوری بستههای غذایی بگیرند: «بسیاری از افراد از این شعبه‌های حضوری غذا برای چند روز می‌گیرند، داخل یخچال می‌گذارند و هرروز یکی از بسته‌ها را به شرکت یا باشگاه یا.... می‌برند.»
ژول از نظر آمار و ارقام
هم‌اکنون ژول در تهران فعالیت می‌کند. حدود ۱۰۰ کارمند دارد. این استارتاپ چهار شعبه حضوری راه‌اندازی کرده است و روزی بالای ۳ هزار آیتم تولید می‌کند. بیش از ۳۰ متخصص و مشاور تغذیه هم با ژول همکاری می‌کنند.
استارتاپ ژول بعد از تهران، قصد دارد فعالیت خود را در شهرستان‌ها گسترش دهد: «ما هم‌اکنون در حال مذاکره برای حضور در شهرستان‌ها و کشورهای حوزه خلیج‌فارس هستیم. البته بسیاری از برنامه‌های ما مثل خیلی از کسب‌وکارها به شرایط اقتصادی کشور بستگی دارد. هرزمان برنامه‌ریزی کردیم، تمام آنها یک‌شبه به هم ریخته است. اگر برنامه‌ها به تعویق نمی‌افتاد، الان باید ۲۰ تا ۳۰ شعبه راه‌اندازی می‌کردیم که اینطور نشد.»
